Η Πόλις εάλω στις 29 Μαΐου 1453, Αλλά ο Ελληνισμός επεβίωσε. Με δυσκολίες, υπό καθεστώς σκληρής τυραννίας, με βάσανα και μαρτύρια, με αγώνες και με θυσίες. Πάντως επεβίωσε. Και όπως γράφει ο Βρετανός Βυζαντινολόγος, ο αείμνηστος Στήβεν Ράνσιμαν: Κατά τη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων της δουλείας η Ορθοδοξία ήταν η δύναμη που διέσωσε τον ελληνισμό. Αλλά και χωρίς το πνευματικό σφρίγος του ελληνισμού η ίδια η Ορθοδοξία θα είχε μαραζώσει.
Σήμερα μια άλλη Άλωση μας απειλεί. Η Άλωση της εθνικής μας ταυτότητας. Αμφισβητείται το ελληνορθόδοξο φρόνημα των αγωνιστών του 1821. Χλευάζονται οι ήρωες και οι μάρτυρες της Εκκλησίας και του Γένους. Διαστρεβλώνεται η ιστορία. Υπερπροβάλλεται η συμβολή ξένων ιδεολογικών ρευμάτων στην εθνική αφύπνιση. Βάλλονται τα μαθήματα εθνικής αυτογνωσίας, όπως είναι τα Θρησκευτικά, τα Αρχαία Ελληνικά, η Ιστορία. Ο πατριωτισμός κατηγορείται και συγχέεται με τον ακραίο εθνικισμό.
Αντιστάσεις υπάρχουν. Αναχώματα δημιουργούνται. Το βιβλίο του «συνωστισμού» απεσύρθη διότι αντέδρασε ο λαός μας αλλά και διότι δεκάδες σοβαρών επιστημόνων αντέταξαν τεκμηριωμένα επιχειρήματα. Για το ιερό όνομα της Μακεδονίας οι ενεργοί Έλληνες πολίτες διαδηλώνουν μαζικά και ειρηνικά. Για το περιεχόμενο του μαθήματος των Θρησκευτικών επαγρυπνούν οι δικαστές μας και βλέπουμε αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που υποδεικνύουν σεβασμό στο Σύνταγμα και στην Παράδοση του Έθνους. Δάσκαλοι και δασκάλες συμπληρώνουν με τη φιλότιμη προσπάθειά τους τα κενά και τις σκόπιμες παραλείψεις των σχολικών βιβλίων. Σε έρευνες κοινής γνώμης η παραγωγική γενιά των 25-54 ετών εκφράζει μια σαφή στροφή προς τις παραδοσιακές αξίες.
Θέλουμε να αποτρέψουμε την Άλωση της ελληνορθόδοξης ταυτότητάς μας. Και μπορούμε να το επιτύχουμε. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε τη δύναμη και την ευθύνη που έχει ο καθένας μας. Να σταματήσουμε να τα περιμένουμε όλα από άλλους. Στο ερώτημα «τι κάνει η Εκκλησία» η απάντηση είναι ότι κατά την ορθόδοξη παράδοση Εκκλησία είμαστε όλοι και κληρικοί και λαϊκοί. Και στο ερώτημα «τι κάνει το Κράτος;» η απάντηση είναι «εσύ που ερωτάς, τι κάνεις για να βοηθήσεις τον τόπο, τη νεολαία, τη διαφύλαξη της ταυτότητάς μας;». Ο καθένας μας μπορεί και πρέπει να βάλει το λιθαράκι του.
Ας αρχίσουμε από τα παιδιά μας, τα ανήψια μας, τα εγγόνια μας, γενικώς από τους νέους που βρίσκονται κοντά μας. Ας τους διδάξουμε πρώτα με το παράδειγμά μας και ύστερα με τα λόγια της πειθούς. Ας κάνουμε μπροστά τους το σταυρό μας πριν ξεκινήσουμε κάθε εργασία, μικρή ή σημαντική. Ας πάρουμε τα παιδιά να επισκεφθούμε μαζί ένα Μουσείο, έναν αρχαιολογικό χώρο, ένα μοναστήρι ιστορικό. Ας τους αγοράζουμε βιβλία ιστορικά κατάλληλα για την ηλικία τους. Ας μιλήσουμε στα κορίτσια για το ρόλο της μητέρας και της συζύγου στη διαμόρφωση χαρακτήρων και στην επιβίωση του Έθνους. Ας βοηθήσουμε τους νέους μας να αναζητούν θέματα σχετικά με την Ορθοδοξία, την Ιστορία και την Παράδοση μέσα από το διαδίκτυο που είναι ο κόσμος τους. Δε θα κατηγορήσουμε μπροστά τους τη σύγχρονη τεχνολογία, διότι ματαιοπονούμε. Θα προσπαθήσουμε να τη μάθουμε κι εμείς όσο μπορούμε για να τη μετατρέψουμε σε εργαλείο παιδείας και αγωγής. Υπάρχουν πολλά όμορφα πράγματα στο ραδιόφωνο (π.χ. οι εκκλησιαστικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί), στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο. Ξέρω θυγατέρα γνωστής μου οικογενείας, η οποία σπούδαζε επί έτη σε πόλη της Δυτικής Ευρώπης μακριά από Ορθόδοξο ναό και άκουγε τους Χαιρετισμούς και το Απόδειπνο μέσω διαδικτύου από τους ελληνικούς εκκλησιαστικούς ραδιοσταθμούς. Όλα βρίσκονται εκεί, και καλά και κακά, αρκεί να διδάξουμε στα παιδιά μας να επιλέγουν το σωστό.
