«Ίνα άρτιος η ο του Θεού άνθρωπος,
προς παν έργον αγαθόν εξηρτισμένος»
Ο γέροντας διατηρούσε αλληλογραφία με αρκετά πνευματικά του παιδιά που κατείχαν σπουδαίες θέσεις και βρίσκονταν μακριά, κυρίως όμως με ανθρώπους αφιερωμένους σε κάποια εκκλησιαστική ή κοινωνική διακονία και χρειάζονταν πνευματική καθοδήγηση και στήριξη στις πολλές δυσκολίες που αντιμετώπιζαν. Μεταφέρουμε κάποια αποσπάσματα επιστολών του, που αποπνέουν άρωμα πνευματικής ευωδίας και αποτελούν πολύτιμο βοήθημα για όλους και ειδικά για όσους διακονούν «εις παν έργον αγαθόν».
Στις επιστολές αυτές ο αναγνώστης μπορεί να διακρίνει την πατρικότητά του, τη μεγάλη αγάπη που έτρεφε για τα πνευματικά του παιδιά, την αγωνία του και το ανύστακτο ενδιαφέρον του για την πνευματική τους πορεία. Οι τρεις πρώτες απευθύνονται στην κ. Ε. Ι. Οι υπόλοιπες στην κ. Ε. Σ.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ 1η (Αποσπάσματα)
Εν Αμαρουσίω τη 24 Απριλίου 1953
Πνευματικόν μου τέκνον…
Χριστός Ανέστη!
Χαίρε εν Κυρίω πάντοτε.
Είθε ο Αναστάς Κύριός μας να αναστήση τας ψυχάς μας από την νάρκην που ευρίσκονται ως επί το πλείστον και να μας καθοδηγή εις μίαν καινούργια ζωήν, πνευματικήν, σύμφωνα με την φωνήν του Ουρανοβάμονος Παύλου «ίνα εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν» και «συμφώνως της κλήσεως εις ην εκλήθημεν» και «αξίως του Ευαγγελίου του Χριστού» διότι μόνον δι’ αυτής της οδού θα εύρωμεν ανοικτήν την θύραν της επουρανίου βασιλείας και αιωνίου μακαριότητος. Αμήν…
Και μεταξύ σας θα τα εξετάζετε εν Πνεύματι αγίω και ευρίσκετε πάντοτε μίαν σχετικήν λύσιν, εάν με ψυχραιμίαν και υπομονήν τα εξετάζετε…
…Είναι ανάγκη να καταφύγης εις την θερμήν προς τον Κύριόν μας προσευχήν και να παρακαλής να σου διανοίξη τους νοερούς οφθαλμούς της ψυχής και να σε φωτίση να ζητής τα πρέποντα ή μάλλον να ζητής να γίνεται εν πάσι το θέλημα του Θεού το αγαθόν και τέλειον, διότι ημείς οι άνθρωποι δεν ξεύρομεν καλά – καλά τι ζητώμεν. «Ουκ οίδατε τι αιτείσθε». Είσθε ελευθέρα να εκλέξης ό,τι θέλεις, πλην μην εμπιστεύεσαι εις τον Εαυτόν σου ο οποίος μοιάζει με «καλάμιον υπό ανέμου σαλευόμενον» διότι αργότερα θα μετανοήσης…
ΕΠΙΣΤΟΛΗ 2α
Εν Αμαρουσίω τη 25η Φεβρουαρίου 1954
Πνευματικόν μου τέκνον…
Χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε.
Εγκαίρως έλαβον το γράμμα σας και είδον τα εν αυτώ. Αντιλαμβάνομαι όλας τας ανησυχίας σας και δοκιμασίας σας. Έχετε ανάγκην μεγάλης προσοχής και εγκαρτερήσεως εν τη προσευχή. Αλλά δια να εισακουώμεθα, πρέπει να έχωμεν την μεγίστην των αρετών, την ταπείνωσιν, η οποία είναι η βάσις και το κορύφωμα πασών των αρετών. Επίσης εν τη προσευχή, να λησμονώμεν, ει τι έχωμεν κατά τινός. Να ζητούμεν αγάπην, συγχώρησιν και μετάνοιαν δια τους διώκοντας ημάς, να αποφύγωμεν την κατάκρισιν. Τέλος, όταν έχη κανείς την ευλογημένην ταπείνωσιν, κατορθώνει να είναι απηλλαγμένος της ισχυρογνωμοσύνης, θυμού, φθόνου, κατακρίσεως, φιλαρχίας. Κατορθώνει να ασκή την υπακοήν, ήτοι την υποταγήν στο θέλημα του Θεού, έχει πάντοτε τον φόβον του Θεού, ευχαριστεί και ευγνωμονεί δι’ όλα τον Θεόν, εξασκεί την υπομονήν και καρτερίαν, την ευσπλαχνίαν και επιείκειαν, είναι ειρηνικός και αγαπητός, διότι φέρεται απέναντι των άλλων με γλυκύτητα και χριστιανικήν ευγένειαν, έστω και αν τον υβρίσουν και τον περιφρονήσουν. Του ταπεινού η καρδία γίνεται τέλος κατοικητήριον του αγίου Πνεύματος˙ «επί τίνα επιβλέψψω; Ειμή επί τον ταπεινόν, τον ησύχιον και τρέμοντά μου τους λόγους».
