Εισήγηση στην πρώτη ημερίδα του ΚΕΑΤ – του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών, στην Αθήνα, με θέμα: «Τρίτη ηλικία και άτομα με προβλήματα όρασης», Υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Αθήνα, 1.10.2008.
Οι αλλαγές της κοινωνίας στις ανεπτυγμένες χώρες και στην Ελλάδα από αγροτική παραδοσιακή σε αστεακή, βιομηχανική, σύγχρονη είχε ως αποτέλεσμα αλλαγές στον τρόπο ατομικής και συλλογικής ύπαρξης και αλλαγές σε παραδοσιακούς θεσμούς και αξίες. Η οικογένεια ως κοινωνικός θεσμός έχει υποστεί αλλαγές στη δομή της και διαφοροποίηση στους ρόλους των μελών της (σε παλαιότερες εποχές είχαμε συχνότερα την εκτεταμένη οικογένεια στις μέρες μας έχουμε συχνότερα την πυρηνική, μονογονεϊκή και άλλες μορφές). Οι αλλαγές αυτές στην κοινωνία και στην οικογένεια έχουν ως αποτέλεσμα επιπτώσεις στη ζωή των ατόμων της τρίτης ηλικίας με σημαντικότερη την μοναξιά των ατόμων αυτών και σε πολλές περιπτώσεις την εγκατάλειψη. Οι σημαντικές δημογραφικές αλλαγές που έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του μέσου όρου ζωής του ανθρώπου στα 80 χρόνια και αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων στις αναπτυγμένες χώρες. Παράλληλα η αύξηση αυτή των ατόμων τρίτης ηλικίας θέτει ένα σοβαρό πρόβλημα στις εμπλεκόμενες υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας, το να αντιμετωπίζουν δηλαδή τα σύνθετα προβλήματα υγείας και άλλων αναγκών τους. Στις ηλικίες αυτές το ποσοστό ατόμων με προβλήματα όρασης είναι πολύ υψηλό. Γι’ αυτό και οι επαγγελματίες, οι σύλλογοι, οι υπηρεσίες και οι κυβερνήσεις των κρατών θα πρέπει να αναπτύξουν κατάλληλες παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων αυτών. Οι παρεμβάσεις και οι δράσεις αυτές θα πρέπει να εστιάζονται:
1) στην υποστήριξη του ατόμου τρίτης ηλικίας με προβλήματα όρασης και της οικογένειάς του έτσι ώστε το άτομο με πρόβλημα όρασης να ζει κοντά στην οικογένειά του.
2) την υποστήριξη οικογενειών που θα επιθυμούσαν να φροντίζουν άτομα τρίτης ηλικίας με προβλήματα όρασης
3) την ανάπτυξη προγραμμάτων βοήθειας στο σπίτι
4) την ανάπτυξη προγραμμάτων ένταξης των ατόμων αυτών στην κοινότητα όταν η υγεία τους το επιτρέπει.
5) στις περιπτώσεις που τα άτομα με προβλήματα όρασης τρίτης ηλικίας αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας θα πρέπει να εντάσσονται αυτά σε προγράμματα ξενώνων, γηροκομείων στα οποία περιθάλπονται άτομα τρίτης ηλικίας χωρίς προβλήματα όρασης.
6) Η διερεύνηση των πλεονεκτημάτων λειτουργίας ξενώνα ή γηροκομείου του οποίου οι υπηρεσίες του θα απευθύνονται αποκλειστικά σε ενήλικες με πρόβλημα όρασης.
Για όλες τις άλλες περιπτώσεις θα πρέπει να γίνεται κατάλληλη προετοιμασία του πλαισίου ένταξης με εκπαίδευση του προσωπικού για χειρισμό τέτοιων περιπτώσεων, ευαισθητοποίηση των άλλων τροφίμων σε θέματα τυφλότητας και βελτίωση της προσβασιμότητας του ξενώνα ή του γηροκομείου. Στην περίπτωση ίδρυσης γηροκομείου ή ξενώνα αποκλειστικά για άτομα με προβλήματα όρασης, οι κτιριολογικές προδιαγραφές θα πρέπει να είναι κατάλληλες γι’ αυτές τις περιπτώσεις. Θα πρέπει επίσης να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και αποτελεσματικότητα της λειτουργίας των προγραμμάτων των δομών αυτών με οικονομικούς πόρους που μπορούν να αντλούνται είτε από τον κρατικό προϋπολογισμό είτε από τον προϋπολογισμό των δήμων είτε από τα έσοδα των μη κυβερνητικών οργανώσεων που θα υλοποιούν τέτοια προγράμματα ή και από τα ασφαλιστικά ταμεία των δικαιούχων. Θα πρέπει επίσης να αξιοποιηθεί η κατάλληλη γνώση από τους επαγγελματίες του χώρου για αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των προγραμμάτων και η αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας. Επίσης η αξιοποίηση του εθελοντισμού μπορεί να συμβάλει στη στήριξη των προγραμμάτων. Θετικό θα είναι να καθιερωθούν ετήσια βραβεία σε άτομα και φορείς του εθελοντισμού για τη συμβολή τους στην υποστήριξη των σχετικών δράσεων για άτομα με προβλήματα όρασης τρίτης ηλικίας.
