— Εσύ έχεις facebook;
—Ναι, έχω…
—Μπαίνεις συχνά;
—Καθε μέρα!
—Θα σε προσθέσω στούς φίλους μου… Εσύ πόσους έχεις;
— Α, εγώ έχω πολλούς… 499, και με σένα θα φτάσω τούς 500!!!
— Α, εγώ έχω μόνο 150 ακόμα… Αλλά έχω ανεβάσει πολλές φωτογραφίες! 5 άλμπουμ!
— Εγώ δεν ανεβάζω πολλές… φοβάμαι το «φακέλωμα»…
…Αυτό το σύνολο των ερωταποκρίσεων έχει πλέον παγιωθεί, και ενταχθεί στο «μοντέλο» της σύγχρονης επικοινωνίας των νέων, και ειδικότερα των φοιτητών. Γιατί μιλάνε «όλοι» γι’ αυτό το facebook; Τι το τόσο ενδιαφέρον έχει, που αξίζει να αναφέρεται και να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι σε μία νεανική κουβέντα; Είναι το κοινώς μεταφραζόμενο, «φατσοβιβλίο»; Τι είναι, τέλος πάντων, αυτό το facebook;
Σιγουρα όλα αυτά τα ερωτήματα, και πολύ περισσότερα ακόμα, απασχολούν μία μερίδα του σύγχρονου φοιτητόκοσμου, και όχι μόνο, δεν έτυχε να μάθουν γι’ αυτή τη νέα περιβόητη μόδα.
Δικαια μπορεί να λέγεται μόδα! Το εύρος των δυνατοτήτων που παρέχει, τουλάχιστον εκπλήσσει! Το facebook, λοιπόν, είναι ένας κοινωνικός
ιστοχώρος δικτύωσης, που ξεκίνησε στις 4 Φεβρουαρίου του 2004. Οποιοδήποτε άλλο διαδικτυακό μέσο επικοινωνίας τείνει να αναιρεθεί, μιας και το facebook τα εμπεριέχει σχεδόν όλα… e-mails, messengers, forums… οποιοδήποτε τελευταίας τεχνολογίας εργαλείο χρειάζεται ο σύγχρονος χρήστης του internet για γραπτή επικοινωνία. Πρόσβαση; Ελεύθερη, άνευ περιορισμών!
Ομως αυτά δεν καλύπτουν την ερμηνεία «φατσοβιβλίο»… Κατι παραπάνω έχει αυτό το facebook που το κάνει πιο ελκυστικό. Κατι παραπάνω, που το έχει καταστήσει ως έναν από τούς πιο δημοφιλείς ιστοχώρους, με πάνω από 100 εκατομμύρια εγγεγραμμένα μέλη… Παρέχει τη δυνατότητα και την ελευθερία στο χρήστη να εισάγει και να δημοσιεύσει οτιδήποτε στοιχεία επιθυμεί από την προσωπικότητά του, την καθημερινή του ζωη, τις δραστηριότητές του, μέχρι και φωτογραφίες προσωπικές και γνωστών του και να τις σχολιάζει μαζί με τούς φίλους του. Με λίγα λόγια την ταυτότητά του, το προφίλ του! Πολύ ενδιαφέρον επίσης, προκαλεί και ο θεσμός των γκρούπς, ομάδων δηλαδή, και δικτύων, ποικίλου περιεχομένου. Από σοβαρά και χρήσιμα, μέχρι χιουμοριστικά και ανούσια. Ο κάθε χρήστης του facebook μπορεί να δημιουργήσει, αλλά και να γίνει μέλος σ αυτά που αισθάνεται ότι τον εκφράζουν.