Ο ταπεινόφρων, αναγνωρίζων τας μεγάλας ατελείας και αδυναμίας του και την τελειότητα, παντοδυναμίαν, αγαθότητα και απείρους άλλας τελειότητας του Θεού, τρέχει καθ’ εκάστην ώραν και στιγμάς κοντά εις τον Κύριον και του ζητεί εν ταπεινοφροσύνη, την βοήθειάν του. Αυτά που σου γράφω, πνευματικόν τέκνον, τα γράφω διότι τα αισθάνομαι και δια τον εαυτόν μου και λυπούμαι, διότι δεν είμεθα όπως μας θέλει ο Κύριός μας. Αι δοκιμασίαι όμως θα μας έρχωνται είτε εν τάξει είμεθα είτε εν αταξία. Εάν είμεθα εν τάξει, θα έχωμεν περισσοτέραν παρρησίαν και θάρρος να προστρέχωμεν εις τον Κύριον των δυνάμεων. Εάν όμως τουναντίον, περιπίπτωμεν εις απογοήτευσιν και απελπισίαν, διότι θα λείπη η πίστις μας και η υπακοή εις το θέλημα του Θεού, δεν θα υπάρχη το θάρρος, η παρρησία δια να προστρέχωμεν εις τον Πανάγαθον και Στοργικόν μας Πατέρα ο Οποίος φιλευσπλάγχνως μας δέχεται και μας βοηθεί…
… Η χάρις του Θεού θα αναπληρώνη τα ελλείποντα. Δεν πρέπει να έχης στον νου σου την παραίτησιν, διότι θα φανής ρίψασπις. Χρειάζεται αγών και θάρρος. Ο χριστιανός όμως δεν πολεμεί μόνος του˙ έχει τον Παντοδύναμον Θεόν πρωτοπόρον και την Υπέρμαχον Στρατηγόν και μεσίτριαν και προστασίαν του (την Κυρίαν Θεοτόκον). Μη φοβάσαι. Προσευχήσου και αγωνίσου. Έχεις και την καλήν σου σύντροφον και συναγωνίστριαν και αδελφήν σου εν Κυρίω και πνευματικόν τέκνον μου Ξ, με την οποίαν να συνενώσητε τας σκέψεις, προσευχήν και δυνάμεις σας και θα αναδειχθήτε εις το τέλος νικήτριαι:
«Αγαθοί οι δύο υπέρ τον ένα» ή «αδελφός υπό αδελφού βοηθούμενος ως πόλις οχυρά». Φροντίσατε μόνον να έχητε μεταξύ σας, την αγάπην του Χριστού και ομόνοιαν, η μια υποχωρούσα υπέρ της άλλης και αλλήλων τα βάρη βαστάζουσαι. Και τέλος, ευχόμενος από καρδίας, την κατά Θεόν βέλτιστον δι’ αμφοτέρας και την καλήν έκβασιν του ζητήματος, του τόσον σοβαρού διατελώ με πολλήν πατρικήν αγάπην προς αμφοτέρας σας και διάπυρος προς Θεόν ευχέτης σας και πνευματικός σας πατήρ.
Ιερομόναχος Αθανάσιος Β. Χαμακιώτης.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ 3η
Εν Αμαρουσίω τη 31η Ιανουαρίου 1957
Πνευματικόν μου τέκνον…
Σας εύχομαι υγείαν και πάσαν από Θεού ενίσχυσιν και ευλογίαν.
Έλαβα το γράμμα σου και σε ευχαριστώ δια τας ευχάς σου, επί ταις αγίαις εορταίς κ.λπ. ως και εγώ σου εύχομαι υγείαν διττήν, υπομονήν και πάσαν πνευματικότητα. Εβράδυνα να σου απαντήσω, διότι έπαθον και πάλιν μίαν ελαφράν υπερκόπωσιν, εκδηλωθείσαν την προπαρελθούσαν Κυριακήν, μίαν ώραν από της ενάρξεως της εκκλησιαστικής ακολουθίας, την Κυριακήν πρωί. Ευτυχώς δεν ήτο σοβαρά. Υπεβλήθην εις ξεκούρασιν και αποχήν από το τελετουργικόν μέρος. Την ερχομένην Κυριακήν θα λειτουργήσω μόνος μου, Θεού θέλοντος, διότι συνήλθον τελείως σχεδόν.
