Περί των Δυτικών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ.
Περί των Δυτικών γενικώς.
Αρχιερεύς: Ύστερον λοιπόν από την εβδόμην Σύνοδον, δεν έγινε καμία άλλη οικουμενική εκτός της λεγομένης ογδόης, την οποίαν και οι δυτικοί αναφέρουσι, και τα πρακτικά αυτής της Συνόδου εν μέρει είναι φανερά και εκδεδομένα, εις τα οποία δύναται τις να μάθη ακριβέστερον και δια τον νεωτερισμόν των δυτικών και πώς η Σύνοδος αυτή ανεθεμάτισεν εκείνους όσοι τολμώσι να είπωσιν ότι το θείον Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού, και μας παρέδωκε να φυλάττωμεν με πάντα τρόπον απαρασάλευτα τα του ιερού συμβόλου. Αυτά λοιπόν έγιναν αιτία του σχίσματος εις την των δυτικών εκκλησίαν, η οποία πρότερον μεν εδόξαζε και ηκολούθει καλώς το ιερόν σύμβολον και τας των αποστόλων και πατέρων παραδόσεις, και ήτο η πρώτη. Διότι δεν κρύπτομεν την αλήθειαν, μάλιστα δε εποθούμεν πάλιν να έχωμεν αυτήν πρώτην, αν μόνον εφύλαττε καθαρόν και ακηλίδωτον τον χαρακτήρα της ορθοδόξου πίστεως. Τώρα όμως, καταφρονήσαντες όλα, μήτε το «Ει τις θέλει πρώτος είναι, έστω πάντων έσχατος» στοχάζονται, μήτε το «πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται», αλλά αυτοί οι πιστοί του Χριστού, δεν θέλουν να θεραπευθώσι δια της μετανοίας μήτε να πεισθούν και να υποταχθούν εις το θείον σύμβολον, το οποίον το εσύνθεσαν οι πατέρες δια του θείου Πνεύματος, αλλά θέλουν μάλιστα και προθυμούνται να ελκύσουν και ημάς εις την γνώμην των. Και ενώ καυχώνται εις την εξουσίαν του μεγάλου Πέτρου, βαίνουσιν εναντίον της μετανοίας του Πέτρου, ο οποίος δια τούτο έγινε διδάσκαλος εις την Ρώμην και πρώτος ποιμήν, δια να διδάξη την επιστροφήν και την μετάνοιαν, δίδων τον εαυτόν του παράδειγμα. Επειδή και αυτός ο ίδιος σφόδρα επήρθη από την καύχησιν και αλαζονείαν, και δια τούτο εξέπεσε και ηθέτησε την ομολογίαν την οποίαν πρότερον ομολόγησε, και δεν εύρε με άλλον τρόπον την διόρθωσιν, αλλά με την μετάνοιαν.
Και στοχάζομαι ότι, προφητικώς ελέχθη προς αυτόν και το «Σίμων, Σίμων, ιδού, εξητήσατο υμάς ο σατανάς του συνιάσαι ως τον σίτον, καγώ εδεήθην περί σου, ίνα μη εκλείπη η πίστις σου. Και συ ποτέ επιστρέψας, στήριξον τους αδελφούς σου». Το οποίον και τότε συνέβη εις αυτόν, διότι μετά την άρνησην επέστρεψε, και με την επιστροφήν του πολλούς εστήριξεν. Είθε δε να συμβεί και την σήμερον αυτό, φιλανθρωπία Χριστού και δι’ ευχών του Πέτρου, και καθώς ο Πέτρος, ούτω και οι δυτικοί αυτοί να επιστρέψουν με την ταπείνωσιν και με την θερμήν ομολογίαν εις την ορθοδοξίαν, και κατά την αγάπην και θερμήν πίστιν του Πέτρου να στηρίξουν τους αδελφούς, με ειρήνην και αγάπην, και με την καλήν ομολογίαν του ορθοδόξου συμβόλου των Πατέρων.
