Του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου.
ΜΗΝ ΙΑΝΝΟΥΑΡΙΟΣ, Εχων ημέρας λα΄. Η ημέρα έχει ώρας ι΄ και η νυξ ώρας ιδ΄. Ιαννουάριος: ο μην ούτος ωνομάσθη από Ιαννού τινος, όστις ήτον άγαλμα τετράμορφον, διά τας τέσσαρας τροπάς του ενιαυτού. και άλλοι μεν έγλυφον αυτό, κρατούν εις την δεξιάν του χείρα κλειδί, το οποίον εδήλου την άνοιξιν και αρχήν του χρόνου, επεί και από Ιαννουαρίου ο χρόνος άρχεται. Άλλοι δε, εις μεν την δεξιάν χείρα κρατούν το στοιχείον τ, εις δε την αριστεράν, το ξε΄, ήτοι τας τριακοσίας εξηκονταπέντε ημέρας του ενιαυτού. Ο δε Λογγίνος ο Γραμματικός, αιωνοάριον αυτόν ερμηνεύσαι βιάζεται, οιονεί αιώνος πατέρα.
Εις την Α΄ Ιαανουαρίου, εορτάζομεν την κατά σάρκα Περιτομήν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.
Χριστού περιτμηθέντος, ετμήθη νόμος.
και του νόμου τμηθέντος, εισήχθη χάρις.
Την κατά σάρκα Περιτομήν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, κατεδέχθη να λάβη φιλανθρώπως ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, κατά την προσταγήν του παλαιού νόμου. Σημειούμεν ενταύθα, ότι αγκαλά και Εφραίμ ο Σύρος παρά τω Μελετίω Αθηνών (τόμω α΄ της Εκκλησιαστικής Ιστορίας) λέγη, ότι ο Κύριος περιετμήθη από τον Ιωσήφ, τον νομιζόμενον αυτού πατέρα. και ότι περιετμήθη εν τω σπηλαίω, ως λέγει ο Επιφάνιος παρά τω αυτώ Μελετίω. Οι θείοι όμως Ευαγγελισταί περί τούτων ουδέν έγραψαν. Αλλ’ ούτε ήτον χρεία και ανάγκη να γράψουν. Καθότι ουδέ όφελος είναι εις την σωτηρίαν ημών το να ηξεύρωμεν τα τοιαύτα. Τινές δε απορούσι, τί άρά γε έγινε μετά ταύτα το περιτμηθέν εκείνο μέρος της θεανδρικής σαρκός του Κυρίου, ήτοι η ακροβυστία; Καί ο μεν Αναστάσιος ο Σιναΐτης, και άλλοι Ανατολικοί, εδόξαζον, ότι το μέρος εκείνο εφύλαξεν η Παρθένος μετά την περιτομήν, ως ιερόν κειμήλιον, διαφθοράς απάσης ον ανώτερον, έως ου ο Κύριος αναστάς, προσέλαβε πάλιν αυτό. και ο Θεοφύλακτος δε Βουλγαρίας εν τη ερμηνεία του Ευαγγελίου λέγει, ότι το τμήμα εκείνο προσέλαβεν ο Κύριος εν τη Αναστάσει. Μερικοί δε Δυτικοί εδόξαζον ματαίως, ότι η ακροβυστία του Κυρίου εσώζετο εις την Καβίλλινον πόλιν της κάτω Βουργουνδίας εν μιά Εκκλησία. Αλλ’ ο ταύτης Επίσκοπος Γκάστος ονόματι, ανοίξας εν έτει 1707, Απριλλίου 19, το κιβώτιον εκείνο, εν ώ ενομίζετο ότι περιέχεται η θεία ακροβυστία, δεν ευρήκεν άλλο εις αυτό, ειμή ολίγην άμμον λεπτήν, και ένα μικρόν χαλίκιον. Όθεν έπαυσε την δεισιδαιμονίαν, οπού εκυρίευε την πόλιν εκείνην, πρό χρόνων ήδη τετρακοσίων (όρα την νεοτύπωτον Εκατονταετηρίδα). Εκ τούτου λοιπόν συνάγομεν, ότι είναι ψευδές και απίστευτον και εκείνο το άλλο, οπού λέγουσιν οι αυτοί Δυτικοί, ήγουν ότι η του Κυρίου ακροβυστία σώζεται μέχρι του νυν εις την Ρώμην εν τω Ναώ του Αγίου Ιωάννου του Λατερανού, ως σημειοί ο Καλμέτης εν τω υπομνήματι εις τον Λουκάν, κεφαλ. β΄.
