(Τι λένε οι σχετικοί ύμνοι – κατ’ επιλογήν)
1. Για να παλέψει ο Χριστός, ως Ζωή με τον θάνατο:
«Ήνοικται τα πρόθυρα, της του Λαζάρου ζωοποιΐας: Χριστός γαρ ήκει, ως εξ ύπνου εγείραι τον θανέντα, και καταπαλαίσαι, ζωή τον θάνατον» (Ειρμός Η’ Ωδής Κανόνος Όρθρου Δευτέρας προ των Βαΐων). Άρχισαν τα προεόρτια της αναστάσεως του Λαζάρου. Διότι έρχεται ο Χριστός για να σηκώσει τον πεθαμένο σαν από ύπνο, και να παλέψει ως Ζωή με τον θάνατο.
2. Για να δοξαστεί ο Χριστός ως Θεός:
«Κύριε, πέραν Ιορδάνου σαρκί διατρίβων, προαγορεύεις Λαζάρου την νόσον, προς θάνατον μη είναι, αλλ’ υπέρ σου του Θεού ημών της δόξης γεγενήσθαι. Δόξα τη μεγαλουργία σου και παντοκρατορία σου, ότι καθείλες τον θάνατον, διά πλήθος ελέους Φιλάνθρωπε» (Στιχηρό Εσπερινού Δευτέρας προ των Βαΐων). Κύριε, μένοντας ως άνθρωπος στην περιοχή πέρα από τον Ιορδάνη, προφητεύεις πως η αρρώστεια του Λαζάρου δεν είναι “προς θάνατον”, αλλά συνέβη για τη δική Σου δόξα, που είσαι Θεός. Δόξα στα μεγάλα Σου έργα και την παντοδυναμία Σου, διότι νίκησες τον θάνατο γιατί έχεις, Φιλάνθρωπε, μεγάλο έλεος.
3. Για την επιστροφή του Λαζάρου από τη φθορά στη ζωή:
«Νυν ευπρεπίσθητι, ω Βηθανία εν χαρά ποιούσα, την δοχήν του Βασιλέως των απάντων, ότι ήξει επί σε, ίνα τον Λάζαρον δείξη, παλινδρομούντα εκ της φθοράς προς ζωήν» (Τροπάριο Ζ’ Ωδής Κανόνος Όρθρου Τρίτης προ των Βαΐων). Βηθανία, στολίσου τώρα με χαρά, ετοιμάζοντας την υποδοχή του Βασιλιά των όλων, του Χριστού, διότι θα έλθει σ’ εσένα για να δείξει τον Λάζαρο να επιστρέφει από τη φθορά του θανάτου προς τη ζωή.
4. Για να δεσμεύσει ο Χριστός τον θάνατο:
«Βηθανία χόρευε: επί σε γάρ, ήξει ο Χριστός, θαύμα σοι εκτελών, μέγα και φρικτόν, δεσμεύσας τον θάνατον, αναστήσει, πάντως ως Θεός, Λάζαρον θνήξαντα, και τον κτίστην μεγαλύνοντα» (Τροπάριο Θ’ Ωδής Κανόνος Όρθρου Τρίτης προ των Βαΐων). Χόρευε Βηθανία. Διότι θα έλθει προς εσένα ο Χριστός, κάνοντας για χάρη σου θαύμα μεγάλο και φοβερό, δεσμεύοντας τον θάνατο, και δίχως άλλο θα αναστήσει ως Θεός τον Λάζαρο, που πέθανε και δοξάζει τον Δημιουργό.
5. Για να βεβαιώσει ο Χριστός ότι κι’ Αυτός θα αναστηθεί:
«Σήμερον εναπέψυξεν ο Λάζαρος, και θρηνεί τούτον Βηθανία, ον ο Σωτήρ ημών, εγείρεις εκ των νεκρών, προπιστούσαι εν τω φίλω σου, τα της Αναστάσεώς σου της φρικτής, του Άδου την νέκρωσιν, και Αδάμ την ζωήν, διά τούτο σε υμνούμεν» (Στιχηρό Εσπερινού Τρίτης προ των Βαΐων). Σήμερα θρηνεί η Βηθανία γιατί πέθανε ο Λάζαρος τον οποίον Εσύ Σωτήρα μας θα αναστήσεις από τους νεκρούς. Βεβαιώνεις έτσι από πριν, με την ανάσταση του φίλου Σου τα σχετικά με τη δική Σου φοβερή Ανάσταση, τη νέκρωση του Άδη και την επιστροφή στη ζωή του Αδάμ. Γι’ αυτό Σε υμνούμε.
