ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Θα σου διηγηθώ τώρα κάτι για γειτονικό μας τόπο,1 το οποίο γνώρισα από διήγηση του ευσεβούς ανδρός Μαξιμιανού2 επισκόπου και Λαυρίωνος γέροντος παλαιού μοναχού (τον οποίο έχεις γνωρίσει) οι οποίοι και οι δύο ζουν μέχρι σήμερα. Αυτός ο Λαυρίων λοιπόν ανατράφηκε από τον αγιώτατο άνδρα Αναστάσιο3 στο μοναστήρι που ονομάζεται Σουμπεντόμα4 κοντά στην πόλη Νέπετα.5 Αυτός τώρα ο Αναστάσιος συνδεόταν στενά με άνδρα ευσεβούς πολιτείας, τον Νοννώσο,6 δευτεράριο της μονής που βρίσκεται στο όρος Σώρακτον,7 και για την εγγύτητα του τόπου και για το ύψος του ήθους και τον ζήλο των αρετών. Αυτός λοιπόν ο Νοννώσος βρισκόταν στην υπακοή του αυστηρότατου ηγουμένου του μοναστηριού, όμως υπέμενε τους τρόπους του με θαυμαστή μακροθυμία, και με τέτοια πραότητα προΐστατο των αδελφών ώστε συχνά με την ταπεινοφροσύνη του καταπράυνε την οργή του πατρός τους.
Επειδή το μοναστήρι του βρίσκεται στο πιο ακραίο σημείο της κορυφής του όρους, δεν ανοιγόταν καμμιά ισιάδα για να καλλιεργηθούν οι αδελφοί, όσο γίνεται, κανένα μικρό κηπάριο. Όμως στην πλαγιά του όρους αναφυόταν ένας στενότατος τόπος, τον οποίο κατελάμβανε ο όγκος ενός τεράστιου βράχου υπέρ τα φυσικά μέτρα. Κάποια μέρα, καθώς ο ευσεβής άνδρας Νοννώσος διαλογιζόταν ότι θα μπορούσε να καταστεί ο τόπος αυτός κατάλληλος τουλάχιστον για να φυτρώσουν μικρά λαχανικά, αν δεν κρατούσε το μέρος αυτός ο ογκόλιθος, συλλογίσθηκε πως αυτόν τον πελώριο λίθο πενήντα ζεύγη βοδιών δεν μπορούσαν να τον κουνήσουν. Κι όταν τον κατέλαβε η απελπισία για τον ανθρώπινο κάματο, αφέθηκε στην θεία παρηγορία και δόθηκε εκεί στην προσευχή μέσα στη σιγή της νύκτας. Σαν ξημέρωσε και ήλθαν οι αδελφοί στον τόπο εκείνο, βρήκαν τον τόσο πελώριο ογκόλιθο πεταγμένο μακριά από αυτόν τον τόπο, και με την απομάκρυνσή του είχε αφήσει για τους πατέρες πλατύ ελεύθερο χώρο.
Άλλη πάλι φορά ενώ ο ευσεβής άνδρας έπλενε γυάλινες κανδηλόκουπες στο ευκτήριο, έπεσε μία από τα χέρια του και σκορπίσθηκε διαλυμένη σε αναρίθμητα κομματάκια. Φοβούμενος σφοδρότατο ξέσπασμα οργής από τον πατέρα του μοναστηριού, περισυνέλεξε αμέσως όλα τα θραύσματα και τα έθεσε ενώπιον του θυσιαστηρίου και με βαρείς στεναγμούς δόθηκε στην προσευχή. Κι όταν ανασήκωσε το κεφάλι του από την ευχή, βρήκε ατόφια την κούπα που φοβισμένος την είχε μαζέψει σε κομματάκια. Έτσι σε αυτά τα δύο θαύματα δύο πατέρων τις δυνάμεις μιμήθηκε: δηλαδή στον ογκώδη βράχο, αυτό του Γρηγορίου8 που μετακίνησε το βουνό, και στην αποκατάσταση του λύχνου, το θαύμα του Δονάτου,9 που τον σπασμένο κύλικα επανέφερε στη νπροηγούμενη ακεραιότητα.