Ούτω, αντί της χειροποιήτου και σαρκικής περιτομής, ο Κύριος αντεισήξε εις ημάς την αχειροποίητον και πνευματικήν περιτομήν, ήτοι το Άγιον Βάπτισμα. Ταύτην λέγω την του Κυρίου Περιτομήν, παρελάβομεν ημείς οι Χριστιανοί υπό των Αγίων Πατέρων, να πανηγυρίζωμεν κατ’ έτος: καθώς και την πανηγυρίζομεν, λογιζόμενοι ταύτην, μίαν από τας Δεσποτικάς εορτάς, διά τον ημάς τιμήσαντα Κύριον, διά μέσου αυτής. Καθώς γαρ ο Κύριος κατεδέχθη διά λόγου μας την ένσαρκον αυτού Γέννησιν, και όλα τα άλλα ιδιώματα της ανθρωπίνης φύσεως έλαβεν, όσα ήτον παντελώς αδιάβλητα και ακατηγόρητα, τοιουτοτρόπως δεν επαισχύνθη ο Πανάγαθος να λάβη και την περιτομήν, διά δύω αίτια. Πρώτον μεν, διατί ηθέλησε να εμφράξη τα στόματα των αιρετικών, οίτινες ετόλμησαν να ειπούν, ότι δεν ανέλαβεν ο Κύριος σάρκα αληθινήν, αλλά κατά φαντασίαν. Οποίοι ήτον ο θεομάχος Μάνης, και οι τούτου οπαδοί Μανιχαίοι. Διότι πως ήθελε περιτμηθή, ανίσως δεν έλαβε σάρκα αληθινήν; Και δεύτερον δε, διά να επιστομίση τους Ιουδαίους, οίτινες εκατηγόρουν τον Κύριον, πως δεν φυλάττει το Σάββατον. Και πως παραβαίνει τον νόμον, ψευδώς συκοφαντούντες αυτόν. Αυτός γαρ εφύλαττε τον νόμον έως και εις αυτήν την περιτομήν. Ο δε σοφός Ευθύμιος ο Ζυγαδηνός, προσθέττει και τρίτον αίτιον, διά το οποίον επεριτμήθη ο Κύριος. ‰Ηγουν διατί, αν δεν επεριτέμνετο, ουκ αν όλως παρεδέχθη διδάσκων, αλλ’ απεπέμφθη αν ως αλλόφυλος. Ουδ’ αν επίστευσέ τις, ότι αυτός εστιν ο προσδοκώμενος Χριστός εκ σπέρματος Αβραάμ. Οι γαρ εξ Αβραάμ άπαντες, σφραγίδα και σημείον την περιτομήν είχον, διαστέλλουσαν αυτούς από των άλλων εθνών (ερμηνεία εις το δ΄ κεφάλ. του κατά Λουκάν). Έπαυσε δε ο Κύριος την περιτομήν, και πάνυ ευλόγως, κατά τον αυτόν Ευθύμιον. Η γαρ περιτομή των Εβραίων, το Βάπτισμα των Χριστιανών ετύπου και προεσήμαινεν. Ώσπερ γαρ εκείνη τους εξ Αβραάμ εσφράγιζε, και διέστελλεν από παντός έθνους, ούτω και τούτο (τό Βάπτισμα δηλαδή) τους Χριστιανούς. και καθάπερ εκείνη περιττόν αποτέμνει του σώματος μέρος, ούτω και το Βάπτισμα την αμαρτίαν αποτέμνει περιττήν υπάρχουσαν. Έδει δε παυθήναι τον τύπον, ελθόντος του πρωτοτύπου. και σιγήσαι το μηνύον, επιστάντος του μηνυομένου. το γαρ εαυτού πεπλήρωκε, και περιττόν εστι του λοιπού (αυτόθι).
