Επιστολή Ζ’
Σε αδελφό που τον ρώτησε για την αναισθησία της ψυχής και για την εξασθένηση της αγάπης.
Για την αντιμετώπιση της αναισθησίας της ψυχής, αδελφέ μου, βοηθά η συνεχής ανάγνωση των θείων Γραφών, οι κατανυκτικοί λόγοι των θεοφόρων Πατέρων, η μνήμη της κρίσεως του Θεού και της εξόδου της ψυχής από το σώμα, της συναντήσεως των φοβερών δυνάμεων, με τις οποίες συνεργάστηκε για το κακό στην ολιγοχρόνια και ελεεινή αυτή ζωή. Ακόμα η μνήμη της μελλοντικής παραστάσεώς του στο φρικτό και αδέκαστο βήμα του Χριστού, όπου θα του ζητηθεί λόγος ενώπιον του Θεού, όλων των αγίων Αγγέλων και όλης γενικά της κτίσεως, όχι μόνο για τις πράξεις, αλλά και για τα λόγια και για τους λογισμούς του. Να φέρνεις στο νου σου πάντοτε την απόφαση του φοβερού και δίκαιου Κριτή σ’ αυτούς που θα βρεθούν στ’ αριστερά Του και θα τους πει: «Φύγετε μακριά μου, καταραμένοι, στην αιώνια φωτιά που είναι ετοιμασμένη για τον διάβολο και τους αγγέλους του» (Ματθ. 25, 41). Είναι επίσης ωφέλιμο να φέρνεις στο νου σου και τις μεγάλες ανθρώπινες θλίψεις, για να μπορέσει λίγο να μαλακώσει η αναίσθητη ψυχή και να έρθει σε συναίσθηση της κακής
καταστάσεώς της.
Το ότι παρουσιάζεις αδυναμία στην αγάπη για τους αδελφούς, σου συμβαίνει επειδή δέχεσαι τους λογισμούς που σου υποβάλλουν οι υποψίες και εμπιστεύεσαι στην καρδιά σου. Και ακόμα, επειδή δεν θέλεις να υποφέρεις καθετί που σου συμβαίνει, χωρίς να έχει πριν συγκατατεθεί η προαίρεσή σου. Οφείλεις λοιπόν, με τη βοήθεια του Θεού, πρώτα – πρώτα να μην πιστεύεις καθόλου στις υποψίες σου και να φροντίζεις με όλη σου τη δύναμη να ταπεινώνεσαι στους αδελφούς σου και να κόβεις για χάρη τους το θέλημά σου. Αν σε βρίσει κανείς απ’ αυτούς ή σε θλίψει, να προσεύχεσαι πολύ γι’ αυτόν, όπως είπαν οι Πατέρες, σαν να είναι μεγάλος ευεργέτης σου και γιατρός της φιληδονίας σου. Κάνοντας αυτά, θα μειωθεί και ο θυμός σου, εφόσον βέβαια σύμφωνα με τους αγίους Πατέρες, «χαλινάρι του θυμού είναι η αγάπη». Πάνω απ’ όλα όμως, παρακάλεσε τον Θεό να σου χαρίσει πνευματική αγρύπνια και σύνεση, για να γνωρίσεις ποιο είναι το θέλημά Του, το αγαθό και ευάρεστο και τέλειο.
Και ακόμα παρακάλεσέ Τον να σου χαρίσει δύναμη, για να είσαι έτοιμος να κάνεις κάθε αγαθό έργο.
Επιστολή Ζ’
Προς αδελφόν επερωτήσαντα αυτόν περί αναισθησίας ψυχής και περί ψύξεως αγάπης.
