ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
Δημητσάνα – Μεγαλόπολη, Κυριακή 24 Μαΐου 2015
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ
Ψαλμός Δ 4.
Εις το τέλος, εν ψαλμοίς, ωδή τω Δαυϊδ.
2 ΕΝ τω επικαλείσθαί με εισήκουσάς μου, ο Θεός της δικαιοσύνης μου, εν θλίψει επλάτυνάς με. οικτείρησόν με και εισάκουσον της προσευχής μου.
3 υιοί ανθρώπων, έως πότε βαρυκάρδιοι; ινατί αγαπάτε ματαιότητα και ζητείτε ψεύδος; (διάψαλμα).
4 και γνώτε ότι εθαυμάστωσε Κύριος τον όσιον αυτού, Κύριος εισακούσεταί μου εν τω κεκραγέναι με προς αυτόν.
5 οργίζεσθε, και μή αμαρτάνετε, ά λέγετε εν ταις καρδίαις υμών, επι ταις κοίταις υμών κατανύγητε. (διάψαλμα).
6 θύσατε θυσίαν δικαιοσύνης και ελπίσατε επι Κύριον.
7 πολλοί λέγουσι, τίς δείξει ημίν τα αγαθά; Εσημειώθη εφ’ ημάς το φώς του προσώπου σου, Κύριε.
8 έδωκας ευφροσύνην εις την καρδίαν μου, απο καρπού σίτου, οίνου και ελαίου αυτών επληθύνθησαν.
9 εν ειρήνη επι το αυτό κοιμηθήσομαι και υπνώσω, ότι σύ, Κύριε, κατά μόνας επ’ ελπίδι κατώκισάς με.
ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙΟΝ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ (Απόδοση στην κοινή νεοελληνική) ΠΑΝ. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ
ΨΑΛΜΟΣ Δ’. 4
Εις το τέλος, εν ψαλμοίς˙ ωδή τω Δαυίδ.
2 Όσες φορές σε επικαλέσθηκα, άκουσες ευνοϊκά την προσευχή μου, Θεέ μου, εσύ που αποδίδεις δικαιοσύνη και προστατεύεις το δίκιο μου. Όταν βρέθηκα μέσα σε θλίψη και στενοχώρια, με παρηγόρησες χαρίζοντας ανακούφιση στην πιεσμένη καρδιά μου. Σπλαχνίσου με και τώρα και κάνε δεκτή την προσευχή μου.
3 Άνθρωποι, εσείς που με εχθρεύεστε και με συκοφαντείτε, ως πότε θα είστε σκληρόκαρδοι και προσκολλημένοι στα γήινα; Γιατί σας αρέσει να διαδίδετε σε βάρος μου μάταιες και ανυπόστατες κατηγορίες και ζητάτε με συκοφαντίες και ψέματα να με εξοντώσετε;
4 Μάθετε όμως ότι ο Κύριος μέχρι τώρα έκανε ξακουστό και αξιοθαύμαστο κάθε ευσεβή άνθρωπο που είναι αφοσιωμένος σ’ αυτόν. Κι όπως παλαιότερα, έτσι και τώρα ο Κύριος θα ακούσει τη θερμή κραυγή της προσευχής μου.
5 ας οργίζεσθε εναντίον μου, προσέχετε όμως να μην αμαρτάνετε και απέναντι στον Θεό. Τα πονηρά σχέδια και τους αμαρτωλούς διαλογισμούς που έχετε στο νου σας και κυκλοφορείτε στις καρδιές σας, να τα εξετάζετε τη νύχτα στο κρεβάτι σας και μετανιωμένοι γι’ αυτά και συντετριμμένοι να μην τα πραγματοποιείτε.
6 προσφέρετε ως θυσία όχι ζώα και υλικές προσφορές, αλλά δικαιοσύνη και αγαθότητα˙ και στηρίξτε όλη την ελπίδα και την εμπιστοσύνη σας στον Κύριο.
7 Πολλοί, επειδή έχασαν την ελπίδα τους αυτή, λένε: Ποιός θα μας δείξει και ποιός θα μας δώσει τα υλικά αγαθά; Σε μας όμως, Κύριε, που ελπίζουμε σε σένα, εντυπώθηκε βαθιά μέσα μας η στοργή και η αγάπη και χάρη του προσώπου σου˙ και έλαμψε σ’ όλους φανερή η πρόνοια και προστασία σου.
8 Γέμισες την καρδιά μου με ευφροσύνη, την οποία δεν αισθάνονται οι αντίπαλοί μου, μολονότι είναι γεμάτοι με καρπούς από σιτάρι, κρασί και λάδι.