Διά τούτο λοιπόν ύστερα από οκτώ ημέρας της εκ Παρθένου γεννήσεώς του, ευδόκησεν ο Κύριος να φερθή από την Μητέρα του και από τον Ιωσήφ, εις τον διωρισμένον τόπον εκείνον, όπου ήτον συνήθεια να περιτέμνωνται τα βρέφη, και εκεί επεριτμήθη, και έλαβε το γλυκύτατον όνομα Ιησούς. Τό οποίον εκάλεσεν ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, όταν ευηγγέλισε την Θεοτόκον, προ του να συλληφθή ο Κύριος εν τη κοιλία της Παρθένου, ως γράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Μετά δε την περιτομήν, ήτον μαζί με τους γονείς του ο Κύριος, και έζη ανθρωπίνως, προκόπτων και αυξάνων, τόσον κατά την ηλικίαν του σώματος, όσον και κατά την σοφίαν και χάριν, εις σωτηρίαν ημών. «Ιησούς γάρ, φησί, προέκοπτε σοφία και ηλικία και χάριτι παρά Θεώ και ανθρώποις» (Λουκ. β΄, 52). (Όρα περί της εορτής ταύτης εις τον Νέον Θησαυρόν.)
Τή αυτή ημέρα μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Βασιλείου Αρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας του Μεγάλου2.
Ζή Βασίλειος και θανών εν Κυρίω.
Ζή και παρ’ ημίν ως λαλών εκ των βίβλων.
Ιαννουαρίοιο θάνες Βασίλειε πρώτη.
Ούτος ο εν Αγίοις Πατήρ ημών Βασίλειος, ήκμασε κατά τους χρόνους του βασιλέως Ουάλεντος εν έτει τξδ΄ [364], προς τον οποίον Ουάλεντα επαρρησιάσθη διά την Ορθόδοξον πίστιν, και ήλεγξεν αυτόν. Επειδή και έπεσεν εις την κακοδοξίαν των Αρειανών, και με άγριον και θηριώδη τρόπον εκακοποίει και επολέμει τας Εκκλησίας των Ορθοδόξων. Ούτος λοιπόν από μεν τον πατέρα, ήτον Μαυροθαλασσίτης. Από δε την μητέρα, ήτον Καππαδόκης, ήτοι εκατάγετο από την λεγομένην Καραμανίαν. Κατά δε τους λόγους και την παιδείαν, υπερέβαλεν, όχι μόνον τους ελλογίμους του καιρού του, αλλά ακόμη και τους παλαιούς φιλοσόφους. Περάσας γαρ κάθε είδος παιδείας, εις κάθε μίαν από αυτάς το κράτος και την νίκην απόκτησεν. Ου μόνον δε ταύτα, αλλά και την διά πράξεως ήσκησε φιλοσοφίαν. Και διά της πράξεως ανέβη και εις την θεωρίαν των όντων. Εκ τούτων δε, ανέβη και εις τον θρόνον της Αρχιερωσύνης.
