Τη ΚΑ’ του αυτού μηνός (Ιουνίου), Μνήμη του Αγίου ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Νικήτα του νέου του Νισυρίου, του εν Χίω αθλήσαντος.
Τμηθείς Νικήτα τον σον αυχένα ξίφει
Τέτμηκας εχθρού τας πανουργίας πάσας.
Εικάδι αμφί πρώτη τμήθη Νικήτα κεφαλή.
Ούτος ο νέος Μάρτυς του Χριστού Νικήτας, ήτον από την Νίσυρον, η οποία είναι μία μικρά νήσος, αναμεταξύ της Κω και της Ρόδου κειμένη. Χριστιανών γονέων υιός• ο δε πατήρ αυτού, ως επισημότερος των άλλων, ήτο προεστώς της νήσου, αλλ’ όμως δια κάποια του εγκλήματα, τον έσυραν εις το κριτήριον, και εκεί κρινόμενος και εξεταζόμενος εφοβήθη, και επροτίμησεν ο άφρων την πρόσκαιρον ταύτην ζωήν, από την αιώνιον. Όθεν αρνηθείς την εις Χριστόν πίστιν, ετούρκευσεν ο τρισάθλιος, και ούτως απέφυγεν την κρίσιν, αφ’ ου δε ετούρκευσεν αυτός, συνέλαβον οι Αγαρηνοί και τα παιδιά του, κατά την συνήθειάν τους, και τα ετούρκευσαν, μετά δε των άλλων ετούρκευσαν και τούτον τον Νικήταν, περί του οποίου είναι ενταύθα ο λόγος. Ομοίως και η μήτηρ του [δια να μη χωρισθή ίσως από τα τέκνα της, άδηλος γαρ η αιτία] , αρνηθείσα τον Χριστόν, εδέχθη τον τουρκισμό η παναθλία, και όλη πλέον η οικογένεια εκείνη, παρεδόθη τω Σατανά.
Ο δε Νικήτας, τόσον πολλά νέος ήτον εις την ηλικίαν τότε, ώστε όπου δεν έλαβε παντελώς ιδέαν χριστιανισμού, αλλά τούρκος εγνώρισε τον κόσμον, και με τουρκικά φρονήματα ανετρέφετο, και προέκοπτε μάλιστα εν τω μωαμεθανισμώ, καθώς ο Παύλος εν τω Ιουδαϊσμω προτού να φωτισθή ουρανόθεν, και να ελθη εις την επίγνωσιν της αληθείας. Επρόκοπτε λέγω, και πολύν εδείκνυε ζήλον δια την πλάνην, εις την οποίαν ευρέθη. Όθεν και ο φιλάνθρωπος Θεός, ο θέλων πάντας σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν, από τον ζήλον εκείνον τον ου κατ’ επίγνωσιν, τον έφερεν εις επίγνωσιν αληθείας και θεοσεβείας, καθώς και τον θείον Παύλον. Πως δε και με ποίον τρόπον, ακούσατε συντόμως την περί τούτου διήγησιν, δια να θαυμάσητε τους νόμους οπού μεταχειρίζεται η πάνσοφος του Θεού πρόνοια δια την σωτηρίαν των ανθρώπων.
Συνέβη εν μιά των ημερών, να μαλώση με ένα τουρκόπουλον, με τον οποίον εσυναναστρέφετο, και η μήτηρ εκείνου του άλλου παιδίου, ηξεύρουσα τα περί του Νικήτα, τον ύβρισε, και πολλά σκληρά λόγια τον ελάλησεν, ονομάζουσα αυτόν μουρτάτην [ακάθαρτον] και άπιστον, και άλλα παρόμοια οπού συνηθίζουν αυτοί να λέγουν εις τους από χριστιανών εις την πλάνην αυτών επιστρέφοντας. Ο δε Νικήτας αν και παιδίον, πλην ζηλωτής, καθώς είρηται, δεν υπέφερεν τας ύβρεις και τους ονειδισμούς εκείνους. Όθεν τρέχει με πολλήν λύπην και αγανάκτησιν, και φανερώνει τα γενόμενα εις την μητέραν του, και ζητεί απαραιτήτως από αυτήν να του ειπή δια ποίαν αιτίαν να τον ονειδίζη ως άπιστον. Αυτή όμως τον έλεγε, να μην νομίση τίποτε, λέγουσα• Δεν σε μέλει, ας το είπε. Τίποτε δεν είναι, ο θυμός την επαρακίνησε να το ειπή. Ο δε Νικήτας δεν κατεπείθετο• αλλ’ εζήτει με μεγάλην έρευναν, ωσάν να τον εβίαζε τις να μάθη. Τέλος πάντων, ύστερον από πολλήν ώραν και από πολλήν εξέτασιν βιασθείσα, του διηγήθη την αρχήν τους• τι ήσαν, και που κατήντησαν.
