Το τρίτο αισθητήριο, το οποίο συναντάμε στη σειρά, είναι το αισθητήριο της οσφρήσεως, το οποίο πρέπει να το διατηρής καθαρό από τις αποπνικτικές ευωδίες των μύρων και των αρωμάτων. Γιατί αυτά όχι μόνο εκθηλύνουν και κάνουν γυναικεία την ψυχή και καταβάλλουν το ανδρικό της φρόνημα, αλλά την παρακινούν και σε πορνείες και ασελγείς πράξεις, περισσότερο από κάθε άλλη αιτία. Επειδή το σώμα διατίθεται και μεταβάλλεται σύμφωνα με τις εξωτερικές προσβολές των αισθητών, και μέσω του σώματος διατίθεται και μεταβάλλεται συγχρόνως και η ψυχή. Και μάρτυρας αυτών είναι ο Βήρος, εκείνος ο έπαρχος της Σικελίας, που ήταν όμοιος στα ήθη μ’ αυτό που δηλώνει το όνομά του (γιατί στους Λατίνους βήρος σημαίνει κάπρος), ο οποίος όπως ήταν παραδομένος στις μυρωδιές, έτσι είχε παραδοθή και στις ασελγείς πράξεις.
Γιατί διαβάζουμε στις ιστορίες, ότι αυτό το ανδράποδο των ηδονών και όχι έπαρχος, ήταν τόσο αιχμαλωτισμένος στην ευωδία των ρόδων, ώστε για να μη λείπη ποτέ από την όσφρησί του η μυρωδιά τους την άνοιξι, γέμιζε με ρόδα ένα δίχτυ και το κρεμούσε μπροστά στη μύτη του˙ έκανε δηλαδή κάτι παρόμοιο μ’ αυτό που κάνουν οι ιπποκόμοι, οι οποίοι κρεμούν μπροστά στα άλογα ζώα τους σάκκους γεμάτους κριθάρι˙ λοιπόν παρόμοια με αυτά, σαν άλλος κάπρος του Μαΐου, περπατούσε στους δρόμους της Σικελίας. Αυτή ήταν στ’ αλήθεια μία τρυφή που ταίριαζε απόλυτα στα ρουθούνια ενός τέτοιου ρυπαρού και δύσοσμου ζώου! Αλλά αυτή η ανοησία του Βήρου, την ξεπέρασε ο βασιλιάς Αυρήλιος Αντώνιος, ο οποίος προσέχοντας γενικά να ικανοποιή τα ρουθούνια του και να απολαμβάνουν και οι άλλες του αισθήσεις και όλο του σχεδόν το σώμα την ευωδία των ρόδων, συγκέντρωνε πολλά ρόδα και έβγαζε μεγάλη ποσότητα ροδόσταγμα, με το οποίο γέμιζε μια δεξαμενή, και το καλοκαίρι, έμπαινε σε αυτήν γυμνός και κολυμπούσε με χαρά και ευφροσύνη˙ και όχι μόνο αυτό,
αλλά άναβε και το λυχνάρι του με τα πολυτιμότερα και τα πιο ευωδιαστά μύρα, για να του είναι θυμίαμα ακόμα και οι αναθυμιάσεις του λυχναριού.
Να σε ποιο σημείο ανοησίας φθάνει η ηδονή της οσφρήσεως! Δεν βρίσκονται πολύ μακρυά από αυτήν την ανοησία και όσοι ικανοποιούν όλες σχεδόν τις αισθήσεις μέσω της ευωδίας˙ γι’ αυτό και ευωδιάζουν με μυρωδικά και τα φαγητά και τα ποτά και τα ρούχα και τα στρώματα κ.λ.π. Δεν σκέπτονται οι ταλαίπωροι ότι αυτό το σώμα και ζωντανό ακόμη είναι μια θήκη κακοσμίας, αλλά και μετά το θάνατο είναι τροφή σκουληκιών και δυσοσμία˙ γι’ αυτό ο θεολόγος Γρηγόριος είπε˙ «Να μη εκθηλύνουμε την όσφρησι»˙ και ακόμα˙ «Να μη τιμούμε τις πολυτέλειες των μύρων» (Λόγ. εις το Πάσχα).
Ποιές τιμωρίες δέχονται αυτοί που χρησιμοποιούν τις ευωδίες.
Ο προφήτης Αμώς οικτείρει αυτούς που χρησιμοποιούν τα αρώματα˙ «Αλλοίμονο σε αυτούς που χρησιμοποιούν τα καλλίτερα αρώματα» (κεφ. 6,6). Και ο προφήτης Ησαΐας καταριέται τις γυναίκες της άρχουσας τάξης της Ιερουσαλήμ, οι οποίες στολίζονταν και αλείφονταν με διάφορα μύρα και ευωδιαστά αρώματα και προφητεύει εναντίον τους ότι πρόκειται να αιχμαλωτισθούν και αντί για τις ευωδίες που απολάμβαναν πριν, θα λάβουν δυσωδία, βρωμιά και μούχλα. «Θα ταπεινώση ο Θεός τις αριστοκράτισσες γυναίκες της Ιερουσαλήμ και θα ξεσκεπάση την απόκρυφη γύμνωσί τους… θα αφαιρέση ο Κύριος την λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια των ενδυμάτων τους… και αντί της ευχάριστης ευωδίας των αρωμάτων, θα έχης σκόνη, και αντί για την πολύτιμη ζώνη, θα ζωσθής με σχοινί» (Ησ’. 3, 17-24).
