Ο κόκκινος στρατός ανέλαβε να πετάξει, στην κυριολεξία, από την εξουσία την αυτοδιοίκηση της πόλης του Μπερντιάνσκ της Ουκρανίας, και τον πρόεδρο της Ναούμ Κισελένκο, ο οποίος δήλωσε με παρρησία στους μπολσεβίκους που του ζήτησαν να εγκαταλείψουν την εξουσία: «Μόνο πάνω από τα πτώματά μας». Στην επιχείρηση αυτή συμμετείχαν στρατιώτες του κόκκινου στρατού από το Αζόφο – Τσερνομόρσκ. Τα γεγονότα όμως αυτά προκάλεσαν την δυσαρέσκεια ενός μεγάλου μέρους των πολιτών και κατέληξαν σε ένα μεγάλο συλλαλητήριο, στην πλατεία της αγοράς, κοντά στο ναό της Αναλήψεως. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες στο συλλαλητήριο αυτό ξεχώριζε η μορφή του πατρός Αλεξάνδρου Λούκιν, πρωθιερέα του ναού και πνευματικού της «Ένωσης Αναπήρων Στρατιωτών», μιας οργάνωσης που είχε σκοπό τη συντήρηση των αναπήρων πολέμου που είχαν μείνει άποροι.
Ο Αλέξανδρος Βασίλιεβιτς Λούκιν γεννήθηκε το 1876 σε ιερατική οικογένεια. Τελείωσε τη θεολογική ακαδημία του Όρενμπουργκ και αργότερα του Καζάν, απ’ όπου και πήρε τον τίτλο του διδάκτορα της θεολογίας, και διορίστηκε διδάσκαλος της Αγίας Γραφής στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο της Θεοδοσίας. Εκεί γνώρισε και την σύζυγό του Βαλεντίνα Νικολάεβνα Ορλόβα. Στις 2 Αυγούστου του 1906 χειροτονήθηκε ιερέας από τον αρχιεπίσκοπο Ταυρίδας Αλέξιο (Μπολτσάνωφ), και από το 1907 άρχισε να διδάσκει την Αγία Γραφή και την εβραϊκή γλώσσα στα θεολογικά σεμινάρια της Ταυρίδας. Εκτός από το διδακτικό έργο είχε και διάφορες διοικητικές αρμοδιότητες και ήταν γραμματέας του συμβουλίου προστασίας απόρων κληρικών. Τον διέκρινε σεμνότητα, ταπεινοφροσύνη και ανιδιοτέλεια. Στις 9 Ιουλίου 1910 ο επίσκοπος Αλέξιος τον έκανε πρωθιερέα και προϊστάμενο του ναού της Αναλήψεως στο Μπερντιάνσκ.
Όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του εκεί, είχε δύο παιδιά, την τρίχρονη Όλγα και τον ενός μόλις έτους Βλαδίμηρο. Οι ενορίτες του τον υποδέχτηκαν με τιμές και πολύ σύντομα κέρδισε την αγάπη, το σεβασμό και την εκτίμησή τους. Ο τρόπος που ιερουργούσε προκαλούσε δέος στο εκκλησίασμα, ενώ τα κηρύγματά του νουθετούσαν με εξαιρετική σοφία και σύνεση. Με ευλογία του νέου αρχιεπισκόπου Ταυρίδας Θεοφάνους προεδρεύει στο τοπικό εκπαιδευτικό συμβούλιο και διδάσκει στο γυμνάσιο θηλέων, ενώ αναλαμβάνει ενεργό δράση κατά του αλκοολισμού, με θετικά αποτελέσματα.
