Εργάτιδες.
Είδατε ποτέ σας κυψέλη με μέλισσες; Ακούσατε το χαριτωμένο βόμβο τους; Τίς είδατε να πηγαινοέρχωνται ακούραστες; Γευτήκατε το προϊόν της εργασίας τους, που είναι γλυκό και αρωματικό; Γνωρίζετε, ότι όλος αυτός ο κόσμος, ηγεμόνας και εργάτες, είναι όλοι γυναίκες; Μάλιστα, γυναίκες, εκτός των άεργων κηφήνων!
Πρωί πρωί οι εργάτιδες, 80-100 χιλιάδες από κάθε γόνιμη κυψέλη, χωρίς καμιά προσταγή ανωτέρου, χωρίς αγουροξυπνήματα και φωνές, θα βγουν στο έργο˙ μαζεύουν από τα άνθη τη γύρη και κάμουν τις κερήθρες, τους χυμούς να κάμουν το μέλι.
Γριές ακόμη, με φτερά σκασμένα και σώμα μαδημένο, εργάζονται˙ μόνο ο θάνατος σταματά την εργασία, αλλά και αυτός έρχεται ξαφνικά, χωρίς αρρώστιες, χωρίς πόνους, χωρίς βάσανα, όπως έρχεται σε όλους τους δικαίους.
Η εργασία τους έχει μεθοδικότητα και τάξη. Ανάλογα με την ηλικία τους και την πείρα τους εργάζεται η κάθε μία. Οι μικρές και ανήλικες αναλαμβάνουν τη καθαριότητα του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών. Έπειτα, μόλις μεγαλώσουν λίγο, θα φέρουν νερό, κατόπι γύρη, και τέλος οι πολύπειρες το μέλι. Αλλά και πόσες πεθαίνουν την ώρα του καθήκοντος! Άλλες τις τρώνε τα πουλιά, που τις βρίσκουν πολύ νόστιμες, άλλες θανατώνει η κακοκαιρία και η βροχή, ενώ πετούν οι καημένες να συλλέξουν τα πολύτιμα υλικά τους.
Η κυψέλη με τις κερήθρες κλπ. είναι θαύμα σοφών υπολογισμών, που μόνο πολύ σοφοί αρχιτέκτονες και μηχανικοί μπορούν να σχεδιάσουν. Αλλά πριν χτίσουν, θα κάμουν μια γενική καθαριότητα, που θα τη ζήλευε και η καλύτερη νοικοκυρά. Θα σκουπίσουν το πάτωμα, θα πετάξουν δηλαδή έξω, το ένα κατόπιν του άλλου, φτερά, ξυλαράκια, χώματα, άμμο, ψόφια ή ζωντανά ζωύφια. Ανθρώπινο σπίτι μπορεί να είναι ακάθαρτο, κυψέλη ποτέ!
Αν τύχη και δεν τους φανή κατάλληλο το έδαφος, τότε θα το στρώσουν με ένα παχύ στρώμα από κερί, που θα χρησιμεύση ως απομονωτικό, για ν’ ασφαλιστούν, και τότε θα οικοδομήσουν.
Το χτίσιμο και η διαίρεση του σπιτιού θα γίνουν σύμφωνα με τις ανάγκες, που έχουν, και τα πρόσωπα, που θα διαμείνουν. Ξεχωριστοί βασιλικοί θάλαμοι για τον άρχοντα της κυψέλης, θάλαμοι για τις βασιλοπούλες, θάλαμοι για τα παιδιά, χωριστά για τα αρσενικά, χωριστά για τα θηλυκά, θάλαμοι για τις εργάτιδες. Μήπως λησμονήσαμε τίποτε; Α, ναι˙ τις αποθήκες του σπιτιού. Μην ανησυχήτε όμως˙ έχει προβλέψει ο μηχανικός και γι’ αυτές, που θα χτιστούν!
Όλες οι πράξεις τους σε ένα μόνο σκοπό αποβλέπουν, πως δηλαδή θα εξυπηρετήσουν καλύτερα την κοινωνία τους, την πατρίδα τους. Χάριν αυτών θυσιάζονται και θυσιάζουν τα πάντα.
