Μήπως η Κων/πολη παραδόθηκε; Μήπως προδόθηκε από χριστιανούς
ή εγκαταλείφθηκε από τους υπερασπιστές της;
Ίσως έχεις ακούσει ή έχεις διαβάσει και τη γνώμη πως η Κων/πολη το 1453 μ. Χ. παραδόθηκε, εγκαταλείφθηκε από τους μαχητές της ή προδόθηκε «εκ των έσω». Στα δύο βιβλία του Γιάννη Κορδάτου «Ακμή και παρακμή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας σελ. 570» και «Τελευταία χρόνια της βυζαντινής αυτοκρατορίας σελ. 8» που πρωτοεκδόθηκαν το 1913 μ. Χ. θα διαβάσεις ότι οι ένδοξες σελίδες της πτώσεως της Κων/πόλεως αποτελούν πατριωτικό προπαγανδιστικό θρύλο και έγινε θεληματική παράδοση της Πόλης στους τούρκους και ήταν στην αρχή σύμφωνος και ο Παλαιολόγος που υπόγραψε και την συμφωνία.
Αναζητώντας τις πηγές του Γ. Κορδάτου θάβρισκες ότι αντλεί από τον Πολωνό Δημήτριο Καντεμίρ και από τον τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή, που είναι και οι δύο πολύ μεταγενέστεροι από την άλωση καθόσον έζησαν και έγραψαν το 17ο μ. Χ. αιώνα: «Αφού οι Ρωμαίοι πενήντα μέρες κλεισμένοι μέσα στο κάστρο υπέφεραν πολύ, το πήραν απόφαση να παραδοθούν, γιατί έβλεπαν πως άλλη σωτηρία δεν τους μένει. Ο αυτοκράτορας έστειλε επιτροπή στο Μωάμεθ Β’ για να ρωτήσουν ποιος είναι ο ορισμός του. Τους καλοδέχτηκε. Οι άνθρωποι του αυτοκράτορα δέχτηκαν τους όρους και υποσχέθηκαν να παραδώσουν την πόλη κι έφυγαν για να πάνε στον Παλαιολόγο να τα πουν. Ο Μωάμεθ θέλησε κάτι να προσθέσει στους όρους και έστειλε ξοπίσω τους μαντατοφόρους για να γυρίσουν πίσω τους απεσταλμένους και να τους φέρουν στη σκηνή του Σουλτάνου. Μα άμα οι μαντατοφόροι πλησίασαν στα τείχη οι βυζαντινοί δεν τους άφησαν και σκότωσάν τινάς. Έτσι γύρισαν πίσω και είπαν στο σουλτάνο τι έπαθαν. Ο Μωάμεθ νόμισε πως ο αυτοκράτορας τον κορόϊδεψε κι έδωκε διαταγή να ετοιμαστεί ο στρατός για έφοδο την άλλη το πρωί. Στην έφοδο αυτή σκοτώθηκαν πολλοί και ο Παλαιολόγος και το μισό έπεσε σχεδόν στους Τούρκους. Τότε οι άλλοι σήκωσαν άσπρες σημαίες κι έλεγαν στους τούρκους πως θα γίνουν υποτακτικοί τους. Και ο Μωάμεθ τότε έδωσε εντολή να σταματήσει η έφοδος (Γ. Κορδάτου, Ακμή και παρακμή του βυζαντίου σελ. 566 και «Τα τελευταία χρόνια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, σελ. 66- 67).
