Ομιλία του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Καρπασίας (Κύπρου) κ. Χριστοφόρου, Προέδρου του Διορθοδόξου Δικτύου Πρωτοβουλιών Μελέτης Θρησκειών και Καταστροφικών Λατρειών
Στην ΣΤ’ Συνάντηση του Δικτύου
Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου-Χατζηδήμοβο, Νευροκόπι-Βουλγαρία
Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2013
ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΑ
ΤΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ – ΛΑΤΡΕΙΕΣ
ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΑΡΠΑΣΙΑΣ κ. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ
ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
Θα ήθελα να αρχίσω με μια, κατά την άποψή μου, σημαντική διαπίστωση. Αίρεση δεν είναι απλώς μια απόκλιση από την αποκαλυμμένη αλήθεια η όπως συνηθίζουμε να λέμε, από τη δογματική αλήθεια της πίστεώς μας. Κυρίως η αίρεση, με τη διδασκαλία της, τη δομή της, τη ζωή της ανατρέπει την εμπειρία της Πεντηκοστής, όπου απεκαλύφθη η «πάσα αλήθεια» και ανακόπτει την πορεία των ανθρώπων προς την θέωση. Γι’ αυτό τον λόγο η αίρεση είναι επικίνδυνη.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε και να εξηγήσουμε τι είναι η «πάσα αλήθεια», που αποκαλύφθηκε την Πεντηκοστή και διασώζεται μέσα στην Εκκλησία και οδηγεί στη θέωση.
Ο Απόστολος Παύλος κάνει μια διαπίστωση «Πάντες (οι άνθρωποι) ήμαρτον και στερούνται της δόξης του Θεού» (Ρωμ. 3,23). Συνεπώς, το πρόβλημα της ανθρωπότητας έγκειται στο γεγονός αυτό, ότι στερείται την εμπειρία, εννοείται μετά την πτώση, της δόξας του Θεού. Οπότε η πνευματική τελείωση του ανθρώπου εξαρτάται από την μετοχή του στην δόξα του Θεού, διαφορετικά ο άνθρωπος είναι, θα έλεγα, ελλειμματικός (κάτι του λείπει). Η ασθένεια αυτή του ανθρώπου θεραπεύεται, μόνον όταν φθάσει σ’ αυτή την εμπειρία. Πως φθάνει, όμως σ’ αυτό το γεγονός; Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει ότι «ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν και (εν τω προσώπω του ενσαρκωμένου Λόγου) εθεασάμεθα την δόξαν αυτού» (Ιω. 14:6) .
Εδώ θα ήθελα να κάνω δύο βασικές παρατηρήσεις: όταν ο Ευαγγελιστής λέγει ότι «εσκήνωσεν εν ημίν» δεν εννοεί ότι απλώς, δια της ενανθρωπήσεώς του, αποκαλύφθηκε ανάμεσά μας, αλλά κατοίκησε μέσα μας, «εν ημίν» (Κύριλλος Αλεξανδρείας: «Εσκήνωσεν γαρ εν ημίν ο κατά φύσιν Υιός και Θεός. διο και εν τω Πνεύματι αυτού κράζομεν. “Αββά ο Πατήρ”. σκηνοί δε ο Λόγος εν πάσιν, εν ενί τω δι’ ημάς και εξ ημών ληφθέντι ναώ ίνα πάντας έχων εν εαυτώ, αποκαταλλάξη πάντας εν ενί σώματι προς τον Πατέρα, καθάπερ ο Παύλος φησί» P.G 73, 161D-164A).
Και μέσα μας αποκαλύπτεται δια της κοινωνίας της σαρκός Του, σύμφωνα με τη δική Του διακήρυξη: «ο τρώγων μου τη σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ» (Ιωάν. 6,56). Οπότε δια της κοινωνίας του Σώματος και Αίματος του Θεανθρώπου, φθάνουμε στην θέα της δόξας Του, και θεωνόμαστε. Γι’ αυτό άλλωστε αμέσως μετά την Θεία Κοινωνία διακηρύττουμε πανηγυρικά το γεγονός ότι «είδομεν το φως το αληθινόν, έλαβομεν πνεύμα επουράνιον, εύρομεν πίστιν αληθή» Αυτή είναι η «πάσα αλήθεια», η οποία αποκαλύφθηκε την Πεντηκοστή και βιώνεται μέσα στην Εκκλησία. Συνεπώς, ο αγώνας μας κατά των αιρετικών δεν είναι δογματικός, με την έννοια της ιδεολογίας, αλλά αγώνας διασφάλισης της πορείας αυτής προς τη θέα της δόξας του Θεού, εν τω προσώπω του Θεανθρώπου.