Αν π. χ. κανένα ζώο, ποντικός, σαλίγκαρος κλπ. μπη στην κυψέλη, και αν οι θυσίες είναι μεγάλες, ο παρείσακτος οπωσδήποτε θα φονευθή. Αλλά τί θα γίνη ένα τόσο μεγάλο σώμα, που δεν μπορούν να το απορρίψουν; Απλούστατα το τυλίγουν με ένα παχύ κάλυμμα από κερί, για να μη φέρη αρρώστιες με την αποσύνθεσή του!
Η Σπαρτιατική πολιτεία, όπως ξέρουμε, ήθελε στρατιώτες, για να υπηρετήσουν την πατρίδα, και γι’ αυτό τους ανικάνους τους έριχνε στο βάραθρο. Η κοινωνία των μελισσών απαιτεί να εργάζωνται όλοι για την κοινή ευτυχία˙ γι’ αυτό – ποιός ξέρει με πόση λύπη τους! – δεν τρέφουν αίσθημα οίκτου για τους αχρήστους στην αδελφότητά τους. έτσι βλέπομε, όταν μια μέλισσα γεννηθή ανίκανη για εργασία ή πληγωμένη βαριά, να έχουν τη μεγάλη σκληρότητα, τη δικαιολογημένη από τους νόμους τους, να τη ρίχνουν έξω από την κυψέλη να πεθάνη. Την ίδια τύχη έχουν και οι οκνηροί κηφήνες σε εποχή πείνας.
Και όμως οι σκληρές μέλισσες προς τους αχρήστους της ζωής, είναι πολύ στοργικές για τους εργαζομένους, που είναι χρήσιμοι στην κοινωνία. Εάν π.χ. συλληφθή μια μέλισσα από έντομο ή την απειλή κάποιος κίνδυνος, θα τρέξουν όλες να τη βοηθήσουν. Χωρίς να συλλογιστούν το δικό τους κίνδυνο, χύνονται επάνω στον εχθρό, με θυσία της δικής τους ζωής, να σώσουν τη συνεργάτιδά τους.
Με τον ίδιο φανατισμό και αυτοθυσία θα τρέξουν όλες από κάθε μακρινό άνθος, να υπερασπίσουν την κυψέλη, όταν κινδυνεύη. Άλλες θα θυσιάσουν τη ζωή τους, θα χτυπηθούν, θα κεντρώσουν, θα πεθάνουν˙ είναι οι στρατιώτες της μικρής πατρίδας τους˙ άλλες θα μπουν μέσα, θα γεμίσουν το στομάχι τους με μέλι, για να το γλιτώσουν από τον εχθρό˙ είναι οι αποθηκάριοι , οι φύλακες των αγαθών.
Το ίδιο δεν κάνουν τάχα και οι άνθρωποι σε παρόμοιες περιστάσεις; Άλλοι πολεμούν στο μέτωπο ως στρατιώτες, και άλλοι, οι άμαχοι, φροντίζουν στα μετόπισθεν για την παραγωγή των αγαθών.
Όλοι όμως ξέρουμε, ότι οι άνθρωποι συνεννοούνται μεταξύ τους στις δύσκολες αυτές στιγμές με το ραδιόφωνο, τον τηλέγραφο, τις καμπάνες των εκκλησιών, τις εφημερίδες, και σπεύδουν στον κίνδυνο της πατρίδος. Αλλά πώς συνεννοούνται οι μέλισσες; Αυτό είναι ένα μυστήριο, που οι σοφοί ακόμη δεν το έλυσαν˙ τα παραδείγματα όμως, που είδαμε, και άπειρα άλλα, βεβαιώνουν, ότι και για τα δυσάρεστα και για τα ευχάριστα νέα οι μέλισσες έχουν το δικό τους τηλέγραφο, αλάνθαστο και ταχύτατο.
Η βασίλισσα.