Από άλλη πηγή – τον χρονικογράφο του 16ου μ. Χ. αιώνα Ν. Μαλαξό – προερχόμενα έχεις και τα εξής: «Ο Παλαιολόγος πήγε και παρέδωκε τα κλειδιά στην τέντα του σουλτάνου και ο σουλτάνος ηγκαλίσθη τον βασιλέα» Γ. Κορδάτου, ακμή και παρακμή του Βυζαντίου, σελ. 575. Για την πληροφορία αυτή όμως και ο Κορδάτος έχει αμφιβολία για το πρόσωπο του Παλαιολόγου και δέχεται πιο σωστή τη γνώμη ενός μεταγενέστερου συγγραφέα Εκκλησιαστικής – Πατριαρχικής ιστορίας και ιατρού των πασάσων, του Αθανασίου Κομνηνού –Υψηλάντη, του 18ουμ. Χ. αιώνα: «για μισό μέρος της Κων/πόλεως που παραδόθηκε με συνθήκη» όχι βέβαια από τον Κων/νο Παλαιολόγο, άλλ’ από τον πρωθυπουργό του Λουκά Νοταρά. Γ. Κορδάτου, τα τελευταία χρόνια της βυζ. Αυτοκρατορίας, σελ. 81.
Και σε άλλα έργα του Γ. Κορδάτου τις ίδιες θέσεις θα διαβάσεις: «Οι ανθενωτικοί με επικεφαλής το Γεννάδιο Σχολάριο εργάστηκαν με πάθος για το πάρσιμο της πόλης από τους τούρκους. Πριν ακόμα καλά – καλά αρχίσει η τουρκική πολιορκία της πόλης οι ανθενωτικοί είπαν το περίφημο «κρειττότερον ιδείν υπέρ την Πόλιν φακιόλιον τουρκικόν ή καλύπτραν λατινικήν» (δηλ. καλύτερα να δούμε στην Πόλη τούρκικο σαρίκι, παρά το βέλο των Λατίνων)˙ κι ακόμα ο Γεννάδιος Σχολάριος κι άλλοι ακουστοί κληρικοί, εν ονόματι του χριστιανισμού, προπαγάνδιζαν την κατάκτηση της πόλης από τους τούρκους Γ. Κορδάτου, Ρήγας Φεραίος και Βαλκανική ομοσπονδία σελ. 38.
Στα έργα και στις πηγές του Γ. Κορδάτου – θα διαβάζεις – να παραπέμπει και ο Γ. Καρανικόλας, που αποφαίνεται χωρίς την επιφυλακτικότητα και τη διάθεση να συζητήσει τις θέσεις του, που διακρίνει το Γ. Κορδάτο: «Ο Νοταράς και άλλοι ομόφρονές των και οι καλόγεροι και τα πλήθη της Κων/πόλεως που ήταν εχθροί των Παλαιολόγων είχαν ανοίξει κάθε πόρτα του κάστρου και έβαλαν τους Τούρκους μέσα…» Γ. Καρανικόλα, ρασοφόροι συμφορά του έθνους, σελ. 24.
Και σε έργα ξένων βυζαντινολόγων μπορεί να βρεις παρόμοιες σκόρπιες πληροφορίες – φήμες, όπως στο έργο του STEVEN RUNCIMAN, «Η πτώση της Κων/πόλεως»: «δύο συνοικίες της Κων/πόλεως, φανάρι και υψωμαθεία, μόλις ο πορθητής εισήρχετο νικητής και καταλυτής, δι’ ειδικών απεσταλμένων εσυνθηκολόγησαν μετ’ αυτού και παρεδόθησαν άνευ αντιστάσεως με αντάλλαγμα να γλυτώσουν την εξόντωσιν» Τάσου Αθ. Γριτσοπούλου, Πατριαρχική μεγάλη του γένους σχολή, σελ. 18). Ωστόσο σε άλλα έργα του RUNCIMAN η θέση του είναι ότι η Κων/πολη έπεσε μαχόμενη στους τούρκους: «Ύστερα από μια απελπισμένη αλλά ηρωϊκή αντίσταση εφτά εβδομάδων η Πόλη στις 29 Μαΐου έπεσε στα χέρια των απίστων» STENEN RUNCIMAN, βυζαντινός πολιτισμός, σελ. 61).