Αυτή την κατάρα και την απειλή φοβήθηκε μην πάθη στην άλλη ζωή εκείνος ο μέγας Αρσένιος και προλαβαίνοντας τιμώρησε και παίδευσε τον εαυτό του. Γιατί αυτός ο μακάριος, ποτέ δεν άλλασε το νερό στο οποίο είχε τους φοίνικες και τα κλωνάρια τα οποία έπλεκε, αλλά το άφηνε και γινόταν πάρα πολύ δύσοσμο από την πολυκαιρία˙ και όταν ρωτήθηκε γιατί το κάνει αυτό, απάντησε ότι το κάνει για τιμωρία και ανταμοιβή των μύρων και των ευωδιών που απολάμβανε όταν ήταν στον κόσμο και στα βασίλεια. Δες και τον ιστ’ κανόνα της αγίας και οικουμενικής ζ’ συνόδου, ο οποίος ορίζει, ότι οι επίσκοποι και οι κληρικοί που αλείφονται με μύρα, πρέπει να διορθώσουν αυτό το ανάρμοστο γεγονός˙ αν όμως επιμένουν, προστάζει να τιμωρούνται.1
Λοιπόν, αδελφέ μου, αν θέλης το σώμα σου να ευωδιάζη και να αποπνέη ευχάριστη οδμή, μη μένης αργός αλλά κάνε καθημερινά πενήντα ή εκατό γονυκλισίες και προσκυνήματα όσα μπορέσεις˙ γιατί η κίνησι του σώματος προξενεί με φυσικό τρόπο θερμότητα˙ και η θερμότητα πάλι λεπταίνει και άλλα μεν από τα περιττά υγρά του σώματος, τα αποβάλλει και άλλα δε τα απορροφά˙ από αυτά γεννιέται και η βαρειά μυρωδιά και δύσοσμη αποφορά του σώματος˙ και έτσι το σώμα γινόμενο ξηρό λεπταίνει και ζη άνετο βίο, ευκίνητο και στη συνέχεια εύοσμο. Διότι και σύμφωνα με όλους τους φυσικούς, η ξηρότητα είναι η πιο πιθανή αιτία της ευωδίας˙ γι’ αυτό και διαβάζουμε στις ιστορίες, ότι το σώμα του βασιλιά Αλέξανδρου ευωδίαζε από την φυσική ξηρότητα και θερμότητα που είχε˙ παρόμοια και το σώμα του σοφού Ιωάννη Τζέτζου και όλης της γενιάς του, όπως αυτός ο ίδιος λέει στα σχόλια στον ποιητή Ησίοδο.
Έτσι βλέπουμε ότι και τα σώματα όλων σχεδόν των τεχνιτών, των εργατών και περισσότερο των αναχωρητών, δεν αποπνέουν βαρειά οσμή, αλλά αντίθετα εύοσμη και ευχάριστη. Γι’ αυτό και ο Άγιος Ισαάκ είπε: «Η οσμή του αναχωρητή είναι γλυκυτάτη και η συνάντησι με αυτόν ευφραίνει τις καρδιές των διακριτικών».
Υποσημειώσεις.
1. Διαβάζουμε στις ιστορίες, ότι στην Ινδία κοντά στις πηγές του ποταμού Γάγγη (ο οποίος στην αγία Γραφή ονομάζεται Φεισών), κατοικούν άνθρωποι τόσο αδύναμης κράσης και τόσο εγκρατείς, που τρέφονται με τη μυρωδιά των λουλουδιών και λαμβάνουν για τροφή τις μυρωδιές και αυτό δεν είναι παράδοξο. Γιατί το σώμα τρέφεται, αναζωογονείται και ξανανιώνει από κάθε ηδονικό αντικείμενο κάθε αισθήσεως επομένως τρέφεται και από αυτά τα ηδονικά αντικείμενα της όσφρησης, τα οποία είναι οι μυρωδιές και τα αρώματα. Και το πιο παράδοξο είναι ότι πολλοί ακόμα άνδρες αδύνατοι και κυρίως γυναίκες, λιποθυμούν και λιγοψυχούν από τις ευωδίες, όταν είναι υπερβολικές και βαρειές γιατί η ψυχή και η καρδιά έχοντας παραδοθή στην εισπνοή εκείνου του ευωδιαστού αέρα και στο γέμισμα των πνευμόνων και κατά κάποιο τρόπο μεθά και παραλύει και πνίγεται και βγαίνει έξω από τον εαυτό της, μη μπορώντας να αναπνεύση άλλο αέρα, καθαρό. Εμείς όμως οι χριστιανοί και μάλιστα οι ιερωμένοι και οι μοναχοί, επειδή τάξαμε στο Χριστό να μην καλοπερνούμε στο
σώμα, αλλά να κακοπαθούμε, πρέπει να αποβάλλουμε και τις ευωδίες ως θρεπτικές και ευεργετικές για το σώμα. Γι’ αυτό και ο σοφός Νικηφόρος Βλεμμίδης, στο λόγο περί αρετής μας παραγγέλλει τα εξής: «Να μην πλησιάζετε τα ρόδα και τα βασιλικά μύρα και τις ευωδίες των παρομοίων˙ γιατί αυτά είναι περιττά και προκαλούν την παράλογη επιθυμία και είναι ανάρμοστα σε όσους αρνήθηκαν τον κόσμο και άξια καταδίκης».
Από το βιβλίο: Συμβουλευτικό Εγχειρίδιο ή περί φυλακής των πέντε αισθήσεων, του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Εκδότης: Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Νέα Σκήτη, Αγίου Ορους. Μάιος 2013. Επιμέλεια: Ιερομόναχος Βενέδικτος (Αγιορείτης).
Η/Υ επιμέλεια: Σοφίας Μερκούρη.
