Ἦχος πλ. α´.
Ἐν τῷ Μικρῷ Ἑσπερινῷ.
Τὴν θεοπρεπῆ καὶ σεβάσμιον Κόρην τιμήσωμεν, τὴν ὑπέρτιμον τῶν Χερουβίμ· ὁ γὰρ Δημιουργὸς τῶν ὅλων ἐνανθρωπῆσαι βουληθείς, ἐν αὐτῇ ᾤκησεν ἀφράστως. Ὢ ξένων πραγμάτων, καὶ παραδόξων μυστηρίων! τίς οὐκ ἐκπλαγῇ ἐν τούτῳ ἀκουτισθείς, ὅτι Θεὸς ἄνθρωπος γέγονε, καὶ τροπὴ ἐν αὐτῷ οὐχ ὑπῆρξε; καὶ τῆς παρθενίας πύλας διῆλθε, καὶ μείωσις ἐν αὐτῇ οὐχ ὑπελείφθη; καθὼς ὁ Προφήτης λέγει· Ἄνθρωπος ταύτην οὐ διοδεύσει ποτέ, εἰ μὴ μόνος Κύριος ὁ Θεὸς Ἰσραήλ, ὁ ἔχων τὸ μέγα ἔλεος.
Ἂς τιμήσουμε τὴν θεοπρεπῇ καὶ σεβάσμια Κόρη, τὴν πιὸ ἀξιόλογη ἀπὸ τὰ Χερουβείμ. Διότι θέλοντας ὁ Δημιουργός του κόσμου νὰ γίνει ἄνθρωπος, κατοίκησε ἐντός της μὲ ἄρρητο τρόπο. Τί παράξενα πράγματα καὶ παράδοξα μυστήρια! Ποιὸς δὲν θὰ ἐκπλαγεῖ ἀκούγοντάς τα; Ὅτι δηλαδὴ ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος, χωρὶς νὰ ἀλλάξει τὴν φύση του; Καὶ ὅτι διῆλθε διὰ τῆς πύλης τῆς παρθενίας, χωρὶς νὰ ὑπάρξει μείωση τῆς φύσεως τῆς Παρθένου; Καὶ ὅπως λέει ὁ προφήτης (Ἰεζεκιήλ): Ποτὲ ἄνθρωπος δὲν θὰ περάσει (ἀπὸ αὐτὴν τὴν πύλη), παρὰ μόνον ὁ Κύριος, ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, αὐτὸς ποὺ διαθέτει τὸ μέγα ἔλεος13.
Εἰς τὸν Στίχον.
Αἱ περὶ σοῦ προφητεῖαι ἐπληρώθησαν, Παρθένε ἁγνή· ὁ μὲν γάρ σε τῶν προφητῶν, πύλην προηγόρευσεν ἐν Ἐδέμ, βλέπουσαν κατὰ ἀνατολάς, ἐν ᾗ οὐδεὶς διῆλθεν, εἰμὴ ὁ σὸς Πλαστουργός, καὶ τοῦ κόσμου παντός· ὁ δὲ βάτον πυρὶ φλεγομένην, ὅτι ἐν σοὶ ᾤκησε τὸ πῦρ τῆς θεότητος, καὶ ἄφλεκτον μείνασαν· ἄλλος ὄρος ἅγιον, ἐξ οὗ ἐτμήθη λίθος ὁ ἀκρογωνιαῖος, ἄνευ χειρὸς ἀνθρώπου, καὶ ἐπάταξε τὴν εἰκόνα τοῦ νοητοῦ Ναβουχοδονόσορ. Ἀληθῶς μέγα καὶ παράδοξον, τὸ ἐν σοὶ μυστήριον ὑπάρχει Θεομῆτορ! διό σε δοξάζομεν, διὰ σοῦ γὰρ γέγονεν ἡ σωτηρία τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Οἱ προφητεῖες ποὺ σὲ ἀφοροῦσαν, ἁγνὴ Παρθένε, πραγματοποιήθηκαν. Ἕνας ἀπὸ τοὺς προφῆτες σὲ ὀνόμασε πύλη τῆς Ἐδέμ, ποὺ βλέπει στὴν ἀνατολή, διὰ τῆς ὁποίας κανεὶς δὲν διῆλθε, παρὰ μόνον ὁ δημιουργός σου καὶ δημιουργὸς ὅλων14, ἄλλος (προφήτης) σὲ περιέγραψε ὡς βάτο ποὺ φλέγεται15, ἀφοῦ μέσα σου ἐνοίκησε τὸ πῦρ τῆς θεότητας χωρὶς νὰ σὲ κάψει, ἄλλος (προφήτης) σὲ ὀνόμασε ἅγιο ὄρος, ἀπὸ τὸ ὁποῖο κόπηκε χωρὶς ἀνθρώπινη ἐνέργεια ὁ ἀκρογωνιαῖος λίθος, ποὺ γκρέμισε τὴν εἰκόνα τοῦ νοητοῦ Ναβουχοδονόσορα16, Πραγματικὰ μέγα καὶ παράδοξο εἶναι τὸ μυστήριο ποὺ ἐνεργεῖται σ᾿ ἐσένα, μητέρα τοῦ Θεοῦ: Γι᾿ αὐτό σε δοξάζουμε, ἀφοῦ χάρη σ᾿ ἐσένα ἐπιτεύχθηκε ἡ σωτηρία μας.