Περί της αναισθησίας της ψυχής, αδελφέ, συνεχής ανάγνωσις των θείων Γραφών συμβάλλεται μετά κατανυκτικών λογίων των θεοφόρων Πατέρων, και η μνήμη των φοβερών κριμάτων του Θεού και της εξόδου της ψυχής από του σώματος και των μελλουσών απαντάν αυτή φοβερών δυνάμεων, μεθ’ ων έπραξε την πονηρίαν εν τη ολιγοχρονίω και ελεεινή ζωή ταύτη, έτι δε και του μέλλειν παραστήναι τω φρικτώ και αδεκάστω βήματι του Θεού, και μη μόνον περί πράξεων, αλλά και λόγων και εννοιών απιατείσθαι λόγον ενώπιον του Θεού και πάντων των αγγέλων αυτού και πάσης απλώς της κτίσεως. Μνημόνευε δε συνεχώς και της αποφάσεως εκείνης ην εμού, οι κατηραμένοι, εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένο τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού. Καλόν δε και των μεγάλων θλίψεων των ανθρωπίνων μνημονεύειν˙ μόλις γαρ ίνα ούτως η σκληρά και αναίσθητος μαλαχθή ψυχή και εις αίσθησιν έλθη της ιδίας κακής καταστάσεως.
Το δε ασθενείν περί την αγάπην των αδελφών, εκ του δέχεσθαί σε τους εξ υποψίας λογισμούς και πιστεύειν τη ιδία καρδία γίνεταί σοι και εκ του μηδέν θέλειν πάσχειν παρά προαίρεσιν. Θέλεις ουν βοηθούμενος υπό του Θεού προηγουμένως μη πιστεύειν όλως ταις ιδίαις υπονοίαις και πάση δυνάμει σπουδάζειν ταπεινούσθαι τοις αδελφοίς και κόπτειν αυτοίς το ίδιον θέλημα. Εάν υβρίση σε τις αυτών ή άλλως θλίψη, υπερεύχου αυτού, ως είπον οι Πατέρες, ως μεγάλο σε ευεργετούντος, ως ιατού της φιληδονίας σου. Εκ τούτων και ο θυμός σου μειούται, είγε κατά τους αγίους Πατέρες θυμού χαλινός η αγάπη˙ προ δε πάντων παρακάλει τον Θεόν δούναί σοι νήψιν και σύνεσιν του ειδέναι τι το θέλημα αυτού το αγαθόν και ευάρεστον και τέλειον, έτι δε και δύναμιν εις το καταρτισθήναι προς παν έργον αγαθόν.
Επιστολή Η’
Σε αδελφό που δοκιμάζεται από πειρασμό.
Πρώτα – πρώτα, παιδί μου, δεν γνωρίζουμε τον τρόπο που οικονομεί ο Θεός τη ζωή μας και οφείλουμε να Του παραδίνουμε τον εαυτό μας να τον κυβερνήσει, πράγμα που οφείλουμε ακριβώς να κάνουμε και σ’ αυτή την περίσταση. Γιατί θα δυσκολευθείς, αν θελήσεις να κρίνεις με ανθρώπινα κριτήρια όσα σου συμβαίνουν αντί να αφήσεις στον Θεό κάθε μέριμνά σου. Πρέπει λοιπόν, όταν σε περικυκλώνουν θλιβεροί και πιεστικοί λογισμοί, να κραυγάζεις στον Θεό: «Κύριε, οικονόμησε αυτή την υπόθεση όπως Συ θέλεις και όπως γνωρίζεις». Γιατί πολλά θέματα τα τακτοποιεί η Πρόνοια του Θεού διαφορετικά απ’ ότι νομίζουμε ή ελπίζουμε. Και οι ελπίδες που τρέφαμε για μερικά πράγματα, από την πείρα αποδείχθηκαν λαθεμένες. Με λίγα λόγια, πρέπει να δείχνεις μακροθυμία την ώρα του πειρασμού και να προσεύχεσαι. Και να μην προσπαθείς ή να νομίζεις ότι με ανθρώπινους λογισμούς, όπως είπα, θα ξεπεράσεις λογισμούς δαιμονικούς. Ο αββάς Ποιμένας, επειδή τα γνώριζε αυτά, έλεγε ότι η εντολή «να μη μεριμνήσεις για την αυριανή μέρα» (Ματθ. 6, 34)
απευθυνόταν σ’ όσους βρίσκονταν σε πειρασμό.
Αν λοιπόν, παιδί μου, πιστεύεις ότι αυτά είναι αληθινά, εγκατάλειψε κάθε δικό σου λογισμό, και αν ακόμα είναι συνετός, και κράτησε την ελπίδα σου στον Θεό. Σ’ Αυτόν που δίνει περισσότερα απ’ όσα Του ζητάμε ή μπορούμε να φαντασθούμε (Εφ. 3, 20). Θα μπορούσα να σου απαντήσω σε όλα όσα είπες, αλλά δεν θέλω να έρθω σε αντίθεση ούτε με σένα ούτε με τον ίδιο τον εαυτό μου, παρά μόνο να στερεωθείς στην οδό που οδηγεί στην ελπίδα του Θεού. Γιατί αυτή η οδός είναι η πιο ασφαλής και η πιο αμέριμνη. Ο Θεός μαζί σου.