Όταν δε έγινεν Αρχιερεύς, πολλούς αγώνας εποίησεν ο μακάριος διά την Ορθόδοξον πίστιν. Με την σταθερότητα γαρ και γενναιότητα του φρονήματός του, κατέπληξε τον έπαρχον Μόδεστον. Με τους Ορθοδόξους δε λόγους οπού συνέγραψε, των κακοδόξων τα φρονήματα κατεβρόντησε. Και προς τούτοις, την των ηθών κατάστασιν ερρύθμισε. Την ασκητικήν φιλοσοφίαν εδίδαξε, την των όντων γνώσιν εσαφήνισε. Και διά να ειπώ συντόμως, ούτος ο Άγιος, οδηγήσας εις σωτηρίαν την λογικήν του Χριστού ποίμνην διά μέσου κάθε αρετής, προς Κύριον εξεδήμησεν.
Ητον δε ο Μέγας Βασίλειος κατά τον χαρακτήρα του σώματος, πολλά μακρύς. Ξηρός και ολιγόσαρκος, μελανός εις το πρόσωπον κατά το χρώμα, πλήν είχεν αυτό σύμμικτον και με κιτρινάδα. Ητον μακρομύτης. Είχε τα οφρύδια στρογγυλά, το δε δέρμα το επάνω των οφρυδίων, το είχε συμμαζωμένον. Εφαίνετο όμοιος με έναν οπού συλλογίζεται και προσέχει εις τον εαυτόν του. Είχε το πρόσωπον ζαρωμένον με ολίγας χαραγάς. Τα μάγουλα είχε μακρά. Τους μήνιγγας, δασείς από τρίχας συνεστραμμένας κυκλοειδώς. Εφαίνετο κατά την επιφάνειαν, πως είχεν ολίγον κουρευμένας τας τρίχας. Το γένειον είχε μακρόν αρκετά και τας τρίχας είχε μεμιγμένας, ήτοι μαύρας ομού με άσπρας. Τελείται δε η αυτού Σύναξις, εν τη Αγιωτάτη Μεγάλη Εκκλησία. (Τον κατά πλάτος Βίον αυτού όρα εις τον Νέον Θησαυρόν.)
(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Υμνολογική εκλογή.
ΙΣ ΤΟΝ ΕΣΠΕΡΙΝΌΝ
Στιχηρά ιδιόμελα. Της Εορτής, Ήχος πλ. δ’. Ανατολίου.
Συγκαταβαίνων ο Σωτήρ, τω γένει των ανθρώπων, κατεδέξατο σπαργάνων περιβολήν’ ουκ εβδελύξατο σαρκός την περιτομήν, ο οκταήμερος κατά την Μητέρα, ο άναρχος κατά τον Πατέρα. Αυτώ πιστοί βοήσωμεν’ Συ ει ο θεός ημών, ελέησον ημάς.
Ο Σωτήρ μας Ιησούς Χριστός κατέβηκε από το ύψος του ουρανού στη γη και έφθασε στο επίπεδο του γένους των ανθρώπων και καταδέχθηκε να τυλιχθεί στα σπάργανα, όπως οι άνθρωποι. Δεν αισθάνθηκε αποτροπιασμό ούτε ντροπή να δεχθεί την σαρκική περιτομή, ο ιλικείας οκτώ ημερών κατά την μητέρα Του αλλά άναρχος κατά τον Πατέρα Του. Προς Αυτόν όλοι οι πιστοί ας βοήσουμε: Συ είσαι ο Σωτήρας μας, ελέησέ μας.
Έτερον του μεγάλου Βασιλείου.