Από το γράμμα σου συνεπέρανα, ότι ευρίσκεσαι εις καλήν πνευματικήν κατάστασιν, δι’ όπερ χαίρω και υπερχαίρω. Είθε ο καλός μας Θεός, να σε ενισχύη μέχρι τέλους, εις το έργον σου και να σου χαρίζη τας θείας δωρεάς Του, δια να γίνεσαι χρήσιμος εις τον εαυτόν σου, κοινωνίαν και εις δόξαν του αγίου Ονόματος. Αμήν.
Επί τούτοις, διατελώ με πολλήν την εν Κυρίω αγάπην και διάπυρος προς Θεόν ευχέτης και πνευματικός σου πατήρ.
Ιερομόναχος Αθανάσιος.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ 4η
Αμαρούσιον 11 Ιανουαρίου 1948
Πνευματικόν μου τέκνον…
Χαίρε εν Κυρίω πάντοτε.
Σοι εύχομαι πρωτίστως επ’ ευκαιρία του αρξαμένου νέου έτους, εκτός της υγείας και πάσαν πρόοδον πνευματικήν πλήρη ζήλου συνοδευομένου με ταπείνωσιν και διάκρισιν. Έλαβον το γράμμα σου και επισταμένως ανέγνων…
Σχετικώς με την αποδοχήν της προαγωγής σου εις προϊσταμένην δια το νοσοκομείον Ξάνθης συνεζήτησα απόψε και με την Βεατρίκην, η οποία ήλθε χθες βράδυ εδώ εις Αμαρούσιον. Συμφωνώ απολύτως με την εκφρασθείσαν προς την ευλάβειάν σου γνώμην της όπως την αποδεχθής και εργασθής αναλόγως με τας πνευματικάς δυνάμεις (τάλαντα) που σου έχει χαρίσει ο Κύριος προς δόξαν Αυτού και ωφέλειαν των αδελφών μας χριστιανών. Τα αξιώματα και τας τιμάς δεν πρέπει ο χριστιανός να τα ζητή, όταν όμως του προσφέρωνται από τας προϊσταμένας αρχάς δεν πρέπει να τα απορρίπτη ασυζητητί είτε δειλιών είτε φοβούμενος. Οφείλει κατόπιν σκέψεως ικανής να αποδέχεται την προαγωγήν του μετά πλήρους ταπεινώσεως και συναισθήσεως ότι δεν είναι ικανός ουχ ήττον η χάρις του Κυρίου ήτις επέτρεψε να γίνη η τοιαύτη πρότασις, αυτή αύτη θα αναπληρώνη τα ελλείποντα˙ αρκεί να στηριζώμεθα εις την χάριν του Κυρίου και να την ζητώμεν διαρκώς και μετά ταπεινοφροσύνης. Η ιδία χάρις ήτις σε εβοήθησε τόσον πολύ να εργασθής την διπλήν εργασίαν κατά της εις Ξάνθην παραμονήν σου, η αυτή θα σε βοηθήση και κατά την προαγωγήν σου δια να αντεπεξέλθης εις τα πολλαπλά σου καθήκοντα τα οποία σε περιμένουν. Πάντοτε να την ζητής την χάριν και πάντοτε εις αυτήν να αποδίδης εκάστην σου επιτυχίαν. Ο χριστιανός δεν πρέπει να είναι δειλός, εφ’ όσον πιστεύει ότι υπεράνω αυτού είναι ο Κύριος, όστις τον φωνάζει, ενισχύει και τον καθοδηγεί εις το πρέπον. Ημείς να θεωρώμεν εαυτούς αυτοκίνητα όργανα της θείας χάριτος και να επαναπαυώμεθα πιστώς εις Αυτήν…
… Προσεχώς θα γράψω εις την κυρίαν Μ. αν μοι απαντήση εις ωρισμένας αξιώσεις μου αφορώντας την πνευματικήν της πρόοδον και σταδιοδρομίαν. Ίσως αι αξιώσεις μου να της φανούν αυστηραί και βαρείαι, ουχ ήττον ουκ ην άλλως γενέσθαι. Η ευλάβειά σου αρκετά την κατήχησε και της υπέδειξε τα πρέποντα. Τώρα εχρειάζετο κατόπιν της προκαταρκτικής διαθέσεως να προβώμεν εις την εγχείρησιν. Ελπίζω ότι θα υποταχθή εις το πρέπον όπερ είναι το πραγματικόν της συμφέρον.
Επί τούτοις ευχόμενος και αύθις τα κατά Θεόν βέλτιστα διατελώ μετά πολλής της εν Χριστώ αγάπης.