Τέλος στα βιβλία του Γιάννη Σκαρίμπα θα διαβάσεις τις εξής εμπιστευτικές κρίσεις για την άλωση: «Εγώ, και συμπαθάτε με γι’ αυτό δεν πιστεύω στο Βυζάντιο. Ούτε οι Ιουστινιανοί ήταν Έλληνες, ούτε και οι Έλληνες βυζαντινοί. Έτσι, ακόμα μια φορά θα φωνάξω στους νέους: ΜΗΝ ΤΟΥΣ ΠΙΣΤΕΥΕΤΕ… Και θα τους ρώταγα: Ο Παλαιολόγος ήταν Έλληνας; Ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος Αθηναίος; Φυλετικά, καμιά δεν είχαμε αναμεταξύ μας συγγένεια. Ήταν και οι δυο κατακτητές μας!». Και σ’ άλλη σελίδα θα διαβάσεις: «Χωρίς την τούρκικη επέμβαση σήμερα Ελληνικό έθνος δεν θα υπήρχε. Η Τουρκία κράτησε ΕΥΤΥΧΩΣ ως το 1821. Φυσικά, αυτό το ΕΥΤΥΧΩΣ το αγνοεί ο Παπαρρηγόπουλος. Πλάι του πέρασε, αλλά ούτε είδηση δεν πήρε… Ο Παλαιολόγος δεν ήταν Έλληνας. Αν το 1453 δεν αλωνόταν από τους Τούρκους το Βυζάντιο δε θα ήταν πλέον οι Έλληνες έθνος. Και όμως, ώ μέγα πλάτανε με τα πλατανόφυλλά σου μεγάλα σου τα θάματα και τα καμώματά σου˙ αντίς να την πανηγυρίζουμε… την πενθούμε εμείς την άλωση. Γ. Σκαρίμπα, το 21 και η αλήθεια, τόμ. α’, σελ. 38, 124. Δεν αμφισβητεί τη θυσία των υπερασπιστών της Κων/πόλεως ο Γ. Σκαρίμπας, αλλά δεν εκτιμάει τον αγώνα τους και θα πανηγύριζε για την άλωση.
Οπωσδήποτε επιβάλλεται να συζητήσεις τις απόψεις όλων αυτών, αλλά γνώριζε ότι τέτοιες θεωρίες δεν είναι νέες, είναι παλαιές – παλαιές είναι και οι πηγές τους – και επαναλαμβάνονται με μεγαλύτερη αληθοφάνεια. Όμως οι αποδείξεις τους δεν ανευρίσκονται και οι ενδείξεις τους είναι αναιμικές καθώς αντιπαραβάλλονται και έρχονται σε πλήρη αντίθεση με πλήθος πληγών και με τα πράγματα καθεαυτά. Η Κων/πολη πολέμησε ηρωϊκά μέχρις εσχάτων και η ένδοξη πτώση της επιβεβαιώνει ακόμη μια φορά τη μεγάλη ιστορική αλήθεια ότι αντιστασιακός χαρακτήρας διέπει ολόκληρη την Ελληνική Ιστορία Ν. Σβορώνου, επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας σελ. 12.
Ποιές πηγές έχουμε για την άλωση της Κων/πόλεως;
Ποιές άλλες μαρτυρίες μας δείχνουν την αλήθεια για το 1453;
Όταν ερευνήσεις σε βάθος και πλάτος τις πηγές και τα γεγονότα δέχεσαι αναμφισβήτητα πως η Κων/πολη έπεσε μαχόμενη ηρωϊκά στις 29 Μαΐου του 1453 και σκοτώθηκε πολεμώντας με το σπαθί στο χέρι, η ωραία εκείνη και ηρωική μορφή, ο τελευταίος αυτοκράτορας του βυζαντίου Κων/νος Παλαιολόγος, ψυχή της άμυνας της βασίδας των πόλεων (άρθρο Τ. Βουρνά, εφημερίδα Αυγή 29/5/1975.
Τα γεγονότα με λεπτομέρειες συγκλονιστικές και συνέπεια θα τα διαβάσεις και θα τα ξαναζήσεις μέσα από τις δυνατές αφηγήσεις τεσσάρων σύγχρονων με τα γεγονότα Ελλήνων ιστορικών: του Γεωργίου Σφραντζή, Κωνσταντινουπολίτη, συμβούλου του αυτοκράτορα, αυτόπτη μάρτυρα και αιχμαλώτου των τούρκων, του Μιχαήλ Δούκα, Μικρασιάτη, του νησιώτη Κριτόβουλου του Ίμβριου, που από σκοπιμότητα είχε αποβεί και θαυμαστής του Μωάμεθ β’ και του Αθηναίου Λαόνικου Χαλκοκονδύλη.