Πάντων των Αγίων ανεμάξω τας αρετάς, πατήρ ημών Βασίλειε» Μωϋσέως το πράον’ Ηλιού τον ζήλον’ Πέτρου την ομολογίαν’ Ιωάννου την θεολογίαν’ ως Παύλος εκβοών
ούκ επαύσω’ Τίς ασθε¬νεί, και ουκ ασθενώ? τίς σκανδαλίζεται, και ουκ εγώ πυρούμαι? Όθεν συν αυτοίς αυλιζόμενος, ικέτευε σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Ολων των αγίων τις αρετές συγκέντρωσες, πάτερ Βασίλειε, και με αυτές δημιούργησες ένα άριστο σύνολο. Είχες την ηρεμία και πραότητα του Μωυσέως, τον πύρινο ζήλο του προφήτη Ηλία, του Πέτρου το θάρρος και την ομολογία, του Ιωάννου την θεολογία, ενώ, σαν τον Παύλο, δεν σταμάτησες ποτέ να φωνάζεις με αγωνία: ποιος ασθενεί και δεν συμπάσχω μαζί του, ποιος βασανίζεται μέσα στον πειρασμό του σκανδαλισμού και δεν υποφέρω μαζί του σαν να καίγομαι μέσα στη φωτιά? Τώρα λοιπόν που απολαμβάνεις τη χαρά και τη δόξα στην ίδια αυλή του ουρανού μαζί με αυτούς, ικέτευε τον Χριστό και Σωτήρα να σώσει και τις δικές μας ψυχές.
Απολυτίκιον. Του Αγίου. Ήχος α’.
Εις πάσαν την γήν εξήλθεν ο φθόγγος σου, ως δεξαμένην τον λόγον σου’ δι’ ου θεοπρεπώς εδογμάτισας, την φύσιν των όντων ετράνωσας, τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας. Βασίλειον ιεράτευμα, Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
Σε όλη τη γή σκορπίσθηκε το κήρυγμά σου, για να δεχθεί τον λόγο σου. Έτσι κήρυξες τα δόγματα της πίστεως, όπως ταιριάζει στο θέλημα του Θεού, μα και ανέδειξες στο ύψος της την φύση των ανθρωπίνων αλλά και όλων των δημιουργημάτων του Θεού, και καταστόλισες τη ζωή των ανθρώπων. Πάτερ όσιε Βασίλειε, ικέτευε τον Χριςτό και Θεό να μας δωρίσει το μέγα Του έλεος, αφού έχει υποσχεθεί να χαρίσει στους πιστούς το βασίλειο ιεράτευμα.
Έτερον απολυτίκιον της Εορτής. Ήχος ο αυτός.
Μορφήν αναλλοιώτως ανθρωπίνην προσέλαβες, θεός ων κατ’ ουσίαν πολυεύσπλαγχνε Κύριε» και Νόμον εκπληρών, περιτομήν θελή¬σει καταδέχει σαρκικήν, όπως παύσης
τα σκιώδη, και περιέλης το κάλυμμα των παθών ημών. Δόξα τη αγαθότητι τη σή’ δόξα τη ευσπλαγχνία σου’ δόξα τη ανεκφράστω Λόγε συγκαταβάσει σου.
Ελαβες την ανθρώπινη μορφή, που δεν πρόκειται ποτέ πια να την αποβάλεις ή να την μεταβάλεις αλλά την έχεις μαζί με τη θεία Σου φύση, ενώ είσαι κατ’ ουσίαν Θεός, πολυέυσπλαχνε Κύριε. Έτσι, εκπληρώνοντας τις διατάξεις του νόμου αλλά και τις προφητείες, θεληματικά δέχεσαι τη σαρκική περιτομή, για να παύσεις πια τις σκιές του νόμου και να αφαιρέσεις για πάντα το κάλυμμα των παθών μας, που μας κρατούσε στη σκιά του θανάτου και της αμαρτίας. Δόξα στην αγαθότητά Σου, Κύριε, δόξα στην ευσπλαχνία Σου, δόξα στην ανέκφραστη, Λόγε, συγκατάβασή Σου προς τους αμαρτωλούς ανθρώπους.
ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ
Καθίσματα.
Ήχος πλ. δ’. Την Σοφίαν και Λόγον.