Ἐν τῷ Μεγάλῳ Ἑσπερινῷ.
Ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ, τῆς ἀπειρογάμου νύμφης εἰκὼν διεγράφη ποτέ. Ἐκεῖ Μωϋσῆς διαιρέτης τοῦ ὕδατος, ἐνθάδε Γαβριὴλ ὑπηρέτης τοῦ θαύματος· τότε τὸν βυθὸν ἐπέζευσεν ἀβρόχως Ἰσραήλ, νῦν δὲ τὸν Χριστὸν ἐγέννησεν ἀσπόρως ἡ Παρθένος· ἡ θάλασσα μετὰ τὴν πάροδον τοῦ Ἰσραήλ, ἔμεινεν ἄβατος· ἡ Ἄμεμπτος μετὰ τὴν κύησιν τοῦ Ἐμμανουήλ, ἔμεινεν ἄφθορος. Ὁ ὢν καὶ προών, καὶ φανεὶς ὡς ἄνθρωπος, Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.
Στὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα κάποτε προδιαγράφηκε ἡ εἰκόνα τῆς ἀπειρόγαμης νύμφης. Τότε ὁ Μωυσῆς διαίρεσε τὸ νερό17, τώρα ὁ Γαβριὴλ ὑπηρέτησε τὸ θαῦμα. Τότε ὁ Ἰσραὴλ διῆλθε διὰ τοῦ βυθοῦ χωρὶς νὰ βραχεῖ18, τώρα ἡ Παρθένος γέννησε τὸν Χριστὸ χωρὶς σπορά. Ἡ δίοδος διὰ τῆς θάλασσας κλείστηκε μετὰ τὴν διέλευση τοῦ Ἰσραήλ19, ἡ ἄμεμπτη (Κόρη) ἔμεινε ἄφθορη μετὰ τὴν γέννηση τοῦ Ἐμμανουήλ. Θεέ, ὁ ὑπάρχων καὶ προϋπάρχων καὶ ἐμφανισθεὶς ὡς ἄνθρωπος, ἐλέησέ μας.
Ἦχος πλ. β´.
Ἐν τῷ Μικρῷ Ἑσπερινῷ.
Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς, μακαρίζειν σε τὴν Θεοτόκον· τὴν σὴν γὰρ ἄχραντον ὑποδὺς γαστέρα, ὁ πάντων Δημιουργός, ἐγένετο σάρξ, οὐ τραπεὶς τὴν φύσιν, οὐδὲ φαντάσας τὴν οἰκονομίαν, ἀλλὰ τῇ ἐκ σοῦ ληφθείσῃ, λογικῶς ἐμψυχωμένῃ σαρκί, καὶ ἐν αὑτῷ τὸ εἶναι λαβούσῃ, ἑνωθεὶς καθ᾿ ὑπόστασιν· ὅθεν εὐσεβῶς, ἐν δύο φύσεσιν ἐπιδηλουμέναις, τὴν διαφορὰν ποιούμεθα. Αὐτὸν ἱκέτευε σεμνὴ Παναγία, καταπέμψαι ἡμῖν εἰρήνην, καὶ τὸ μέγα ἔλεος.
Ἀξίζει νὰ σὲ μακαρίζουμε Θεοτόκε. Ἀφοῦ εἰσῆλθε στὴν κοιλιά σου ὁ Δημιουργός του κόσμου, ἔγινε σάρκα, χωρὶς νὰ ἀλλοιωθεῖ ἡ φύση του, καὶ χωρὶς νὰ εἶναι φαντασία τὸ σωτηριῶδες ἔργο20. Λαμβάνοντας ἀπὸ ἐσένα λογικὴ καὶ ἔμψυχη σάρκα, στὸ πρόσωπό του κατέστη ὕπαρξη, ἀφοῦ ἑνώθηκε μαζί της ὑποστατικά. Γι᾿ αὐτὸ καὶ διακρίνουμε μὲ εὐσέβεια τὶς δύο φύσεις., Ἱκέτευέ τον, σεμνὴ Παναγία, νὰ μᾶς στείλει εἰρήνη καὶ μέγα ἔλεος.