Έτσι σου τα παραδίδουν και ξενόγλωσσες πηγές, σύγχρονες με τα γεγονότα αυτοπτών μαρτύρων: η έκθεση του Βενετού πρεσβευτή στην Πόλη Νικολό Μπάρμπαρο, η έκθεση του Λατίνου αρχιεπισκόπου στην Κων/πολη Λεονάρδου του Χίου, γραμμένη στις 15 Αυγούστου 1453 και τα χρονικά του καρδινάλιου Ισιδώρου που πολεμώντας αιχμαλωτίστηκε και του Φλωρεντινού Ιακώβου Τεντάρντι.
Παρόμοια θα διαβάσεις και σε τούρκους ιστοριογράφους, μεταγενέστερους βέβαια, τον Αασίκ Ζαδέ – Πασά και το Χότζα Σααδετίν. Οπωσδήποτε να μη σου ξεφεύγει την προσοχή πως κάθε ιστοριογράφος ερευνά, περιγράφει και κρίνει τα γεγονότα της Κων/πόλες του 1453 σύμφωνα με την ψυχοσύνθεσή του, την πνευματική του κατάρτιση και με τα προσωπικά του βιώματα – συναισθήματα. Τις διαφορές θα τις βρεις να είναι δευτερεύουσες, τα κενά ή τις ατέλειες μπορείς, με διασταύρωση πληροφοριών και παραλληλισμό μελέτης, να συμπληρώσεις με πληρότητα και θα έχεις πλήρη συνολική εικόνα συνταρακτική της αλωσιακής συμφοράς της Κων/πόλες του 1453.
Για τις πηγές που επικαλούνται Γ. Κορδάτος, Γ. Καρανικόλας κ.α. – τον Πολωνό Δημήτριο Καντεμίρ και τον τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή – παρατηρείς πως είναι πολύ μεταγενέστερες – κατά αιώνες – και στερούνται αυτοψίας και αυτηκοΐας. Ακόμα, θα διαπίστωνες, πως δεν αρνούνται την πολυήμερη πολιορκία και τις μάχες, ούτε το θάνατο του Κων/νου Παλαιολόγου, ούτε τις λεηλασίες και τις καταστροφές Εκκλησιών σαν την Αγία Σοφία, ούτε τις σφαγές, την αιχμαλωσία και πώληση χιλιάδων χριστιανών σαν κοπάδια ζώων. Ούτε λόγους και κείμενα συμφωνιών και συνθηκών παραδόσεως αναφέρουν, ούτε το τραγικό τέλος του Λουκά Νοταρά διασαφηνίζουν, του ανθρώπου που κατά τα λεγόμενά τους τόσο συνήργησε στην παράδοση, ούτε και τις άλλες πηγές αναιρούν με επιχειρήματα.
