Τη ΚΗ’ του αυτού μηνός (Ιουλίου), ο όσιος Παύλος ο Ξηροποταμηνός, ο ιδρύσας τάς δύο μονάς, τήν τού Ξηροποτάμου καί τήν τού αγίου Παύλου, ήτοι τήν τού αγίου Γεωργίου, εν Αγίω Όρει, καί εκ γένους βασιλικού, εν ειρήνη τελειούται.
Μονάς ο Παύλος ιδρύσας κάτω δύω,
Μονάς κατοικεί τας άνω μετ’ Aγγέλων.
Ο Όσιος Παύλος έζησε τον 10ο αιώνα μ.Χ. και ήταν υιός ευσεβών βυζαντινών αρχόντων, κατά τον βίο του «ύπατος των φιλοσόφων», που από νωρίς ασπάσθηκε την αρετή.
Ως επαίτης αναχωρεί από την Κωνσταντινούπολη κι έρχεται αγνώριστος στο αγιώνυμο Όρος. Κοντά στη σημερινή μονή του Ξηροποτάμου, της οποίας υπήρξε κτήτορας, έστησε την ασκητική του καλύβη, έχοντας για στρώμα τη γη και για προσκέφαλο μια πέτρα. Η αρετή του τον έκανε θαυμαστό και οι άνθρωποι έρχονταν από παντού να τον γνωρίσουν. Στην πατρίδα του, όπου για λίγο επιστρέφει, γίνεται πηγή ωφέλειας μεγάλης.
Ο πόθος μεγαλύτερης ησυχίας τον απομακρύνει από τη μονή του Ξηροποτάμου και τον φέρνει στους πρόποδες του Άθω, όπου και αναγκάζεται από τους πολλούς μαθητές του να κτίσει νέα μονή, προς τιμή του Αγίου Γεωργίου, γνωστή σήμερα ως του Αγίου Παύλου. Προγνώρισε το τέλος του πριν από αρκετό καιρό και ετοιμάσθηκε για την αναχώρηση διδάσκοντας τους μαθητές του: «έχετε, τέκνα και αδελφοί, την αγάπην, την ευχήν, την ταπείνωσιν και την υπακοήν διότι όποιος μοναχός δεν έχη αυτάς τας αρετάς, δεν πρέπει να λέγεται μοναχός, αλλά κοσμικός».
Κείμενα του Οσίου Παύλου, σώζονται στη Μονή Ξηροποτάμου, εκ των οποίων έξι Κανόνες στους Αγίους 40 μάρτυρες, κανόνας ιαμβικός στον τίμιο σταυρό και λόγος στα Εισόδια της Θεοτόκου. Νεώτερη ακολουθία συνέθεσε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.
Σημείωση
Σύμφωνα με τον Σ. Ευστρατιάδη η βιογραφία του οσίου Παύλου, που βρίσκεται στο Νέον Εκλόγιον, είναι τελείως φανταστική. Σ’ αυτό φέρεται σαν γιος του Βασιλιά Μιχαήλ Α’ του Ραγκαβέ (811 – 813 μ.Χ.) και της θυγατέρας του Αυτοκράτορα Νικηφόρου του Γενικού. Ευνουχίστηκε σε παιδική ηλικία και έφτασε σε μεγάλα ύψη φιλοσοφίας. Απαρνήθηκε τον κόσμο και πήγε στο Άγιον Όρος, όπου έκτισε τη Μονή Ξηροποτάμου, της οποίας και έγινε ηγούμενος. Η αγιορείτικη παράδοση όμως, τον θέλει σύγχρονο του αγίου Αθανασίου, ιδρυτή της Λαύρας.
Απολυτίκιον Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον.
Βασιλείου αξία ανταλλαξάμενος, τον θεούφαντον τρίβωνα της όσιας ζωής, ως αστήρ εωθινός εν Άθω έλαμψας, και οδηγείς φωτιστικώς, Μοναζόντων τους χορούς, προς κτήσιν την των κρειττόνων, Παύλε Πατέρων ακρότις, και πρεσβευτά ημών προς Κύριον.
Κοντάκιον Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον.
Ως ανάκτων βλάστημα, Παύλε θεόφρον, κληρονόμος άξιος, και υιός ώφθης ευκλεής, του ουρανίου Παντάνακτος, δι’ ισαγγέλου ζωής Πάτερ Όσιε.
Μεγαλυνάριον
Ώφθης βασιλείας των ουρανών, ως ανάκτων γόνος, κληρονόμος δι’ αρετών• συ γαρ Πάτερ Παύλε, αγγελικώς βιώσας, της υπέρ νουν ευκλείας, λαμπρώς ηξίωσαι.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ
Παράβαλε και:
28 Ιουλίου, μνήμη των Αγίων αποστόλων – Διακόνων, Προχόρου (ασματική ακολουθία), Τίμωνος, Παρμενά, Νικάνορος – βίος.
28 Ιουλίου, μνήμη και της Οσίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου: Συναξάριον, Ακολουθία.