Εξανοίξας το στόμα λόγω θεού, εξηρεύξω σοφίαν κήρυξ φωτός, και φρόνημα ένθεον, τη οικουμένη κατέσπειρας’ των γαρ πατέρων όντως, κυρώσας τα δόγματα, κατά Παύλον ώφθης, της πίστεως πρό¬μαχος» όθεν και Αγγέλων, συμπολίτης υπάρχεις, και τούτων συνόμιλος, ανεδείχθης μακάριε, θεοφάντορ Βασίλειε, πρέσβευε Χριστώ τω θεώ, των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοις εορτάζουσι πό¬θω, την αγίαν μνήμην σου.
Ανοιξες το στόμα σου με τον λόγο του Θεού μπροστά σε όλον τον κόσμο και πλούσια σκόρπισες παντού τη σοφία, ως κήρυκας του Φωτός, και έσπειρες το φρόνημα το γεμάτο με το θέλημα του Θεού. Γιατί αφού επεκήρωσες τα δόγματα των ορθοδόξων πατέρων, σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο αναδείχθηκες υπερασπιστής και πολεμιστής χάρη της πίστεως. Τώρα λοιπόν αναδείχθηκες συμπολίτης των αγγέλων και «σύντροφός» τους, μακάριε Βασίλειε, που φανερώνεις με τη ζωή σου και το λόγο σου τον Θεό. πρέσβευε παρακαλούμε στον Χριστό και Θεό μας, να χαρίζει άφεση αμαρτιών σε όσους από τα βάθη της καρδιάς τους εορτάζουν την αγία σου μνήμη.
Δόξα… Ήχος γ’. θείας πίστεως.
Πάσαν ήρδευσας την οικουμένην, ώσπερ ύδασι ταις διδαχαίς σου, της ευσεβείας ενσπείρας τα δόγματα» η της ζωής γαρ πηγή ο Χρι¬στός εν σοι, επανεπαύσατο όντως Βασίλειε» Όν ικέτευε, ως παρρησίαν κεκτημένος θεόπνευστε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
Καταπότισες όλη την οικουμένη σαν με πλούσια νερά με τις διδαχές σου, σπέρνοντας σ‘ αυτήν της ευσεβείας τα δόγματα. Γιατί πράγματι, ο Χριστός, η πηγή της Ζωής σε σένα αναπαύθηκε, Βασίλειε. Αυτόν ικέτευε λοιπόν, επειδή έχεις θάρρος μπροστά Του, θεόπνευστε, να μας δωρίσει το μέγα Του έλεος.
Και νυν… η Παρθένος σήμερον.
Ο των όλων Κύριος, Περιτομήν υπομένει, και βροτών τα πταίσμα¬τα, ως αγαθός περιτέμνει’ δίδωσι την σωτηρίαν, σήμερον κόσμω, χαίρει δε εν τοις υψίστοις, και ο του Κτίστου, ιεράρχης και φωσφό¬ρος, ο θείος μύστης Χριστού Βασίλειος.
Ο Κύριος όλων των ανθρώπων παρά το ότι είναι Θεός υπομένει περιτομή, σύμφωνα με τον νόμο της Παλαιάς Διαθήκης, και έτσι περιτέμνει όλων των ανθρώπων τα αμαρτήματα με την ταπείνωσή Του ως αγαθός που είναι. Χαρίζει την σωτηρία σήμερα στον κόσμο. Χαίρει στον ουρανό και ο μεγάλος Του υπηρέτης και λειτουργός ο ιεράρχης Βασίλειος, που σκορπίζει παντού το φως, αφού το ΄φερει μέσα του.
Κοντάκιον. Ηχος δ’. Επεφάνης σήμερον.
Ρωμανού του Μελωδού.
Ωφθης βάσις άσειστος τη Εκκλησία, νέμων πάσιν άσυλον, την κυ¬ριότητα βροτοίς, επισφραγίζων σοις δόγμασιν, Ουρανοφάντορ Βασί¬λειε όσιε.
Για την εκκλησία του Χριστού, αναδείχθηκες άσειστη βάση, και σε όλους τους πιστούς ανθρώπους χάρισες την κυριαρχία, την οποία δεν μπορεί κανείς να την συλήσει! Όλα αυτά τα επισφραγίζεις με τα δόγματά σου, ουρανοφάντωρ Βασίλειε όσιε.