Ο πνευματικός σου πατήρ
Ιερομόναχος Αθανάσιος.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ 5η
Εν Αμαρουσίω τη 24η Αυγούστου 1948
Πνευματικόν μου τέκνον…
Εύχομαί σοι υγείαν και πάσαν απ’ Ουρανού ενίσχυσιν.
Έλαβον το γράμμα σου και με επλήρωσε χαράς και αγαλλιάσεως επί τη πληροφορία σου ότι ενισχύθη η πίστις σου και προοδεύεις εν Κυρίω Ιησού Χριστώ τω ενδυναμούντί σε. Εχάρην επίσης λίαν επί τη επιτυχία της πρώτης σου διαλέξεως και σου εύχομαι να έχης πάντοτε αρίστας επιτυχίας εις την πνευματικήν σου εργασίαν εις δόξαν Θεού…
Τα βιβλία τα οποία μου έγραψες, εταχυδρόμησα… Την Βεατρίκην δεν είδον εν τω μεταξύ και συνεπώς δια να μην παρέρχηται ο καιρός απεφάσισα να σου τα στείλω εγώ ως πνευματικός σου πατήρ, ως πρώτον μάλιστα δώρον επί της ενάρξει της πνευματικής σου εργασίας, δι’ ήν και πάλιν σου εύχομαι τα κατά Θεόν βέλτιστα…
…Ας αυξάνει πάντοτε η θερμή και εγκάρδιος προσευχή και μελέτη του λόγου του Θεού εις την ευλάβειάν σου καθώς και η μεγάλη σου προσοχή εις όλα εργαζομένη ως ενώπιον του Θεού. Δεν είναι δυνατόν να επιτύχη ο χριστιανός ασφαλέστερον την σωτηρίαν της ψυχής του ει μη δια μέσου της πληροφορίας ότι ο Θεός είναι πάντοτε ενώπιόν του κατά το του Δαβίδ: «προωρόμην τον Κύριον ενώπιόν μου διαπαντός, ότι εκ δεξιών μου εστί ίνα μη σαλευθώ».
Η πληροφορία αυτή αφ’ ενός μας κρατεί πάντοτε εις τον φόβον του Θεού δια να μην αμαρτάνωμεν και αφ’ ετέρου μας ενισχύει εις την πίστιν, αγάπην και ελπίδα. Μη παραλείπης να καταγγέλλης τον εαυτόν σου πρωί και βράδυ ενώπιον του Θεού και να του ζητής την βοήθειαν και χάριν Του δια να σε διαφυλάττη από παντός κακού και να ενισχύη εις την αρετήν…
ΕΠΙΣΤΟΛΗ 6η
Εν Αμαρουσίω τη 12η Οκτωβρίου 1948
Πνευματικόν μου τέκνον…
Χαίρε εν Κυρίω πάντοτε.
Έλαβον ευχαρίστως την επιστολήν σου την οποίαν επερίμενα από ημέρας και ταύτην μετά χαράς ανέγνωσα. Ιδιαιτέρως εχάρην δι’ όλας σου τας προσπαθείας τας οποίας καταβάλλεις δια την διαφώτησιν των εν αγνοία ευρισκομένων αυτόθι αδελφών. Ως δια τας στενοχωρίας και πικρίας ας εδοκίμασας και ίσως δοκιμάζεις εισέτι κατά την αυτόθι παραμονήν σου εργαζόμενη το έργον του Θεού ιεραποστολικώς, επόμενον ήτο να σου αυμβούν τοιαύτα, διότι ο σατανάς δεν υποφέρει να βλέπη τους υπηκόους του να αποστατούν απ’ αυτόν και τα βάνει με εκείνους οι οποίοι εργάζονται δια την απόσπασίν των, είτε απ’ ευθείας, είτε μεταχειριζόμενος ως όργανά του ανθρώπους τους οποίους έχει υπό την εξουσίαν του και οι οποίοι ωθούμενοι υπ’ αυτού επιστρατεύονται κατά των οργάνων του Θεού. Αι στεναχωρίαι και πικρίαι σου εκ μέρους ανθρώπων είναι αποδείξεις της πνευματικής βελτιώσεως του τόπου, εις την οποίαν απαρέσκεται ο σατανάς και σου στέλνει πόλεμον δια να σε απογοητεύση δια να σταματήσης την εργασίαν σου, η οποία του χαλάει την φωληά. Η ευλάβειά σου να τα καταλαμβάνη αυτά και να ανθίσταται κατ’ αυτού και αυτός θα φεύγη μαζί με τα όργανά του ντροπιασμένος και κατησχυμένος…
Από το βιβλίο: Ιερομόναχος Αθανάσιος Χαμακιώτης, 1891-1967. Του Αρχιμ. (και νυν Μητροπ. Αργολίδος) Νεκταρίου Αντωνοπούλου.
Εκδόσεις, Ακρίτας. Αθήναι 1998.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
