Ήταν Πεμπτη, γράφει ο Μοτοβίλωφ (ο κτηματίας Νικόλαος Μοτοβίλωφ, που το 1831 θεραπεύθηκε θαυματουργικά από σοβαρή ασθένεια με την προσευχή του οσίου Σεραφείμ). Ημέρα συννεφιασμένη. Το χιόνι στη γη είχε ανεβή στούς 25 πόντους, ενώ από τον ουρανό εξακολουθούσαν να πέφτουν πυκνές νιφάδες, όταν ο πατήρ Σεραφείμ άρχισε να συζητά μαζί μου. Με έβαλε να καθήσω στον κορμο ενός δένδρου που μόλις είχε κόψει, και ο ίδιος κάθησε απέναντί μου. Βρισκόμασταν μέσα στο δάσος, κοντα στο ερημητήριό του, πάνω στον λόφο που κατέληγε στις όχθες του ποταμού Σαρωφκα.
— Ο Κυριος μου απεκάλυψε, είπε ο μεγάλος στάρετς, ότι από τα παιδικά σας χρόνια επιθυμούσατε πολύ να μάθετε ποιός είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, και είχατε ρωτήσει πολλές φορές μεγάλες πνευματικές προσωπικότητες.
— Πράγματι, απάντησα, από την ηλικία των δώδεκα ετών με απασχολούσε επίμονα αυτός ο λογισμός και είχα απευθυνθή σε πολλούς πνευματικούς ανθρώπους, αλλά οι απαντήσεις τους δεν με ικανοποιούσαν.
— Μαλιστα, συνέχισε ο πατήρ Σεραφείμ. Κανείς σεν σας είχε δώσει οριστική απάντησι. Να ποιός είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, έλεγαν: Να πηγαίνεις στην εκκλησία, να προσεύχεσαι στον Θεο, να τηρής τις εντολές Του, να κάνεις το καλό. Ωρισμένοι δυσανασχετούσαν μαζί σας και σας έλεγαν ότι ασχολείσθε με μία περιέργεια που δεν αρέσει στον Θεο. «Μη ζητάς πράγματα πάνω από τις δυνάμεις σου», συμπλήρωναν. Κανείς όμως δεν σας έδωσε τη σωστή απάντησι. Ορίστε λοιπόν, εγώ ο πτωχός Σεραφείμ θα σας εξηγήσω τώρα ποιός είναι πράγματι αυτός ο σκοπός:
Η προσευχή, η νηστεία, η αγρυπνία και κάθε χριστιανικό έργο, όσο κι αν είναι καλό καθ᾽ εαυτό, δεν αποτελεί τον σκοπό της χριστιανικής μας ζωής, αλλά χρησιμεύει σαν μέσο για την επιτυχία του. Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτησις του Αγίου Πνεύματος.
Τα καλά έργα
Πρέπει να γνωρίζετε, αγαπητέ, πως μόνο όταν γίνεται χάριν του Χριστού ένα καλό έργο φέρνει τούς καρπούς του Αγίου Πνεύματος. Το καλό βέβαια, κι αν ακόμη δεν έχει γίνει για τον Χριστό, δεν παύει να είναι καλό. Η Γραφή λέει: «Εν παντι έθνει ο φοβούμενος αυτόν και εργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτός αυτώ εστι» (Πραξ. ι´ 35). Ποσο ευάρεστος είναι ο άνθρωπος που εργάζεται τη δικαιοσύνη, φαίνεται στην περίπτωσι του εκατοντάρχου Κορνηλίου στην ευαγγελική ιστορία. Ο Κορνήλιος ήταν θεοφοβούμενος και πολύ ελεήμων. Σ᾽ αυτόν λοιπόν, ενώ προσευχόταν, εμφανίσθηκε άγγελος Κυρίου και του είπε: «Πεμψον εις Ιοππην και μετακάλεσαι Σιμωνα ος επικαλείται Πετρος• ούτος ξενίζεται εν οικία Σιμωνος βυρσέως… ος παραγενόμενος λαλήσει σοι» (Πραξ. ι´ 32). Ο Πετρος μίλησε στον Κορνήλιο για την αιώνια ζωη και πίστεψε κι αυτός και όλη η οικογένειά του. Ο Κυριος χρησιμοποιεί όλα τα θεϊκά Του μέσα, για να δώση την ευκαιρία σ᾽ ένα τέτοιον άνθρωπο, σαν αμοιβή για τα καλά του έργα, να μη στερηθή την αιώνια μακαριότητα.
Από την ευαγγελική αυτή διήγησι συμπεραίνουμε πως ο Κυριος, όσον αφορά τα καλά έργα που δεν γίνονται γι᾽ Αυτόν, περιορίζεται στο να μας δώση τα μέσα για να τα αξιοποιήσουμε. Και από εμάς πλέον εξαρτάται, αν θα τα αξιοποιήσουμε η όχι. Να γιατί είπε ο Κυριος στούς Εβραίους: «Ει τυφλοί ήτε, ουκ αν είχετε αμαρτίαν• νυν δε λέγετε ότι βλέπομεν• η ουν αμαρτία υμών μένει» (Ιωάν. θ´ 41).