Για να γίνει πιο κατανοητό αυτό θα ήθελα στη συνέχεια να αναφέρω κάποια παραδείγματα από την εμπειρία μας στον ποιμαντικό αγώνα κατά των λατρειών.
Πριν όμως αυτό θα πρέπει να κάνουμε μια πολύ σημαντική διευκρίνιση. Τα δόγματα της Εκκλησίας δεν είναι απλώς κάποιες διατυπώσεις ορισμένων αληθειών, τις οποίες εμείς καλούμαστε να υπερασπιστούμε με σθένος για να μην αλλοιωθούν. Τα δόγματα, είναι οι εμπειρίες θέωσης των Αποστόλων, Προφητών, Αγίων που μας δείχνουν που ακριβώς πρέπει να στοχεύουμε και που πρέπει να φθάσουμε. Για παράδειγμα, το Σύμβολο της Πίστεως μας διδάσκει ποιά πρέπει να είναι η εμπειρία μας μέσα στην Εκκλησία.
Εάν έχουμε την εμπειρία ότι ο Θεός Πατήρ είναι Δημιουργός όλου του κόσμου, ο Υιός, που είναι “Φως εκ Φωτός” (έτσι Τον βίωσαν οι άγιοι), ενανθρώπισε «εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου, δια την ημετέραν σωτηρίαν» και ότι το Πνεύμα το Άγιον μας ζωοποιεί και αποκαλύπτει δια των προφητών (δηλ. των αγίων)την “πάσαν αλήθεια”, τότε συνειδητοποιώ ότι είμαι μέλος του Σώματος του Χριστού, της “μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας”. Αυτό είναι η εμπειρία του ενός Βαπτίσματος, οπότε έχοντας αυτή την εμπειρία «προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος».
Εάν η δογματική αλήθεια δεν με οδηγεί σ’ αυτή την εμπειρία, τότε δεν μπορώ να προσδοκώ την ανάστασιν των νεκρών και την μέλλουσα αιώνια ζωή.
Επειδή ακριβώς η αίρεση δεν οδηγεί σ’ αυτή την εμπειρία, γι αυτό και η προσδοκία των οπαδών της είναι εντελώς διαφορετική από τη δική μας. Ο οπαδός των λατρειών προσδοκά μακροβιότητα, αυτοεξέλιξη, επίγειο παράδεισο, κοσμικές απολαύσεις, υγιεινό τρόπο ζωής, επίγειους Θεούς, αυτόματες λύσεις όλων των προβλημάτων του. Με άλλα λόγια έχουμε τη δημιουργία ενός κοσμικού φρονήματος (προσδοκίας), που καταστρέφει και την πνευματική ολοκλήρωση του ανθρώπου (μέσω της εμπειρίας της Πεντηκοστής) και την προσωπικότητα του ανθρώπου, αφού ο νους και η καρδιά αιχμαλωτίζονται από τα γήϊνα, που δημιουργούν τα πάθη, και τα οποία στη συνέχεια ταλαιπωρούν τον άνθρωπο.
Παραδείγματα που δείχνουν την προσδοκία των αιρέσεων:
1. «Το μέλλον της ανθρωπότητας ανήκει στη νέα γενιά των ανθρώπων θεών η υπερανθρώπων».
2. «Αυτοί που άκουσαν και έλαβαν το Μήνυμα τούτο, αφιερώνουν την παρούσα Δέκατη Τρίτη έκδοση στον Συγγραφέα με την έννοια τόσο του υπερπροσωπικού του εαυτού σαν Χριστού, όσο και με την ανθρώπινή του έκφραση με την οποία Εκείνος εκδήλωσε το Λόγο Του, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον εντός μας Πατέρα, του Οποίου η φωνή μίλησε μέσα από αυτές τις σελίδες, φέρνοντας ένα μήνυμα που τους ξύπνησε, ώστε να αποκτήσουν επίγνωση του αληθινού τους Εαυτού».
3. «Αλλά, ότι είσαστε μέχρι τούτη τη στιγμή, έχει ήδη τελειώσει. Αν εξακολουθείτε να συμβουλεύεστε το παρελθόν, για να αποφασίσετε τι μπορείτε και τι δεν μπορείτε να κάνετε σήμερα, μάλλον θυματοποιείτε τον εαυτό σας, αποκλείοντας περιοχές ολόκληρες της σημερινής ελευθερίας σας, μόνο και μόνο επειδή δεν καταφέρατε να τις απολαύσετε στο παρελθόν”.
