Τη ΚΔ’ του αυτού μηνός (Δεκεμβρίου), μνήμη και του Οσίου Αντιόχου του Πανδέκτου.
Αντιόχῳ βδέλυγμα τύρβαι τοῦ βίου,
Καὶ βίος ἅπας, ὃν παρῆλθεν ἡδέως.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης υποθέτει ότι ο Όσιος αυτός είναι ο λεγόμενος Πάνδεκτος (δηλαδή ο συγγραφέας της Πανδέκτου), που έζησε στα μέσα του 7ου αιώνα μ.Χ. και καταγόταν από τη Γαλατία και ήταν μοναχός στη Μονή του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα. Αυτός μάλιστα, περιέγραψε και την άλωση της Ιερουσαλήμ από τους Άραβες και θρήνησε το φόνο των μοναχών της Λαύρας από τους επιδρομείς.
Για τον Αντίοχο καλή μελέτη έγραψε ο Αρχιμανδρίτης Κάλλιστος (1910 μ.Χ.) και ο Ι. Φωκυλίδης στο έργο του «Ἡ Ἱερὰ Λαύρα Σάββα τοῦ ἡγιασμένου».
Η/Υ ΠΗΓΗ:
ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ
Λόγοι του Αγίου Αντιόχου του Πανδέκτου.
Περί μνησικακίας:
Ας αποφύγουμε, αδελφοί, το φοβερό και ολέθριο πάθος της μνησικακίας, για να μην αφαιρέσει από εμάς την παρρησία προς τον Θεό. Γιατί όποιος είναι άρρωστος από το τρομερό αυτό πάθος, δεν θα μπορέσει να σταθεί μπροστά στον Θεό με καθαρή προσευχή, επειδή τον εμποδίζει ο ίδιος ο Κύριος που είπε: «Αν προσφέρεις το δώρο σου» κτλ. Όπως δηλαδή ο σεμνός άνθρωπος αποφεύγει ένα αισχρό καταγώγιο, έτσι και ο Θεός την ψυχή του μνησίκακου. Και όπως ο καπνός ταράζει τα μάτια, έτσι και η μνησικακία του νου του ανθρώπου την ώρα της προσευχής.
Περί προσευχής:
Αν οι δαίμονες παρακάλεσαν τον Κύριο να μην τους στείλει στην άββυσο1 και έγινε αυτό που ζήτησαν, πόσο περισσότερο εμείς, που έχουμε ντυθεί τον Χριστό,2 θα εισακουστούμε, όταν παρακαλούμε να ελευθερωθούμε από τον νοητό θάνατο; Γι’ αυτό ας καταγινόμαστε με την προσευχή, επειδή είναι μεγάλη η δύναμή της.
Σε κάθε πράγμα ταιριάζει ο κατάλληλος καιρός, όπως είπε και ο Σολομών˙ για την προσευχή όμως κάθε καιρός είναι κατάλληλος και όχι αταίριαστος. «Θα δοξολογώ τον Κύριο αδιάκοπα, ο ύμνος του θα είναι παντοτινά στο στόμα μου». Γι’ αυτό και ο απόστολος μας προστάζει να προσευχόμαστε αδιάλειπτα, επειδή κάθε καιρός είναι κατάλληλος για δέηση. Την ίδια εντολή μας δίνει και ο Κύριος λέγοντας: «Να είστε λοιπόν άγρυπνοι και να προσεύχεσται αδιάκοπα, για να σταθείτε ακατάκριτοι μπροστά στο δικαστικό βήμα του Χριστού».
