—Μυριοκεφαλίτισσά μου Παναγία, έλα μαζί μας. Αξίωσέ μας να ‘ρθούμε στη χάρη σου με το καλό. Αντέστε κοπέλια, μη μάσε πιάσει το μεσημέρι.
Εκαμε το σταυρό της η θεια Μανούσαινα κι έπιασε να κατηφορίζει από το ορεινό χωριό για τα Μυριοκέφαλα. Η ίδια ξυπόλυτη και με ξέπλεκες τις ξανθές σγουρές πλεξίδες της. Ταξιμο στη Μυριοκεφαλίτισσα Παναγία, όταν αρρώστησε το Μανωλιό της.
Χαραμα 7 Σεπτεμβρίου. Μαζί με άλλους ταξιμάρηδες χωριανούς βαδίζει ώρες στα στενά μονοπάτια του βουνού, τα γεμάτα χαλίκια, πέτρες, ριζιμιές και ευωδιαστούς θύμους. Πατούλιες, πατούλιες¹, οι προσκυνητές ξεκινούν από τα γύρω χωριά για τη Χαρη Της. Κουβέντες χαρωπές, χωρατά και τραγούδια ριζίτικα αντιλαλούν στ ἀπόκρημνα βουνά. Από κοντά οι κοτσυφοί και τα σιγαρδέλια φτερουγάνε κελαηδώντας από τα ασφενδάμια και τους πρίνους. Περνούν το ρέμα, αφού ξεδιψάσουν με το δροσερό νερό του κι ανηφορίζοντας φθάνουν στα Μυριοκέφαλα. Το μικρό χωριό, σκαλωμένο στην πλαγιά, χωμένο στούς δρυγιάδες και τις ελιές, αγναντεύει από ψηλά τις Σφακιανές μαδάρες μέχρι τ ἀπέραντο χρυσογάλανο Κρητικό πέλαγος. Στολίδι του χωριού κι όλης της Κρήτης η περίφημη Σταυροπηγιακή μονή της Παναγίας της Αντιφωνήτριας, με τη χιλιετή ιστορική πορεία και λάμψη της.
Η θεια Μανούσαινα και οι συγχωριανοί της σμίγουν με τις χιλιάδες προσκυνητές από το Ρεθυμνο και την άλλη Κρήτη, που καταφθάνουν με τ’ αυτοκίνητα. Μπαίνουν στον μεγάλο προαύλειο χώρο με τα αναστηλωμένα κελλιά των μοναχών και το ψηλό καμπαναριό και παίρνουν σειρά στην ουρά για να προσκυνήσουν στον μικρό βυζαντινό ναο της Μεγαλόχαρης, την παλαιά θαυματουργή εικόνα της. Σε ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι, μέσα σε πολύτιμα αφιερώματα-τάματα και ευωδιαστά λουλούδια, η Μυριοκεφαλίτισσα Παναγία υποδέχεται τα παιδιά της. Σ’ αυτήν ολοχρονίς, αλλά ιδιαίτερα στη γιορτή της η ευσεβής ψυχή της Κρήτης ακουμπά σεβαστικά τα «θάρρη» της, κάθε λαχτάρα και δάκρυ της ευλαβικό. Γοργοχτυπά η καρδιά με δέος μπροστά της, λυγίζουν τα γόνατα, τρέχουν τα μάτια, ψελλίζουν τα χείλη. Ελπίδες, φόβοι, πόθοι μυστικοί, ευγνωμοσύνης παλμοί, όλα μπρος στη Μεγάλη Κυρά. Κι εκείνη, Μανα γλυκιά, τους χωρεί όλους στην «Πλατυτέρα των ουρανών» αγκαλιά της, τους ακούει, τους συγχωρεί, τους θεραπεύει.
Μοσχοβολούν οι βασιλικοί κι οι κατηφέδες. Μοσχοβολά ο αέρας ευωδιαστό λιβανωτό. Μοσχοβολούν και οι καρδιακές προσευχές και οι παρακλήσεις τους.
« Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς» σιγοψέλνουν καθισμένοι στα πεζούλια και στα σκαλιά της αυλής. Εκεί θα μείνουν όλη τη μέρα και τη νύχτα. Τα θυμιάματα σμίγουν με τα ριζίτικα, τις λύρες και τούς χορούς, έξω από την αυλή. Το πρωι στη λιτάνευση, την ώρα που η Μανα του Θεού προβάλλει ανθοστόλιστη, γονατίζει ο ουρανός και οι καρδιές για να περάσει, για να τους ευλογήσει.
—Βαστάτε με μωρέ, δε θωρώ πράμα. Παναγιά μου, το φως μου, ακούγεται μια φωνή.
Τρέχουν πολλοί να δουν, να βοηθήσουν. Ο μπαρμπα-Γιάκωβος Μαλινδρέτος από τον Κουρνά, του γερογιάννη του ψάλτη ο γιός, είχε τάξιμο στην Παναγία κάθε χρόνο να φέρνει με το φορτηγό του τσάμπα τούς χωριανούς του στη Χαρη Της. Οφέτος όμως — ε, ας βγάλει κάτι — σκέφτηκε• και το ‘καμε. Και τώρα τυφλός, αναβαστιέται από τη θεια-Δεσποινα, τη γρια μάνα του, που σταυροκοπιέται κλαίγοντας.
«Μυριοκεφαλίτισσα Παναγία μου, συχώρα μας. Κανε το θαύμα σου».
Ο μπαρμπα-Γιάκωβος μπρούμητα πεσμένος, κλαίει ντροπιασμένος με αναφιλητά. Κι η Παναγία με τη μεγάλη καρδιά και χάρη του κάνει τη χάρη. Δινει και πάλι το φως στον μετανιωμένο Γιάκωβο. Οι καμπάνες χτυπούν, χτυπούν χαρμόσυνα. Διαλαλούν το καινούριο της θαύμα². Κι ο κόσμος αναρριγά, κλαίει, δοξολογεί. Κι άλλο θαύμα κοντά στα τόσα της άλλα. Θαύματα σε δαιμονισμένους, σε άτεκνους, σε ποικίλες αρώστιες, σε ανομβρίες, σε εθνικές συμφορές.
Μυρια τα προσκυνήματα της Παναγίας μας, σε τόσες γωνιές της πατρίδας μας, μύρια και τα θαύματά της. Και στα Μυριοκέφαλα.
Εκεί ο κάθε προσκυνητής, περισσότερο πληγωμένος παρά ποτέ, όπως παλιά και σήμερα, ακουμπά κι ελπίζει και ζει κατά το βαθμό της πίστης του τα αναρίθμητα θαύματά της.
«Δοξα να χεις Μυριοκεφαλίτισσά μας Παναγία».
Σ. Π.
1. Ομάδες, ομάδες.
2. Πραγματικό γεγονός.
Βοήθημα: Πρωτ. Ιωάννη Λελεδάκη, «Παναγία Αντιφωνήτρια Μυριοκεφάλων».
— Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΜΥΡΙΟΚΕΦΑΛΙΤΙΣΣΑΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ•
Κτίστηκε στις αρχές του 11ου αιώνα από τον Κρητικό άγιο Ιωάννη τον Ξενο, εθναπόστολο της Μεσαιωνικής Κρήτης. Είναι σταυροειδής με τρούλο, γεμάτος από καλοδιατηρημένες βυζαντινές τοιχογραφίες (απαρχές της «Κρητικής Σχολής»). Συμφωνα με τις παραδόσεις, όσες φορές τον γκρέμιζαν για να τον μεγαλώσουν, την επομένη βρισκόταν ξανά κτισμένος. Κατά την τουρκοκρατία ήταν ορμητήριο των επαναστατών. Σημερα λειτουργεί ως ενοριακός και ως ιερό Παγκρήτιο προσκύνημα, το μακροβιότερο και σημαντικότερο μνημείο της περιοχής.
— ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΜΥΡΙΟΚΕΦΑΛΙΤΙΣΣΑΣ•
Εικονίζει τη Θεοτόκο ένθρονο. Την βρήκε θαυματουργικά μέσα σε καιόμενη βάτο ο άγιος Ιωάννης.
Από το περιοδικό: «Η δράσις μας», τεύχος Σεπτεμβρίου 2007.
