1 Όταν ο Θεός θελήσει να φέρει τον άνθρωπο σε μεγάλη στενοχώρια, ώστε να μετανοήσει και να εκζητήσει το έλεός του, παραχωρεί να εμπέσει στη μικροψυχία. Και αυτή γεννά την ισχυρή δύναμη της αμέλειας, η οποία τον κάνει και γεύεται τον ψυχικό πνιγμό, που είναι μια γεύση της κόλασης. Απ’ αυτό, χτυπά τον άνθρωπο, μετά, το πνεύμα της φρενοβλαβείας, από το οποίο πηγάζουν ατέλειωτοι πειρασμοί, όπως η σύγχυση, ο θυμός, η βλασφημία, η γκρίνια και η μεμψιμοιρία, οι χαλασμένοι λογισμοί, η μετάβαση από τόπο σε τόπο, γιατί πουθενά δε βρίσκει ανάπαυση, και τα όμοια. Αν με ρωτήσεις ποια είναι η αιτία για όλα αυτά, σου απαντώ: Η αμέλειά σου˙ γιατί δε φρόντισες να βρεις τη γιατρειά τους. Η γιατρειά όλων αυτών είναι μία, και μ’ αυτή ο άνθρωπος βρίσκει αμέσως στην ψυχή του την παρηγοριά που ποθεί. Και ποια λοιπόν είναι αυτή η γιατρειά; Είναι η ταπεινοφροσύνη της καρδιάς. Χωρίς αυτήν είναι αδύνατο να χαλάσεις το φράχτη των πειρασμών˙ απεναντίας μάλιστα βρίσκεις ότι οι πειρασμοί είναι ισχυρότεροι και σε εξουθενώνουν.
Μη θυμώσεις μαζί μου, που σου λέω την αλήθεια. Ποτέ δε ζήτησες με όλη σου την ψυχή την ταπείνωση. Αν θέλεις, έλα στον τόπο της και θα δεις πως θα σε λυτρώσει από την κακία των πειρασμών σου˙ διότι κατά το μέτρο της ταπεινοφροσύνης, σου δίνει ο Θεός και τη δύναμη να υπομένεις τις συμφορές σου. Και κατά το μέτρο της υπομονής σου, το βάρος των θλίψεών σου γίνεται ελαφρό και, έτσι, παρηγοριέσαι. Και όσο παρηγοριέσαι, τόσο η αγάπη σου προς το Θεό αυξάνει. Και όσο αγαπάς το Θεό, τόσο μεγαλώνει η χαρά που σου χαρίζει το άγιο Πνεύμα. Ο εύσπλαχνος Πατέρας μας, θέλοντας να βγάλει σε καλό τους πειρασμούς των πραγματικών του παιδιών, δεν τους παίρνει, παρά τους δίνει τη δύναμη να τους υπομείνουν. Όλα αυτά τα αγαθά (την παρηγοριά, την αγάπη, τη χαρά) τη δέχονται οι αγωνιστές ως καρπό της υπομονής, για να φτάσουν οι ψυχές τους στην τελειότητα. Εύχομαι ο Χριστός και Θεός μας να μας αξιώσει με τη χάρη του να υπομένουμε την πίκρα των πειρασμών για την αγάπη του και με ευχαριστίες της καρδιάς μας. Αμήν. (195).
Από την πείρα των θλίψεων αποκτούμε σοφία και σύνεση.