Όταν λοιπόν κάποιος αγαθοεργή σαν τον Κορνήλιο όχι για τον Χριστό, αλλά κατόπιν πιστέψη σ᾽ Αυτόν, τότε τα καλά του έργα είναι σαν να έγιναν για τον Χριστό. Αν όμως δεν πιστέψη στον Χριστό, δεν έχει δικαίωμα να παραπονεθή ότι τα καλά του έργα δεν καρποφόρησαν. Γιατί το καλό έργο αποβαίνει ωφέλιμο μόνο όταν γίνεται χάριν του Χριστού οπότε και στη μέλλουσα ζωη μας εξασφαλίζει το στεφάνι της δικαιοσύνης, αλλά και στην παρούσα μας γεμίζει με τη χάρι του Αγίου Πνεύματος. Και καθώς έχει γραφή:«Ου γαρ εκ μέτρου δίδωσιν ο Θεός το Πνεύμα» (Ιωάν. γ´ 34).
Έτσι είναι φιλόθεε. Ο σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτησις του Πνεύματος του Θεού. Η προσευχή, η αγρυπνία, η νηστεία, η ελεημοσύνη και τα άλλα καλά έργα, που γίνονται χάριν του Χριστού, είναι μόνο μέσα για την απόκτησι του Αγίου Πνεύματος.
— Τι σημαίνει απόκτησις; ρώτησα τον στάρετς. Δεν μπορώ να το καταλάβω.
— Αποκτώ, σημαίνει μαζεύω, συγκεντρώνω, αποκρίθηκε εκείνος. Γνωρίζω τι σημαίνει αποκτώ χρήματα. Το ίδιο ισχύει και για την απόκτησι του Πνεύματος του Θεού. Γνωρίζεις τη σημασία της λέξεως «αποκτώ» με τη κοσμική έννοια; Ο σκοπός της ζωής των κοσμικών ανθρώπων είναι η απόκτησις χρημάτων, ενώ των ευγενών — εκτός από τα χρήματα — και η απόκτησις τιμών, διακρίσεων, και άλλων ανταμοιβών για τις υπηρεσίες τους στο κράτος.
Η απόκτησις του Αγίου Πνεύματος είναι κάτι παρόμοιο, μόνο που είναι ευλογημένο και αιώνιο. Αποκτάται με τούς ίδιους περίπου τρόπους, όπως το χρηματικό κεφάλαιο η τα διάφορα αξιώματα.
Ο Θεός Λογος, ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός, παρωμοίασε τη ζωη μας με αγορά και τα έργα μας με εμπορευόμενα πράγματα και μας λέει: «Πραγματεύσασθε εν ω έρχομαι»(Λουκ. ιθ´ 13), «εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισι» (Εφεσ. ε´16). Δηλαδή, εκμεταλλευθήτε το χρόνο σας, ώστε με τα επίγεια αγαθά να αποκτήσετε τα ουράνια. Επίγεια εμπορεύματα είναι τα καλά έργα που γίνονται για τον Χριστό και μας εξασφαλίζουν τη χάρι του Αγίου Πνεύματος. Χωρίς Αυτό δεν υπάρχει σωτηρία.
Το Άγιον Πνεύμα εγκαθίσταται μόνο Του στις ψυχές μας. Για να κατοικήση όμως και να συμπαραμείνη με το δικό μας πνεύμα, πρέπει προηγουμένως να αγωνισθούμε με όλες μας τις δυνάμεις για να το αποκτήσουμε. Τοτε εκείνο θα προετοιμάση στην ψυχή και στο σώμα μας την κατοικία Του, σύμφωνα με τον αψευδή λόγο του Κυρίου: «Ενοικήσω εν υμίν και εμπεριπατήσω και έσομαι υμών Θεός, και υμείς έσεσθέ μοι λαός» (πρβλ. Λευϊτ. κστ´ 12).
Η προσευχή
Καθε αρετή που γίνεται για τον Χριστό μας δίνει τη χάρι του αγίου Πνεύματος. Περισσότερο όμως απ̉ όλες μας τη δίνει η προσευχή, γιατί αυτή την έχουμε πάντοτε στα χέρια μας σαν ένα εύχρηστο πνευματικό όπλο. Θα θέλατε π.χ. να πάτε στην εκκλησία, αλλά εκκλησία δεν υπάρχει η μπορεί η ακολουθία να έχη τελειώσει. Θα θέλατε να δώσετε κάτι στον επαίτη, αλλά επαίτης δεν υπάρχει η μπορεί να μην έχετε να του δώσετε. Θα θέλατε ίσως να φυλάξετε παρθενία, αλλά είτε η ιδιοσυγκρασία σας είτε η πίεσις των τεχνασμάτων του εχθρού εν συνδυασμώ με την αδυναμία σας δεν σας αφήνουν να αντισταθήτε και να εκπληρώσετε αυτή την επιθυμία σας. Θα θέλατε ακόμη να κάνετε και κάποια άλλη αρετή χάριν του Χριστού, αλλά δεν έχετε δυνάμεις η δεν δίδεται η κατάλληλη ευκαιρία.