Αυτά εν ολίγοις, είναι τα βασικά χαρακτηριστικά και οι κύριες δυνατότητες που παρέχει αυτός ο μοντέρνος ιστοχώρος. Ομως… ένα εργαλείο, αν δε χρησιμοποιείται με τη δέουσα προσοχή και γνώση, στρέφεται, τελικά, κατά του χρήστη του, τραυματίζοντάς τον, είτε ανεπαίσθητα, είτε και, στην χειρότερη περίπτωση, αθεράπευτα… Και όσο περισσότερες δυνατότητες έχει, και μεγαλύτερη ελευθερία προσδίδει, τόσο μεγαλύτερος ελλοχεύει ο κίνδυνος από μία μη σωστή και συνετή χρήση του. Το facebook αποτελεί μία αδιάσειστη επιβεβαίωση αυτού του «κανόνα».
Η πηγή όλων των αρνητικών συνεπειών, συνήθως άπτεται της άμετρης χρήσης του facebook. «Μετρον άριστον» δίδασκαν στα παιδιά τους, οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Μετρο σε κάθε επίπεδο και σε οποιονδήποτε τομέα. Ακόμα και στα πιο απλά και τετριμμένα. Ποσο μάλλον στα πιο σημαντικά και καθοριστικά. Σ’ αυτά που συντελούν στην ψυχοσωματική ολοκλήρωση και αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου. Σ’ αυτά που μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά την ψυχολογία του και να τον τοποθετήσουν ποικιλοτρόπως απέναντι στα πιο καίρια ζητήματα της ζωής του, όπως τα τρία αυτά αλληλένδετα… θρησκεία, ηθική και αρχές.
Μα είναι δυνατόν το facebook να ανήκει στο σύνολο όλων αυτών τα οποία δύνανται να συμβάλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση της άποψης του ανθρώπου πάνω σε τέτοια ζητήματα; Ισως όχι. Ισως… και ναι. Δε νομίζω όμως πως λογίζεται χαρακτηριστικό συνετού και σκεπτόμενου ανθρώπου, η βεβιασμένη επιβεβαίωση ή διάψευση. Γι’ αυτό λοιπόν θα καταθέσω κάποιους προσωπικούς, νομίζω εύλογους προβληματισμούς, που αφορούν ειδικά τούς νυν και ενίοτε χρήστες του facebook.
Ας πάμε νοερά πίσω στο χρόνο, τόσο όσο αντιστοιχεί στο διάστημα που έχει διανυθεί από τότε που ανακαλύπταμε τα καινούρια μονοπάτια αυτής της νέας πραγματικότητας που ακούει στο όνομα facebook. Ηταν στ’ αλήθεια συναρπαστικό! Και σίγουρα πιο ενδιαφέρον από ο,τι το περιμέναμε, και έτσι κυριευθήκαμε από μία τάση, να το εξερευνήσουμε απ’ άκρη σ’ άκρη! Νομίζω κανείς δεν αντιτίθεται σ’ αυτό. Από την άλλη όμως είχαμε και κάποιους απώτερους σκοπούς, κάποιους πόθους που ελπίζαμε και αναμέναμε να γίνουν πραγματικότητα, διαβαίνοντας το κατώφλι του.
Στόχοι, όνειρα και πόθοι! Γνήσια χαρακτηριστικά της νεανικής ηλικίας, που συνάμα αντανακλούν το υγιές της ιδιότητάς της. Το facebook φαντάζει για τον εσωστρεφή, ως το απόλυτο μέσο να αναπτύξει σχέσεις με ανθρώπους, τούς οποίους στην πραγματικότητα θα δίσταζε να προσεγγίσει, για διαφόρους λόγους. Για τον εξωστρεφή, αποτελεί μία ευκαιρία να διατηρήσει επαφή με τούς ήδη γνωστούς του και να επεκτείνει το φάσμα των επαφών του. Νομίζω λοιπόν, πως ο καθένας μας το αντιμετώπισε ως μία ευκαιρία να γνωρίσουμε, να θυμηθούμε, να επικοινωνήσουμε, ακόμη και να συναντηθούμε με κόσμο, όπως οι συμμαθητές μας από τα παλιά, ανταλλάσοντας νέα, απόψεις, φωτογραφίες και γενικά διατηρώντας επαφή.