Και του Αθανασίου Κομνηνού – Υψηλάντη το έργο «Τα μετά την Άλωσιν» όταν διαβάσεις, που έχει υπόψη του και τον παλαιότερο χρονικογράφο Ν. Μαλαξό, και πολύ επικαλούνται όσοι κάνουν λόγο για παράδοση της Κων/πόλες, διαφορετικά την αλήθεια για την άλωση θα πληροφορηθείς: το έτος 1519 μ. Χ. ο σουλτάνος Σελίμ Γ’ αποφάσισε να κάμει τζαμιά όλας τας εκκλησίας των χριστιανών εν Κων/πόλει και να τους εμποδίζη από του να ενεργώσι τα της πίστεώς των δόγματα…
Ο βεζίρης και ο μουφτής εξέστησαν… συμβουλεύονται ουν αμφότεροι να εύρουν τον τρόπον της διορθώσεώς και να μην ενεργηθή η προσταγή. Ευρέθη ουν εύλογον, να φανερώσουν κρυφίως» στον πατριάρχη Θεόληπτο και να του εξηγήσουν τι πρέπει να κάνει! Και ο Θεόληπτος παρουσιασθείς στο σουλτάνο είπε: «οι πρόγονοί μας έδωκαν αναιμωτί = χωρίς μάχες και αίματα) το ήμισυ της πόλεως» με συμφωνίες να διατηρηθούν εκκλησίες και να ασκείται η λατρεία των χριστιανών. Πάντως ο τεφτεδάρης του Σελίμ απάντησε ότι η προσκύνησις του ημίσεως μέρους της πόλεως του φαίνεται μυθώδης. Ερωτήθηκε ο πατριάρχης Θεόληπτος αν έχει το έγγραφο της συμφωνίας και απάντησε ότι… κάηκε σε πυρκαϊά και έφερε τότε μάρτυρες τρεις γενιτσάρους που εβεβαίωσαν ότι ήταν παρόντες στην άλωση και ότι οι ευγενείς της Κων/πόλεως υπετάγησαν εκουσίως τω Σουλτάν Μεχμέτ ελθόντες και ευρόντες αυτόν έξω εις την σκηνήν του και αγαγόντες και τας κλεις της Πόλεως επί χρυσού πίνακος και ζητήσαντες παρ’ αυτού άρθρα τινά, άτινα εδέχθη ο Σουλτάνος Μεχμέτης (Αθ. Κομνηνού – Υψηλάντη, τα μετά την άλωσιν, σελ. 51- 52).
Ο Κομνηνός – Υψηλάντης δε γράφει ιστορία του 1453, αλλά του έτους 1519 για άλλα γεγονότα και τόφερε ο λόγος ως την άλωση του 1453. Η μαρτυρία του ότι ο βεζίρης και ο μουφτής συνεννοήθηκαν με τον πατριάρχη Θεόληπτο για το τι θα ειπεί, φανερώνουν πως πρόκειται για τέχνασμα. Η δυσπιστία του τεφτεδάρη πως είναι μυθεύματα τα λεγόμενα, η εύκολη δικαιολογία του πατριάρχη Θεόληπτου για αόριστη καταστροφή εγγράφου τόσο σπουδαίας συμφωνίας από πυρκαϊά και οι πρόθυμες σύμφωνες μαρτυρίες τριών αγνώστων υπερηλίκων γενιτσάρων που ήταν τόσο εύκολα στη διάθεση του πατριάρχη δεν μπορούν να σε πείσουν ότι είναι αποδεικτικά ιστορικά στοιχεία για την άλωση του 1453.