Με την προσευχή όμως δεν συμβαίνει το ίδιο. Γι’ αὐτή υπάρχει πάντοτε και για τον καθένα η δυνατότης: για τον πλούσιο και τον πτωχό, τον ισχυρό και τον αδύνατο, τον διάσημο και τον άσημο, τον υγιή και τον ασθενή, τον δίκαιο και τον αμαρτωλό. Μεγάλη είναι η δύναμις της προσευχής. Αυτή περισσότερο απ̉ όλα μας παρέχει το Πνεύμα του Θεού, και αυτήν ευκολώτερα απ̉ όλα μπορεί καθένας να την επιτελέση. Με την προσευχή αξιωνόμαστε να συζητάμε με τον Πανάγαθο Θεο και Σωτήρα μας. Πρέπει όμως να προσευχώμαστε μόνο μέχρις ότου ο Θεός, το Πνεύμα το Άγιον μας επισκεφθή με τη χάρι Του στο μέτρο που Αυτός γνωρίζει. Και όταν Αυτός ευδοκήση να μας επισκεφθή, τότε πρέπει να σταματήσουμε την προσευχή. Γιατί να του λέμε «ελθε και σκήνωσον εν ημίν», αφού ήδη βρίσκεται μέσα στις ψυχές μας;
Οι άλλες αρετές
— Μεχρι τώρα, μπάτουσκα, μιλήσατε μόνο για την προσευχή. Τι θα λέγατε για τις άλλες αρετές που γίνονται για τον Χριστό και την απόκτησι του Αγίου Πνεύματος;
— Τη χάρι του Αγίου Πνεύματος μπορείτε να την αποκτήσετε και με όλες τις άλλες αρετές, που γίνονται χάριν του Χριστού. Εμπορευθήτε από τις αρετές εκείνες που σας δίνουν περισσότερο κέρδος. Συγκεντρώστε κεφάλαιο από τα ευλογημένα κέρδη της θείας χάριτος και να τα καταθέσετε στο αιώνιο ταμιευτήριο, που θα σας αποφέρη τόκο σε κάθε πνευματικό ρούβλι όχι 4 η 6%, αλλά 100%, και αναρίθμητες φορές περισσότερο.
Αν π.χ. σας δίνη περισσότερη χάρι η προσευχή και η αγρυπνία, αγρυπνείτε και προσεύχεσθε. Αν σας δίνη περισσότερη η νηστεία, νηστεύετε. Αν σας δίνη η ελεημοσύνη, δώστε ελεημοσύνη. Παρόμοια σκεφθήτε και για κάθε άλλη αρετή που γίνεται για τον Χριστό.
Έτσι να εμπορεύεσθε πνευματικά με τις αρετές. Κι αφού αποκτήσετε μ̉ αυτόν τον τρόπο τη χάρι του Αγίου Πνεύματος, να τη μοιράσετε σε όσους έχουν ανάγκη, παίρνοντας παράδειγμα από το αναμμένο κέρι. Αυτό, αν και είναι αναμμένο με γήϊνο φως, ανάβει και άλλα κεριά, φωτίζει και άλλα μέρη, χωρίς να λιγοστεύη το δικό του φως. Αν γίνεται έτσι με το γήϊνό φως, τι να πούμε τότε για το φως της χάριτος του Παναγίου Πνεύματος του Θεού;
Προσέγγισις με τις αισθήσεις
— Mπάτουσκα, μιλάτε διαρκώς για την απόκτησι της χάριτος του Αγίου Πνεύματος σαν τον σκοπό της χριστιανικής ζωής. Πως όμως και που μπορώ να το δω; Τα καλά έργα φαίνονται. Θα μπορούσα άραγε να δω και το Άγιον Πνεύμα; Πως μπορώ να γνωρίζω, εάν το Άγιον Πνεύμα είναι μαζί μου η όχι;
— Στις ημέρες μας, αποκρίθηκε ο στάρετς, υπάρχει γενική ψυχρότης προς την αγία πίστι του Χριστού και αδιαφορία προς όσα ενεργεί η θεία Πρόνοια για να μας φέρη κοντα Του. Η ψυχρότης και η αδιαφορία αυτή μπορούμε να πούμε ότι μας απεμάκρυναν σχεδόν εντελώς από την αληθινή χριστιανική ζωη. Μας φαίνονται τώρα κάπως παράξενα τα λόγια της Γραφής, όπως π.χ. εκείνα που είπε ο προφήτης Μωϋσής για τούς πρωτοπλάστους: «Ήκουσαν της φωνής Κυρίου του Θεού περιπατούντος εν τω παραδείσω…» (Γεν. γ´ 8), η τα λόγια του αποστόλου Παύλου: «Κωλυθέντες υπό του Αγίου Πνεύματος λαλήσαι τον λόγον εν τη Ασία εζητήσαμεν εξελθείν εις Μακεδονίαν, συμβιβάζοντες ότι προσκέκληται ημάς ο Κυριος ευαγγελίσασθαι αυτούς » (Πραξ. ιστ´ 7-10).