«Προπιστών την ένδοξον Έγερσιν, την σην ω Σωτήρ μου, νεκρόν τετραήμερον, εκ του Άδου ελευθεροίς, τον Λάζαρον, εν ύμνοις μεγαλύνω σε» (Τροπάριο Θ’ Ωδής Κανόνος του Όρθρου, Σαββάτου του Λαζάρου). Βεβαιώνοντας από πριν τη δική Σου δοξασμένη Ανάσταση Σωτήρα μου, ελευθερώνεις από τον Άδη τον νεκρό Λάζαρο, που πέθανε πριν από τέσσερις ημέρες. Σε δοξάζω με ύμνους.
6. Για να δείξει ότι ο Χριστός είναι η Ζωή:
«Λάζαρος σήμερον θανών, εκκομίζεται φίλος Χριστού, και θρηνωδούσιν αι περί την Μάρθαν, την αδελφικήν συμφοράν ο δε Χριστός εν χαρά, μεταβαίνει προς αυτόν, του δείξαι τοις λαοίς, ότι εστίν αυτός, η ζωή των απάντων» (Ειρμός Ή Ωδής Κανόνος Όρθρου Τρίτης προ των Βαΐων). Σήμερα ο Λάζαρος, ο φίλος του Χριστού, πεθαίνοντας μεταφέρεται στον τάφο και θρηνούν οι φίλες της Μάρθας τη συμφορά του αδελφού της. Ο Χριστός όμως με χαρά μεταβαίνει προς αυτόν – να τον αναστήσει – και να δείξει στα πλήθη, ότι Αυτός είναι η ζωή όλων.
7. Για να γίνει ο Λάζαρος το προοίμιο της παλιγγενεσίας:
«Κύριε, η φωνή σου κατέλυσε, του Άδου τα βασίλεια, και ο λόγος της εξουσίας σου, ήγειρεν εκ τάφου τετραήμερον, και γέγονεν ο Λάζαρος, της παλιγγενεσίας, προοίμιον σωτήριον. Πάντα δυνατά σοι Δέσποτα, τω πάντων Βασιλεί, δώρησαι τοις δούλοις σου, ιλασμόν και το μέγα έλεος» (Στιχηρό Εσπερινού Σαββάτου Λαζάρου). Κύριε, η φωνή Σου κατήργησε τα βασίλεια του Άδη, και ο εξουσιαστικός Σου λόγος ανέστησε από τον τάφο τον Λάζαρο, που πέθανε πριν από τέσσερις ημέρες. Και έγινε ο Λάζαρος το προοίμιο της αναγεννήσεως, που οδηγεί στη σωτηρία. Όλα μπορείς να τα κάνεις, Δέσποτα, εσύ ο Βασιλιάς των πάντων. Χάρισε στους δούλους Σου συγχώρηση και το μέγα έλεος.
8. Για να δείξει ο Χριστός δακρύζοντας ότι είναι αληθινός άνθρωπος:
«Εδάκρυσας Κύριε επί Λαζάρω, δεικνύων την σάρκωσιν, της οικονομίας σου, και ότι φύσει Θεός, υπάρχων, φύσει καθ’ ημάς, γέγονας άνθρωπος» (Τροπάριο Α’ Ωδής
Κανόνα Αποδείπνου Σαββάτου του Λαζάρου).
Κύριε, δάκρυσες για τον Λάζαρο δείχνοντας έτσι ότι έγινες άνθρωπος για το έργο της σωτηρίας του ανθρώπου, και ότι όντας στη φύση Θεός, έγινες στη φύση
και άνθρωπος όπως εμείς.
«Εδάκρυσας, επί φίλω Σωτήρ μου, πιστούμενος την ημών, ως εφόρεσας φύσιν, και τούτον ανέστησας» (Τροπάριο Β’ Ωδής Κανόνα Αποδείπνου Σαββάτου του Λαζάρου).
Σωτήρα μου, δάκρυσες για τον φίλο Σου τον Λάζαρο, βεβαιώνοντας έτσι ότι φόρεσες τη δική μας φύση, και τον ανέστησες.
9. Για να φανεί η δύναμη του Χριστού:
«Ο άπνους ήκουσε, το πρόσταγμά σου, Δεύρο έξω Λάζαρε, δρομαίος ανίστατο συν τοις σπαργάνοις, και ήλλατο Αγαθέ, δείκνυς το κράτος σου» (Τροπάριο Δ’ Ωδής
Κανόνα Αποδείπνου Σαββάτου του Λαζάρου).