2 Οι άγιοι δείχνουν έμπρακτα την αγάπη τους στο Θεό με όσα υποφέρουν για το όνομά του, όταν δηλ. τους στέλνει στενοχώριες, χωρίς όμως να απομακρύνεται απ’ αυτούς, γιατί τους αγαπά. Απ’ αυτή την πάσχουσα αγάπη τους, αποκτά η καρδιά τους παρρησία, ώστε να ατενίζουν προς αυτόν ελεύθερα και με την πεποίθηση ότι θα εισακουσθούν τα αιτήματά τους και θα εκπληρωθούν. Μεγάλη είναι η δύναμη της προσευχής που έχει παρρησία. Γι’ αυτό αφήνει ο Θεός τους αγίους του να δοκιμάσουν κάθε λύπη, για να αποκτήσουν πείρα και να βεβαιωθούν για τη βοήθειά του και για το πόσο προνοεί και νοιάζεται γι’ αυτούς. Έτσι, αποκτούν σοφία και σύνεση από τους πειρασμούς, για να μη γίνουν αμαθείς, καθώς θα τους λείπει η πνευματική άσκηση και στο καλό και στο κακό, και για να αποκτήσουν, από τη δοκιμασία τους, τη γνώση όλων των πραγμάτων που χρειάζονται˙ γιατί, αλλιώς, θα παρασυρθούν από άγνοια και θα γίνουν καταγέλαστοι από τους δαίμονες. Διότι, αν γυμνάζονταν μόνο στα καλά και δεν είχαν την εμπειρία της πάλης με το κακό, θα πήγαιναν στον πόλεμο εντελώς άπειροι.
Και αν ισχυρισθούμε ότι γυμνάζονται και χωρίς την εμπειρία του αγώνα με τους κακούς πειρασμούς, είναι σαν να τους εξισώνουμε με τα βόδια και τα γαϊδούρια, που δεν έχουν σε τίποτε ελευθερία. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να γευθεί και να εκτιμήσει το καλό, αν προηγουμένως δε δοκιμάσει την πίκρα από τους πειρασμούς. Έτσι, όταν συναντήσει στη ζωή του τα αγαθά του Θεού, θα τα χρησιμοποιήσει ελεύθερα και γνωρίζοντας την αξία τους, σαν να είναι αποκτήματα του ιδρώτα του.
Οι άνθρωποι τότε έρχονται σε αληθινή επίγνωση, όταν ο Θεός τους στερήσει τη δύναμή του και τους κάνει να συναισθανθούν την ανθρώπινη αδυναμία, και τη δυσκολία που προκαλούν οι πειρασμοί, και την πονηριά του εχθρού, και με ποιον αντίπαλο έχουν να παλέψουν, και πόσο ασθενής είναι η ανθρώπινη φύση τους, και πως τους φυλάει η θεϊκή δύναμη, και πόσο προχώρησαν και προόδευσαν στην αρετή, και ότι χωρίς τη δύναμη του Θεού είναι ανίσχυροι μπροστά σε οποιοδήποτε πάθος. Κι αυτό το κάνει ο Θεός, για να αποκτήσουν, από όλες αυτές τις αρνητικές εμπειρίες αληθινή ταπείνωση, και να πλησιάσουν κοντά του, και να περιμένουν τη βέβαιη βοήθειά του, και να προσεύχονται με υπομονή. Και όλα αυτά από πού θα τα μάθουν, παρά από την πείρα των πολλών θλίψεων, τις οποίες επιτρέπει ο Θεός και δοκιμάζουν; Όπως λέει και ο απόστολος Παύλος: «Για να μην το πάρω απάνω μου από τις υπερβολικές αποκαλύψεις του Θεού και αρχίσω να υψηλοφρονώ, μου δόθηκε ένα αγκάθι στο σώμα μου, ένας υπηρέτης του σατανά» (2 Κορ. 12, 7). Αλλά και πίστη σταθερή αποκτά κανείς από τους πειρασμούς καθώς βεβαιώνεται για τη θεϊκή βοήθεια, που πολλές φορές βρίσκει στον αγώνα του. Έτσι, γίνεται άφοβος, και αποκτά θάρρος στους πειρασμούς.
Ο πειρασμός ωφελεί όλους τους ανθρώπους. Εάν ο πειρασμός ωφέλησε τον Παύλο, κανένας πια δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι είναι ανώφελος, αλλά και όλος ο κόσμος, που δε θέλει να επωφεληθεί από τους πειρασμούς και τις θλίψεις για τη σωτηρία του, θα δώσει λόγο στο Θεό. (197-8).
Από το βιβλίο: Ανθολόγιο από την ασκητική εμπειρία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου. Ερμηνευτική απόδοση – επιμέλεια, Κωνσταντίνου Χρ. Καρακόλη, Δρος Θεολογίας, Φιλολόγου.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