Συχνά αναφέρεται η εμφάνισις του Θεού στούς ανθρώπους και σε άλλα μέρη της Αγίας Γραφής. Αυτός είναι ο λόγος που μερικοί υποστηρίζουν και λένε: «Τα χωρία αυτά είναι ακατανόητα. Πως μπορούν οι άνθρωποι με τα ίδια τους τα μάτια να δουν τον Θεο;» Τιποτε όμως ακατανόητο δεν υπάρχει εδώ. Η δυσκολία προέρχεται από το ότι απομακρυνθήκαμε από την απλότητα της πρωταρχικής χριστιανικής γνώσεως, και με την πρόφασι της επιστημονικής γνώσεως μπήκαμε σε τέτοιο σκοτάδι αγνοίας, ώστε μας φαίνονται ακατανόητα εκείνα που για τούς παλαιούς ήσαν τόσο κατανοητά. Και στις καθημερινές ακόμη συζητήσεις τους η έννοια της εμφανίσεως του Θεού δεν ήταν γι̉ αυτούς κάτι παράξενο. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έβλεπαν τον Θεο και τη χάρι του Αγίου Του Πνεύματος στον ύπνο και στούς ρεμβασμούς τους ούτε σε μία φανταστική και αρρωστημένη έκστασι, αλλά φανερά και αληθινά.
Σημερα δυστυχώς γίναμε πολύ αδιάφοροι για τη σωτηρία μας, με αποτέλεσμα να δίνουμε λανθασμένη ερμηνεία σε πολλά αγιογραφικά χωρία. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν ζητάμε τη χάρι του Θεού, δεν της επιτρέπουμε εξ αιτίας του εγωϊσμού να κατοικήση στην ψυχή μας. Αυτός είναι ο λόγος που δεν έχουμε τον πραγματικό φωτισμό. Ο Κυριος στέλνει τον φωτισμό Του μόνο στις καρδιές που με όλη τους τη δύναμι καρτερούν και διψούν την αλήθεια.
Η θεία χάρις στα μυστήρια
Τη χάρι του Αγίου Πνεύματος λαμβάνουν όλοι οι χριστιανοί στο μυστήριο του αγίου χρίσματος, όταν σφραγίζωνται στα κυριώτερα μέλη του σώματος, καθώς ορίζει η αγία μας εκκλησία, ο αιώνιος φύλακας αυτής της χάριτος.
Στο μυστήριο του αγίου χρίσματος αναφέρεται: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου». Εμείς οι χοϊκοί, φιλόθεε, βάζουμε τη σφραγίδα μας σε σκεύη που κρύβουν κάτι πολύτιμο. Τι πολυτιμότερο όμως υπάρχει από τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος που μας δίνονται άνωθεν κατά το μυστήριο του αγίου βαπτίσματος;
Αν δεν αμαρτάναμε ποτέ μετά τη βάπτισί μας, θα παραμέναμε αιωνίως άγιοι, άσπιλοι, απηλλαγμένοι από κάθε σωματικό και ψυχικό μολυσμό και ευάρεστοι στον Θεο. Δυστυχώς όμως αυξανόμενοι στην ηλικία δεν αυξανόμεθα και στη σοφία όπως ο Ιησούς Χριστός. Αντιθέτως σιγά‑σιγά διαφθειρόμεθα, χάνουμε τη θεία χάρι και αμαρτάνουμε με ποικίλες και βαρειές αμαρτίες.
Αν παρακινηθή κάποιος από τη σοφία του Θεού και αποφασίση να αφιερώση τη ζωη του σ̉ Αυτόν, πρέπει να μετανοήση ειλικρινά για όλες τις αμαρτίες του και να επιδοθή στις αντίθετες αρετές. Με την εξάσκησι των αρετών αυτών θα αποκτήση το Άγιον Πνεύμα, το οποίο ενεργεί μέσα μας και θεμελιώνει τη βασιλεία του Θεού.
Η χάρις του Αγίου Πνεύματος, που δίδεται κατά το άγιο βάπτισμα εις το όνομα της Αγίας Τριάδος, λάμπει στην καρδιά μας σαν ανέσπερο φως του Χριστού. Λαμπει παρ̉ όλες τις αμαρτωλές μας πτώσεις, παρ̉ όλο το σκοτάδι που περιβάλλει την ψυχή μας. Το Άγιον Πνεύμα, όταν ο αμαρτωλός ακολουθήση τον δρόμο της μετανοίας, εξαλείφει εντελώς και τα ίχνη ακόμη των αμαρτιών του και ενδύει τον πρώην ένοχο πάλι με την άφθαρτη στολή, την υφασμένη με τη χάρι Του, για την απόκτηση της οποίας—σαν σκοπό της χριστιανικής ζωής—σου μιλώ τόση ώρα.
Το άκτιστο φως
Όπως είπαμε προηγουμένως, η χάρις του Αγίου Πνεύματος είναι φως που φωτίζει τον άνθρωπο. Ο Κυριος συχνά φανέρωνε ενώπιον πολλών μαρτύρων την ενέργεια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος σ̉ εκείνους τούς ανθρώπους που είχε αγιάσει και φωτίσει. Θυμήσου τον Μωϋσή μετά τη συζήτησι που είχε στο Σινά με το Θεο. Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να τον αντικρύσουν, γιατί ακτινοβολούσε με ένα ασυνήθιστο φως που τον περιέβαλλε. Αναγκαζόταν λοιπόν να εμφανίζεται στούς Ισραηλίτες με το πρόσωπο καλυμμένο.