Ο ΟΙΚΟΣ
Τη Γαλιλαία των Εθνών.
Της σωφροσύνης ο κρατήρ, το στόμα της σοφίας, και βάσις των δογμάτων, Βασίλειος ο μέγας, πάσιν αστράπτει νοερώς. Δεύτε ούν και στώμεν εν τω οίκω του θεού, θερμώς ενατενίζοντες, τοις θαύμασι τοις τούτου τερπόμενοι’ και ώσπερ λαμπηδόνι αστραφθέντες τω φωτί αυτών, θαλφθώμεν τω του βίου καθαρτικώ πνεύματι, μιμού¬μενοι αυτού την πίστιν, την ζέσιν την ταπείνωσιν’ δι’ ων οίκος εδείχθη του όντως θεού’ προς όν βοώντες υννούμεν’ Ουρανοφάντορ Βα¬σίλειε Όσιε.
Ο Βασίλειος ο μέγας και σοφός, αστράπτει μπρος στα μάτια του νου όλων, γιατί είναι ο κρατήρας από όπου μπορούμε να πίνουμε άφθονα την σωφροσύνη, είναι το στόμα από όπου πηγάζει η σοφία, είναι η βάση πάνω στην οποία η εκκλησία στηρίζει τα δόγματά της. Ελάτε λοιπόν τώρα όλοι να σταθούμε με θερμή πίστη στον ναό του Θεού, με θαυμασμό να ενατενίσουμε, και ευχαριστημένοι από τα θαύματά του, σαν να έχουμε βρεθεί μέσα στο φως της αστραπής, και από το φως τους αυτό αισθανόμενοι τη ζεστασιά του πνεύματος της ζωής του, που έχει τη δύναμη να καθαρίζεικάθε κακό και αμαρτία, ας μιμηθούμε την ταπείνωσή του, τη ζέστη που τον έκαιγε για τον Θεό, την πίστη του, με τα οποία πράγματι ανεδείχθη οίκος του Ζώντος Θεού. Αυτόν ας υμνήσουμε με δυνατή φωνή λέγοντας: χαίρε ουρανοφάντωρ Βασίλειε όσιε.
Συναξάριον.
Μην Ιανουάριος, έχων ημέρας λ α Η ημερα έχει ώρας ι’ και η νύξ ώρας ι δ’.
Τη Α’ του αυτού μηνός, εορτάζομεν την κατα σάρκα Περιτομήν του Κυρίου και θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.
Στίχοι. Χριστού περιτμηθέντος, ετμήθη Νόμος.
Και του Νόμου τμηθέντος, εισήχθη Χάρις.
Με την περιτομή του Χριστού «κόπηκε» – καταργήθηκε ο νόμος της Παλαιάς Διαθήκης.
Και με το «κόψιμο» του νόμου, ήλθε η Χάρη του Θεού στον κόσμο.
Τη αυτή ημερα, μνήμη του εν αγίοις Πατρός ημών Βασιλείου, Αρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας του Μεγάλου.
Στίχοι. Ζή Βασίλειος, και θανών, εν Κυρίω.
Ζή και παρ’ ημίν, ως λαλών εκ των βίβλων.
Ιανουαρίοιο θάνες, Βασίλειε, πρώτη.
Ο Βασίλειος ζη και αν ακόμη πέθανε, γιατί ζη κοντά στον Κύριο.
Ο Βασίλειος ζη επίσης, μιλώντας μας μέσα πό τα βιβλία του.
Κατά την πρώτη του μηνός ο Βασίλειος απέθανε.
Τη αυτή ημέρα, ο Άγιος Μάρτυς θεόδοτος ξίφει τελειούται.
Στίχοι. ο θεόδοτος, ουκ ανέξομαι, λέγει,
Ει μη κεφαλήν του θεού τμηθώ χάριν.