Εἰς τὸν Στίχον.
Δεῦτε πάντα τὰ ἔθνη, ἐν φωνῇ ἀγαλλιάσεως, τὴν παναγίαν Παρθένον, καὶ Θεοτόκον ἀνευφημήσωμεν, τῆς ἀνθρωπίνης οὐσίας τὸ χωνευτήριον, τῶν ἀπορρήτων θαυμάτων τὸ ἐργαστήριον· ἐν αὐτῇ γὰρ γέγονε καινά· ὁ ἄναρχος ἄρχεται, ὁ Λόγος παχύνεται, ὁ Θεὸς ἄνθρωπος γίνεται, ἵνα Θεὸν τὸν ἄνθρωπον ἀπεργάσηται, οὐ τροπῇ τῶν φύσεων, ἀλλ᾿ ἑνώσει τῇ καθ᾿ ὑπόστασιν· προέρχεται γὰρ εἷς ἐκ δύο τῶν ἐναντίων, ἐν δυσὶ τελείαις ταῖς φύσεσιν, ἀδιαιρέτως γνωριζόμενος, θεληματικῶς τε καὶ ἐνεργητικῶς, καθ᾿ ἑκατέραν οὐσίαν, ὁ αὐτὸς τὸ ἀληθὲς πιστούμενος, τῆς σωτηρίου οἰκονομίας, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ παρέχων τῷ κόσμῳ ἱλασμόν, εἰρήνην, καὶ τὸ μέγα ἔλεος.
Ἐλᾶτε ὅλα τὰ ἔθνη νὰ ὑμνολογήσουμε μὲ ἀγαλλόμενη φωνὴ τὴν παρθένο Παναγία καὶ Θεοτόκο, αὐτὴν ποὺ κατέστη χωνευτήριο τῆς ἀνθρώπινης οὐσίας καὶ ἐργαστήριο μυστικῶν θαυμάτων. Σ᾿ αὐτὴν ἐνεργήθηκαν καινούργιες συνθῆκες: ὁ ἄναρχος λαμβάνει ἀρχή, ὁ Λόγος λαμβάνει σάρκα, ὁ Θεὸς γίνεται ἄνθρωπος γιὰ νὰ κάνει τὸν ἄνθρωπο θεό21, ὄχι μὲ ἀλλοίωση τῶν φύσεων, ἀλλὰ μὲ ὑποστατικὴ ἕνωση. Διότι ἀπὸ δύο ἀντίθετα προέρχεται ἕνας, ποὺ γνωρίζεται σὲ δύο τέλειες φύσεις καὶ κατὰ τὰ θελήματα καὶ κατὰ τὶς ἐνέργειες καθεμιᾶς ἀπὸ τὶς δύο οὐσίες, ἕνας καὶ ὁ ἴδιος πραγματικὰ ὑπεύθυνος τῆς σωτήριας πράξης, ὁ Χριστὸς καὶ Θεός μας, ποὺ παρέχει στὸν κόσμο λύτρωση καὶ μέγα ἔλεος.
Ἐν τῷ Μεγάλῳ Ἑσπερινῷ.
Τίς μὴ μακαρίσει σε, παναγία Παρθένε; τίς μὴ ἀνυμνήσει σου, τὸν ἀλόχευτον τόκον; ὁ γὰρ ἀχρόνως ἐκ Πατρός, ἐκλάμψας Υἱὸς μονογενής, ὁ αὐτὸς ἐκ σοῦ τῆς ἁγνῆς προῆλθεν, ἀφράστως σαρκωθείς, φύσει Θεὸς ὑπάρχων, καὶ φύσει γενόμενος ἄνθρωπος δι᾿ ἡμᾶς· οὐκ εἰς δυάδα προσώπων τεμνόμενος, ἀλλ᾿ ἐν δυάδι φύσεων, ἀσυγχύτως γνωριζόμενος. Αὐτὸν ἱκέτευε, σεμνὴ Παμμακάριστε, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ποιὸς νὰ μὴ σὲ μακαρίσει παρθένε Παναγία; Ποιὸς νὰ μὴν ὑμνολογήσει τὸν ὑπερφυσικὸ τόκο σου; Διότι ὁ μονογενὴς Υἱὸς ποὺ ἀχρόνως προῆλθε ἀπὸ τὸν Πατέρα, ὁ ἴδιος ἐνανθρώπησε μὲ ἄρρητο τρόπο ἀπὸ ἐσένα, ὄντας κατὰ φύση Θεὸς καὶ γενόμενος ἄνθρωπος γιὰ χάρη μας, χωρὶς νὰ διαιρεῖται σὲ δύο πρόσωπα, ἀλλὰ γνωριζόμενος σὲ δύο ἀσύγχυτες φύσεις. Αὐτὸν ἱκέτευε, σεμνὴ παμμακάριστε, νὰ ἐλεηθοῦν οἱ ψυχές μας.