Αλλά ο μεν Πέτρος με την μετάνοιαν, με τα δάκρυα, καθώς είπομεν, και την τρίτην ομολογίαν της αγάπης του προς τον Χριστόν, όχι μόνον εις τον χορόν των Αποστόλων πάλιν συνηριθμήθη, αλλά και κορυφή των απεδείχθη, και ποιμήν της ποίμνης του Χριστού εχειροτονήθη. Οι ετερόδοξοι όμως, επαιρόμενοι εναντίον των άλλων και του εαυτού των, έγιναν αίτιοι βλάβης εις την Εκκλησίαν του Χριστού, περισσότερον από όλους εκείνους όσοι κατά καιρούς εκινήθησαν εναντίον της. Διότι έσχισαν και διήρεσαν τα μέλη του Χριστού, και έδωκαν τώρα τόσους χρόνους μυρίας αφορμάς σκανδάλων εις όλους τους αδελφούς, οι οποίοι είναι ηγορασμένοι με το θείον αίμα του Χριστού.
***
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι.
Ποία είναι εκείνα εις τα οποία καινοτομούσιν οι Δυτικοί.
Κληρικός: Ποία είναι τα κυριώτερα εις τα οποία συνίσταται η καινοτομία των δυτικών, δια τα οποία εσχίσθησαν από την καθολικήν του Χριστού Εκκλησίαν;
Αρχιερεύς: Πρώτον είναι τούτο, ότι έβαλον προσθήκην εις το ιερώτατον Σύμβολον, το οποίον οι πατέρες το εσφάλησαν, ώστε μήτε να προσθέση τις εις αυτό, μήτε να αφαιρέση. Ύστερον δε εκαινοτόμησαν και άλλα πολλά έξω από την αρχαίαν συνήθειαν της Εκκλησίας, επειδή προσφέρουσιν εις τα μυστήρια άζυμα δια την θυσίαν, καταλύουσι, καθώς ακούομεν, τας νηστείας τας παραδεδομένας από τους Αποστόλους και τους πατέρας, της Τετράδος δηλαδή και των δύο πρώτων ημερών της Αγίας Τεσσαρακοστής, ομοίως και τινάς άλλας παραδεδομένας νηστείας, έξω από την τάξιν την χριστιανικήν, και παρά τον λόγον των αγίων πατέρων μας, περί των οποίων νηστειών και ο αποστολικός κανών παραγγέλλει και όλος ο χορός των αγίων τας εδίδαξε.
Νηστεύουσι δε κατά παν Σάββατον παρά τον κανόνα και τούτον τον αποστολικόν, και παρά τας νομοθεσίας των πατέρων. Επειδή αυτοί εις εν μόνον Σάββατον, το Μέγα δηλαδή, παραγγέλουσι να νηστεύωμεν και όχι εις άλλο. Διότι αυτό είναι ημέρα ευχαριστίας προς τον Θεόν, δια την δημιουργίαν, καθώς η Κυριακή είναι της Αναστάσεως, και είναι και προοίμιον αληθώς της Αναστάσεως το Σάββατον, επειδή κατέβη αυτήν την ημέραν με την ψυχήν ο Σωτήρ μας κάτω εις τον Άδην και μας εχάρισε την ελευθερίαν και την ανάστασιν, το οποίον επιβεβαιώνουσα και η Εκκλησία, επιτελεί κατά παν Σάββατον τα υπέρ των εν πίστει κεκοιμημένων ψυχωφελή μνημόσυνα. Νεωτερίζουσι και εις τας χειροτονίας, και δεν ακολουθούσι μήτε εις αυτάς τας παραδόσεις των Αποστόλων και των πατέρων. Διότι αυτοί μας παρέδωσαν να χειροτονώμεν όχι δια χρίσματος αλλά δια της επιθέσεως των χειρών, καθώς και ο διάδοχος των Αποστόλων, ο πολύς περί τα θεία Διονύσιος, διαλαμβάνει περί τούτου.