Ας αξιοποιήσουμε τον ευλογημένο χώρο της Ενορίας. Οι ιερείς και οι κατηχητές μπορούν να μιλούν στα παιδιά για την ιστορίας μας παραλλήλως προς τα συνήθη κατηχητικά μαθήματα. Οι γονείς που θέλουν να καλλιεργήσουν το γλωσσικό αισθητήριο των παιδιών τους ας τα φέρουν κοντά στο Αναλόγιο, κοντά στη Βυζαντινή μας Μουσική. Όποιο παιδί ψάλλει μαθαίνει και τη μουσική μας παράδοση και τη διαχρονική ελληνική γλώσσα. Εάν υπάρχουν θεολόγοι ή φιλόλογοι στην Ενορία θα μπορούσαν να διδάξουν στοιχεία της αρχαίας Ελληνικής μέσα από την Καινή Διαθήκη και τους εκκλησιαστικούς ύμνους. Η οικογένεια είναι το πρώτο κύτταρο και η Ενορία το δεύτερο. Μπορούν να επιτύχουν πολλά στον αγώνα για να αποφύγουμε τη νέα Άλωση.
Το επόμενο βήμα είναι να αξιοποιήσουμε τα σωματεία, τους συλλόγους, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, κάθε συλλογική προσπάθεια. Να διδάξουμε στους νέους μας τους παραδοσιακούς δημοτικούς χορούς. Να οργανώσουμε ομιλίες, θεατρικές παραστάσεις, δανειστικές βιβλιοθήκες. Να οργανώσουμε εκδρομές με στόχο την ανάδειξη της Ορθόδοξης Παράδοσης και της Ελληνικής Ιστορίας. Η προβολή των θέσεών μας από τοπικά ή πανελλήνια ΜΜΕ είναι χρήσιμη, αρκεί να γίνεται με προσοχή, μελέτη και νηφαλιότητα. Μπορείς να ωφελήσεις το σκοπό σου αν αποδεικνύεις αυτά που πιστεύεις και αν σέβεσαι το συνομιλητή σου. Αντιθέτως μπορείς να βλάψεις τις ιδέες σου αν φωνασκείς χωρίς πειστικά επιχειρήματα.
Ο αγώνας για τη διαφύλαξη της ελληνορθόδοξης κληρονομιάς θα επιτύχει μόνον αν χρησιμοποιήσει όπλα πνευματικά και ελληνορθόδοξα. Οι προσωπικές επιθέσεις, η αναπαραγωγή ψευδών ειδήσεων του διαδικτύου και η ιστορική άγνοια οδηγούν σε αρνητικά αποτελέσματα. Η μελέτη του παρελθόντος και η αναζήτηση των αναζωογονητικών χυμών της Παραδόσεώς μας πρέπει να γίνει με προοπτική μέλλοντος και όχι απλώς με νοσταλγία του παρελθόντος. Η κοινωνία αλλάζει, οι διεθνείς συνθήκες μεταβάλλονται, η επιστήμη εξελίσσεται. Δεν είναι σωστό να κλεινόμαστε στο καβούκι μας και να αγνοούμε όλα αυτά που αλλάζουν γύρω μας. Ας συνδυάσουμε ό,τι καλό μπορούμε να κρατήσουμε από τα παλαιά με ό,τι αξιόλογο μας προτείνει το παρόν ώστε να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Να αποφύγουμε τα άκρα και το φανατισμό. Να λειτουργούμε ενωτικά και όχι διχαστικά. Ας μη λησμονούμε την προτροπή του εθνικού μας ποιητού Διονυσίου Σολωμού για τη «διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή».
Τέλος πρέπει πάντα να διατηρούμε συγκρατημένη αισιοδοξία και χριστιανική ελπίδα. Η απαισιοδοξία δεν ταιριάζει στον Έλληνα, Το Έθνος αντιμετώπισε μεγαλύτερες δυσκολίες και επέζησε. Άλλωστε η Ορθόδοξη Εκκλησία διδάσκει ότι μετά τη Σταύρωση πάντα ακολουθεί η Ανάσταση. Αρκεί να το πιστέψουμε.
Πηγή: Περιοδικό «Πειραϊκή» Εκκλησία, Τεύχος 303, Μαΐου 2018, σελ. 50-51