Ἦχος βαρύς.
Ἐν τῷ Μικρῷ Ἑσπερινῷ.
Φρικτὸν καὶ ἄρρητον ὄντως, τὸ ἐπὶ σοὶ πεπραγμένον μυστήριον Ἀμίαντε! Λόγον γὰρ τῶν πάντων αἴτιον, ὑπὲρ αἰτίαν καὶ λόγον, τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι σωματωθέντα τέτοκας, ἐκ σοῦ τὴν σάρκα ἀνειληφότα, τῆς οἰκείας φύσεως, ἀμεταβλήτου μεινάσης· συνδραμόντων γὰρ ἑκατέρων, αὐθυπάρκτως καθ᾿ ὑπόστασιν ἑνικήν, διπλοῦς τῇ φύσει προέρχεται ὅλος Θεός, καὶ ὅλος ἄνθρωπος, τὴν ἐπ᾿ ἀμφοῖν ὁλότητα, ἐνεργητικοῖς ἰδιώμασιν ἐνδεικνύμενος· πεπονθὼς γὰρ ἐν Σταυρῷ σαρκικῶς, ἀπαθὴς διέμεινεν ὁ αὐτὸς θεϊκῶς· ὥσπερ βροτὸς τεθνηκώς, ἀνεβίω ὡς Θεὸς τριήμερος, τὸ κράτος τοῦ θανάτου καθελών, καὶ φθορᾶς ῥυσάμενος τὸ ἀνθρώπινον. Αὐτὸν ὡς λυτρωτήν, καὶ Σωτῆρα τοῦ γένους ἡμῶν, Θεομῆτορ αἴτησαι, καταπέμψαι ἡμῖν, τῶν οἰκτιρμῶν αὐτοῦ τὸ μέγα ἔλεος.
Φοβερὸ καὶ ἄρρητο εἶναι τὸ μυστήριο ποὺ ἐπιτελέστηκε στὸ πρόσωπό σου, Ἁγνή. Διότι γέννησες, πέρα τοῦ αἰτιατοῦ καὶ τῆς λογικῆς, τὸν Λόγο, τὴν αἰτία τῶν πάντων, ποὺ σωματώθηκε ἐντός σου διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ ἀπὸ ἐσένα ἀνέλαβε σάρκα, μένοντας ἡ δική του φύση ἀμετάβλητη. Διότι μὲ τὴν σύνδεση καθεμιᾶς αὐθύπαρκτης φύσεως σὲ μιὰ ὑπόσταση, ἀναδύεται διπλὸς κατὰ τὴν φύση ὅλος ὁ Θεὸς καὶ ὅλος ὁ ἄνθρωπος. Φανερώνοντάς την ἐν δυάδι ὁλότητα μὲ τὰ ἐνεργητικὰ ἰδιώματα (ἑκάστης φύσεως). Διότι ἂν καὶ ἔπαθε στὸν Σταυρὸ κατὰ τὴν ἀνθρώπινη σάρκα, παρέμεινε ἀπαθὴς κατὰ τὴν θεότητα. Ἂν καὶ πέθανε ὡς ἄνθρωπος, ἀναστήθηκε σὲ τρεῖς ἡμέρες ὡς Θεός, καθαιρώντας τὴν κυριαρχία τοῦ θανάτου καὶ λυτρώνοντας τὴν ἀνθρώπινη φύση ἀπὸ τὴν φθορά. Ἀπὸ Αὐτόν, ποὺ εἶναι ὁ λυτρωτὴς καὶ σωτήρας τοῦ γένους μας, ἐσὺ μητέρα τοῦ Θεοῦ, ζήτησε νὰ μᾶς ἀποστείλει τὸ μέγα ἔλεος τῆς εὐσπλαγχνίας του.
Εἰς τὸν Στίχον.
