Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Η Σύναξις του Αρχαγγέλου Γαβριήλ εν τω Άδειν.
+ ΗΟσας Γαβριήλ πρίν το Χαίρε τη Κόρη,
Άδεις δε και νυν, Άξιόν σε υμνέειν.
Η Σύναξις αύτη και εορτή του Αρχαγγέλου Γαβριήλ ηκολούθησεν εν τω Αγίω Όρει του Άθω, εις ένα κελλίον του Μοναστηρίου του Παντοκράτορος, επονομαζόμενον «Άξιόν εστιν», εν τόπω καλουμένω Άδειν. Ηκολούθησε δε, διά το εξής ρηθησόμενον θαύμα. Κατά την Σκήτιν του Πρωτάτου, την ευρισκομένην εις τας Καρεάς, εκεί πλησίον εν τη τοποθεσία της Ιεράς Μονής του Παντοκράτορος, είναι λάκκος μεγάλος, όστις έχει κελλία διάφορα. Εις ένα λοιπόν των κελλίων τούτων, επ’ ονόματι τιμώμενον της Κυρίας Θεοτόκου της Κοιμήσεως, εκατοίκει ένας Ιερομόναχος γέρων και ενάρετος, μετά άλλου υποτακτικού. Επειδή δε ήτον συνήθεια να γίνεται αγρυπνία κάθε Κυριακήν εις την ρηθείσαν Σκήτιν του Πρωτάτου, κατά το εσπέρας ενός Σαββάτου, θέλωντας να υπάγη ο προρρηθείς γέρωντας εις την αγρυπνίαν, λέγει τω μαθητή αυτού. Τέκνον, εγώ μεν, υπάγω διά να ακούσω την αγρυπνίαν, ως σύνηθες. Συ δε, μείνον εις το κελλίον, και ως δύνασαι ανάγνωθι την Ακολουθίαν σου. Και ούτως απήλθεν. Αφ’ ου δε η εσπέρα επέρασεν, ιδού κρούει τις την θύραν του κελλίου. Ο δε αδελφός έδραμε και την άνοιξε, και βλέπει ότι ήτον ξένος Μοναχός, αγνώριστος εις αυτόν, ο οποίος εισελθών, έμεινεν εις το κελλίον την νύκτα εκείνην. Εν τη ώρα δε του Όρθρου αναστάντες, έψαλλον και οι δύω την Ακολουθίαν. Όταν δε ήλθον εις την Τιμιωτέραν, ο μεν εντόπιος Μοναχός, έψαλε μόνον «Την τιμιωτέραν των Χερουβίμ» και καθεξής έως τέλους, τον συνήθη δηλαδή και παλαιόν ύμνον του Αγίου Κοσμά του ποιητού. Ο δε ξένος εκείνος Μοναχός, κάμνωντας άλλην αρχήν του ύμνου, έψαλεν ούτως· «Άξιόν εστιν ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον, και Μητέρα του Θεού ημών». Είτα εσύναψεν ομού και την Τιμιωτέραν άχρι τέλους.
Ακούσας δε τούτο ο εντόπιος Μοναχός, εθαύμασε, και λέγει προς τον φαινόμενον ξένον. Ημείς μόνον ψάλλομεν «Την τιμιωτέραν», το δε «Άξιόν εστιν» ουδέποτε ηκούσαμεν, ούτε ημείς, ούτε οι προτίτεροι από ημάς. Αλλά παρακαλώ σε, ποίησον αγάπην, και γράψον και εις εμένα τον ύμνον αυτόν, διά να τον ψάλλω και εγώ εις την Θεοτόκον. Ο δε αποκριθείς, φέρε μοι, του είπε, μελάνι και χαρτί, διά να τον γράψω. Και ο εντόπιος, δεν έχω, του λέγει, ούτε μελάνι, ούτε χαρτί. Ο δε φαινόμενος ξένος, φέρε μου, του είπε, μίαν πλάκα. Ο δε Μοναχός δραμών, εύρε πλάκα, και του την έφερε. Λαβών δε ταύτην ο ξένος, έγραψεν επάνω εις αυτήν με τον εαυτού δάκτυλον τον ρηθέντα ύμνον, ήτοι το «Άξιόν εστι». Και ω του θαύματος! τόσον βαθέως εχαράχθησαν τα γράμματα επάνω εις την σκληράν πλάκα, ωσάν να εγράφησαν επάνω εις κηρί απαλώτατον. Είτα λέγει τω αδελφώ. Από του νυν και εις το εξής, ούτω να ψάλλετε και εσείς, και όλοι οι Ορθόδοξοι. Και ταύτα ειπών, έγινεν άφαντος. Ήτον γαρ Άγιος Άγγελος απεσταλμένος υπό Θεού, διά να αποκαλύψη τον Αγγελικόν Ύμνον τούτον, και τη Μητρί του Θεού πρεπωδέστατον. Μάλλον δε, ήτον ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, ως δηλούται τούτο διά του ανωτέρω γεγραμμένου εν τοις Μηναίοις, κατά την παρούσαν ημέραν, ήτοι του «η Σύναξις του Αρχαγγέλου Γαβριήλ εν τω Άδειν». Οι γαρ τότε Πατέρες ετέλουν Σύναξιν και εορτήν και Λειτουργίαν κάθε χρόνον εν τω ρηθέντι κελλίω του «Άδειν», εις μνήμην του θαύματος, τιμώντες και δοξάζοντες τον Αρχάγγελον Γαβριήλ, όστις, καθώς απ’ αρχής έως τέλους εστάθη ο ένθεος υμνολόγος της Θεοτόκου, και τροφεύς, και διακονητής, και χαροποιός αυτής Ευαγγελιστής, έτζι υπηρέτησε και εις το να αποκαλύψη τον όντως θεομητορικόν τούτον ύμνον, ως αυτώ μόνω κατά πάντα πρεπούσης της τοιαύτης διακονίας.