Ο θεόδοτοςλέγει πως δεν ανέχεται παρά μόνο χάρη του Θεού να αποκεφαλισθεί.
Τη αυτή ημέρα, ο Άγιος Γρηγόριος, ο πατήρ του Αγίου Γρηγορίου του θεολόγου, εν ειρήνη τελειούται.
Στίχοι. Εγκωμιαστήν οίκοθεν πλουτείς, Πάτερ,
Της σης τελευτής, σου τον εκ μηρού γόνον.
Σαν εγκωμιαστή έχεις, πάτερ, σαν οικογενειακό σου πλούτο, τον δικό σου απόγονο.
Ταις αυτών Αγίαις πρεσβείαις, ο θεός, ελέησον ημάς.
Εξαποστειλάριον. Ήχος γ’. Εν Πνεύματι τω Ιερώ.
Φιλοσοφίας έρωτι, περιέτεμες Πάτερ, το της ψυχής σου κάλυμμα, και τω κόσμω εδείχθης, ως ήλιος τοϊς θαύμασι, και πιστών κατηύγασας, τας διανοίας θεόφρον, της Τριάδος ο λάτρις, ώ Βασίλειε σοφέ, και μύστης της Θεοτόκου.
Με την αγάπη σου στην πίστη του Χριστού, που ξεπερνά την φιλοσοφία του κόσμου, σαν με άλλη περιτομή περιέτεμες το κάλυμμα της ψυχής σου, αδιαφορώντας για τις απαιτήσεις του σώματος. Σαν ήλιος επίσης αναδείχθηκες στον κόσμο με τα θαύματά σου, και καταφώτισες σαν το φως της αυγής τις διάνοιες των πιστών, πάτερ Βασίλειε σοφέ, που η σκέψη σου είναι στον Θεό, αφού εσύ λατρεύεις την Αγία Τριάδα, και έχεις εισδύσει στο βάθος των μυστηρίων της Θεοτόκου.
Της Εορτής. Όμοιον.
Την σάρκα περιτέμνεται, ο τον Νόμον πληρώσας, ως βρέφος οκταήμερον, των αιώνων ο Κτίστης» και σπάργανα ειλίσσεται, ως βροτός και γάλακτι, εκτρέφεται ο τα πάντα, τη απείρω ισχύϊ, ως θεός διακρατών, και τη ροπή διεξάγων.
Σαν αδύναμο βρέφος οκτώ ημερών, σύμφωνα με τον νόμο της Παλαιάς Διαθήκης, και εκπληρώνοντας αυτόν τον νόμο, δέχεται την περιτομή ο δημιουργός του χρόνου” τυλίγεται στα βρεφικά σπάργανα σαν θνητός άνθρωπος, τρέφεται με γάλα Αυτός που με την άπειρη δύναμη Του κρατά στα χέρια Του τα πάντα ως Θεός, και με τη θέλησή Του τα κατευθύνει.
Δόξα των αίνων. Ήχος πλ. β’. Βυζαντίου.
Εξεχυθη η χάρις εν χείλεσί σου, όσιε Πάτερ» και γέγονας ποιμήν, της του Χριστού Εκκλησίας, διδάσκων τα λογικά πρόβατα, πιστεύειν εις Τριάδα Ομοούσιον, εν μιά θεότητι.
Στα χείλη σου χύθηκε ορμητικά η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, όσιε πάτερ Βασίλειε. Έτσι, με τη δύναμή Της έγινες ποιμένας της εκκλησίας του Χριστού, και ως καλός ποιμένας, οδηγούσες τα λογικά πρόβατα του Χριστού και τα δίδασκες να πιστεύουν στην Αγία Τριάδα που είναι η μία και μοναδική θεότητα, αντίθετα με τις διδασκαλίες των αιρετικών Αρειανών.
Απόδοση Μοναχής Θεοδοσίας.