Αλλά μήτε την ιερουργίαν αυτήν φυλάττουσιν αμώμητον, αλλά κάμνουσι και αυτήν εναντίον της παραδόσεως. Πρώτον μεν διότι προσφέρουν άζυμα, καθώς και οι ιουδαίοι προσέφερον. Εις ημάς όμως τα πάντα είναι καινά, και η παράδοσις μάς διδάσκει να προσφέρηται τέλειος άρτος. Επειδή και ο άρτος της ζωής μας, ο του Θεού λόγος, τέλειος χαρίζεται, ενωθείς με αυτό το μίγμα του σώματός μας, ων τέλειος Θεός και τέλειος γενόμενος άνθρωπος. Δια τούτο και παρομοιάζει ο Σωτήρ την βασιλείαν του και οικονομίαν με ζύμην, λέγων: «ωμοιώθη η βασιλεία των ουρανών ζύμη». Δεύτερον δε, επειδή μήτε ομού λειτουργούσιν οι Δυτικοί μήτε από το ίδιον ποτήριον και άρτον κοινωνούν τους λαϊκούς, καθώς η Εκκλησία μας κάμνει και παρέλαβεν, αλλά κατ’ άλλην συνήθειαν.
Νεωτερίζουσιν ακόμη και εις το βάπτισμα. Διότι δεν βαπτίζουσιν εις τρεις καταδύσεις και αναδύσεις, αλλά με επιχύσεις και ραντίσματα, και χωρίς μύρον. Μήτε κοινωνούσι τα βαπτιζόμενα βρέφη μήτε τα παιδία έως εις μίαν ωρισμένην ηλικίαν. Αλλά μήτε εις το θυσιαστήριον κάμνουσι τας χειροτονίας των επισκόπων των, με την επίθεσιν των χειρών, κατά την άνωθεν Χριστού του Θεού ημών και των Αποστόλων του παράδοσιν. «Και επάρας τας χείρας αυτού ευλόγησε, λέγει, αυτούς». Και το Πνεύμα το Άγιον εις τας κεφαλάς των Αποστόλων εκάθισε, και δια της επιθέσεως, λέγει ο Παύλος, «των χειρών του πρεσβυτερίου, και ου δια μύρου και χαρίσματος». Και «μη αμέλει του εν σοι χαρίσματος, ο εδόθη σοι, λέγει εις τον Τιμόθεον, δια της επιθέσεως των χειρών μου. Και οι επτά δε διάκονοι, και ο Βαρνάβας και ο Παύλος αυτός, και όλοι εδέχθησαν την επίθεσιν των χειρών, το οποίον και λέγεται χειροτονία αληθινή.
Προς τούτοις, μήτε με πολλούς επισκόπους χειροτονούσιν έναν επίσκοπον, καθώς λέγει ο αποστολικός κανών, μήτε με την επίθεσιν του Ευαγγελίου ανοικτού, καθώς διδάσκει ο μέγας Διονύσιος, αλλά εις επίσκοπος πολλάκις εις αυτούς χειροτονεί επίσκοπον με το χρίσμα παρά με την παράδοσιν των Αποστόλων. Ει δε και τύχουν και παρόντες πολλοί επίσκοποι, δεν συλλειτουργούσιν εν τούτοις αυτοί με τον πρώτον, και αφού δεν συλλειτουργούν, μήτε συγχειροτονούν λοιπόν τον χειροτονούμενον. Και τούτο, το να μη συλλειτουργούν ποτέ πολλοί, γίνεται επειδή δεν είναι δυνατόν να κόπτεται το ιερουργούμενον άζυμον και να μεταδίδεται εις τους πολλούς, καθώς μας παρέδωκεν ο Σωτήρ, οπόταν ιερούργησε, και έκοψε τον άρτον και τον μετέδωκεν εις τους μαθητάς του. Δι’ αυτήν την αιτίαν λοιπόν, μήτε συνηθίζουν οι Δυτικοί να συλλειτουργούν ομού πολλοί πρεσβύτεροι ή επίσκοποι, μήτε να μετέχουν εκ του ενός άρτου και ποτηρίου, καθώς παρέλαβεν ο Παύλος από τον Κύριον και παρέδωκεν εις ημάς τους ευσεβείς να κάμνωμεν. Δια τούτο μήτε συλλειτουργούν ποτέ με τον Πάπαν άλλοι επίσκοποι, εκτός μόνου διακόνου. Καθώς και το σχήμα των μοναχών, ενώ είναι εν, διήρεσαν και αυτό εις πολλά τάγματα, και έκαμαν πολλά και διάφορα σχήματα, τούτο το οποίον κανείς των πατέρων δεν ενομοθέτησεν, αλλά όλοι συμφώνως εν και μόνον λέγουν το σχήμα του μοναχού, καθώς το βάπτισμα περί του οποίου νομοθετεί ο θείος Διονύσιος.