9 Γι’ αυτό θα κοιμηθώ ήσυχος και ειρηνικός με την ελπίδα μου ακλόνητη σε σένα, και θα χορτάσω ύπνο, διότι εσύ, Κύριε, αν και είμαι ολομόναχος, μου προσφέρεις την προστασία σου˙ και κάτω από τη σκέπη της προστασίας σου αυτής κατοικώ γεμάτος εμπιστοσύνη και ελπίδα σε σένα.
Ο 4ος Ψαλμός
ΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
1. Σήμερα, αδελφοί χριστιανοί, θα σας ερμηνεύσω τον 4ο ψαλμό. Παρακαλώ, προσέξτε την ερμηνεία του, γιατί έχει να μας δώσει ένα σπουδαίο νόημα. Ο ποιητής του ψαλμού αυτού, που είναι ένας πολύ πνευματικός άνθρωπος, είχε κάποια διαφωνία και διένεξη με μερικούς, τους οποίους ονομάζει «υιούς ανθρώπων» (στιχ. 3).
Η διαφωνία του με αυτούς, σε κάποιο σοβαρό θέμα, για το οποίο θα μιλήσουμε παρακάτω, έκανε αυτούς τους ανθρώπους να γίνονται σκληροί στον ποιητή μας, «βαρυκάρδιοι», όπως τους λέγει ο ψαλμός μας (στιχ. 3). Μιλούσαν δηλαδή με σκληρότητα προς τον ποιητή και έλεγαν εις βάρος του «μάταια», δηλαδή, ασύστατα πράγματα (στιχ. 3). Έλεγαν ψευδείς κατηγορίες εναντίον του. Γι᾽ αυτό και ο ποιητής μας τους λέγει: «Υιοί ανθρώπων, έως πότε βαρυκάρδιοι; Ινατί αγαπάτε ματαιότητα και ζητείτε ψεύδος;» (στιχ. 3). Οι συκοφαντίες αυτές των κακών ανθρώπων εναντίον του ποιητού μας τον έθλιβαν πολύ. Αλλά, σαν πνευματικός άνθρωπος αυτός, κατέφευγε στον Θεό, για να λάβει ενίσχυση και προστασία. Μάλιστα ο ψαλμωδός θυμάται ότι και σε προηγούμενα χρόνια δοκίμαζε θλίψεις, αλλά κατέφευγε στον Θεό και έβρισκε πάντοτε ανακούφιση. Γι᾽ αυτό και λέγει εδώ στον ψαλμό μας: «Εν τω επικαλείσθέ με», οσάκις, δηλαδή, έκανα την προσευχή μου, «εισήκουσάς μου ο Θεός της δικαιοσύνης» (στιχ. 2).
Έτσι ο ποιητής μας έχει και τώρα την πεποίθηση ότι ο Θεός θα τον βοηθήσει και θα του πάρει την θλίψη που δοκιμάζει. «Οικτείρησόν με», λέγει στον Θεό, «και εισάκουσον της προσευχής μου» (στιχ. 2). Και καλεί τους συκοφάντες του να μάθουν ότι ο Θεός πάντοτε τον σώζει και πάντοτε τον προστατεύει. Πάντοτε ακούει τις προσευχές του. «Γνώτε – τους λέγει – ότι εθαυμάστωσε Κύριος τον όσιον αυτού. Κύριος εισακούσεταί μου εν τω κεκραγέναι με προς αυτόν» (στιχ. 4). Ο ποιητής μας επιτρέπει στους κατηγόρους του να οργίζονται εναντίον του. Αλλά, ας συγκρατούνται και ας μη προχωρούν σε έργα οργής. «Οργίζεσθε και μη αμαρτάνετε» τους λέγει (στιχ. 4). Πάλι ο ποιητής μας επιτρέπει στους αντιπάλους του να θυμώνουν μέσα τους και μέσα στους κοιτώνες τους εναντίον του (στιχ. 5), αλλά να σιωπούν και να μη λέγουν στους άλλους τα όσα σκέπτονται. Αυτό σημαίνει το «λέγετε εν ταις καρδίαις υμών και επί ταις κοίταις υμών κατανύγητε» (στιχ. 5).