Ταύτα παρά της μητρός του ακούσας, την ηρώτησεν, λέγων• Και τι με έλεγαν όταν ήμην Χριστιανός; Και αυτή απεκρίθη ότι τον ωνόμαζον Νικήταν. Εσιώπησε λοιπόν και ησύχασε πλέον, μαθών ότι δικαίως, τρόπον τινά, τον ωνείδισεν, ωσάν οπού δεν ήτον από τους προγόνους του τούρκος, όμως κατά άλλον τρόπον εσυγχίσθη και ελυπήθη λύπην μεγάλην, δια τι να χάση την προγονικήν του πίστιν, και να ευρίσκεται εις την τουρκικήν, την ξένην, υβριζόμενος και ως άπιστος. Τοιούτοι θεϊκοί και σωτήριοι λογισμοί ανέβησαν εις τον νουν του ευλογημένου Νικήτα, όθεν εσυλλογίζετο μόνος, χωρίς να φανερώση τους λογισμούς του εις τινα, με ποίον τρόπον να επιστρέψη και να έλθη πάλιν εις την προγονικήν του χριστιανικήν πίστιν. Εις καιρούς οπού τους τοιούτους λογισμούς έτρεφε μέσα εις τον νουν του, και εζήτει ευκαιρίαν να φύγη κρυφίως από τους γονείς του, δια να υπάγη εις άλλον χριστιανικόν τόπον και εμποδίζετο από πλοίον, και από τα χρειαζούμενα του ταξειδίου, εις ένα τοιούτον καιρόν λέγω,
ευδόκησεν ο Θεός, και ευρέθη καΐκι, μέσα εις το οποίον εμβαρκαρίσθη, και εβγήκεν εις ένα από τα Μαστιχόχωρα της Χίου, Λιθής λιμένας λεγόμενον. Εξελθών δε εις κάποιον μέρος εκεί ξένος και αγνώριστος, ηκολούθησεν έναν δρόμον, χωρίς να ηξεύρη που υπάγει, με καλάς ελπίδας όμως, ότι ο Θεός θέλει τον οδηγήση εις το θέλημά του το άγιον. Και κατά αλήθειαν ούτως έγινεν, διότι ο Θεός, ο ποιών το θέλημα των φοβουμένων αυτόν, τον ωδήγησε και τον έφερε, με κάθε λογής ασφάλειαν, ωσάν εις λιμένα σωτήριον, εις την Νέαν Μονήν. Ελθών δε εκεί, εφανέρωσεν εις τον ηγούμενον, τι άνθρωπος ήτον και ποίον σκοπόν είχε, και εζήτει παρ’ αυτού συμβουλήν τι να κάμη. Ο δε ηγούμενος τον έστειλε, και εξωμολογήθη εις ένα ενάρετον αρχιερέα οπού ησύχαζε τότε εκεί, πρώην Θηβών Μακάριον το όνομα, έπειτα τον εκατήχησαν, τον εμύρωσαν, και μετά ταύτα διέτριβε μέσα εις το Μοναστήριον, αγνώριστος εις τους πολλούς.
Διατρίβων δε εκεί, έκαμνε μερικά καλά, αλλά με τρόπον παιδαριώδη. Ήγουν έπερνε κηρία και επήγαινε μόνος εις τον νάρθηκα της Εκκλησίας, και τα ήναπτεν, άλλα εις το μανουάλιον οπού είναι εκεί, άλλα εις άλλους Αγίους οπού είναι τριγύρω εις τους τοίχους ζωγραφισμένοι. Έπειτα προσηύχετο όπως ήξευρεν, εμετάνοιζε και ούτως επέρνα τον καιρόν του μέσα εις την Εκκλησίαν με νηστείαν και εγκράτειαν• εζήτησε δε και αγιασμόν, και τον εβάσταζε πάντοτε επάνω του μέσα εις υάλινον δοχείον, και εις κάθε ολίγην ώραν έπινεν από αυτόν. Δι’ αυτά λοιπόν και άλλα παρόμοια οπού τον έβλεπαν να κάμνη, άλλοι τον ενόμιζαν σαλλόν, και άλλοι πολλά ευλαβή. Με αυτά όμως, τόσον εθερμάνθη από την αγάπην της ευσεβείας, τόσον ήναψεν η καρδία του από τον έρωτα του Χριστού, ώστε οπού ακούσας κάποιαν φοράν τον λόγον, ότι οι εξομώσαντες είναι χρεία να κηρύξουν παρρησία την πίστιν οπού ηρνήθησαν, να ομολογήσουν τον Χριστόν, και να χύσουν το αίμά τους δια την αγάπην Του, τον εδέχθη με άρρητον χαράν και αγαλλίασιν της ψυχής του, και εδόθη όλος εις
αυτόν τον λογισμόν• να αποθάνη δηλαδή υπέρ πίστεως και να μαρτυρήση υπέρ Χριστού.
Ανέβη δε μετά ταύτα και εις το σπήλαιον των Αγίων Πατέρων [είναι δε αυτό το σπήλαιον επάνω εις ένα όρος, μέσα εις το οποίον ησκήτευον οι Όσιοι Πατέρες οι κτίτορες της Μονής, και οι μεταγενέστεροι το έκαμαν Εκκλησία], και έκαμνε πάλιν τα ίδια• ήναπτε κηρία, προσηύχετο, έκαμνε γονυκλισίας. Προς τούτοις ων αποφασισμένος εις τον υπέρ Χριστού θάνατον, έκαμνε και άλλο, από το οποίον μάλιστα, ενόμισαν εκείνοι οπού τον είδον, ότι δεν έχει σώας τας φρένας του•…
Παράβαλε και:
21 Ιουνίου, μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Ιουλιανού: Συναξάριον.