Ο καιρός περνούσε γρήγορα μέσα από τις πολλές δραστηριότητές του και την άοκνη φροντίδα για το ποίμνιό του. Μετά την επανάσταση του Φεβρουαρίου, η ολοκληρωμένη και βαθιά θεοσεβής προσωπικότητά του αρνήθηκε να συμμορφωθεί με την τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα και να ενστερνιστεί τις νέες ιδέες και αντιλήψεις, οι οποίες όμως επηρέασαν ιδιαίτερα τη νεολαία και κάποιους από τους μαθητές του. Τα ιδεώδη της επανάστασης και η επιθυμία εξαφάνισης κάθε παλαιάς αξίας μάγευαν και προκαλούσαν με την ελκυστική τους προπαγάνδα, στην οποία υποκύπτοντας κάποιες μαθήτριές του αποφάσισαν να αμφισβητήσουν το κύρος του τόσο αξιοσέβαστου ιερέα. Έτσι τον Νοέμβριο του 1918, μια μαθήτρια τον κατηγόρησε για «εσφαλμένη» διδασκαλία του λόγου του Θεού και στη διαμαρτυρία της ανταποκρίθηκε πάραυτα ο επαναστατικός τύπος με την ανακοίνωση: «Ο γνωστός για την κοινωνική δραστηριότητά του π. Λούκιν εμφυτεύει στα μυαλά και στις ψυχές της νεολαίας μας την έχθρα για τον συνάνθρωπο και για τους αλλοθρήσκους». Ο πατήρ Αλέξανδρος πικράθηκε
πολύ από τη συμπεριφορά αυτή, όμως γρήγορα η «διαμαρτυρομένη» μαθήτρια απομονώθηκε από τις συμμαθήτριές της, οι οποίες έσπευσαν να εκφράσουν την υποστήριξή τους προς τον αγαπημένο τους καθηγητή και ποιμένα.
Ο π. Αλέξανδρος έδινε ιδιαίτερη σημασία στη διδασκαλία της Αγίας Γραφής και στη θετική επίδρασή της στη νεολαία και δεν λυπόταν ούτε τις δυνάμεις ούτε το χρόνο του, παλεύοντας με κάθε διαθέσιμο μέσο για να μην πέσει το ποίμνιό του στα χέρια των διαφθορέων. Συγκέντρωσε γύρω του και άλλους δασκάλους του λόγου του Θεού και στο Β’ Συνέδριο καθηγητών που έγινε στο Μπερντιάνσκ τον Αύγουστο του 1917, ζήτησε από την πολιτεία να παραμείνει η διδασκαλία του θείου Λόγου στα σχολεία. Η τοπική εφημερίδα Ειδήσεις αναφέρεται στο περιστατικό με τα εξής:
«Δημιουργήθηκε αναταραχή στην αίθουσα του συνεδρίου, όταν ο πρόεδρος ανακοίνωσε την πρόταση των πατέρων – δασκάλων του Λόγου του Θεού για τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής! Ο ιερέας Λούκιν έψαχνε να βρει στο συνέδριο πρόσφορο έδαφος για την προπαγάνδα του και αφού του δόθηκε το δικαίωμα να τοποθετηθεί πάνω σ’ ένα ζήτημα, παράθεσε ένα απόθεμα αιτημάτων του τοπικού κλήρου με τη μορφή αγόρευσης. Ζήτησε αναθεώρηση της απόφασης του συνεδρίου για τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής, να επιτραπεί η είσοδος των εκπροσώπων του κλήρου στο προεδρείο καθώς και στις σχολικές επιτροπές και άλλα. Ωστόσο οι προσπάθειές του αυτές σύντομα θα πέσουν στο κενό».
Η ίδια εφημερίδα την επόμενη μέρα δημοσίευσε με ύφος ειρωνικό και ένα άρθρο με τίτλο «Στο συνέδριο των δασκάλων». Παραθέτουμε αποσπάσματα του άρθρου αυτού:
«… Ακούστηκε η ελεύθερη φωνή του νέου δασκάλου, του μάρτυρα αυτού της λαϊκής εκπαίδευσης. Οι καινούργιοι καιροί απαιτούν καινούργιες αρχές. Τα καινούργια πουλάκια, καινούργια τραγούδια.
»Κορυφαίο σημείο της πρώτης μέρας του συνεδρίου ήταν το θέμα του χωρισμού της θρησκείας από το σχολείο, ώστε να κατοχυρωθεί μια από τις μεγαλύτερες ελευθερίες, η ελευθερία της συνείδησης.
»Εντελώς τυχαία όμως βρέθηκε εκεί ο Λούκιν. Απλά περνούσε από κει και μπήκε μέσα. Ήρθε, είδε και ήθελε να νικήσει… Ποιόν:
»Το ελεύθερο σχολείο!