Όποιος λοιπόν θέλει να καθαρίσει την καρδιά του, ας την πυρώνει διαρκώς με τη μνήμη του Κυρίου, έχοντας αυτό και μόνο ως μελέτη του και ακατάπαυστο έργο. Γιατί όσοι θέλουμε να αποβάλουμε τη σαπίλα μας δεν πρέπει άλλοτε να προσευχόμαστε και άλλοτε όχι, αλλά να καταγινόμαστε συνεχώς με την προσευχή με ταυτόχρονη φρούρηση του νου, ακόμη και αν βρισκόμαστε έξω από την εκκλησία. Αν εκείνος που θέλει να καθαρίσει χρυσάφι αφήσει για λίγο τη φωτιά του καμινιού να σβήσει, το υλικό που καθαρίζει σκληραίνει πάλι. Έτσι παθαίνει και αυτός που άλλοτε θυμάται τον Θεό και άλλοτε όχι˙ και εκείνο που νομίζει ότι απέκτησε με την προσευχή, το χάνει πάλι με τη χαλάρωση. Και όπως το σίδερο η συνεχής επαφή με τη φωτιά το κάνει τέτοιο που δεν μπορούμε να το αγγίξουμε, έτσι και οι πυκνές προσευχές κάνουν τον νου πιο δυνατό στον πόλεμο εναντίον του εχθρού. Και όπως ακριβώς το σίδερο, όταν πυρακτώνεται, μεταμορφώνεται και παίρνει την όψη της φωτιάς, έτσι και ο νους φωτίζεται από τη λαμπρότητα της θεϊκής φωτιάς και γίνεται όλος
φωτόμορφος και αστραποβόλος.
Περί ησυχίας:
Η ησυχία βοηθά πάρα πολύ τον μοναχό, γιατί όχι μόνο εμποδίζει την ενέργεια των παθών, αλλά καθαρίζει και την προσευχή, και στον νου προξενεί πένθος και κατάνυξη, όταν βέβαια έχει μαζί της τις τέσσερις αυτές αρετές: την υπομονή, την πραότητα, την αγρυπνία και την εγκράτεια. Όταν δηλαδή βοηθιέται από αυτές και διατηρεί την προσευχή αδιάλειπτη, σύντομα προξενεί τον μοναχό την απάθεια. Είναι λοιπόν καλή η σιωπή στον καιρό της, γιατί είναι μητέρα πολύ σοφών σκέψεων – επειδή το αγαθό Πνεύμα αποφεύγει την πολυλογία, αφού είναι ξένο προς κάθε ταραχή και φαντασία. Η ησυχία γεννά τις αρετές με τη συνεχή και απερίσπαστη προσευχή προς τον Θεό. Τον μοναχό που αγαπά την ησυχία τον αγαπά ο Θεός, επειδή και αυτός αγαπά τον Θεό και μόνο με αυτόν θέλει να συνομιλεί με την καθαρή προσευχή. Και ενώ ζει στη γη, φαντάζεται συνεχώς τα ουράνια και όλος ο νους του είναι στη μέριμνα πως θα αρέσει στον Θεό και πώς θα γίνει ναός του αγίου Πνεύματος.
Ο μοναχός αυτός με τη ζωή του συναγωνίζεται τους αγγέλους επιδιώκοντας πάντοτε τις ερημιές, έτσι ώστε μέσα σε πολλή ησυχία και αμεριμνησία να συνομιλεί με τον Θεό και να κάνει τον νου του ολοκάθαρο καθρέπτη, όπως ο μέγας Ηλίας και ο Πρόδρομος ο Βαπτιστής του Κυρίου. Αυτός είναι μακάριος στη γη και στον ουρανό, επειδή όλα τα θεώρησε σκουπίδια, προκειμένου να κερδίσει τον Χριστό και να πετύχει να βαδίζει με το πνεύμα της πραότητας και της ησυχίας.
Από το βιβλίο: Ευεργετινός: «Ήτοι Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων και αγίων πατέρων, από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα.»
Νεοελληνική απόδοση: Δ. Χρισταφακόπουλος. Εκδόσεις, Το Περιβόλι της Παναγίας, 2001
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
24 δεκεμβρίου, μνήμη και του Οσίου Νικολάου του από στρατιωτών: Βίος, Ασματική Ακολουθία.
24 Δεκεμβρίου, μνήμη και του Αγίου Νεομάρτυρος Αχμέδ: Συναξάριον (κείμενο και αρχείο ήχου, mp3).
Το Μαρτύριο του π. Δημητρίου Βαστάκη (24 Δεκεμβρίου 1944).