Θυμήσου ακόμη τη θεία Μεταμόρφωσι του Σωτήρος στο όρος Θαβώρ. «Και τα ιμάτια αυτού εγένοντο στίλβοντα, λευκά λίαν ως χιών» (Μαρκ. θ´ 3), και «ακούσαντες οι μαθηταί έπεσον επί πρόσωπον αυτών και εφοβήθησαν σφόδρα» (Ματθ. ιζ´ 6). Όταν εμφανίσθηκαν κοντα στον Κυριο ο Μωϋσής και ο Ηλίας, «επεσκίασεν αυτούς νεφέλη φωτεινή». Η χάρις λοιπόν του Αγίου Πνεύματος φανερώνεται με ένα ανέκφραστο φως.
— Πως είναι δυνατόν, ρώτησα τον μπάτουσκα, να καταλάβω ότι βρίσκομαι στη χάρι του Αγίου Πνεύματος;
— Είναι κάτι πολύ απλό, μου απήντησε. Ο Κυριος λέει ότι όλα είναι απλά σ̉ εκείνους που αποκτούν τη γνώσι. Οι Απόστολοι είχαν αυτή τη γνώσι, γι αὐτό πάντοτε καταλάβαιναν αν βρισκόταν το Πνεύμα του Θεού μαζί τους η όχι. Ποτισμένοι λοιπόν με τη γνώσι και βλέποντας την παρουσία του Αγίου Πνεύματος μέσα τους, έλεγαν με βεβαιότητα ότι το έργο τους είναι άγιο και κατά πάντα ευάρεστο στον Θεο. Έτσι εξηγείται γιατί έγραφαν στις επιστολές τους: «Έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν» (Πραξ. ιε´ 28), και μόνο με αυτές τις προϋποθέσεις συνιστούσαν τις επιστολές τους σαν αδιάψευστη αλήθεια για την ωφέλεια όλων των πιστών. Οι άγιοι Απόστολοι ένοιωθαν αισθητά μέσα τους την παρουσία του Πνεύματος του Θεού. Βλέπεις λοιπόν, αγαπητέ, ότι το πράγμα είναι απλό;
— Παρ̉ όλα ταύτα δεν καταλαβαίνω πως μπορώ να είμαι απολύτως βέβαιος ότι βρίσκομαι στη χάρι του Αγίου Πνεύματος. Πως μπορώ να αντιλαμβάνωμαι την πραγματική Του επιφοίτησι;
— Σας είπα ήδη, φιλόθεε, ότι είναι κάτι πολύ απλό και σας διηγήθηκα λεπτομερώς πως οι άνθρωποι βρίσκονται εν Πνεύματι Αγίω και πως πρέπει να καταλαβαίνουμε την παρουσία Του μέσα μας. Τι άλλο θέλεις λοιπόν;
— Θελω να το κατανοήσω αυτό πολύ καλά, απήντησα.
Τοτε ο πατήρ Σεραφείμ με έπιασε δυνατά από τούς ώμους και μου είπε:
— Τωρα βρισκόμαστε και οι δύο μέσα στο Άγιον Πνεύμα. Γιατί δεν με κοιτάς;
— Δεν μπορώ να κοιτάξω, γιατί από τα μάτια σας βγαίνουν λάμψεις. Το πρόσωπό σας έγινε λαμπρότερο από τον ήλιο και τα μάτια μου πονούν.
— Μην ταράζεσαι. Είσαι τώρα κι εσύ φωτεινός σαν κι εμένα. Βρίσκεσαι κι εσύ στην πληρότητα του θείου Πνεύματος, διαφορετικά δεν θα μπορούσες να με δης σ̉’ αυτή την κατάστασι. Και σκύβοντας αργα μου είπε στο αυτί:
— Ευχαρίστησε τον Θεο για το ανέκφραστο σ̉̉’ εσένα έλεός Του. Θα πρόσεξες ότι ούτε καν σταυροκοπήθηκα, παρά μόνο προσευχήθηκα νοερά με την καρδιά μου και είπα: «Κυριε, αξίωσέ τον να δη φανερά και με τα σωματικά του μάτια την επιφοίτησι του Πνεύματος Σου, με την οποία αξιώνεις τούς δούλους Σου, όταν ευδοκήσης να τούς φανερωθής με το φως της μεγαλοπρεπούς δόξης Σου».Και να, αγαπητέ ο Κυριος ικανοποίησε αμέσως την ταπεινή παράκλησι του πτωχού Σεραφείμ. Πως να μην τον ευγνωμονούμε και οι δύο για την ανέκφραστη δωρεά Του! Με τη μορφη αυτή σπανίως φανερώνει ο Κυριος το έλεος Του και στούς μεγάλους ακόμη ερημίτες. Αυτή η θεία χάρις σαν φιλόστοργη μητέρα ευδόκησε να παρηγορήση τη συντετριμμένη καρδιά σου ύστερα από τη μεσιτεία της ίδιας της Μητέρας του Θεού. Γιατί όμως, αγαπητέ μου, δεν με κοιτάς στα μάτια; Κοίταξέ με χωρίς να φοβάσαι. Ο Κυριος είναι μαζί μας!