Ο νεκρός που δεν ανέπνεε, άκουσε Αγαθέ Κύριε, το πρόσταγμά Σου: Λάζαρε βγες έξω. Και γρήγορα σηκώθηκε με τα σπάργανα του τάφου και έτρεξε, δείχνοντας τη
δύναμή Σου.
10. Για να δείξει ο Χριστός ότι είναι Θεός νεκρών και ζώντων:
«Ζωή υπάρχων Κύριε, και φως αληθινόν, Λάζαρον νεκρόν φωνήσας ανέστησας, ως δυνατός γαρ πάσιν έδειξας, ότι Θεός ζώντων, και νεκρών υπάρχεις» (Τροπάριο Ε’ Ωδής Κανόνα Αποδείπνου Σαββάτου του Λαζάρου). Κύριε, Εσύ που είσαι η Ζωή και το αληθινό φως, φωνάζοντας τον νεκρό Λάζαρο τον ανέστησες. Και βέβαια, ως δυνατός, έδειξες σε όλους ότι είσαι ο Θεός των ζωντανών και των νεκρών.
11. Για να μας βεβαιώσει ο Χριστός, ότι όλοι θα αναστηθούμε:
«Την κοινήν Ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον, Χριστέ ο Θεός, όθεν και ημείς ως οι Παίδες, τα της νίκης σύμβολα φέροντες, σοι τω νικητή του θανάτου βοώμεν, Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου» (Το Απολυτίκιο του Σαββάτου του Λαζάρου και της Κυριακής των Βαΐων). Χριστέ ο Θεός μας, δίνοντας βεβαίωση για το ότι θα αναστηθούν όλοι οι άνθρωποι, ανέστησες από τους νεκρούς τον Λάζαρο, πριν από το πάθος Σου. Γι’ αυτό κι εμείς σαν τα παιδιά, κρατώντας τα σύμβολα της νίκης, τους φοίνικες, φωνάζουμε δυνατά σ’ Εσένα τον νικητή του θανάτου: Δόξα στον Ύψιστο Θεό. Ευλογημένος είναι Αυτός που έρχεται σταλμένος από τον Κύριο.
12. Για να βεβαιώσει ο Χριστός, ότι έχει δύο φύσεις:
«Ανάστασις και ζωή των ανθρώπων, υπάρχων Χριστέ, εν τω μνήματι Λαζάρου επέστης, πιστούμενος ημίν τας δύο ουσίας σου μακρόθυμε, ότι Θεός και άνθρωπος, εξ αγνής Παρθένου παραγέγονας ως μεν γαρ βροτός, επερώτας, που τίθεται; ως δε Θεός ανέστησας, ζωηφόρω νεύματι, τον τετραήμερον» (Στιχηρό των Αίνων του Σαββάτου του Λαζάρου). Χριστέ, Εσύ που είσαι η Ανάσταση και η Ζωή των ανθρώπων, έφτασες στο μνήμα του Λαζάρου βεβαιώνοντάς μας, μακρόθυμε, πως έχεις δύο φύσεις, δηλαδή ότι είσαι Θεός και άνθρωπος, που γεννήθηκες από την αγνή Παρθένο. Και ως άνθρωπος μεν ρωτούσες: Που τοποθετήθηκε ο Λάζαρος. Ως Θεός πάλι ανέστησες, τον επί τέσσερις ημέρες πεθαμένον, με νεύμα Σου που του έδωσε ζωή.
13. Για να δείξει ο Χριστός ότι Αυτός πληροί τα πάντα:
«Τεταρταίον ήγειρες τον φίλον σου Χριστέ, και τον της Μάρθας και Μαρίας θρήνον έπαυσας, υποδεικνύων τοις πάσιν, ότι αυτός ει ο τα πάντα πληρών, θεϊκή δυναστεία, αυτεξουσίω θελήματι, ω τα χερουβίμ βοά απαύστως, Ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ει ο επί πάντων Θεός, δόξα σοι» (Στιχηρό των Αίνων του Σαββάτου του Λαζάρου). Χριστέ, ανέστησες τον φίλο Σου Λάζαρο που ήταν πεθαμένος ήδη τέσσερις ημέρες, και σταμάτησες τον θρήνο της Μάρθας και της Μαρίας, δείχνοντας με τον τρόπο αυτό σε όλους, ότι Εσύ είσαι Αυτός που όλα τα γεμίζεις με τη θεϊκή Σου δύναμη και ενεργείς με τη δική Σου θέληση και προς τον Οποίον τα Χερουβίμ φωνάζουν αδιάκοπα: Δόξα στον Ύψιστο Θεό. Ευλογημένος είναι Αυτός που έρχεται σταλμένος από τον Κύριο.