»Στάθηκαν εκεί αντιμέτωποι δύο κόσμοι: Ο απαρχαιωμένος του π. Λούκιν και ο νεογέννητος λαϊκός δάσκαλος…»
«Ο καινούργιος κόσμος δεν φοβήθηκε τη σπασμωδική προσπάθεια του παλιού, να επαναφέρει τα περασμένα μεγαλεία του. Και τα 187 κεφάλαια, ελεύθερα από τη σκλαβιά, απάντησαν στον π. Λούκιν: Πάτερ, το τραγούδι σου πάλιωσε πια».
«Από δω και μπρος η θρησκεία είναι προσωπική υπόθεση του πολίτη. Δεν τολμά κανείς με τα βρόμικα χέρια του να ψάξει την ψυχή του άλλου για το τι πιστεύει.
»Ήταν μόνος του ο π. Λούκιν.
»Ή μάλλον, όχι εντελώς μόνος… είχε υποστηρικτή και τον εβραίο ραβίνο…»
Λίγο καιρό μετά ακολούθησε η Οκτωβριανή επανάσταση, την οποία αρχικά στην περιφέρεια της Μεγάλης Αυτοκρατορίας δεν την πήραν και πολύ στα σοβαρά. Όταν όμως οι δημιουργοί του «καινούργιου κόσμου» άρχισαν με μανία να αναζητούν «εχθρούς του λαού» και να απομυζούν διψασμένα το αίμα τους, τότε το κλίμα έγινε ιδιαίτερα τρομακτικό. Ο π. Αλέξανδρος, με το φωτισμένο και ανοιχτό μυαλό του, έβλεπε και κατανοούσε πολλά πράγματα, τα οποία με απλό και κατανοητό τρόπο τα μετέφερε και στο ποίμνιό του. Τα ενθουσιώδη και θαρρετά κηρύγματά του ήταν ιδιαίτερα δυσάρεστα και επικίνδυνα για τους ανίσχυρους ακόμη μπολσεβίκους της περιοχής.
Το γεγονός του συλλαλητηρίου μαθεύτηκε. Ο Κισιλένκο, που βρισκόταν ήδη στη φυλακή, οδηγήθηκε απ’ αυτό το επαναστατικό δικαστήριο, όπου αναγνώρισε την ενοχή του και έδωσε υπόσχεση να μην αναμιχθεί ποτέ πια με την πολιτική, εξαγοράζοντας έτσι την ελευθερία του. Από τον πρωθιερέα Λούκιν ωστόσο η νέα εξουσία γνώριζε πως δεν μπορούσε να περιμένει παρόμοια συμπεριφορά, γι’ αυτό και επιβεβαιώνοντας τα δικά του λόγια, φέρθηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα. Ο χαρισματικός ιερέας ήταν γνωστός και σεβαστός σε όλους τους πολίτες για την ευθύτητα και την αυθεντικότητα των λόγων και των πράξεών του. Το θάρρος με το οποίο στηλίτευε τα ψεύδη και τις αυθαιρεσίες διακινδυνεύοντας όχι μόνο την άνεσή του αλλά και την ίδια τη ζωή του, είχε εμπνεύσει βαθύ σεβασμό προς το πρόσωπό του. Τα λόγια του επηρέαζαν βαθιά και τη συμπεριφορά του προσπαθούσαν πολλοί να τη μιμηθούν, και αυτά φυσικά αποτελούσαν ένα ισχυρό και διαρκή πονοκέφαλο στο στρατόπεδο των μπολσεβίκων, οι οποίοι ζητούσαν αφορμή να τον ξεφορτωθούν ολοκληρωτικά. Και φυσικά
δεν άργησαν να την βρουν.