“Η ηθική και οι αξίες σας. Είναι πιθανό να έχετε υιοθετήσει μια σειρά ηθικών αρχών, που, ενώ ξέρετε πολύ καλά ότι όχι μόνο δε σας βοηθούν, αλλά συχνά είναι εναντίον σας, συνεχίζετε να τις εφαρμόζετε, επειδή καθορίζουν αυτό που νομίζετε ότι πρέπει να περιμένετε από τον εαυτό σας.
Πιστεύετε, ίσως ότι πρέπει να ζητάτε συγνώμη όταν μιλάτε η σκεφτόσαστε διαφορετικά από τους άλλους. Η πιστεύετε, ίσως, ότι τα ψέματα είναι πάντοτε κακά. Έχετε, πιθανόν, υιοθετήσει κάποια σεξουαλική ηθική, που σας απαγορεύει να χαρείτε τη σεξουαλικότητά σας. Όποια και νάναι η περίπτωσή σας, κάντε μια επανεξέταση της ηθικής σας και αρνηθείτε να συνεχίσετε την αυτοθυματοποίησή σας, επιμένοντας σε πεποιθήσεις χωρίς αντίκρυσμα» (να κινείς τα δικά σου νήματα,..)”.
4. «Επιστημονική λύση στα προβλήματα της κοινωνίας μέσω του Υπερβατικού Διαλογισμού (Υ.Δ.)». «Απολαύστε μια καλύτερη ποιότητα ζωής… Πάνω από 3 εκ. άτομα έχουν μάθει το μυστικό. Ανακάλυψαν την απλή τεχνική του Υ.Δ.». «Διαλογισμός. Το αποφασιστικό βήμα σε μια καινούργια ζωή».
5. «Ο Μαχαρίσι με τη συγκεντρωτική, διαστημική προσπάθεια 7000 μυημένων οπαδών μπορεί να ακτινοβολήσει στον κόσμο την ειρήνη και την ευημερία. Γι’ αυτήν όμως την προσπάθεια, συμπλήρωσαν, θα απαιτηθεί ένα ποσό 100 εκατομμυρίων δολαρίων», (Περιοδικό, τεύχος 21, 4 Οκτ. 1986)
6. «Απλά πράγματα, όπως ανακούφιση από το στρες, βελτίωση των σχέσεων, απαλλαγή από αρνητικές συμπεριφορές, βελτίωση της ικανότητας οραματισμού μέχρι πιο σύνθετα, όπως αύξηση της διόρασης και χρησιμοποίηση του νου, για να θέτει στόχους, να παίρνει πληροφορίες και αποφάσεις, για να λύνει προβλήματα»
7. «Ο Μπαχαόλα». Ο χείμαρρος της Αποκάλυψης του ρέει ασταμάτητα προς τους ανθρώπους και γεμίζει πάνω από 100 τόμους Γραφών. Πρώτη φορά απεσταλμένος του θεού αφήνει χειρόγραφα». Μέσα από τη διαδασκαλία της η κίνηση υπόσχεται ότι θα βοηθήσει την ανθρωπότητα «χρησιμο- ποιώντας νέες μεθόδους συμβουλευτικότητας, με προσευχές, να προετοιμάσει μια νέα παγκόσμια Διάταξη, που θα εγκαθιδρυθεί σύντομα».
8. «Όλα τα προβλήματα και τα ερωτήματα που απασχολούν κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο έχουν μια απάντηση. Μια λύση. Την ανακάλυψη και την ενεργοποίηση της εσωτερικής δύναμης».
Με όσα έχουμε αναφέρει μέχρι τώρα αντιλαμβανόμαστε ότι η θεραπεία του ανθρώπου επιτυγχάνεται με το να φθάσει στη θέα της δόξας του Θεού, εν τω προσώπω του Θεανθρώπου. Οπότε, εμείς οι Ορθόδοξοι ποιμένες, στηριζόμενοι στην εμπειρία των θεουμένων Αγίων, προσπαθούμε δια της καθάρσεως και φωτισμού να φθάσουμε στη θέα της δόξας του Θεού.