Ἐκ σοῦ Παναγία Θεοτόκε Παρθένε, ἀφράστως ἐτέχθη Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἀληθῶς ὑπάρχων Θεὸς προαιώνιος, καὶ ἄνθρωπος πρόσφατος· τὸ μέν, ὢν ἀΐδιος, τὸ δέ, δι᾿ ἡμᾶς γενόμενος· σώζει γὰρ ἐν ἑαυτῷ, ἑκατέρας φύσεως τὴν ἰδιότητα· τὴν μέν, διαλάμπων θαύμασι, τὴν δέ, πιστούμενος πάθεσιν· ὅθεν εἷς καὶ ὁ αὐτός, καὶ θνήσκει ὡς ἄνθρωπος, καὶ ὡς Θεὸς ἀνίσταται· ὃν ἱκέτευε σεμνὴ Ἀπειρόγαμε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἀπὸ σένα Παναγία Θεοτόκε Παρθένε γεννήθηκε μὲ ἄφραστο τρόπο ὁ Χριστός, ὁ Θεός μας, ποὺ προαιωνίως ὑπάρχει ὡς Θεός, καὶ πρόσφατα ὡς ἄνθρωπος, ἀπὸ τὴν μιὰ ὄντας αἰώνιος, ἀπὸ τὴν ἄλλη γιὰ χάρη μας ἐνανθρωπήσας. Καὶ μάλιστα σῴζει στὸν ἑαυτό του τὴν ἰδιότητα καθεμιᾶς φύσεως, ἀπὸ τὴν μιὰ δοξαζόμενος μὲ τὰ θαύματα, ἀπὸ τὴν ἄλλη ἀποδεχόμενος τὰ πάθη. Λοιπόν, ἕνας καὶ ὁ ἴδιος. Καὶ πεθαίνει ὡς ἄνθρωπος, καὶ ἀνασταίνεται ὡς Θεός. Αὐτὸν ἱκέτευε, σεμνὴ ἀπειρόγαμη, γιὰ νὰ σωθοῦν οἱ ψυχές μας.
Ἐν τῷ Μεγάλῳ Ἑσπερινῷ.
Μήτηρ μὲν ἐγνώσθης, ὑπὲρ φύσιν Θεοτόκε, ἔμεινας δὲ παρθένος, ὑπὲρ λόγον καὶ ἔννοιαν· καὶ τὸ θαῦμα τοῦ τόκου σου, ἑρμηνεῦσαι γλῶσσα οὐ δύναται· παραδόξου γὰρ οὔσης τῆς συλλήψεως Ἁγνή, ἀκατάληπτός ἐστιν ὁ τρόπος τῆς κυήσεως· ὅπου γὰρ βούλεται Θεός, νικᾶται φύσεως τάξις. Διό σε πάντες Μητέρα τοῦ Θεοῦ γινώσκοντες, δεόμεθά σου ἐκτενῶς· πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἀπὸ τὴν μιὰ σὲ γνωρίσαμε πέραν τῆς φυσικῆς τάξεως ὡς Θεοτόκο, ἀπὸ τὴν ἄλλη ἔμεινες παρθένος κατὰ ὑπέρλογο τρόπο καὶ ἔννοια. Τὸ θαῦμα τοῦ τόκου σου δὲν μπορεῖ νὰ ἑρμηνεύσει ἡ ἀνθρώπινη γλῶσσα. Διότι κοντὰ στὴν παραδοξότητα τῆς συλλήψεως, Ἁγνή, προστίθεται τὸ ἀκατάληπτο τοῦ τρόπου τῆς γεννήσεως. Ὅπου ἰσχύει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀκυρώνεται ἡ τάξη τῆς φύσεως. Γι᾿ αὐτό, γνωρίζοντάς σε ὡς μητέρα τοῦ Θεοῦ, σὲ παρακαλοῦμε διαρκῶς νὰ πρεσβεύεις ὥστε νὰ σωθοῦν οἱ ψυχές μας.
Ἦχος πλ. δ´.
Ἐν τῷ Μικρῷ Ἑσπερινῷ.