Ύστερα από τα λόγια αυτά έρριξα μία ματιά στο πρόσωπό του και με κατέλαβε ακόμη μεγαλύτερο δέος. Φαντάσου πως συζητάς με κάποιον το μεσημέρι, εκτεθειμένος στις πιο καυτερές ακτίνες του ήλιου, και τον κοιτάζεις στο πρόσωπο. Βλέπεις τα χείλη του να κινούνται, βλέπεις την αλλοιωμένη έκφρασι των ματιών του, ακούς τη φωνή του, αισθάνεσαι ότι κάποιος σε κρατά από τούς ώμους, αλλά δεν βλέπεις ούτε τα χέρια ούτε το σχήμα του, μα ούτε τον ίδιο τον εαυτό σου. Βλέπεις μόνο ένα εκτυφλωτικό φως, που ξεχύνεται μερικά βήματα τριγύρω και χαρίζει τη λάμψι του στο πέπλο του χιονιού που καλύπτει το ξέφωτο, και στις νιφάδες που πέφτουν πάνω σ̉ εμένα και στον μεγάλο στάρετς. Είναι αδύνατον να φαντασθή κανείς εκείνη την κατάστασι, στην οποία βρισκόμουν τότε!
Οι καρποί του Πνεύματος
— Τι αισθάνεσαι τώρα; με ρώτησε ο πατήρ Σεραφείμ.
— Πολύ ευχάριστα!
— Πες μου συγκεκριμένα τι νοιώθεις.
— Nοιώθω τέτοια γαλήνη και ειρήνη στην ψυχή μου που με κανένα λόγο δεν μπορώ να την εκφράσω.
— Αυτό, φιλόθεε, είναι εκείνη η ειρήνη για την οποία έκανε λόγο ο Κυριος στούς μαθητάς Του: «Ειρήνη την εμήν δίδωμι υμίν∙ ου καθώς ο κόσμος δίδωσιν, εγώ δίδωμι υμίν» (Ιωάν. ιδ´ 27). «Ότι δε εκ του κόσμου ουκ εστέ, αλλ̉ εγώ εξελεξάμην υμάς εκ του κόσμου, δια τούτο μισεί υμάς ο κόσμος» (Ιωάν. ιε´ 19). «Αλλά θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον» (Ιωάν. ιστ´ 33). Σ αὐτούς τούς ανθρώπους που είναι μισητοί στον κόσμο, αλλά εκλεκτοί από τον Χριστό, δίνει ο Κυριος αυτή την ειρήνη που νοιώθεις τώρα εσύ μέσα σου. Αυτή είναι «η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νουν» (Φιλ. δ´ 7) σύμφωνα με τον λόγο του Αποστόλου. Τι άλλο ασθάνεσαι;
— Ασυνήθιστη χαρά σ’ ὅλη την καρδιά μου.
— Όταν το Πνεύμα του Θεού, συνέχισε ο μπάτουσκα, κατέρχεται στον άνθρωπο και τον περιβάλλη με την πληρότητα της ενεργείας Του, τότε η ψυχή του ανθρώπου γεμίζει με μία ανέκφραστη χαρά, γιατί το Άγιον Πνεύμα κάνει τα πάντα χαροποιά, όπου κι αν εγγίση. Αυτή είναι η χαρά, για την οποία ο Κυριος λέει στο Ευαγγέλιο: «Η γυνή όταν τίκτη, λύπην έχει, ότι ήλθεν η ώρα αυτής• όταν δε γεννήση το παιδίον, ουκέτι μνημονεύει της θλίψεως δια την χαράν ότι εγεννήθη άνθρωπος εις τον κόσμον. Και υμείς ουν λύπην μεν νυν έχετε• πάλιν δε όψομαι υμάς και χαρήσεται υμών η καρδία, και την χαράν υμών ουδείς αίρει αφ ὑμῶν» (Ιωάν. ιστ´ 21- 22). Μα όσο και αν είναι παρήγορη η χαρά αυτή, που τώρα νοιώθεις στην καρδιά σου, δεν είναι τίποτε συγκριτικά μ’ ἐκείνη, την οποία ετοίμασε ο Κυριος «τοις αγαπώσιν αυτόν», μαζί με όλα εκείνα «α οφθαλμός ουκ είδε και ους ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη» (Α´ Κορινθ. β´ 9).
Τωρα σ’ ἐμᾶς δίδεται η πρόγευσις αυτής της χαράς. Κι αν τώρα νοιώθουμε τόση γλυκύτητα και ευφροσύνη στην καρδιά μας, τι θα πούμε τότε για τη χαρά εκείνη, που έχει ετοιμασθή στον ουρανό γι αὐτούς που κοπιάζουν εδώ στη γη; Αλλά κι εσύ, αγαπητέ μου, αρκετά υπέφερες στη ζωη σου. Κοίταξε όμως τώρα με ποια χαρά σε παρηγορεί ο Κυριος στην παρούσα ακόμη ζωη! Τι άλλο νοιώθεις;
— Ασυνήθιστη θερμότητα, απήντησα.