2. Αλλά δεν είπαμε ακόμη το θέμα, το οποίο δημιούργησε την στροφή πολλών ανθρώπων εναντίον του ποιητού μας, τον οποίον ειρωνεύονταν και συκοφαντούσαν. Το θέμα είναι μια οικονομική κρίση που συνέβηκε εκείνο τον καιρό στο Ισραήλ και ο ποιητής μας έδινε άλλη λύση, διαφορετική από αυτήν που έδιναν οι πολλοί. Γι᾽ αυτό και αυτοί στρέφονταν εναντίον του. Οι άνθρωποι από την συμβάσα κρίση στερούνταν τα υλικά αγαθά τους και πολλοί, όπως λέγει ο ψαλμός μας, έλεγαν: «Τις δείξει υμίν τα αγαθά;» (στιχ. 7). Ο ψαλμωδός μας, σαν πνευματικός άνθρωπος, ως αιτία της οικονομικής κρίσης έβλεπε το ότι οι άνθρωποι είχαν αποστατήσει από τον Θεό και ότι παραμελούσαν τις θυσίες τους σ᾽ Αυτόν. Γι᾽ αυτό και ως λύση του προβλήματος, έλεγε την επιστροφή στον Θεό, την ελπίδα σ᾽ Αυτόν και την προσφορά σωστής θυσίας στον Θεό. «Θύσατε θυσίαν δικαιοσύνης – έλεγε – και ελπίσατε επί Κύριον» (στιχ. 6). Αυτή η ελπίδα στον Θεό πιστεύει ο ποιητής μας ότι θα τονώσει τον εσωτερικά πεσμένο από την κρίση άνθρωπο, θα διώξει την μεμψιμοιρία και θα
φέρει την χαρά. Θέλει δηλαδή ο ποιητής μας, κατά πρώτον, να ανορθώσει με το ακούμπημα στον Θεό τον πεσμένο εσωτερικά άνθρωπο και έπειτα θα βρεθούν τρόποι για την εξοικονόμηση των υλικών αγαθών.
3. Ακόμη ο ποιητής του ψαλμού λέγει και ένα άλλο, πολύ σπουδαίο, ως λύση και αυτό για το θέμα της οικονομικής κρίσης. Αυτό το άλλο που λέγει είναι ότι τα υλικά αγαθά, όσα πολλά και να είναι αυτά, δεν δίνουν την πραγματική ευτυχία στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος νοιώθει χαρούμενος και ευτυχισμένος όταν έχει καλή κοινωνία και σχέση με τον Θεό και όχι όταν έχει αφθονία υλικών αγαθών. Το «φως του προσώπου του Κυρίου» αυτό γλυκαίνει την δόλια καρδιά του ανθρώπου. Έτσι λέγει ο ποιητής μας: «Εσημειώθη εφ᾽ ημάς το φως του προσώπου σου, Κύριε. Έδωκας ευφροσύνην εις την καρδίαν μου» (στιχ. 7). Είναι αυτό που λέγει άλλος ψαλμωδός «κρείσσον το έλεός σου υπέρ ζωάς» (62,4)! Το «έλεος» του Θεού, το να γεύεται δηλαδή κανείς την αγάπη του Θεού, αυτό είναι ανώτερο από κάθε άλλο αγαθό, ανώτερο από κάθε ζωή. Έτσι και ο ποιητής του ψαλμού μας λέγει ότι και να λυθεί ακόμη το οικονομικό πρόβλημα αποκτώντας όλοι όλα τα επίγεια αγαθά, δεν θα φέρει αυτό ευτυχία στους ανθρώπους. Η ευτυχία του ανθρώπου, που είναι εικόνα του Θεού, έρχεται
με την σωστή και στενή κοινωνία του με τον Θεό.
Αυτήν την θέση του ποιητού μας, ως λύση στο οικονομικό θέμα, οι πολλοί, οι «βαρυκάρδιοι» «υιοί των ανθρώπων», την ειρωνεύονταν. Και επετίθεντο λοιπόν εναντίον του ποιητού μας λαλούντες ματαιότητα και ψεύδη κατ᾽ αυτού, για τα οποία μίλησε παραπάνω αυτός (στιχ. 3). Αυτοί όμως, υλικοί όντες, ήθελαν μόνο να είναι χορτασμένοι από τα υλικά αγαθά, από σιτάρι, από κρασί και από λάδι: «Από καρπού, σίτου, οίνου και ελαίου αυτών επληθύνθησαν» (στιχ. 8)! Με την ελπίδα στον Θεό ο υπέροχος ποιητής μας πηγαίνει τώρα να κοιμηθεί ήσυχος και ατάραχος από τις διαβολές των αντιπάλων του. «Εν ειρήνη επί το αυτό κοιμηθήσομαι και υπνώσω», λέγει (στιχ. 9). Και τέλος τονίζει ότι μόνο ο Θεός μπορεί να τον κάνει να «κατοικεί», δηλαδή να διάγει, με «ελπίδα», με ασφάλεια, όπως λέγει το Εβραϊκό κείμενο. «Συ, Κύριε, κατά μόνας επ᾽ ελπίδι κατώκισάς με» (στιχ. 9)!
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