Στο ρωσικό χρονικό του Νέστορα Ισκεντέρη «η πολιορκία και η άλωση της Πόλης» Μόσχα 1977, εκδόσεις Κέδρος Αθήνα 1978) βρίσκεις μαρτυρίες που αναιρούν και κατά διαφορετικό τρόπο τις γνώμες των Καντεμίρ, Τσελεμπή κ.α.: «Ο Γιουστινιάνης, οι άρχοντες έκαναν συμβούλιο κι άρχισαν να λένε στον καίσαρα: Ο άπιστος δε σκέπτεται να υποχωρήσει κι ετοιμάζεται πάλι για μεγάλη έφοδο. Τι να κάνουμε λοιπόν εμείς, αφού δεν περιμένουμε βοήθεια από κανέναν; Πρέπει ν’ αφήσεις την Κων/πολή και να πιάσεις ένα άλλο κατάλληλο μέρος. Τότε ο λαός σου και τ’ αδέλφια σου θα τρέξουν να σε συνδράμουν, αλλά κι οι Αρβανίτες θα φοβηθούν και θα κάνουν το ίδιο. Έτσι μπορεί κι ο άπιστος να φοβηθεί και να σηκωθεί να φύγει από την πόλη… ο καίσαρ πολλήν ώρα σιωπούσε δακρυσμένος, έπειτα τους είπε τα ακόλουθα: τα καταλαβαίνω αυτά που μου λέτε και σας ευχαριστώ για τις συμβουλές σας˙ ξέρω πως θα μου έβγαιναν σε καλό, γιατί πράγματι όλα αυτά μπορούν να γίνουν. Αλλά πώς να το αποφασίσω; Πώς ν’ αφήσω τον κλήρο, τους ιερούς ναούς, το θρόνο και όλο το λαό μου; Και τι θα ειπεί για μένα η οικουμένη όλη; Όχι κύριοί μου, όχι, καλύτερα να πεθάνω εδώ μαζί σας» Ρωσικό χρονικό, σελ. 52… «Εκεί έπεσε ο ευσεβής καίσαρ Κων/νος υπέρ των ιερών ναών και της ορθοδοξίας μήνας Μάϊος την 29ην ημέρα… ο λαός στους δρόμους και στα σπίτια δεν υποτάχθηκε στους τούρκους, αλλά τους επολέμαγε κι εσκότωσαν πολλούς εκείνη την ημέρα, αλλά έπεσαν και πολλοί από αυτούς τους ίδιους, καθώς και γυναίκες και παιδιά˙ κι άλλους τους εσκλάβωσαν οι τούρκοι. Αυτοί που ήταν απάνω στις τάπιες δε θέλησαν να τις παραδώσουν, επολέμησαν με τους τούρκους και στις δύο μεριές, με κείνους που ήταν ακόμα όξω και με τους άλλους μέσα στην πόλη κι όταν την ημέρα τους ενίκαγαν οι τούρκοι αυτοί κατέβαιναν στους κρυψώνες και τις νύχτες έβγαιναν κι εχτύπαγαν τους τούρκους. Μα κι άλλοι άντρες, γυναίκες και παιδιά, τους έρριχναν ψηλά από τα σπίτια κεραμίδια και τούβλα ή έβαναν φωτιά στις ξύλινες σκεπές των σπιτιών και τους επολέμαγαν μ’ αναμμένα δαυλιά, τους έκαναν πολλές και μεγάλες ζημιές». Νέστορα Ισκεντέρη, ρωσικό χρονικό, σελ. 86 – 88.
Έχεις και απ’ εδώ τη μαρτυρία ότι δε συμβούλεψαν, ούτε σκέφτηκαν να παραδώσουν ή να προδώσουν την Κων/πολη το 1453, αλλά σκέφτηκαν οι ηρωϊκοί εκείνοι μαχητές πολιορκούμενοι και την έξοδο του Κων/νου Παλαιολόγου σαν είδος αντεπιθέσεως κατά του Μωάμεθ β’. Ωστόσο πάλι, όχι μόνο δεν έφυγαν, πολύ περισσότερο δεν παρέδωσαν τίποτα, αλλά συνέχισαν τον αγώνα μετά ονύχων και στόματος όλος ο πληθυσμός.