Επιστολή Η’
Προς αδελφόν στενοχωρούμενον υπό πειρασμού.
Πρώτον μεν, τέκνον, ουκ οίδαμεν τας οικονομίας του Θεού και οφείλομεν παραχωρείν αυτώ την διοίκησιν ημών, όπερ και νυν μάλιστα οφείλομεν ποιείν. Εάν γαρ θελήσης ανθρωπίνοις λογισμοίς κρίνειν τα απαντώντα και μη μάλλον επί τον Θεόν επιρρίπτειν την μέριμνάν σου, κοπούσαι. Δει ουν, ότε έρχονται στενούντές σε εναντίοι λογισμοί, κράζειν προς τον Θεόν˙ Κύριε, ως θέλεις και ως οίδας, οικονόμησον το πράγμα. Πολλά γαρ παρ’ ο νομίζομεν ή παρ’ ελπίδας ποιεί η Πρόνοια του Θεού, και άλλως ελπιζόμενα πράγματα επί της πείρας ευρέθησαν ετέρως και απλώς εν συντόμω ειπείν, εν καιρώ πειρασμού μακροθυμείν χρη και προσεύχεσθαι και μη ανθρωπίνοις λογισμοίς θέλειν, ως είπον, ή νομίζειν περιγενέσθαι λογισμών δαιμονικών. Ο αββάς Ποιμήν ειδώς ταύτα, το Μη μεριμνήσαι περί της αύριον, φησί, ανθρώπω, είρηται εν πειρασμώ όντι. Πιστεύων ουν αληθή ταύτα είναι, τέκνον, άφες πάντα λογισμόν ίδιον, καν συνετός η, κα κράτει την εις Θεόν ελπίδα, τον εκ περισσού ποιούντα ων αιτούμεθα ή νοούμεν.
Ηδυνάμην πάσιν οις είπας αντιθήναι, άλλ’ ου θέλω αντιστήναί σοι ουδέ εμαυτώ, ει μη μάλλον εμμείναί σε τη επί την ελπίδα του Θεού οδώ˙ αύτη γαρ αμεριμνοτέρα και ασφαλεστέρα εστίν. Ο Κύριος μετά σου.
Επιστολή Θ’
Στον ίδιο.
Να θυμάσαι, παιδί μου, αυτόν που είπε ότι «δια μέσου πολλών θλίψεων θα μπούμε στη Βασιλεία των Ουρανών» (Πράξ. 14, 22), χωρίς να καθορίζει το είδος των θλίψεων, αλλά είπε αόριστα, «δια μέσου πολλών θλίψεων». Και έτσι, αν έχεις αμαρτίες, να υπομένεις ό,τι σου συμβαίνει με ευχαριστιακή διάθεση και επίγνωση, σαν να ήταν κάτι πολύ ευχάριστο. Αν όμως δεν έχεις αμαρτίες, να υπομένεις τον πειρασμό σαν κάτι που σε καθαρίζει από τα πάθη ή σου γίνεται αφορμή να κερδίσεις τη Βασιλεία των Ουρανών. Ο φιλάνθρωπος και φιλόψυχος Θεός, που επιτίμησε τον άνεμο και τη φουρτουνιασμένη θάλασσα και τη γαλήνεψε, να επιτιμήσει και τον πειρασμό σου, παιδί μου, και να σου δώσει ευρύτητα πνεύματος, για να γνωρίσεις τις κακουργίες του εχθρού. Αμήν.
Επιστολή Θ’
Προς τον αυτόν.