Οι αιρετικοί στηρίζονται στη λογική, στους στοχασμούς, στη φιλοσοφία, στις κοσμικές πραγματικότητες και αντιλήψεις με αποτέλεσμα να καταστρέψουν τη διδασκαλία της θεώσεως και την προσδοκία των ανθρώπων. Οι αιρετικοί δεν είναι κακοί γιατί κηρύττουν κάτι διαφορετικό και αντίθετο από το δικό μας. Είναι «κακοί» και επικίνδυνοι, διότι η διδασκαλία και ζωή τους κρατούν τον άνθρωπο μακριά από την εμπειρία της Θεώσεως. Θα τολμούσα να πω ότι αιρετικός είναι και ένας ορθόδοξος, που δια της διδασκαλίας του και ζωής του δεν οδηγεί η δεν αποσκοπεί σε αυτή την εμπειρία.
«Αλλά περί εκείνων λέγω και εκείνους ονομάζω αιρετικούς, τους λέγοντας μη είναι τινά εν τοις καθ’ ημάς χρόνοις και εν μέσω ημών τον δυνάμενον φυλάξαι τας ευαγγελικάς εντολάς και κατά τους αγίους γενέσθαι πατέρας• πρώτον μεν πάντων, πιστόν και πρακτικόν – δια γαρ των έργων η πίστις δείκνυται, ως δια του εσόπτρου η του προσώπου εμφέρεια-, έπειτα θεωρητικώτατόν τε ομού και θεόπτην, εν τω φωτισθήναι δηλαδή και λαβείν Πνεύμα Άγιον και δι’ αυτού τον Υιόν συν τω Πατρί κατιδείν. Οι τοίνυν τούτο αδύνατον είναι λέγοντες, ου μερικήν τινά αίρεσιν κέκτηνται, αλλά πάσας, ει οίόν τε ειπείν, ως ταύτης πάσας εκείνας τη ασεβεία και τη της βλασφημίας υπερβολή υπεραιρούσης και καλυπτούσης. Ο τούτο λέγων ανατρέπει πάσας τας θείας Γραφάς». (Συμεών νέος Θεολόγος, τόμος Α , Κατηχήσεις και Ευχαριστία, Λόγος ΚΘ , 377)
Η αίρεση συνιστάται στην αδυναμία να διακρίνει κάποιος τη διαφορά μεταξύ κτιστών και άκτιστων ενεργειών. Επειδή ο νους των αιρετικών είναι αιχμαλωτισμένος και σκοτισμένος αποφαίνεται με βάση την εμπαθή φαντασία και το στοχασμό. Αντί να θεολογεί, φαντάζεται και στοχάζεται, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να φύγει από τα τεχνάσματα του Διαβόλου. Μένει εγκλωβισμένος στα κτιστά. Τα απολυτοποιεί, τα θεοποιεί και τελικά απογοητεύεται από αυτά. Στους αιρετικούς μπορούμε με απόλυτο τρόπο να εφαρμόσουμε το λόγο ότι «η απολυτοποίηση του σχετικού οδηγεί στον μηδενισμό».
Θα ήθελα να κλείσω την εισήγησή μου διατυπώνοντας τη διαφορά μεταξύ Ορθοδόξων και αιρετικών. Πιο πάνω υποστηρίξαμε ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ Ορθοδοξίας και αίρεσης και είπαμε ότι η βασική διαφορά, στην ουσία της, είναι «η προσδοκία». Η ορθόδοξη διδασκαλία αποβλέπει στην βίωση της δόξας του Θεού, ενώ η αίρεση στη βίωση κοσμικών, εμπαθών καταστάσεων. Έτσι, όπως υπάρχει διαφορά μεταξύ Ορθοδοξίας και αίρεσης, υπάρχει και διαφορά μεταξύ Ορθοδόξου και αιρετικού, διδάσκαλου.
Ο Ορθόδοξος διδάσκαλος εμπιστεύεται την εμπειρία των Αγίων, δηλαδή των δεδοκιμασμένων και γνωρίζει ότι η θεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποιεί οδηγεί στην επιτυχία. Στην Ορθοδοξία αποσκοπούμε στη θεραπεία του νου, για να αποκτήσει ο άνθρωπος εσωτερική νοερή κατάσταση, (να ενεργεί μέσα του η ζωοποιός Χάρη), κάτι που πιστοποιεί την εν Χριστώ ελευθερία και τη θεραπεία της ανθρώπινης προσωπικότητας. Απόδειξη τούτου του γεγονότος είναι οι Άγιοι.
Οι αιρετικοί υπόσχονται μια καλύτερη, άνετη, ανώδυνη ζωή και κάποια ζωή μετά θάνατο, χωρίς να προσδιορίζεται. Στην ουσία εκείνο, που προσφέρει στην παρούσα ζωή, δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια δεισιδαιμονία και μια ψευδαίσθηση, που οδηγεί στο πουθενά.