Ας έρθουμε τώρα πάλι στο σήμερα και στην πραγματικότητά του, όπως έχει διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια της «θητείας» μας στο facebook, και ας εξετάσουμε έναν-έναν τούς στόχους τούς οποίους ενστερνιστήκαμε τότε στην αρχή. Εχουν διατηρηθεί αλώβητοι και αυθεντικοί, όπως ήταν τότε; Ή μήπως έχουν ατονήσει η και ξεχαστεί ακόμα, ενδεχομένως από τον ασπασμό νέων, επιπρόσθετων στόχων, οι οποίοι αναδύθηκαν στην πορεία και φάνταζαν πιο ουσιαστικοί και ίσως πιο άμεσοι; Οι γνωριμίες που κάναμε, και οι σχέσεις που αναθερμάνθηκαν, μας βοήθησαν και μας ανανέωσαν, ή μας επηρέασαν ακόμη και στις απόψεις μας γι’ αυτά τα τόσο σημαντικά ζητήματα; Μηπως η επικοινωνία ξέπεσε σε αυτοπροβολή; Η απλή και μετρημένη διατήρηση επαφής, σε πολύωρη και ανούσια συζήτηση; Μηπως τελικά λησμονήσαμε τη βαρυσήμαντη έννοια του μέτρου; Προσωπικά οι τρεις μήνες που ήμουν εγγεγραμμένος, και που καθημερινά επιδιδόμουν στη χρήση του facebook, στάθηκαν αρκετοί για να συνειδητοποιήσω ότι κάπου έχανα το μέτρο…
Επιπλέον είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι φωτογραφίες και όλα τα προσωπικά στοιχεία που δημοσιεύουμε, διαβάζοντας τούς όρους χρήσης του facebook, που είμαι σίγουρος ότι τούς παραλείψαμε, διαπιστώνουμε ότι αποτελούν νόμιμη πνευματική ιδιοκτησία του. Πως σας φαίνεται αυτό; Δεν είναι ένας πολύ καλά καμουφλαρισμένος τρόπος ελέγχου και άντλησης πληροφοριών της προσωπικής ζωής του καθενός από εμάς; Μηπως κρύβονται και μυστικές υπηρεσίες ελέγχου, οι οποίες με την ταμπέλα «facebook» εξασφαλίζουν πρόσβαση σε πληροφορίες για εκατομμύρια χρήστες;
Facebook… Ενα θέμα πολυδιάστατο, του οποίου η απερίσκεπτη χρήση, εν γένει άπτεται φαινομένων κοινωνικής παθογένειας, με κυρίαρχο το φαινόμενο της χαμένης αίσθησης του μέτρου. Μια σύγχρονη πραγματικότητα, η οποία μπορεί κάλλιστα να συντελέσει στον εξαγιασμό ψυχής τε και σώματος, αρκεί να μείνουμε σταθεροί στούς αγνούς αρχικούς μας πόθους και ανένδοτοι στις σειρήνες που σίγουρα θα εμφανιστούν στην πορεία. Ενα σπάνιο πολυεργαλείο, που ο Πανάγαθος μας στέλνει, και έχουμε χρέος ενώπιόν Του να το χρησιμοποιήσουμε προς δόξαν Του! Αν αισθανόμαστε ότι δεν είμαστε αρκετά ικανοί να ανταποκριθούμε σ’ αυτόν το σκοπό, τότε ας αναλογιστούμε σοβαρά και υπεύθυνα τη στάση μας απέναντι στο facebook. Μηπως θα ήταν πιο φρόνιμο να αποσυνδεθούμε οριστικά; Η αξιοπρέπεια εύκολα χάνεται, αλλά δύσκολα ανακτάται!…
Θ.Β.
φοιτητής Φυσικής
Χ.Φ.Δ. Αθηνῶν
Από το περιοδικό «Η δράση μας», τεύχος Ιουνίου 2009.
Παράβαλε και:
Τα Μεγάλα Ψέματα του Facebook – Ανθής Παναγιωτάκη.
Το Facebook καταστρατηγεί το δικαίωμα των παιδιών στην αθωότητα – Όλγας Κλώντζα.