Πῶς μή σε μακαρίσωμεν Θεοτόκε! πῶς δὲ μὴ ἀνυμνήσωμεν ὑπερευλογημένη, τὸ ἀκατάληπτον μυστήριον τῆς κυοφορίας σου! Τῶν αἰώνων γὰρ ὁ ποιητής, καὶ τῆς ἡμετέρας δημιουργὸς φύσεως, τὴν ἰδίαν εἰκόνα οἰκτείρας, καθῆκεν ἑαυτὸν εἰς κένωσιν, τὴν ἀνεξιχνίαστον· ὁ ὢν ἐν τοῖς ἀΰλοις κόλποις τοῦ Πατρός, ἐν μήτρᾳ σου Ἁγνὴ κατεσκήνωσε, καὶ σὰρξ ἀτρέπτως ἐγένετο, ἐκ σοῦ Ἀπειρόγαμε· μείνας μέν, ὅπερ ὑπῆρχε, φύσει Θεός, μηδαμῶς δὲ τῆς τοῦ Πατρός, ἐν Πνεύματι κυβερνητικῆς συγκαθεδρίας, ἐκφοιτήσας, ἀληθῶς ὤφθη παιδίον νέον ἐν ἁγίαις ὠλέναις σου, ἀμώμητον σῶμα ἐξ ἀχράντων αἱμάτων σου, μετὰ ψυχῆς λογικῆς, δεύτερος Ἀδάμ, ὁ Κύριος ἐξ οὐρανοῦ. Διὸ αὐτὸν προσκυνοῦμεν Θεὸν τέλειον, καὶ ἄνθρωπον τέλειον, τὸν αὐτὸν ἐν ἑκατέρᾳ μορφῇ· ἑκατέρα γὰρ φύσις, ἐστὶν ἐν αὐτῷ ἀληθῶς· διπλᾶ δὲ πάντα κηρύττομεν, τὰ φυσικὰ αὐτοῦ ἰδιώματα, κατὰ τὴν διπλόην τῶν οὐσιῶν, δύο σέβοντες τὰς ἐνεργείας, καὶ θελήματα. Ὁμοούσιος γὰρ ὢν τῷ Θεῷ καὶ Πατρί, αὐτεξουσίως θέλει καὶ ἐνεργεῖ ὡς Θεός· ὁμοούσιος δὲ ὢν καὶ ἡμῖν, αὐτεξουσίως θέλει καὶ ἐνεργεῖ ὡς ἄνθρωπος.
Αὐτὸν ἱκέτευε, Σεμνὴ παμμακάριστε, τοῦ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Πῶς νὰ μὴ σὲ μακαρίσουμε Θεοτόκε, καὶ πῶς νὰ μὴν δοξολογήσουμε, ὑπερευλογημένη, τὸ ἀκατάληπτο μυστήριο τῆς κυοφορίας σου! Διότι ὁ ποιητὴς τῶν αἰώνων καὶ δημιουργὸς τῆς φύσεώς μας, ἐπειδὴ σπλαγχνίστηκε τὸν κατ᾿ εἰκόνα του ἄνθρωπο22, ἄδειασε τὸν ἑαυτό του μὲ ἀνεξιχνίαστο τρόπο. Αὐτὸς ποὺ βρισκόταν στοὺς ἀΰλους κόλπους τοῦ Πατέρα, κατασκήνωσε στὴν μήτρα σου Ἁγνή, καὶ ἔγινε σάρκα κατὰ ἄτρεπτο τρόπο ἀπὸ ἐσένα ἀπειρόγαμη, μένοντας αὐτὸ ποὺ ἦταν, δηλαδὴ κατὰ φύση Θεός. Γι᾿ αὐτὸ τὸν προσκυνοῦμε ὡς Θεὸ τέλειο καὶ ὡς ἄνθρωπο τέλειο, τὸν ἴδιο σὲ καθεμιὰ ἀπὸ τὶς δύο μορφές. Κάθε μιὰ ἀπὸ τὶς δύο φύσεις ὑπάρχει σ᾿ αὐτὸν ἀληθῶς, καὶ γι᾿ αὐτὸ ὁμολογοῦμε τὰ πάντα διπλά, δηλαδὴ τὰ φυσικά του ἰδιώματα σύμφωνα μὲ τὶς δύο φύσεις του, καὶ σεβόμαστε τὴν παρουσία δύο ἐνεργειῶν καὶ δύο θελημάτων. Διότι ὄντας ὁμοούσιος μὲ τὸν Θεὸ καὶ Πατέρα, αὐτεξουσίως θέλει καὶ ἐνεργεῖ ὡς Θεός, καὶ ὁμοούσιος ὄντας μ᾿ ἐμᾶς, αὐτεξουσίως θέλει καὶ ἐνεργεῖ ὡς ἄνθρωπος. Αὐτὸν ἱκέτευε, σεμνὴ παμμακάριστη, γιὰ νὰ σωθοῦν οἱ ψυχές μας.
Εἰς τὸν Στίχον.