Τέλος ο συντονισμός των εμπλεκόμενων υπηρεσιών υποστήριξης των φορέων και των ειδικών θα έχει θετικά αποτελέσματα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Κουρουμπλή Παναγιώτη το δικαίωμα στη διαφορά, εκδόσεις Σάκκουλα.
• Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών [ΚΕΑΤ],Πρόγραμμα Πρόληψης Προβλημάτων Όρασης και Τυφλότητας ,Θέμα: ‘Ατυχήματα στην παιδική ηλικία και προβλήματα Όρασης’, Αθήνα ,2001.
• Κόμπος, Χ.: Η αρχή της ενσωμάτωσης στην εκπαίδευση, Λευκωσία, εκδ. συγγρ., 1984.
• Κοπίλας Ζαχαρίας, Το πρόβλημα των τυφλών, Αθήνα 1969, σελ. 12-13
• Κουρουμπλης Π.: «Χαιρετισμός», στα πρακτικά του πανευρωπαϊκού συνεδρίου, Κοινοτικές Πρωτοβουλίες για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, Αθήνα, Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων/ Γενική Διεύθυνση V- Εθνικό Συμβούλιο ατόμων με ειδικές ανάγκες, 1991, 8-10.
• Κρουσταλάκης Γ, Παιδιά με ιδιαίτερες ανάγκες (Τόμος Β’), εκδόσεις Λύχνος, Αθήνα.
• Μπενάκη – Πολυδώρου Ιφειγένεια. «Οι τυφλοί στο χώρο των βλεπόντων» ομιλία της υποδιευθύντριας του Φάρου Τυφλών Ελλάδος Β. έκδοση, Οκτώβριος 1992, σελ. 1-3
• Παιδαγωγικός Σύμβουλος Κ.Ε.Α.Τ. (Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας «Για την προσέγγιση και αλληλοαποδοχή τυφλών παιδιών, γονιών και κοινωνίας», Αθήνα 1985, σελ. 11-20, σελ. 9-10, σελ. 34-36.
• Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών. Γενική περιγραφή του χώρου των ατόμων με προβλήματα όρασης στην Ελλάδα, Φεβρουάριος 1992
• Α. Αβεντισιάν-Παγοροπούλου, Ψυχολογία της Τρίτης Ηλικίας, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1993
• Α. Παγοροπούλου, Η γεροντική κατάθλιψη, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, ΑΘήνα 2000
• Ι. Βασιλείου Χαρούμενη Δάση, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της «Εστίας» I.Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΥ & ΣΙΑ A.E., Αθήνα 1981
• Α.Κωσταρίδου-Ευκλείδη Θέματα Γεροντολογίας, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999
• Ν. Μάνου Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, Αναθεωρημένη Έκδοση – Εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1997
• Γ.Ι. Μωυσιάδης, Τρίτη ηλικία-Προβλήματα κατ αντιμετώπισή τους, Θεσσαλονίκη 2004
• I.N. Παρασκευόπουλος Εφηβεία, Ωριμότητα κατ Τρίτη Ηλικία Γ’ έκδοση, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999
• N.Β. Πετρουλάκη . Ψυχολογία της Προσαρμογής, Εκδόσεις Γρηγόρη, ΑΘήνα 1961
• H.E. Πουλοπούλου Έλληνες Ηλικιωμένοι Πολίτες ,παρελθόν, παρόν &μέλλον, Εκδόσεις Έλλην, Αθήνα 1999
• Α. Τζημουράκα, Τα γηρατειά κατ τα προβλήματά Τους, Θεσσαλονίκη 1985
• 11. Γ.Ν.Χριστοδούλου, B.Π. Κονταξάκης Η τρίτη ηλικία, Εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα 2000
• Ρ.Καστενμπάουμ, Η Τρίτη Ηλικία, Εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα 1982
• R. Slater Γηρατειά, Θλιμμένος Χειμώνας ή Δεύτερη Άνοιξη; Η ψυχολογία της γήρανσης, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003
• Ειδική Έκδοση Εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», Τρίτη Ηλικία Κατ Υγεία, σελ. 4-ό, 2ό, 4ό. 19/3/2005
• Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας, Το Δημογραφικό Πρόβλημα Της Ελλάδος – Υπογεννητικότητα Κατ Γήρανση Τον Πληθυσμού, Αθήνα 1990
• www.mpa.gr
• www.statistics.gr
• www.acb.org
• www.braillenet.jussieu.fr
• www.dyxburysystems.com
• www.keat.gr
• www.lightwebsight.com
• www.lowvision.org
• www.oebsv.at
• www.once.es
• www.pst.gr
• www.specialeducation.gr
Βιογραφικό σημείωμα του συντάκτου.