Αφ’ ου δε ήλθεν από την αγρυπνίαν ο γέρωντας, και εμβήκεν εις το κελλίον, αρχίζει ο υποτακτικός του να ψάλλη το «Άξιόν εστι», καθώς ο Άγγελος αυτώ επαρήγγειλε, και ακολούθως δείχνει εις τον γέροντά του και την ρηθείσαν πλάκα, με τα αγγελοχάρακτα γράμματα. Ο δε ταύτα ακούσας και ιδών, έμεινεν εκστατικός διά το τοιούτον θαυμάσιον. Και λοιπόν λαβόντες και οι δύω την αγγελοχάρακτον εκείνην πλάκα, επήγαν εις το Πρωτάτον, και δείξαντες αυτήν είς τε τον Πρώτον του Αγίου Όρους, και εις τους λοιπούς Γέροντας της κοινής Συνάξεως, εδιηγήθησαν εις αυτούς άπαντα τα γενόμενα. Οι δε δοξάσαντες τον Θεόν ομοφώνως, και ευχαριστήσαντες την Κυρίαν ημών Θεοτόκον διά το παράδοξον τούτο, ευθύς απέστειλαν την πλάκα εις την Κωνσταντινούπολιν προς τε τον Πατριάρχην και προς τον βασιλέα, σημειώσαντες εις αυτούς διά γραμμάτων, άπασαν την υπόθεσιν του τοιούτου τερατουργήματος. Από τότε δε και ύστερον, ο μεν αγγελικός αυτός ύμνος, διεδόθη εις όλην την οικουμένην, διά να ψάλλεται εις την Θεομήτορα από όλους τους Ορθοδόξους, έως και από αυτά τα παιδάρια. Η δε αγία εικών της Θεοτόκου, η ευρισκομένη εις την Εκκλησίαν του κελλίου εκείνου, εν ω το τοιούτον γέγονε θαύμα, μετεφέρθη από τους Πατέρας του Αγίου Όρους εις την μεγαλοπρεπή Εκκλησίαν του Πρωτάτου, και εκεί ευρίσκεται έως της σήμερον, ενθρονιασμένη επάνω του ιερού συνθρόνου εντός του Αγίου Βήματος. Επειδή και έμπροσθεν της εικόνος ταύτης, εψάλθη πρώτον υπό του Αρχαγγέλου Γαβριήλ ο ύμνος ούτος. Το δε κελλίον εκείνο, έλαβε την επωνυμίαν να ονομάζεται, Άξιόν εστι. Και ο λάκκος εκείνος, εις τον οποίον το κελλίον ευρίσκεται, ονομάζεται από όλους έως της σήμερον, Άδειν, ό εστι ψάλλειν, διά το να εψάλθη πρώτον εις αυτόν, ο αγγελικός και θεομητροπρεπής αυτός ύμνος.
Σημείωσαι, ότι το Συναξάριον τούτο, έγραψεν ο Πρώτος του Αγίου Όρους, Σεραφείμ ονομαζόμενος, πρό χρόνων ήδη 256. Έστι δε παλαιόν το θαύμα, ως εκ του εν τοις Μηναίοις ανωτέρω γεγραμμένου τούτο δηλούται.
(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Παράβαλε και:
11 Ιουνίου, Άγιος Λουκάς ο Θαυματουργός, Αρχιεπίσκ. Συμφερουπόλεως – Τα τελευταία λόγια του, Παρακλητικός κανών.
Η «πνευματική» Διαθήκη ΤΟΥ Αγίου Λουκά, Επισκόπου Συμφερουπόλεως και Κριμαίας.
11 Ιουνίου, Μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Λουκά του ιατρού και ομολογητού, Αρχιεπισκ. Συμφερουπόλεως της Κριμαίας – βίος, Ακολουθία, Παρακλητικός Κανών.