Μνήσθητι, τέκνον, του ειπόντος ότι˙ Δια πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν των ουρανών, και μη γνωρίσαντος τοιώνδε ή τοιώνδε, άλλ’ ειπόντος αδιορίστως ότι˙ Δια πολλών θλίψεων. Και ούτως υπόμεινον τα επερχόμενα μετ’ ευχαριστίας, εν γνώσει, ως ηδέα, εάν έχης αμαρτίας ει δε μη έχης, ως καθαίροντά σε από παθών ή προξενούντα την βασιλείαν των ουρανών. Ο Θεός ο φιλάνθρωπος και φιλόψυχος, ο επιτιμήσας τω ανέμω και τη θαλάσση, και ποιήσας γαλήνην μεγάλην, επιλτιμήσειεν και τω σω πειρασμώ τέκνον, και δώη σοι πλάτος καρδίας εις το ειδέναι τας κακουργίας του εχθρού. Αμήν.
Επιστολή Ι’
Σε αδελφό που έπεσε σε μακροχρόνια ασθένεια και διάφορες άλλες συμφορές.
Σε παρακαλώ, παιδί μου, να υπομένεις και να ευχαριστείς για τις συμφορές που σου συμβαίνουν εξαιτίας της αρρώστιας, σύμφωνα μ’ εκείνον που λέει: «Όλα όσα σου συμβαίνουν να τα δέχεσαι σαν καλά», για να εκπληρωθεί σε σένα, παιδί μου, ο σκοπός της Θείας Πρόνοιας, σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Πάρε λοιπόν κουράγιο και δυνάμωσε, με τη Χάρη του Θεού και την «οικονομία» Του για σένα. Ο Θεός μαζί σου.
Επιστολή Ι’
Προς τον αδελφόν εμπεσόντα εις μακράν ασθένειαν και συμπτώματα διάφορα.
Παρακαλώ σε, τέκνον, υπόμεινον και ευχαρίστει επί τοις συμβαίνουσιν εν τη ασθενεία συμπτώμασι, κατά τον λέγοντα˙ Πάντα τα επερχόμενά σοι ως αγαθά προσδέχου, ίνα ο σκοπός της προνοίας εις ευάρεστον αυτή πληρωθή επί σοι, τέκνον μου. Ανδρίζου τοίνυν και κραταιού εν Κυρίω και τη περί σε οικονομία αυτού. Ο Θεός μετά σου.
Επιστολή ΙΑ’
Σε αδελφό που βρίσκεται σε πειρασμό.
Ο Χριστός ας σου χαρίσει την ειρήνη Του, αδελφέ μου. Προσπάθησε να πείσεις το λογισμό σου, ότι οπωσδήποτε εσύ έδωσες αφορμή στον πειρασμό, έστω και αν προς το παρόν δεν μπορείς να βρεις για ποια αιτία σου συνέβη. Κατηγόρησε τον εαυτό σου, υπόμεινε και προσευχήσου. Και έχω εμπιστοσύνη στην ευσπλαχνία του αγαθού Δεσπότη Χριστού ότι θα διώξει τον πειρασμό. Ο απόστολος Παύλος είπε: «Η ειρήνη του Θεού, που ξεπερνάει κάθε ανθρώπινο νου, θα φρουρήσει την καρδιά σας» (Φιλιπ. 4, 7).
Επιστολή ΙΑ’.
Προς αδελφόν εν πειρασμώ όντα.
Ειρήνη σοι εν Χριστώ, αδελφέ. Πείσον την καρδίαν σου ότι συ πάντως την αφορμήν παρέσχες τω πειρασμώ, καν νυν προς το παρόν την αιτίαν ουχ ευρίσκης˙ και πέμψαι σεαυτόν και υπόμεινον και εύξαι. Και πιστεύω εις την ευσπλαγχνίαν του αγαθού Δεσπότου Χριστού ότι παράγει τον πειρασμόν. Είπεν ο Απόστολος˙ Η δε ειρήνη του Θεού, η υπερέχουσα πάντα νουν, φρουρήσει τας καρδίας ημών.
Επιστολή ΙΒ’
Στον ίδιο.