ΠΕΤΡΟΣ. Έχουμε, όπως βλέπω, νέα θαύματα πάνω σε παραδείγματα παλαιά.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Θέλεις μήπως να γνωρίσεις κάτι μέσα στην εργασία του Νοννώσου κατά μίμησιν και του Ελισαίου;10
ΠΕΤΡΟΣ. Θέλω με ορθάνοιχτα αυτιά.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Κάποια μέρα είχε λείψει το παλιό λάδι στο μοναστήρι και επέκειτο ήδη ο καιρός να μαζέψουν τις ελιές, αλλά καρπός δεν φαινόταν καθόλου στις ελιές. Ο πατήρ του μοναστηριού είχε το λογισμό να απέλθουν οι αδελφοί στα περίχωρα για να προσφέρουν βοήθεια στους ξένους στο μάζεμα της ελιάς, ούτως ώστε από την αμοιβή αυτής της εργασίας να αγοράσουν λιγάκι λάδι για το μοναστήρι. Ο άνθρωπος του Κυρίου Νοννώσος με πολλή ταπεινοφροσύνη εμπόδισε να γίνει αυτό, μήπως οι αδελφοί βγαίνοντας από το μοναστήρι, ζητώντας να κερδίσουν το λάδι τους, υποστούν βλάβη στην ψυχή τους. Αλλά μάλλον, καθώς φαίνονταν να υπάρχουν λίγες ελιές στα δέντρα του μοναστηριού, διέταξε αυτές να μαζέψουν, να τις βάλουν στο ελαιοτριβείο και όσο τυχόν λίγο λαδάκι μπορέσουν να βγάλουν να το φέρουν σε αυτόν.
Έτσι κι έγινε, και μάζεψαν οι αδελφοί το λάδι σ’ ένα μικρούλικο αγγείο και το προσκόμισαν στον δούλο του Θεού Νοννώσο. Αυτός αμέσως το έθεσε ενώπιον του θυσιαστηρίου και, αφού βγήκαν όλοι έξω, προσευχήθηκε. Λίγο αργότερα φώναξε τους αδελφούς και διέταξε να σηκώσουν το λάδι που είχαν φέρει και να το μοιράσουν χύνοντας από λιγοστό σε όλα τα δοχεία του μοναστηριού, μέχρις ότου να καταχυθεί σε όλα κάτι από την ευλογία αυτού του λαδιού. Αυτά αμέσως, όπως ήταν άδεια, έβαλε να τα κλείσουν. Την άλλη μέρα που τα άνοιξαν, βρέθηκαν όλα γεμάτα.
ΠΕΤΡΟΣ. Αποδεικνύεται πως καθημερινά εκπληρώνονται τα λόγια της Αλήθειας Χριστού: «Ο πατήρ μου έως άρτι εργάζεται, καγώ εργάζομαι».11
Υποσημειώσεις.
1. Από την Αγκώνα μεταφερόμαστε τώρα κοντά στη Ρώμη.
2. Maaximianus: έγινε επίσκοπος Συρακουσών στην αρχή της επισκοπής του αγίου Γρηγορίου, με τον οποίο διατηρούσε αλληλογραφία. Εκοιμήθη τον Νοέμβριο του 594, δηλαδή όταν τελείωνε η συγγραφή των διαλόγων. (βλ. για αυτόν κεφ. III, 36). Είχε διατελέσει και ηγούμενος στη μονή του αγ. Γρηγορίου.
3. Βλ. παρακάτω κεφάλαιο.
4. Subpentoma (= Υπόκρημνον;), σήμερα «κάστρο του Προφήτη Ηλία», 2 Km από τη Nepi και 12 Km από το όρος Σώρακτον. Βλέπε και παρακάτω κεφάλαιο. (βλ. χάρτη Δ 6)
5. Nepeta: Αρχαία Ετρουσκική πόλη Β της Ρώμης, σημερινή Nepi (βλ. χάρτη Δ 6).
6. Nonnosus, αναφέρεται στο Ρωμαϊκό εορτολόγιο στις 2 Σεπτεμβρίου.
7. Soractes, χαμηλό όρος (691 μ), αλλά εντυπωσιακό στη μοναχικότητά του, τραγουδήθηκε από τον Βιργίλιο και τον Οράτιο. Σήμερα ονομάζεται «του αγίου Σιλβέστρου», γιατί αναφέρεται στον βίο του πως ο άγιος το είχε σαν καταφύγιο τα χρόνια πριν βαπτίσει τον Μ. Κωνσταντίνο (δύο αιώνες περίπου πριν τους διαλόγους). (βλ. χάρτη Ε 6)
8. Ο άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νεοκαισαρείας ο θαυματουργός (εορτάζεται στις 17 Νοεμβρίου) ετέλεσε ανάλογο θαύμα μετακινήσεως βράχου (PG 46, 917 b).
9. Στο μαρτύριο του Δονάτου επισκόπου Αρητίου (σημερινό Arezzo στην Τοσκάνη), αναφέρεται πως στην πρώτη του λειτουργία ως επίσκοπος αποκατέστησε ένα άγιο Ποτήριο που έπεσε από τα χέρια του διακόνου Ανθίμου.
10. Ο προφήτης Ελισαίος (βλ. Δ’, 4, 1-7) πολλαπλασίασε θαυματουργικά το λάδι για να βοηθήσει μια γυναίκα να ανταπεξέλθει σε οικονομικές δυσχέρειες.
Ιωάν. 5, 17.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