Ο Ορθόδοξος διδάσκαλος στοχεύει στην κάθαρση της καρδιάς και του νου για να μπορεί ο άνθρωπος να φθάσει στη θέα της δόξας του Θεού («Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται» (Ματθ. 5, 8). «Διώκετε την ειρήνην μετά πάντων και τον αγιασμόν, ου χωρίς ουδείς όψεται τον Κύριον» (Εβρ. Ιβ , 14).
Κάθαρση σημαίνει να μην αφήσει κανείς τον εμπαθή λογισμό, λόγο η πράξη να γίνει κατάσταση στην καρδία του ανθρώπου («οργίζεσθε και μη αμαρτάνετε α λέγετε εν ταις καρδίαις ημών επί ταις κοίταις υμών κατανύγητε» («Ψαλμός Α , 1″). Αυτό είναι η θεραπεία. Όταν ο άνθρωπος θεραπευθεί, φωτίζεται και θεώνεται.
Ο αιρετικός διδάσκαλος στρέφει το νου και την καρδία στα υλικά, γήϊνα, φθαρτά, οπότε αιχμαλωτίζεται από αυτά, δημιουργούνται μέσα στον άνθρωπο εμπαθείς καταστάσεις και έτσι μένει καρδιακά, νοερά, αθεράπευτος και στην ουσία κολάζεται και υποφέρει.
Συνεπώς, η διαφορά έγκειται στο κατά πόσον ο διδάσκαλος μπορεί να θεραπεύσει η όχι. Οι περισσότεροι αιρετικοί, εάν εξετάσετε τους βίους τους, θα δείτε ότι συνήθως είναι καλοί άνθρωποι. Εξάλλου εάν δεν ήταν ευγενικοί, πράοι, απλοί κλπ δεν
θα είχαν οπαδούς. Μιλούν όμορφα, πειστικά, ασχολούνται με ωραιολογίες, συνθήματα, εύηχα λόγια και υποσχέσεις. Οι αιρετικοί πάντοτε είναι καμουφλαρισμένοι πίσω από τον εντυπωσιασμό.
Έχουν μια ωραιοφάνεια, μια αληθοφάνεια. Το ερώτημα είναι, θεραπεύουν το νου και την καρδιά για να φθάσει ο άνθρωπος στη θέα της δόξας του Θεού;
Καταλήγοντας θα επεσήμαινα ότι ο αγώνας μας δεν είναι ιδεολογικός κι’ αυτό θα πρέπει να το προσέξουμε. Δεν καλούμαστε να υπερασπιστούμε τα δόγματα και την Ορθοδοξία. Καλούμαστε να αναδείξουμε, έναντι των αιρετικών δοξασιών, την πορεία προς την θέωση ως εμπειρία εν Χριστώ Ιησού.
Όταν δημοσιεύουμε για παράδειγμα ένα κατάλογο ομάδων αιρετικών αυτό δεν το κάνουμε για να στιγματίσουμε η να επισημάνουμε ότι αυτοί κηρύττουν κάτι διαφορετικό, αλλά για να αναδείξουμε ότι οι διδασκαλίες και ο τρόπος ζωής που προτείνουν αλλοιώνουν την «προσδοκία» μας και ακυρώνουν την πνευματική τελείωση των ανθρώπων δια του Θεανθρώπου.
Όταν ακόμα λέμε ότι οι λεγόμενες εναλλακτικές θεραπείες και υγιεινιστικές λατρείες είναι ασυμβίβαστες με την Ορθόδοξη πίστη και ζωή, αυτό το κάνουμε για να υποδείξουμε ότι ο τρόπος ζωής, που προτείνουν, δημιουργεί άλλη προσδοκία στον άνθρωπο, η οποία τον εκτρέπει από την πορεία προς τη Θέωση: (π.χ. Ορθοδοξία: «προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος». Εναλλακτικές θεραπείες: Προσδοκώ μακροβιότητα και ζωή χωρίς πόνο και θλίψη).
Επομένως, η αίρεση είναι η απόκλιση από την αποκαλυμμένη αλήθεια, αλλά και από την μεθοδολογία (εμπειρία των Αγίων), που οδηγεί στη θέα της δόξας του Θεού. Εμείς αντιμετωπίζουμε ποιμαντικά – θεραπευτικά τις αιρέσεις με βάση την εμπειρία αυτή της Εκκλησίας για να οριοθετήσουμε την αποκάλυψη έναντι αυτών των ομάδων, για να μην αλλοιωθεί η αποκάλυψη και ο τρόπος που οδηγεί στην εν Χριστώ σωτηρία.
ppu.org.cy