Ει δε και είπωσιν ότι και εις ημάς λέγεται μικρόν και μέγα σχήμα, αποκρινόμεθα ότι αυτά δεν είναι δύο αλλά εν και μόνον, το μέγα και τέλειον. Το άλλο δε, το λεγόμενον μικρόν, είναι αρραβών του μεγάλου, και απαρχή αυτού και προοίμιον, το οποίον επενοήθη ύστερον από μερικούς πατέρας, δια την ασθένειαν της ανθρωπότητος, και δίδεται ως αρραβών του πρώτου, και ύστερον τελειώνεται εις αυτό το μέγα και εν, το οποίον παρεδόθη από τους θείους πατέρας. Όθεν και αρραβών ονομάζεται του αγίου και μεγάλου σχήματος, καθώς ομιλεί περί τούτου εκτεταμένως ο μέγας εν θεολόγοις και ομολογητής και πατήρ Θεόδωρος ο Στουδίτης.
Προσέτι και το να γευθώμεν ζώα ακάθαρτα και ρυπαρά, και μάλιστα πνικτά, δεν είναι καλόν, αλλά μάλιστα εκ του νόμου εμποδισμένον, τα οποία όχι ως μεμολυσμένα εμποδίζονται. Επειδή «παν κτίσμα Θεού είναι καλόν», καθώς λέγει ο Παύλος, και «ουδέν απόβλητον μετ’ ευχαριστίας λαμβανόμενον». Πλην μετ’ ευχαριστίας, λέγει, και όχι με αδιαφορίαν, και ότι αγιάζεται δια λόγου Θεού και προσευχής. Ο Απόστολος μάς διδάσκει να είμεθα ευλαβείς και εγκρατείς εις όλα. «Ο αγωνιζόμενος», λέγει, «πάντα εγκρατεύεται». Και «ει βρώμα σκανδαλίζει τον αδελφόν μου, ου μη φάγω κρέα εις τον αιώνα». Και ότι πρέπει να εγκρατευόμεθα και να απέχωμεν από κρέατος, αυτός ο ίδιος Παύλος, νηστεύων πάλιν μας διδάσκει, λέγων: «εν νηστείαις πολλάκις και υποπιάζω μου το σώμα και δουλαγωγώ». Ομοίως και ο Πέτρος ετρέφετο με θερμία ενός ασσαρίου, και όλοι εφεξής οι λοιποί μαθηταί ομοίως κατεγίνοντο εις τας νηστείας, και μας παρέδωκαν την νηστείαν του Σωτήρος, και την Τετράδα και την Παρασκευήν, τας ημέρας ενομοθέτησαν να απέχωμεν από κρέατα, αυγά και γάλα, καθώς παρελάβομεν άνωθεν από αυτούς τους Αποστόλους και πατέρας μας.
Συμεών Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Τα Άπαντα.
Εκδόσεις Βασ. Ρηγοπούλου, Καρόλου Ντηλ 4, Θεσσαλονίκη.
Θεσσαλονίκη 2001, ακριβής ανατύπωσις εκ της εν έτει 1882 γενομένης τετάρτης εκδόσεως.
***
Επιμέλεια κειμένου, Δημήτρης Δημουλάς.