— Μα πως αγαπητέ μου; Είμαστε καθισμένοι χειμώνα καιρό στην αυλή του κελλιού μέσα στο δάσος, πατάμε στο χιόνι, από τον ουρανό συνεχίζουν να πέφτουν νιφάδες και μας έχουν σκεπάσει πάνω από ένα βερσόκ. [Ένα βερσόκ=4,4 εκατοστά.] Τι θερμότητα μπορεί να αισθάνεσαι;
— Αισθάνομαι τέτοια θερμότητα, σαν κι εκείνη που δημιουργείται μέσα σ’ ἕνα λουτρό, όταν ρίξουν νερό στην πέτσκα κι αρχίση να βγαίνη σαν στύλος ο ατμός.
— Μηπως αισθάνεσαι και τη μυρωδιά του; ρώτησε ο στάρετς.
— Όχι, απήντησα. Επάνω στη γη δεν υπάρχει παρόμοια ευωδία. Όταν ακόμη ζούσε η μητέρα μου, επειδή μου άρεσε ο χορός και πήγαινα στις χοροεσπερίδες, με ράντιζε με αρώματα, τα οποία αγόραζε από τα καλύτερα καταστήματα μόδας της πόλεως Καζάν. Αλλά κι εκείνα δεν ανέδιδαν τέτοια ευωδία.
— Το γνωρίζω. Είναι έτσι, όπως ακριβώς το λες. Σε ρώτησα όμως επίτηδες για να δω αν αισθάνεσαι κι εσύ το ίδιο. Πράγματι. Η πιο ευχάριστη ευωδία πάνω στη γη δεν μπορεί να συγκριθή μ αὐτή που νοιώθουμε τώρα, γιατί μας πλημμυρίζει η ευωδία του Αγίου Πνεύματος του Θεού. Ποια επίγεια ευωδία μπορεί να συγκριθή μ αὐτή;
Μου είπες ότι γύρω μας υπάρχει θερμότης όπως και στο λουτρό. Κοίταξε όμως! Το χιόνι επάνω μας δεν έχει λειώσει, ενώ από το ουρανό εξακολουθεί να πέφτη. Αυτό σημαίνει ότι η θερμότης δεν βρίσκεται στον αέρα, αλλά μέσα μας. Είναι εκείνη η θερμότης, για την οποία μας προτρέπει το Άγιον Πνεύμα να αναφωνούμε προς τον Κυριο: «Με τη θερμότητα του Πνεύματός Σου του Αγίου θέρμανέ με»! Μ’ αὐτή θερμαίνονταν οι ερημίτες, άνδρες και γυναίκες, και αψηφούσαν την παγωνιά του χειμώνος. Ένοιωθαν σαν να ήσαν ντυμένοι με ζεστές γούνες. Αυτό συμβαίνει τώρα και σ’ ἐμᾶς, γιατί μέσα μας αναπαύεται η θεία χάρις, καθώς είπε ο Κυριος: «Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστι» (Λουκ. ιζ´ 21). Λεγοντας εδώ βασιλεία, υπονοεί ο Κυριος τη χάρι του Αγίου Πνεύματος.
Η βασιλεία του Θεού
Να λοιπόν! Αυτή η βασιλεία του Θεού βρίσκεται τώρα μέσα μας και μας φωτίζει εξωτερικά, μας θερμαίνει και γεμίζει με κάθε είδους ευωδία τον αέρα που μας περιβάλλει. Επίσης ευφραίνει τις αισθήσεις μας με την ουράνια ευφροσύνη και γεμίζει την καρδιά μας με ανέκφραστη χαρά. Για την κατάσταση, στην οποία βρισκόμαστε τώρα, ο Απόστολος λέει: «Η βασιλεία του Θεού ου γαρ εστιν βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω» (Ρωμ. ιδ´ 17). Η πίστις μας συνίσταται «ουκ εν πειθοίς ανθρωπίνης σοφίας λόγοις, αλλ ἐν αποδείξει Πνεύματος και δυνάμεως» (Α´ Κορινθ. β´ 4).
Σ’ αὐτήν ακριβώς την κατάστασι βρισκόμαστε τώρα κι εμείς. Γι αὐτή κυρίως ο Χριστός είπε:« Εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μη γεύσωνται θανάτου έως αν ίδωσι την βασιλείαν του Θεού εληλυθυίαν εν δυνάμει» (Μαρκ. θ´ 1).
Να λοιπόν, αγαπητέ μου, κοίταξε τι ανέκφραστη χαρά μας αξίωσε να δοκιμάσουμε τώρα ο Κυριος! Να τι σημαίνει να βρισκώμαστε στην πληρότητα του Αγίου Πνεύματος. Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος γράφει κάπου το εξής: «Βρισκόμουν ο ίδιος στην πληρότητα του Αγίου Πνεύματος». Με αυτή την πληρότητα του Αγίου Πνεύματος υπερπλήρωσε τώρα ο Κυριος κι εμάς τούς πτωχούς. Νομίζω λοιπόν πως δεν υπάρχει πλέον λόγος να ρωτάς περισσότερα για το πως βρίσκονται οι άνθρωποι στη χάρι του Αγίου Πνεύματος! Θα θυμάσαι άραγε το ανέκφραστο έλεος του Θεού που φανερώθηκε σήμερα σ’ ἐμᾶς;
— Δεν γνωρίζω, μπάτουσκα, αν θα με αξιώση ο Θεός να το θυμάμαι τόσο ζωντανά και καθαρά, όπως το αισθάνομαι τώρα.