Η κοινωνία των μελισσών είναι μητριαρχική, όπως τα παλιά τα χρόνια ήταν μια πολιτεία των Λοκρών. Δηλαδή σ’ εκείνη, την παλιά, κυβερνούσαν οι μητέρες, οι γυναίκες, σ’ αυτή των μελισσών κυβερνά η γυναίκα, μία μόνο, η μητέρα. Ο λαός τη λέει Μάνα, η επιστήμη βασίλισσα.
Η βασίλισσα είναι η πηγή της ζωής και της ακμής σε μια κυψέλη. Σε μια μόνο μέρα την άνοιξη μπορεί να γεννήση 4 χιλιάδες αυγά. Αν τα ζυγίσωμε, το βάρος τους είναι δυο και τρεις φορές μεγαλύτερο από τη μητέρα, που τα γέννησε. Και ακόμη είναι η μόνη μάνα από όλο το ζωϊκο βασίλειο, που ξέρει τι παιδιά θα κάνη, και γι’ αυτό σε άλλο μέρος γεννά τα θηλυκά και σε άλλο τα αρσενικά!
Χωρίς τη βασίλισσα το μελίσσι δεν μπορεί να ζήση. Σκορπίζεται και χάνεται, όπως οι λαοί χωρίς άξιο αρχηγό. Και όταν τη χάσουν, οι θρήνοι των μελισσών είναι τόσο πολλοί, που είναι αδύνατο να μη συγκινήσουν και σκληρό άνθρωπο ακόμη. Οι θρήνοι τους είναι ίσοι με των παιδιών, που χάνουν τη μητέρα τους.
Τη γονιμότητα της βασίλισσας, την πολύτιμη στην ακμή της κυψέλης, τη γνωρίζουν πολύ καλά οι υπήκοοί της˙ γι’ αυτό με κάθε τρόπο προσπαθούν από ευγνωμοσύνη να την περιποιηθούν και να της δείξουν την αγάπη τους.
Κανένας βασιλιάς, και ο πιο ένδοξος, κανένας πρόεδρος δημοκρατίας, και ο πιο ικανός και αγαθός, δε δοκίμασε από το λαό του τόση αφοσίωση. Στο βασίλειο των μελισσών δεν υπάρχουν δυσαρεστημένοι, απειθείς προς τους νόμους, αναρχικοί˙ είναι οι πιο ιδεώδεις υπήκοοι του κόσμου!
Πρώτα πρώτα τα ανάκτορα της βασίλισσας είναι ιδιαίτερα και μεγαλοπρεπή. Μέσα στις χιλιάδες μέλισσες, όλες την αναγνωρίζουν αμέσως, της ανοίγουν δρόμο να περάση και δείχνουν μεγάλο σεβασμό στο πέρασμά της. Αν την πάρετε από την κυψέλη και την ξαναβάλετε ύστερα από ώρες, της γίνεται αληθινή αποθέωση. Μόνο τα «ζήτω» δεν ακούονται, που, αν ξέραμε τη γλώσσα των μελισσών, ίσως να τα ακούαμε.
Όταν θελήση να φάη, όλες σπεύδουν να παραμερίσουν, για να φτάση με όλη την άνεσή της στις κερήθρες, της προσφέρουν την τροφή και τη θωπεύουν με τις κεραίες τους, όπως χαϊδεύει η μητέρα το μωρό, όταν πίνη το γάλα του!
Ακόμη και όταν είναι γριά, ζαρωμένη και ανάπηρη, οι φρουροί της θύρας της ποτέ δε θ’ αφήσουν να μπη στην κυψέλη άλλη βασίλισσα. Και αν μπη κρυφά, τότε αλλοίμονό της. θα την κλείσουν στη φυλακή, και η θύρα δε θ’ ανοίξη, παρά όταν πεθάνη, για να πετάξουν έξω το πτώμα της!
Αλλά και αν είναι τελείως πια άγονη και άχρηστη γριά, και άλλη νέα βασίλισσα την αντικαταστήση, πάλι δε θα την εγκαταλείψουν. Την ασφαλίζουν και τη φρουρούν από την ορμή και το μίσος της ρωμαλέας αντιζήλου της.
