Εχει λεχθεί• Αν πραγματικά αγαπάς το παιδί, να το αποδείξεις με τη φροντίδα γι’ αυτό.
Και καταβάλλονται σήμερα πολλές προσπάθειες για τα παιδιά. Χωρίς όμως πάντα να καρποφορούν. Γιατί δεν αρκεί το γεγονός ότι είσαι πατέρας ή μητέρα ή εκπαιδευτικός-παιδαγωγός. Κι ούτε η αγάπη μόνη οδηγεί σε επιτυχή αγωγή. Προϋποτίθενται και άλλα χαρίσματα και επιπλέον μυστικές πνευματικές δυνάμεις, που τις περισσότερες φορές μένουμε ανυποψίαστοι για τη δραστική επίδρασή τους στον όλο κόσμο του παιδιού η εφήβου.
Για την ανεπάρκειά μας αυτή, ο ιερός Χρυσόστομος φωτίζει κάποιες σημαντικές πτυχές της αγωγής, με τον εμπνευσμένο από το Αγιο Πνεύμα λόγο του.
Επειδή ο σκοπός της αγωγής είναι δύναμη που εμπνέει και νοηματοδοτεί το έργο του παιδαγωγού, τίθεται ευθύς εξ αρχής από το σοφό Ιεράρχη, ως διαμόρφωση ψυχής, ως ανώτερη τέχνη, αφού καλλιτεχνείται θαυμαστό άγαλμα•
«Να κατασκευάσετε τα παιδιά σας θαυμαστά αγάλματα, που να μοιάζουν με τον Θεο, αφαιρώντας το περιττό και προσθέτοντας το αναγκαίο και χρήσιμο. Και κάθε μέρα να παρακολουθείτε ποιο φυσικό προσόν έχουν, ώστε να το αυξήσετε, και ποιο φυσικό ελάττωμα, ώστε να το εξαλείψετε»1.
Ο χρόνος έναρξης της καλλιέργειας του ανθρώπου ανάγεται στην αρχή της ζωής του, τότε που σαν σε μαλακό κερί αποτυπώνεται ανεξίτηλα στην ψυχή του, η σφραγίδα της καλής διδασκαλίας•
«Σ’ ένα πράγμα απαλό μπορούμε να δώσουμε όποιο σχήμα θέλουμε, γιατί δεν έχει πάρει ακόμη σταθερή μορφή και είναι επομένως εύκολο να μεταπλασθεί σε οποιοδήποτε σχήμα. Το σκληρό όμως που πήρε τη σκληρότητα σαν σταθερή ιδιότητα, δεν την εγκαταλείπει εύκολα, κι ούτε είναι δυνατόν να πάρει άλλη μορφή»2.
Στη διαδικασία της διαπαιδαγώγησης λαμβάνουμε υπόψη τη διάθεση και την αντοχή του παιδιού, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της ηλικίας του, την εποχή που ζει και την ιδιοσυγκρασία του. Γι’ αυτό και θεμελιώδες τάλαντο είναι η διάκριση και η εξατομίκευση της αγωγής.
Διαφορετικά, μπορεί π.χ. να καταστρέψουμε ένα ευγενικό χαρακτήρα, με την πολλή αυστηρότητα, ή να εξυπηρετήσουμε μάλλον τη ραθυμία κάποιου άλλου με την άκριτη επιείκειά μας. Ετσι, σαν άλλος γιατρός ο παιδαγωγός φροντίζει και επιμελείται την αθάνατη ψυχή του νέου με ποικίλους χειρισμούς, αλλά με ένα πάντα στόχο• τη συγκρότηση υγιούς προσωπικότητος• «Και ο γιατρός πολλές φορές κάνει πολλά αντίθετα, όχι όμως από αντίθετη γνώμη, αλλά από μία και σύμφωνη. Γι’ αυτό και άλλοτε καυτηριάζει και άλλοτε δεν καυτηριάζει• χειρουργεί και δεν χειρουργεί• άλλοτε δίνει στον άρρωστο να πιεί πικρά φάρμακα και άλλοτε όχι. Και αυτά βέβαια που γίνονται είναι αντίθετα, η γνώμη όμως από την οποία προέρχονται αυτά, είναι μία και σύμφωνη, γιατί αποβλέπει σ’ ένα σκοπό, στην υγεία δηλαδή του αρρώστου»3.
Στο εργώδες έργο της αγωγής ο παιδαγωγός δεν οργίζεται, δεν αγανακτεί -πως να διορθώσει με τα δικά του πάθη τα ξένα πάθη; Αλλά προπαρασκευάζεται καλύτερα, εκζητεί το φωτισμό του Μεγάλου Παιδαγωγού, του Κυρίου Ιησοῦ Χριστού, και σε όλα τα αδιέξοδα της αγωγής ελπίζει4 στην πανσθενή βοήθεια του Θεού.
Με την αρχή του νέου ακαδημαϊκού και σχολικού έτους, τα στοιχεία αγωγής που υπογραμμίζει παραπάνω ο Οικουμενικός Διδάσκαλος, μπορεί να καθοδηγούν και να ενθαρρύνουν όσους στους δύσκολους καιρούς μας έχουν κληθεί να σμιλεύουν χαρακτήρα και πρόσωπο στη νέα γενιά, τον μεγάλο θησαυρό μας.
Κ. Μ.
_______
1. Ιω. Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 30, 642.
2. Του Ιδίου, ΕΠΕ 30, 640-642.
3. Του Ιδίου, ΕΠΕ 27, 322.
4. Του Ιδίου, ΕΠΕ 5, 284.
Από το περιοδικό: «Η δράση μας», τεύχος Αυγούστου – Σεπτεμβρίου 2008.
