Πόσο μας απειλούν τα κουνούπια
Αποτελούν τους απρόσκλητους επισκέπτες του καλοκαιριού, τους… λαθρομετανάστες που ταξιδεύουν πάντα ανενόχλητοι με όλα τα μέσα μεταφοράς, χωρίς μάλιστα να φοβούνται ποτέ τη σύλληψη, τους συγκατοίκους στο σπίτι μας χωρίς τη συγκατάθεσή μας, τους αυτόκλητους… συντρόφους των διακοπών μας που καταφέρνουν πάντα να μετατρέπουν τα όνειρα θερινής νυκτός σε… εφιάλτες. Ο λόγος για τα κουνούπια, τους «συνήθεις υπόπτους» που κάθε καλοκαίρι επανέρχονται δριμύτεροι, για να πάρουν μέρος στον ετήσιο «πόλεμο» με τον άνθρωπο. Και μπορεί ο άνθρωπος να κατεβαίνει κάθε χρόνο στο πεδίο της μάχης με όλο και πιο εξελιγμένα όπλα – σπρέι, λοσιόν, εντομοαπωθητικές συσκευές, ψεκασμούς των «επικίνδυνων ζωνών» σε μαζική κλίμακα – προκειμένου να εξολοθρεύσει τον εχθρό, αλλά ο αντίπαλος αποδεικνύεται ιδιαιτέρως σκληρός. Και όπως αναφέρουν οι ειδικοί, όσο υπάρχουν οι εστίες που διευκολύνουν την ανάπτυξη κουνουπιών – ορυζώνες, λιμνάζοντα ύδατα – θα υπάρχουν και κουνούπια τα οποία… μόνο για τον χειμώνα θα ξαποσταίνουν και ξανά προς τη δόξα θα τραβούν.
Σε αντίθεση με τους πληθυσμούς άλλων εντόμων των οποίων μπορεί να παρατηρηθεί έκρηξη μια χρονιά σε σύγκριση με άλλες – όπως, για παράδειγμα, των σφηκών -, τα κουνούπια αποτελούν σταθερούς… θαμώνες ορισμένων περιοχών όπου οι συνθήκες ευνοούν την εμφάνισή τους. Στα νησιά η έντονη παρουσία κουνουπιών εξαρτάται από την πυκνότητα των βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια του χειμώνα, καθώς όταν οι βροχοπτώσεις είναι πολλές, υπάρχουν και μεγαλύτερες συγκεντρώσεις νερού» αναφέρει ο καθηγητής, διευθυντής του Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας – Εντομολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Ν. Εμμανουήλ. Πάντως υπάρχουν και νησιά που αποτελούν… θύματα των κουνουπιών κάθε χρόνο, όπως είναι αυτά του Ιονίου, εξαιτίας του ότι παρουσιάζουν τις κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξή τους.
Ο εχθρός χτυπάει σε πολλά μέτωπα, αφού δεν πρόκειται ούτε για ένα ούτε για δύο αλλά για 58 διαφορετικά είδη κουνουπιών, τα οποία έχουν εντοπισθεί ως σήμερα στη χώρα μας. Ορισμένα εξ αυτών θεωρούνται περισσότερο επιβλαβή από άλλα, από την άποψη του ότι μπορούν να μεταδώσουν νοσήματα στον άνθρωπο. Η διαφορά που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι για να μεταδοθούν τα νοσήματα αυτά, προϋπόθεση είναι το να υπάρχουν κάποια μολυσμένα άτομα τα οποία θα μολύνουν άλλα υγιή.
Ποιοι είναι οι κυριότεροι κίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου εξαιτίας των κουνουπιών; Κατά πρώτον, η ελονοσία, η οποία παρ’ ότι θεωρούμε πως έχει εκριζωθεί πλέον από τη χώρα μας, αποτελεί πάντα κίνδυνο. «Μπορεί να λέμε ότι η ελονοσία έχει εκλείψει πλέον στην Ελλάδα, από την άποψη του ότι δεν υπάρχουν αυτόχθονα κρούσματα, τα οποία δηλαδή να οφείλονται σε δικά μας μολυσμένα κουνούπια, συνεχίζει να αποτελεί ωστόσο κίνδυνο, καθώς μπορεί να μεταδοθεί μέσω των μολυσμένων ατόμων που μπορεί να έρθουν στη χώρα μας από άλλες χώρες όπου ενδημεί η νόσος» λέει η κυρία Αννα Σαμανίδου, ιατρική εντομολόγος, και επιμελήτρια της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως τονίζει η ειδικός, σε παγκόσμιο επίπεδο παρατηρείται τον τελευταίο καιρό έξαρση της ελονοσίας. «Στη χώρα μας ωστόσο η κατάσταση παραμένει σταθερή και αφορά λίγα «εισαγόμενα» περιστατικά – άτομα που έχουν ταξιδέψει μολύνθηκαν και εκδήλωσαν στη συνέχεια τη νόσο στην Ελλάδα».
