Όμως, εκτός από αυτά, πρέπει να σου υπενθυμίσω επί πλέον, ότι εκείνες οι αισχρές εικόνες που προσπαθούμε και φυλαγόμαστε να μην τυπωθούν στον νου μας (γιατί και η φαντασία ονομάζεται νους από τον Αριστοτέλη, αν και παθητικός), όταν έχουμε ανοιχτά τα μάτια, αυτές πολλές φορές τυπώνονται από τον εχθρό και όταν έχουμε κλειστά τα μάτια, δηλαδή ενώ κοιμώμαστε. Γιατί ο θεολόγος είπε: «Ο άνθρωπος που κοιμάται, βρίσκει όνειρα. Γιατί ο ύπνος ασχολείται με τις φαντασίες, όχι με την πραγματικότητα» (Εν τοις διστ. Ιαμβ.).
Γι’ αυτό να κυβερνήσης με σύνεσι και αυτή την ανάγκη του σώματός σου και να κοιμάσαι με μέτρο? γιατί πρέπει να γνωρίζης, ότι ο υπερβολικός ύπνος, όχι μόνο παραλύει τα μέλη, κάνει τον νου μαλθακό, βαραίνει το κεφάλι και επιτρέπει στον αρχαίο και μιμούμενο τα πάντα ζωγράφο της πονηριάς (καθώς έτσι τον ονομάζει αυτόν ένας από τους Πατέρες), να τυπώνη στη φαντασία τις άτοπες ζωγραφιές του και μέσω αυτών πολλές φορές να μας μολύνη με νυκτερινές επήρειες? αλλά επί πλέον ο πολύς ύπνος προξενεί μεγάλη βλάβη και στην υγεία του σώματος, σύμφωνα με τους γιατρούς. Ο Πλάτωνας έλεγε ότι οι άνθρωποι που κοιμούνται δεν διαφέρουν από όσους δεν ζουν. Και κάποιος Πατέρας λέει ότι οι εμπειρίες του θανάτου είναι δύο: Ο χρόνος πριν να γεννηθούμε και αφού γεννηθούμε, ο ύπνος. Και ο Όμηρος είπε για τον Αγαμέμνονα, ότι δεν πρέπει να κοιμάται όλη νύκτα όποιος έχει την διοίκησι του λαού. «Ου χρη παννύχιον εύδειν βουληφόρον άνδρα? ώ λαοί τα επιτετράφαται, και τόσσα μέμηλεν». Επειδή σύμφωνα με εκείνο το γνωμικό: «Το άγρυπνο μάτι
παρατηρεί τους λογισμούς».
Ο θείος Γρηγόριος ο Σιναΐτης (κεφ. ρα’), λέει ότι οι αρχάριοι αγρυπνούν από το βράδυ ως τα μεσάνυχτα και από τα μεσάνυχτα ως το πρωί κοιμούνται? οι μέσοι κοιμούνται από το βράδυ ως τα μεσάνυχτα και από τα μεσάνυχτα ως το πρωί αγρυπνούν (γιατί αυτό είναι δυσκολώτερο, όπως διδάσκει και η πείρα)? και οι τέλειοι, κρατούν τη στάσι της αγρυπνίας ολονυχτίς. Εσύ όμως αγαπητέ, νομίζω ότι είναι καλό να διαιρέσης τη νύκτα σε τρεις περιόδους? την πρώτη να την αφιερώνης στη μελέτη των θείων Γραφών και των συνοδικών κανόνων (ειδικά αν είσαι αρχιερέας ή ιερέας), όπως ανέφερα παραπάνω και πρόκειται να γράψω παρακάτω. Την δεύτερη περίοδο να την αφιερώνης στις τρέχουσες υποθέσεις σου? και την τρίτη περίοδο, να τη δίνης σαν φόρο στον κακό τελώνη της ζωής μας και συμμέτοχο ύπνο. Μία τέτοια τάξι θυμάμαι πως διάβασα κάποτε στο πολιτικό θέατρο ότι διατηρούσε ο Ιουλιανός ο Παραβάτης, και ο ελαφρύς και υγιεινός ύπνος με φυσικό τρόπο, ακολουθεί τον με μέτρο χορτασμό της κοιλιάς, ενώ αντίθετα, ο νοσηρός και με πόνους στο στομάχι
ύπνος, οφείλεται στον πολύ χορτασμό, σύμφωνα με τον Σειράχ που λέει: «Ο υγιεινός ύπνος θέλει ελαφρύ στομάχι. Σηκώνεται κανείς πρωί και αισθάνεται ευδιάθετος. Ενώ τον λαίμαργο τον βασανίζει αγρυπνία, ναυτία και πόνοι κοιλιακοί» (Σοφ. Σειρ. 34, 20). Αυτά λοιπόν είναι όλα όσα αφορούν τους οφθαλμούς.
Από το βιβλίο: Συμβουλευτικό Εγχειρίδιο ή περί φυλακής των πέντε αισθήσεων, του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Εκδότης: Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Νέα Σκήτη, Αγίου Ορους. Μάιος 2013. Επιμέλεια: Ιερομόναχος Βενέδικτος (Αγιορείτης).
Η/Υ επιμέλεια: Σοφίας Μερκούρη.