— Εγώ νομίζω, παρετήρησε ο στάρετς, ότι ο Κυριος θα σε βοηθήση να συγκρατήσης για πάντα αυτή τη φανέρωσι στη μνήμη σου. Διαφορετικά, δεν θα απαντούσε η αγαθότης Του τόσο αστραπιαία στην ταπεινή παράκλησι του πτωχού Σεραφείμ. Πολύ περισσότερο, γιατί η γνώσις αυτή δεν δόθηκε σ’ ἐσένα μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για όλο τον κόσμο, ώστε κι εσύ να στερεωθής στον δρόμο του Θεού, και τούς άλλους να ωφελήσης.
Όσον αφορά στο γεγονός ότι εγώ είμαι μοναχός, ενώ εσύ λαϊκός, αυτό δεν πρέπει να το σκέπτεσαι. Ο Θεός ζητά ορθη πίστι σ’ Αὐτόν και στον μονογενή Του Υιο. Και τότε προσφέρει από τον ουρανό πλούσια τη χάρι του Αγίου Πνεύματος. Ο Κυριος ζητά μία καρδιά γεμάτη αγάπη για τον Θεο και τον πλησίον. Αυτή είναι ο τόπος, στον οποίον Εκείνος αναπαύεται και εμφανίζεται με την πληρότητα της επουρανίου δόξης Του.
«Υιε, δος μοι σην καρδίαν» (Παροιμ. κγ´ 26), μας λέει ο Κυριος, κι Εκείνος υπόσχεται να μας δώση το κάθε τι. Ζητά την καρδιά μας ο Κυριος, γιατί μέσα σ’ αὐτή θέλει να εγκαθιδρύση τη βασιλεία Του. «Εγγύς Κυριος πάσι τοις επικαλουμένοις αυτόν, πάσι τοις επικαλουμένοις αυτόν εν αληθεία» (Ψαλμ. ρμδ´ 18).
Ο Κυριος εισακούει εξ ίσου τον μοναχό και τον λαϊκό, αρκεί να είναι και οι δύο ορθόδοξοι, να αγαπούν τον Θεο από τα βάθη της ψυχής τους και να έχουν πίστι σ Αὐτόν, έστω σαν τον κόκκο του σιναπιού. Αν συμβαίνουν αυτά, τότε και οι δύο θα μετακινήσουν όρη. «Διώξεται εις χιλίους και δύο μετακινήσουσι μυριάδας» (Δευτερ. λβ´ 30).
Ο ίδιος ο Κυριος λέει: «Παντα δυνατά τω πιστεύοντι» (Μαρκ. θ´ 23), ενώ ο απόστολος Παύλος αναφωνεί: «Παντα ισχύω εν τω ενδυναμούντί με Χριστώ» (Φιλιπ. δ´ 12). Ο Κυριος λέει για όσους πιστεύουν σ Αὐτόν: «Ο πιστεύων εις εμέ, τα έργα α εγώ ποιώ κακείνος ποιήσει, και μείζονα τούτων ποιήσει» (Ιωάν. ιδ´ 12). Έως άρτι ουκ ητήσατε ουδέν εν τω ονόματί μου• αιτείτε και λήψεσθε, ίνα η χαρά υμών η πεπληρωμένη» (Ιωάν. ιστ´ 24).
Όσα λοιπόν, φιλόθεε, ζητήσης από τον Κυριο, όλα θα τα λάβης, αρκεί μόνο αυτό που θα ζητήσης να είναι για τη δόξα του Θεού η για την ωφέλεια του πλησίον, γιατί και την ωφέλεια προς τον πλησίον ο Θεός προς δόξαν Του τη δέχεται. Γι αὐτό και λέει: «Εφ ὅσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε» (Ματθ. κε´ 40). Μην αμφιβάλλης καθόλου για το αν ο Κυριος θα εκπληρώση τα αιτήματά σου, αρκεί, όπως είπαμε, να γίνωνται προς δόξαν Θεού και ωφέλεια του πλησίον.
Αλλά και αν ακόμη ζητήσης κάτι για προσωπική σου ανάγκη η ωφέλεια, πολύ σύντομα και πρόθυμα θα σου το στείλη ο Κυριος, αρκεί να σου είναι απολύτως αναγκαίο. Γιατί ο Κυριος αγαπά όσους τον αγαπούν και είναι αγαθός σε όλους. «Θελημα των φοβουμένων αυτόν ποιήσει και της δεήσεως αυτών εισακούσεται» (Ψαλμ. ρμδ´ 19).
Από το βιβλίο: ΟΣΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ. Εκδ. Εκδόσεις Ιεράς Μονής Παρακλήτου.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Καρέα