Ὃν οὐρανὸς οὐκ ἐχώρησε, Παρθένε Θεοτόκε, ἐν γαστρί σου ἀστενοχωρήτως ἐχωρήθη, καὶ ἔμεινας ἁγνή, ἀρρήτῳ λόγῳ, μηδὲν τῆς παρθενίας λυμανθείσης· Σὺ γὰρ μόνη γέγονας ἐν γυναιξί, καὶ μήτηρ καὶ παρθένος· καὶ σὺ μόνη Πάναγνε, ἐγαλούχησας Υἱὸν ζωοδότην, καὶ ἀγκάλαις σου ἐβάστασας, τὸ ἀνύστακτον ὄμμα· ἀλλ᾿ οὐ διέλιπε τοῦ κόλπου τοῦ πατρικοῦ, ὁ ὑπάρχων πρὸ τῶν αἰώνων· ἀλλ᾿ ἄνω ὅλως Θεὸς μετὰ Ἀγγέλων, καὶ κάτω ὅλως ἐκ σοῦ μετὰ ἀνθρώπων, καὶ πανταχοῦ ἀνερμηνεύτως. Αὐτὸν ἱκέτευε, Δέσποινα Παναγία, τοῦ σωθῆναι τοὺς ὀρθοδόξως, ὁμολογοῦντάς σε Θεοτόκον ἁγνήν.
Αὐτὸν ποὺ δὲν τὸν χωροῦν οἱ οὐρανοί, ἀνέτως χώρεσε στὴν κοιλιά σου, παρθένε Θεοτόκε, καὶ ἔμεινες παρθένος μὲ ἀκατάληπτο τρόπο, χωρὶς νὰ χαλαστεῖ ἡ παρθενία σου. Ἐσὺ μόνη ἀνάμεσα στὶς γυναῖκες ὑπάρχεις καὶ μητέρα καὶ παρθένος, κι ἐσὺ μόνη πάναγνη ἀνάθρεψες τὸν ζωοδότη Υἱὸ καὶ βάσταξες στὴν ἀγκαλιά σου τὸ ἀνέσπερο φῶς. Αὐτὸς δὲν ἐγκατέλειψε τὸν Πατρικὸ κόλπο, ὅπου προαιωνίως ὑπῆρχε, ἀλλὰ καθ᾿ ὁλοκληρίαν βρισκόταν ὡς Θεὸς μετὰ Ἀγγέλων στὰ οὐράνια καὶ συγχρόνως βρισκόταν ἐξ αἰτίας σου στὴν γῆ μετὰ ἀνθρώπων, καὶ πανταχοῦ παρὼν κατὰ ἀνερμήνευτο τρόπο. Αὐτὸν ἱκέτευε, Δέσποινα Παναγία, γιὰ νὰ σωθοῦν αὐτοὶ ποὺ ὀρθόδοξα σὲ ὁμολογοῦν ἁγνὴ Θεοτόκο.
Ἐν τῷ Μεγάλῳ Ἑσπερινῷ.
Ὁ Βασιλεὺς τῶν οὐρανῶν, διὰ φιλανθρωπίαν, ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη, καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη· ἐκ Παρθένου γὰρ ἁγνῆς, σάρκα προσλαβόμενος, καὶ ἐκ ταύτης προελθών, μετὰ τῆς προσλήψεως, εἷς ἐστιν Υἱός, διπλοῦς τὴν φύσιν, ἀλλ᾿ οὐ τὴν ὑπόστασιν· διὸ τέλειον αὐτὸν Θεόν, καὶ τέλειον ἄνθρωπον, ἀληθῶς κηρύττοντες, ὁμολογοῦμεν Χριστὸν τὸν Θεὸν ἡμῶν· ὃν ἱκέτευε Μῆτερ ἀνύμφευτε, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ο βασιλιὰς τῶν οὐρανῶν φανερώθηκε πάνω στὴν γῆ ἀπὸ φιλανθρωπία καὶ συναναστράφηκε μὲ τοὺς ἀνθρώπους. Ἀπὸ τὴν ἁγνὴ Παρθένο προσέλαβε σάρκα καὶ προῆλθε ἀπ᾿ αὐτὴν μαζὶ μὲ αὐτὸ ποὺ προσέλαβε, ὄντας ἕνας Υἱὸς μὲ δύο φύσεις, ἀλλὰ ὄχι ὑποστάσεις. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὸν Χριστὸ καὶ Θεό μας κηρύττουμε κατ᾿ ἀλήθειαν καὶ ὁμολογοῦμε τέλειο Θεὸ καὶ τέλειο ἄνθρωπο. Αὐτὸν ἱκέτευε, ἀνύμφευτη μητέρα, νὰ ἐλεηθοῦν οἱ ψυχές μας.
Υποσημειώσεις.
9. Βλ. Ψαλμ. 148,14: «Καὶ ὑψώσει κέρας λαοῦ αὐτοῦ».
10. Βλ. Ψαλμ. 44,10: «Παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη, πεποικιλμένη.