Και από ένα άλλο παλαιοσλαβικό χειρόγραφο που ανακαλύφθηκε το 1823 σε βιβλιοθήκη καθολικού μοναστηριού από τον Πολωνό φιλόλογο Γκαλενζόφσκι, γνωστό με την ονομασία «Αναμνήσεις ενός γενίτσαρου» έχεις πληροφορίες για την άλωση της Κων/πόλες από τον Σέρβο Μιχαήλ Κωνσταντίνοβιτς ή Κων/νο Μιχαήλοβιτς:
Τους έστειλε στο Μωάμεθ β’ με 1500 άλογα ο Σέρβος ηγεμόνας Γεώργιος Μπράνκοβιτς, ύστερα από αξίωση του σουλτάνου, πριν αρχίσει η πολιορκία. Ο Σέρβος ηγεμόνας δεν ήξερε τις αληθινές προθέσεις του σουλτάνου και όταν οι Σέρβοι είδαν πως οι τούρκοι πηγαίνουν για την Πόλη, θέλησαν να φύγουν. Τους ειδοποίησαν όμως ότι οι τούρκοι είχαν λάβει τα μέτρα τους κι ήταν αποφασισμένοι να τους σκοτώσουν όλους. Έτσι δέχτηκαν να μείνουν. Ο σουλτάνος τους έταξε μπροστά στην πύλη της Ανδριανουπόλεως και τους χρησιμοποίησε για λαγουμιτζήδες» δηλαδή ν’ ανοίγουν υπονόμους. «Χωρίς τη δική μας τη βοήθεια δεν θα έπαιρνε την πόλη. Η πολιορκία κράτησε οκτώ εβδομάδες κι αν δεν μεσολαβούσε αισχρή προδοσία το κάστρο δεν θα έπεφτε… ο γραικός αυτοκράτορας πολέμησε γενναία, κράτησε όσο μπορούσε κι έπεσε και ο ίδιος. Το κεφάλι του το έκοψε ένας γενίτσαρος, το όνομά του Σαριλές και το πήγε και το έρριξε σα πόδια του σουλτάνου. Και ο σουλτάνος τον αντάμειψε αυτόν τον γενίτσαρο» (Η πολιορκία και η άλωση της Πόλης, ρωσικό χρονικό Νέστορα Ισκεντέρη, σελ. 109, 110, 111).
Πρόσεξε την προσπάθεια του συγγραφέα του χειρογράφου να μειώσει την άσχημη εντύπωση για την ενέργεια του Σέρβου ηγεμόνα Γεωργίου Βράγκοβιτς ή Μπράνκοβιτς να στείλει στρατό στο Μωάμεθ β’ , ενώ είχε αρνηθεί προηγουμένως βοήθεια στον αυτοκράτορα Κων/νο Παλαιολόγο. Σημείωσε και το ότι δε γίνεται λόγος ούτε για συνεννόηση πολιορκημένων και πολιορκητών, ούτε για παράδοση… κλειδιών της Κων/πόλεως, ούτε για ανθενωτικούς με ύποπτη στάση και δραστηριότητα λ.χ. Λουκά Νοταρά ή Γεννάδιο Σχολάριο. Ούτε συγκεκριμένο περιστατικό της αισχρής προδοσίας ή πανουργίας αναφέρεται˙ και τίποτα δεν αποκλείει, με τις λέξεις «αισχρή προδοσία» να χαρακτηρίζεται η ατμόσφαιρα ασυνεννοησίας των διαφόρων χριστιανών ηγεμόνων μεταξύ τους ή οι ολέθριες συμμαχίες τους με το σουλτάνο Μωάμεθ β’ ή ακόμα και η πανουργία, με την οποία προσεταιρίσθηκε χριστιανούς και βοήθεια από χριστιανούς ο σουλτάνος στις τάξεις του.
Σχετικά με τις κρίσεις του Γιάννη Σκαρίμπα σελ. 46. Και άλλων παρόμοιες απόψεις να λάβεις υπόψη σου την παρακάτω παράγραφο από την Ελληνική νομαρχία: «Πολλάκις αμελώντας τινάς μίαν παραμικράν έρευναν, και δίδοντας πίστιν εις όσα ακροάζεται από άλλους, ευκόλως ημπορεί να απατηθή και τότε λαμβάνει μίαν περίληψιν ακατάσταστον εις την υπόθεσιν οπού ζητεί, και εξακολούθως ούτε αυτός ημπορεί να εύρη την αλήθειαν, ούτε άλλοι παρ’ αυτού να την εννοήσωσιν» δηλαδή πολλές φορές αμελώντας κανένας τη συστηματική έρευνα και με το να δέχεται όσα ακούει από άλλους, εύκολα μπορεί να εξαπατηθεί και σχηματίζει ακατάστατη γνώμη για το θέμα που ερευνά και στη συνέχεια ούτε αυτός βρίσκει την αλήθεια, ούτε άλλοι μπορούν να την καταλάβουν απ’ αυτόν!