Βασίλισσα και μέλισσες ενώνει μια τρυφερή αγάπη και αφοσίωση, που ποτέ δε θα δούμε σε άλλα ζώα, λογικά και άλογα. Ποτέ η βασίλισσα μάνα δε θα μεταχειριστή το καμπυλωτό κεντρί της να κτυπήση τον υπήκοό της, το παιδί της˙ και πάλι ποτέ μέλισσα δε θα χρησιμοποιήση το ίσιο κεντρί της να πλήξη τη βασίλισσα, τη μάνα της!
Αποικίες.
Η γονιμότητα της βασίλισσας είναι, όπως είπαμε, πολύ μεγάλη και οι υπήκοοι πληθύνονται γρήγορα. Αλλά ο πληθυσμός αυτός δε χωρεί φυσικά στην κυψέλη˙ και όμως πρέπει να ζήση, να πολλαπλασιαστή. Γίνεται τότε κάτι ανάλογο με ό,τι γινόταν στην αρχαία Ελλάδα. Γίνονται αποικίες!
Αλλά ποιά διαφορά! Στην αρχαιότητα δεν οδηγούσαν τους αποίκους οι βασιλείς και οι άρχοντες, ενώ η βασίλισσα οδηγεί πάντοτε η ίδια τις μέλισσες, για να είναι βέβαιη για την επιτυχία.
Ένα πρωινό του θέρους η βασίλισσα, ακολουθούμενη από ένα μεγάλο πλήθος από μέλισσες, εγκαταλείπει για πάντα τη οικογενειακή εστία, για να βρη νέα. Και αυτό το σμήνος είναι το σμάρι, όπως το λέει ο λαός, το εσμάριον των αρχαίων. Πού πηγαίνουν; Στην τύχη, όπου βρουν καλύτερα.
Θα συναντήσουν κάπου ένα δέντρο, και η κουρασμένη βασίλισσα, που δεν είναι μαθημένη σε τέτοιες εκδρομές, θα καθίση σ’ ένα κλαδί του να ξεκουραστή. Γύρω της σπεύδουν και κολλούν οι άλλες βασίλισσες και έτσι σχηματίζεται ένας όγκος κρεμασμένος, που μοιάζει σα μεγάλο κυδώνι ή σαν κοντόχοντρο σταφύλι.
Αν τύχη και δεν δη κανείς το σμήνος και το πιάση, θα ξαναφύγη αυτό, για να βρη καμιά κουφάλα ή καμιά σχισμή βράχου να χτίση τη νέα φωλιά του. Αλλά συνήθως κάποιος μελισσοκόμος θα περάση απ’ εκεί, θα το δη και θα τρέξη να φέρη ένα καλάθι, να τοποθετήση μέσα το πολύτιμο δώρο του Θεού, για να το βάλη έπειτα σε καινούργια κυψέλη.
Και αρχίζει τώρα νέα ζωή, γεμάτη πάλι φιλοπονία, γονιμότητα, τάξη, στοργή, σεβασμό.
Αλλά και η παλιά κυψέλη, η μητρόπολις, δε μένει έρημη και απροστάτευτη. Η αγαθή βασίλισσα έχει προνοήσει και γι’ αυτό. Έχει γεννήσει τις βασιλοπούλες, και μια απ’ αυτές, η πιο δυνατή και άξια, θα νικήση τις άλλες και θ’ ανεβή στο θρόνο της βασίλισσας, προικισμένη με όλες τις αρετές της μάνας της, για να διευθύνη τη θαυμαστή κοινωνία των μελισσών.
Ν. Α. Κοντόπουλος.
Από το βιβλίο: Αναγνωστικόν της πέμπτης τάξεως του δημοτικού σχολείου. Ν. Κοντοπούλου – Δ. Κοντογιάννη, Γ. Καλαματιανού Θ. Γιαννοπούλου. Αθήναι 1952
Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