Μη σου φαίνεται παράξενο, παιδί μου, εφόσον βρίσκεσαι στην οδό που οδηγεί στον Θεό, αν πολλές φορές πέφτεις πάνω σε αγκάθια και σβώλους και άλλοτε σε ομαλό έδαφος. Γιατί, όσοι αγωνίζονται, άλλοτε πέφτουν και άλλοτε νικούν. Ο Μέγας Ιώβ είπε: «Τί άλλο είναι η ζωή του ανθρώπου πάνω στη γη, παρά μια συνεχής δοκιμασία»; (Ιώβ 7, 1). Και κάποιος άλλος Άγιος είπε: «Άνθρωπος που δεν γεύθηκε πειρασμό, δεν μπορεί να είναι βέβαιος για τις αρετές του» (Σοφ. Σειρ. 34, 10: Ιακ. 1, 12). Γιατί, καθώς ασκούμαστε στην πίστη, πειραζόμαστε, για να δοκιμαστούμε και να μάθουμε να πολεμάμε. «Πρέπει να περάσετε μέσα από πολλές θλίψεις, για να μπείτε στη Βασιλεία των Ουρανών» (Πράξ. 14, 22), είπε ο Κύριος. Ας είναι λοιπόν βοηθός σας σε ό,τι συναντάτε, η ελπίδα του καλού τέλους. Και ο άγιος Απόστολος, θέλοντας να μας προετοιμάσει, για να αποκτήσουμε υπομονή, λέει: «Είναι αξιόπιστος ο Θεός που σας υποσχέθηκε ότι δεν θα σας αφήσει να πειραστείτε περισσότερο απ’ όσο μπορείτε, αλλά μαζί με τον πειρασμό θα φέρει και το ξεπέρασμά του,
ώστε να μπορείτε να τον σηκώσετε» (Α’ Κορ. 10, 13). Και ο Κύριός μας, η πραγματική Αλήθεια, που λέει «σ’ αυτόν τον κόσμο θα δοκιμάσετε θλίψεις, αλλά έχετε θάρρος, εγώ νίκησα τον κόσμο» (Ιωάν. 16, 3), ας είναι παρηγοριά σου. Αυτά να μελετάς, αυτά να τηρείς. Να ζεις με τη μνήμη του Κυρίου και η αγαθότητά Του θα σε βοηθά σε όλα, παιδί μου, γιατί είναι ελεήμονας και γνωρίζει την αδυναμία μας. Αυτός θα επιτιμήσει τα κύματα και θα ξαναφέρει γαλήνη στην ψυχή σου, με τις ευχές των Αγίων Του.
Επιστολή ΙΒ’
Προς τον αυτόν.
Μη θαυμάσης, τέκνον, εν οδώ ων τη προς τα άνω φερούση ει ακάνθαις περιπίπτεις και πηλοίς έσθ’ ότε και ομαλότητι πάλιν. Και γαρ οι εν αγώνι όντες ποτέ μεν αυτοί πίπτουσι, ποτέ δε καταβάλλουσιν. Είπεν ο μέγας Ιώβ˙ Πότερον ουχί πειρατήριόν εστί ο βίος ανθρώπου επί της γης; Και άλλος τις των αγίων φησί˙ Ανήρ απείραστος αδόκιμος. Πειραζόμεθα γαρ γυμναζόμενοι εν τη πίστει, ίνα δοκιμασθώμεν και πολεμείν μαθώμεν, του Κυρίου ειπόντος˙ Δια πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν των ουρανών. Βοηθείτω ουν ημίν εν πάσι τοις απαντώσιν η περί του τέλους ελπίς. Και ο άγιος Απόστολος αλείφων ημάς εις υπομονήν λέγει˙ Πιστός δε ο Θεός ος ουκ εάσει υμάς πειρασθήναι υπέρ ο δύνασθε, αλλά ποιήσει συν τω πειρασμώ και την έκβασιν του δύνασθαι υμάς υπενεγκείν. Και ο Κύριος δε ημών, η όντως αλήθεια, παρακαλείτω σε λέγων˙ Θλίψιν έχετε εν τω κόσμω, αλλά θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον. Ταύτα μελέτα, εν τούτοις ίσθι. Μνημόνευε του Κυρίου, και η αγαθότης αυτού, τέκνον, συνέρχεταί σοι εν πάσιν, ότι ελεήμων εστί και
γινώσκει την αδυναμίαν ημών. Αυτός επιτιμήσει τοις κύμασι πάλιν και ποιήσει γαλήνην εν τη ψυχή σου ευχαίς των αγίων αυτού.
Από το βιβλίο: Αββά Δωροθέου – Εργα Ασκητικά.
Εκδόσεις, Ετοιμασία. Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Καρέα. Δεκέμβριος 2014.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