Αν δεν δεχτείς Έλληνες και βυζαντινούς – σύμφωνα με την άποψη του Γ. Σκαρίμπα – ποιους, πότε και πού θα συναντήσεις νάναι Έλληνες; Θα δεχθείς ότι χάθηκαν από το 146 π. Χ. και ξαναφάνηκαν να κάνουν την επανάσταση του 1821 μ. Χ; Πάντως ο D. TALBOT RISE σου τονίζει ότι το βυζάντιο οφείλει να μελετηθεί σαν κεφάλαιο της μακράς ιστορίας του ελληνικού πολιτισμού Παν/μίου Καίμπριτζ ιστορία της Βυζ. Αυτοκρ. Τόμ. Α’ σελ. 14. Πού και πώς νάχεις τόση αναισθησία, ώστε ν’ αρνηθείς ότι ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Κων/νος Παλαιολόγος ήταν άξιοι ηγέτες του Ελληνισμού και να τους στερήσεις τιμή και δόξα αιώνων; Πάντως αν ο Σκαρίμπας καταγόταν από τη Μακεδονία ή τη Θράκη, τον Πόντο ή το Μιστρά δε θα έγραφε, ούτε θα έλεγε, όσα έγραψε και υποστήριξε.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση του Κων/νου Παλαιολόγου και με ελάχιστη έρευνα θα κατέληγες σε συμπεράσματα αναμφισβήτητα, ότι ήταν Έλληνας στο όνομά του, στις ιδέες του και στα συναισθήματά του: Ξεκίνησε από το Μιστρά – το ορμητήριο του νεοπλατωνικού Πλήθωνα Γεμιστού του κυριώτερου εκπροσώπου του Νεοελληνικού εθνικισμού. Ελληνικά μιλούσε και έγραφε ο Κων/νος Παλαιολόγος, Έλληνες αποκαλούσε τους υπηκόους και μαχητές του και «Χαράν πάντων των Ελλήνων» ονόμαζε την Κων/πολη. Την ονομασία Έλληνες για τους κατοίκους της Κων/πόλεως δεν μπορείς να πιστεύσεις πως τη φαντάστηκε ξαφνικά την τελευταία στιγμή ο Παλαιολόγος. Υπήρχε μέσα στη «λαϊκή συνείδηση των βυζαντινών ζωντανή η ονομασία Έλληνες» και θύμιζε εθνικό χαρακτηρισμό. Και στο κείμενο του Λαόνικου Χαλκοκονδύλη, ιστορικού της αλώσεως, σε κάθε σελίδα του θα διαβάσεις για Έλληνες που πολεμούν τους Οθωμανούς του Μωάμεθ β’.
Αποδέχεσαι ότι από τη δουλεία – την τουρκοκρατία τεσσάρων αιώνων ξεπετάχτηκε το 1821 μ. Χ. απαρτισμένο το νεοελληνικό Έθνος! Όμως αυτό δεν είναι… κατόρθωμα των τούρκων για να θεωρήσεις – όπως ο Γ. Σκαρίμπας – «ευτύχημα την επέμβαση των τούρκων και να πανηγυρίσεις την άλωση!». Η ορθοδοξία συντήρησε τον Ελληνισμό˙ οι τούρκοι έκαναν το παν για να τον αφανίσουν. Αυτή τη μοναδική λεπτομέρεια, την προσφορά της ορθοδοξίας, ο κορυφαίος ιστορικός μας Κων/νιος Παπαρρηγόπουλος την αναγνώρισε:
«Το Ελληνικόν έθνος δεν διεσώθη ειμή δια της μετά του χριστιανισμού συμμαχίας. Δι’ αυτού επρωταγωνίστησεν εν τω μέσω αιώνι, και δι’ αυτού ιδίως ανεκαινίσθη εν τοις νεωτέροις χρόνοις» Κων/νου Παπαρρηγοπούλου, ιστορία του ελληνικού έθνους, εκδ. Γαλαξία, τόμ. Ζ’, σελ. 246.
Από το βιβλίο: Ιστορικές γραμμές, του Φιλολόγου – Ιστορικού, Εκπαιδευτικού Μ.Ε., Ιωάννου Ν. Παπαϊωάννου.
Τόμος Α’. Λάρισα 1979
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