11. Βλ. Γεν. 1,27: «Καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν, ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς».
12. Βλ. Ἰεζ. 34,11-12: «Διότι τάδε λέγει Κύριος Κύριος· ἰδοὺ ἐκζητήσω τὰ πρόβατά μου καὶ ἐπισκέψομαι αὐτά. Ὥσπερ ζητεῖ ὁ ποιμὴν τὸ ποίμνιον αὐτοῦ ἐν ἡμέρᾳ, ὅταν ᾖ γνόφος καὶ νεφέλη ἐν μέσῳ προβάτων διακεχωρισμένων, οὕτως ἐκζητήσω τὰ πρόβατά μου καὶ ἀπελάσω αὐτὰ ἀπὸ παντὸς τόπου οὐ διεσπάρησαν ἐκεῖ ἐν ἡμέρᾳ νεφέλης καὶ γνόφου». Βλ. καὶ τὴν παραβολὴν τοῦ ἀπωλεσθέντος προβάτου στο Λουκ. 15,4 κ.ἑξ.: «Τίς ἄνθρωπος ἐξ ὑμῶν ἔχων ἑκατὸν πρόβατα καὶ ἀπολέσας ἓν ἐξ αὐτῶν, οὐ καταλείπει τὰ ἐνενήκοντα ἐννέα ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ πορεύεται ἐπὶ τὸ ἀπολωλὸς ἕως οὗ εὕρῃ αὐτό; Καὶ εὑρὼν ἐπιτίθησιν ἐπὶ τοὺς ὤμους αὐτοῦ χαίρων…».
13. Βλ. σημ. 5.
14. Βλ. αὐτόθι.
15. Βλ. σημ. 6.
16. Βλ. Δαν. 2,34: «Ἐθεώρεις ἕως οὗ ἐτμήθη λίθος ἐξ ὄρους ἄνευ χειρῶν καὶ ἐπάταξε τὴν εἰκόνα ἐπὶ τοὺς πόδας τοὺς σιδηροῦς καὶ ὀστρακίνους καὶ ἐλέπτυνεν αὐτοὺς εἰς τέλος» (ἀπὸ τὴν ἐξηγήσῃ ποὺ δίνει ὁ προφήτης Δανιὴλ στο ἐνύπνιο τοῦ Ναβουχοδονόσορα).
17. Βλ. Ἐξόδ.14,21: «Ἐξέτεινε δὲ Μωυσῆς τὴν χεῖρα ἐπὶ τὴν θάλασσαν, καὶ ὑπήγαγε Κύριος τὴν θάλασσαν ἐν ἀνέμῳ νότῳ βιαίῳ ὅλην τὴν νύκτα καὶ ἐποίησε τὴν θάλασσαν ξηράν, καὶ ἐσχίσθη τὸ ὕδωρ».
18. Βλ. Ἐξόδ. 14,22: «Καὶ εἰσῆλθον οἱ υἱοὶ Ἰσραὴλ εἰς μέσον τῆς θαλάσσης κατὰ τὸ ξηρόν, καὶ τὸ ὕδωρ αὐτῆς τεῖχος ἐκ δεξιῶν καὶ τεῖχος ἐξ εὐωνύμων».
19. Ἐξόδ. 14,27: «Ἐξέτεινε δὲ Μωυσῆς τὴν χεῖρα ἐπὶ τὴν θάλασσαν, καὶ ἀποκατέστη τὸ ὕδωρ πρὸς ἡμέραν ἐπὶ χώρας».
20. Βλ. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, Γ´ 46 «Ὢν γὰρ φύσει τέλειος θεὸς γέγονε φύσει τέλειος ἄνθρωπος, ὁ αὐτὸς οὐ τραπεὶς τὴν φύσιν οὐδὲ φαντάσας τὴν οἰκονομίαν».
21. Βλ. Μ. Ἀθανασίου, Κατὰ Ἀρειανῶν, 1,38 καὶ 39 (PG 26, 92B καὶ C): «… αὐτὸς [ὁ Υἱὸς] υἱοποίησεν ἡμᾶς τῷ Πατρί, καὶ ἐθεοποίησε τοὺς ἀνθρώπους γενόμενος ἄνθρωπος. […] γέγονεν ἄνθρωπος, ἵνα μᾶλλον ἡμᾶς θεοποιήσῃ».
22. Βλ. σημ. 11.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/explanatory/theotokia_dogmatika.htm
Παράβαλε και:
Δογματικά Θεοτοκία: Πρωτότυπο κείμενο και Νεοελληνική απόδοσις (μέρος Α’).