Σύμφωνα με τους ύμνους, τι μπορεί ο καθένας μας να πει προς τον Κύριο και σε σχέση με τη γιορτή της Αναστάσεως του Λαζάρου; Μπορεί να πει:
α. Ανάστησέ με από τη νέκρωση των αμαρτημάτων μου:
«Ο νεκρόν οδωδότα, Λάζαρον εγείρας Χριστέ τετραήμερον, εξανάστησόν με, νεκρωθέντα νυν αμαρτήμασι, και τεθέντα λάκκω, και σκοτεινή σκιά θανάτου αλλά ρύσαι, και σώσον ως εύσπλαγχνος » (Τροπάριο Ε’ Ωδής Κανόνα Όρθρου Σαββάτου του Λαζάρου). Χριστέ, Εσύ που ανέστησες τον νεκρό επί τέσσερις ημέρες Λάζαρο που ήδη μύριζε άσχημα, ανάστησε τώρα και εμένα που έχω νεκρωθεί από τα αμαρτήματα και τοποθετηθεί στον λάκκο και τη μαύρη σκιά του θανάτου. Αλλά γλύτωσέ με και σώσε με, Εσύ ο σπλαχνικός.
β. Άρπαξέ με από τα πάθη μου:
«Ω φωνής θεοφθόγγου, θείας τε δυνάμεως, Σώτερ του κράτους σου! δι ης Άδου πύλας, του παμφάγου θανάτου συνέτριψας, αλλ’ εξάρπασόν με, ώσπερ τον πριν εκ των παθών μου τετραήμερον φίλον σου Λάζαρον» (Τροπάριο Ε’ Ωδής Κανόνα Όρθρου Σαββάτου του Λαζάρου). Ω Σωτήρα, η φωνή Σου με τα λόγια Θεού που δείχνει τη θεία δύναμη και την εξουσία Σου! Μ’ αυτήν συνέτριψες τις πύλες του Άδη του παμφάγου θανάτου. Όμως άρπαξε κι εμένα και βγάλε με έξω από τα πάθη μου, όπως ακριβώς πριν άρπαξες από τον τάφο τον φίλο Σου Λάζαρο, που ήταν τέσσερις ημέρες νεκρός.
«Καθώς είπας Κύριε τη Μάρθα, Εγώ ειμι η ανάστασις, έργω τον λόγον επλήρωσας, εξ Άδου καλέσας τον Λάζαρον. Καμέ φιλάνθρωπε, νεκρόν τοις πάθεσιν, ως συμπαθής εξανάστησον, δέομαι» (Τροπάριο των Αίνων, Σαββάτον τον Λαζάρου). Κύριε, όπως είπες στη Μάρθα «Εγώ είμαι η Ανάσταση», συμπλήρωσες τον λόγο αυτό με έργο καλώντας τον Λάζαρο να επιστρέψει από τον Άδη. Και εμένα, φιλάνθρωπε, Εσύ που δείχνεις συμπάθεια, σε παρακαλώ, ανάστησέ με, που βρίσκομαι νεκρός στα πάθη μου.
Από το βιβλίο του Θεολόγου – Φιλολόγου, Γεωργίου Μαυρομάτη, «η Ανάσταση του Λαζάρου», εκδόσεις Τέρτιος, Κατερίνη.
Παράβαλε και:
Το Σάββατον του Λαζάρου – υμνολογική εκλογή.
Σχόλια στην Ανάσταση του Αγίου Λαζάρου
Αγίου Ρωμανού του μελωδού – κοντάκιον εις τον δίκαιον και τετραήμερον Λάζαρον(Β).
Αγίου Ρωμανού του Μελωδού – κοντάκιον εις τον Όσιον και Δίκαιον και τετραήμερον Λάζαρον(Α).
Η ανάσταση του Λαζάρου. Ο Άγιος Λάζαρος πολιούχος της Λάρνακας Κύπρου.
Η Ανάσταση του Λαζάρου – ομιλία του Μακαριστού Γέροντος, Ιωσήφ του Βατοπαιδινού.
Η Ανάσταση του Λαζάρου – Λεβ Ζιλλέ.
Η ανάστασις του Λαζάρου και το μέγα Συνέδριο: οι αρχιερείς αποφασίζουν να σκοτώσουν τον Λάζαρο.