Σ’ ένα κήρυγμά του μετά τη θεία Λειτουργία ο π. Αλέξανδρος αναφέρθηκε στην ανάγκη να μετανοήσουν όλοι εκείνοι που στράφηκαν ενάντια στην Εκκλησία και τη νόμιμη εξουσία, και παρέσυραν και πλήθος κόσμου στην αυθαιρεσία των αμφίβολων ελευθεριών της επανάστασης. Κάλεσε δε όλους, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, να αντιστέκονται στην αυθαιρεσία και τη βία που καθημερινά αντίκρυζαν γύρω τους. Τα λόγια του «σφυρίχτηκαν» στα αυτιά των μπολσεβίκων του εργοστασίου, και μιάμιση ώρα μετά, ο κόκκινος στρατός είχε περικυκλώσει το ναό της Αναλήψεως. Στη διαταγή τους να εκκενωθεί ο ναός, κανείς δεν υπάκουσε, και μάλιστα οι γυναίκες άρχισαν να τους πετροβολούν αποκαλώντας τους ιερόσυλους. Όταν τόλμησαν να ζητήσουν να τους παραδώσουν τον π. Αλέξανδρο, το πλήθος άρχισε να ωρύεται. Αγνοώντας την οργή του κόσμου, προσπάθησαν μόνοι τους να πλησιάσουν για να τον συλλάβουν, αλλά έπεσαν σ’ ένα σφιχτοδεμένο ανθρώπινο τείχος που υψώθηκε δυναμικά και αποφασιστικά γύρω από τον αγαπημένο του ποιμένα. Άρχισαν να συλλαμβάνουν τις
πρωτεργάτριες της αντίστασης κατά του κόκκινου στρατού, αλλά προς υπεράσπισή τους έσπευσαν ο ανθυπολοχαγός Πανασένκο και κάποιος από τους γνωστούς γαιοκτήμονες της περιοχής, ο Ιβάν Μπεσόνωφ, που βοηθούσαν τον πατέρα Αλέξανδρο. Αρχικά φάνηκε πως υποχώρησαν και ευτυχώς αποφεύχθηκε η αιματοχυσία, όμως έδωσαν τη θέση τους στο πυροσβεστικό σώμα, το οποίο και διέλυσε τελικά τους συγκεντρωμένους ενορίτες εκτοξεύοντας με πίεση πάνω τους παγωμένο νερό.
Ο π. Αλέξανδρος συνελήφθη και, όπως και οι ίδιοι γνώριζαν εκ των προτέρων, παρέμεινε μέχρι τέλους πιστός σ’ όσα με συνέπεια σ’ όλη τη ζωή του δίδασκε. Η συνειδητή μη αποδοχή της επανάστασης και η απροκάλυπτη δημόσια τοποθέτησή του ενάντια σ’ αυτήν, που δεν είχε να κάνει με καμιά πολιτική τοποθέτηση, παρά μόνο με την αγάπη του για το Θεό και για το ποίμνιο που Αυτός του είχε εμπιστευθεί και την αγωνία του να το προστατεύσει από πλάνες υποσχέσεις και βίαια επιβαλλόμενες «ελευθερίες», καθόρισαν δυστυχώς την ανθρώπινη μοίρα του. Το 1919, μετά από καταδικαστική απόφαση της κεντρικής επιτροπής, ο πρωθιερέας Αλέξανδρος Λούκιν εκτελέστηκε. Μαζί του εκτελέστηκε και ο Ιβάν Μπεσόνωφ, που τόλμησε την επεισοδιακή εκείνη μέρα της σύλληψής του να τον υπερασπισθεί. Οι μπολσεβίκοι κατάφεραν να θέσουν τέλος στην επίγεια δράση του. Αυτοί πίστευαν αφού δεν τον έβλεπαν πια μπροστά τους, ούτε ενοχλούσαν τα αυτιά τους τα φλογερά του κηρύγματα. Αγνοούσαν όμως μια μεγάλη αλήθεια, την οποία ωστόσο το αγαπημένο του ποίμνιο γνώριζε
πολύ καλά˙ πως οι Άγιοι μένουν εις τον αιώνα, και οι επουράνιες πρεσβείες τους είναι ισχυρότερες από την επίγεια δράση και παρουσία τους.
Από το βιβλίο: στη δίνη ενός κόσμου που άλλαζε, «Οι Νεομάρτυρες του Μπερντιάνσκ», του Π. Νικολάου Ντονιένκο.
Μετάφραση, Μαρίνας Μουμλάντζε.
Εκδόσεις: Εν πλω. Πορφύρα. Αθήναι, 2012.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