Ορισμένα άλλα είδη κουνουπιών είναι επικίνδυνα για τη μετάδοση νηματωδών σκωλήκων στα ζώα ή και στους ανθρώπους, γνωστών ως φιλάριες ή διροφιλάριες. Οι μικροί αυτοί σκώληκες περνούν από την κυκλοφορία του κουνουπιού στο αίμα του ανθρώπου και εγκαθίστανται σε κάποια μέρη του σώματος, όπως, π.χ., στο μάτι. «Αν και η ασθένεια αυτή απαντάται συχνότερα στα ζώα, έχουν υπάρξει τέτοιου είδους περιστατικά σε ανθρώπους και στη χώρα μας» επισημαίνει ο κ. Εμμανουήλ.
Σε ό,τι αφορά τον σχετικά πρόσφατο πανικό σε γειτονικές μας χώρες, όπως η Αλβανία, η Ιταλία και η Γαλλία, με το ασιατικό κουνούπι-τίγρη (Aedes albopictus), που θεωρείται υπεύθυνο για τη μετάδοση του δάγκειου πυρετού και μιας σειράς εγκεφαλίτιδων, τελικώς δεν… τίμησε την Ελλάδα. «Ακόμη όμως και αν έκανε και στη χώρα μας την εμφάνισή του, δεν θα αντιμετωπίζαμε σοβαρό πρόβλημα, καθώς το κλίμα της Ελλάδας δεν ευνοεί την ανάπτυξη ασθενειών όπως ο δάγκειος πυρετός» λέει ο κ. Εμμανουήλ.
Η ΠΡΟΛΗΨΗ, Μέτρα προστασίας και… κουνουπόσημο
Μπορεί πάντως τα κουνούπια να κερδίζουν ορισμένες φορές μικρές… μάχες εναντίον του ανθρώπου, διαταράσσοντας την ησυχία του, ωστόσο, όπως συμβουλεύουν οι ειδικοί, ο… πόλεμος μπορεί να έχει νικητή τον άνθρωπο. Το μυστικό είναι ένα και συνίσταται στο να στερήσουμε από τα κουνούπια τις συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή τους. Η τήρηση απλών καθημερινών κανόνων σε προσωπικό επίπεδο, μπορεί να χαρίσει ήσυχες νύχτες. Ενα απλό δικτυωτό στο παράθυρο ή γύρω από το κρεβάτι αποτελεί ασπίδα κατά των ενοχλητικών εισβολέων. Ολοι οφείλουν επίσης να προσέχουν να μη διατηρούν περιοχές με στάσιμο νερό εντός του σπιτιού, όπως κάτω από τις γλάστρες μετά το πότισμα, στην τουαλέτα ή στην κουζίνα (πίσω από το ψυγείο), καθώς αυτές γίνονται εστίες για τα κουνούπια. Σε μεγάλο βαθμό μπορούν επίσης να βοηθήσουν η επάλειψη του σώματος με ειδικές λοσιόν καθώς και η χρήση των ειδικών εντομοαπωθητικών συσκευών, για τις οποίες ωστόσο πολλοί εκφράζουν παράπονα ότι δεν αποδίδουν πλέον. «Πράγματι κάποιες από αυτές έχουν χάσει τη δραστικότητά τους, εξαιτίας του ότι και τα έντομα παρουσιάζουν με την πάροδο του χρόνου ανθεκτικότητα στη δραστική ουσία τους. Ωστόσο πολλές φορές φταίνε και οι καταναλωτές, οι οποίοι δεν αποθηκεύουν σωστά τις ταμπλέτες ή δεν κοιτούν την ημερομηνία λήξεως» σημειώνει ο κ. Εμμανουήλ. Η σημαντικότερη ωστόσο συμβουλή αφορά το λάθος που κάνουν οι περισσότεροι να κλείνουν «αεροστεγώς» το σπίτι, έχοντας σε λειτουργία τις εν λόγω συσκευές. Οι βλάβες για τον οργανισμό από την εισπνοή όλων αυτών των ουσιών είναι πολύ μεγαλύτερες παρά από ένα απλό τσίμπημα κουνουπιού, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Βεβαίως το βασικό προληπτικό μαζικό μέτρο κατά των κουνουπιών είναι οι ψεκασμοί των «ζωνών υψηλού κινδύνου». Ηδη σε 14 νομαρχίες της χώρας δαπανώνται εκατομμύρια ευρώ στις… εκστρατείες κατά των κουνουπιών. Στους ορυζώνες του Νομού Θεσσαλονίκης, για παράδειγμα, εφαρμόζεται σήμερα το μεγαλύτερο πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών στην Ευρώπη, ενώ ψεκασμοί γίνονται και σε πολλές άλλες περιοχές της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας, όπως οι Σέρρες, η Χαλκιδική, η Πέλλα, η Καβάλα, η Ξάνθη, η Φθιώτιδα, η Πιερία και η Ημαθία. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η Νομαρχία Σερρών έχει επιβάλει ως και ειδικό τέλος στον αγώνα κατά των κουνουπιών, το οποίο μάλιστα επονομάζεται… «κουνουπόσημο»!
Η/Υ ΠΗΓΗ
Εφημερίδα: «Το Βήμα», 25/08/2002.