Ο Στέργιος Σιούτης γεννήθηκε στις 21.12.1961 στο Νεοχωράκι Αλμυρού του Νομού Μαγνησίας. Το 1986 αποφοίτησε από την Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, το 1991 από το Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ το 1995, με τη διαδικασία της εξομοίωσης, τελείωσε το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 2007 αναγορεύτηκε διδάκτορας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Από το 1984 έως το 2006 εργάσθηκε στο Νοσοκομείο Νέας Ιωνίας «ΑΓΙΑ ΟΛΓΑ», ενώ Από τις 8.5.2006 έως σήμερα στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Δ/νση Προστασίας ΑΜΕΑ. Από το 1995 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, είτε ως ωρομίσθιος, ή κατ’ ανάθεσιν μαθήματα.
΄Εχει επίσης συμμετάσχει σε δεκάδες συνέδρια και ημερίδες.
Γ) Δημοσιεύσεις
.1) Σιούτη Στέργιου 2002 -Φάκελλος σημειώσεων του μαθήματος (Κοινωνιολογία των προσώπων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες) Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Αθηνών.
.2. Σιούτη Στέργιου 2003 – Ο ψυχισμός των ατόμων με αναπηρίες και η κοινωνική στάση – Περιοδικό «Γέφυρες επικοινωνίας» Περιοδική έκδοση κοινωνικού προβληματισμού και ενημέρωσης του Κέντρου Περίθαλψης Παίδων ΚΕΠΕΠ Λεχαινών τεύχος 1ο.
.3. Σιούτη Στέργιου 2004 – Η παροχή κοινωνικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών στα άτομα με ειδικές ανάγκες και τις οικογένειές τους (μια διεπιστημονική προσέγγιση), φάκελος σημειώσεων, Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών.
.3.1. Σιούτη Στέργιου 2009-2010 Παιδαγωγική και Διδακτική παιδιών με προβλήματα όρασης, φάκελος σημειώσεων, Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών.
.3.2. Σιούτη Στέργιου 2009-2010 Σύγχρονες εκπαιδευτικές δράσεις για παιδιά με πολλαπλές αναπηρίες (θεωρία και πράξη) φάκελος σημειώσεων, Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών.
.4. Σιούτη Στέργιου 2007 – Σύνδρομο Dοwn και οικογένεια στην Ελλάδα- Η παροχή κοινωνικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών στα άτομα με ειδικές ανάγκες και τις οικογένειές τους (μια διεπιστημονική προσέγγιση) Τμήμα Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, Διδακτορική διατριβή.
.5. Σιούτη Στέργιου – Η συμβολή του Αθλητισμού στην Κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση ατόμων με προβλήματα όρασης – Παρουσίαση σχετικών εμπειριών από αθλητές μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων στην Ελλάδα του ISBI στο Βαλκανικό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη 22-26/10/2008.
.6. Σιούτη Στέργιου 18.11.2008 – Ψυχολογικοί παράμετροι της τύφλωσης – φάκελος σημειώσεων – Τμήμα φιλοσοφίας παιδαγωγικής ψυχολογίας Πανεπιστήμιο Αθηνών.
.7. Δημοσίευση σε ιστοσελίδα . Προγενετικός έλεγχος για σύνδρομο Down. Ανενημέρωτοι οι μισοί γονείς παιδιών με σύνδρομο Down (ΕΡΤ .GR) 12 Σεπτεμβρίου 2008.
.8. Ριζόπουλος Βασίλης, Σιούτης Στέργιος και Χατζηχαραλάμπους Στρατής. Πανελλήνια ΄Ενωση Ασθενών Μελαχρωστικής Αμφιβληστροοιδοπάθειας (ΠΕΑΜΑ) και λοιπών εκφυλιστικών νόσων του Αμφι.
Εκπαίδευση και άτομα με προβλήματα όρασης –Συμβουλές για γονείς, μαθητές και δασκάλους. Ενημερωτικό έντυπο.
Δ) ΒΙΒΛΙΑ
Στέργιος Σιούτης P.H.D. Ψυχολογικοί Παράμετροι της Τύφλωσης, Αθήνα 2008 – Αυτοέκδοση.
