… Τί λοιπόν; Τί κάνει ο Θεός, που δημιούργησε τα πάντα και έπλασε τον Αδάμ, και που γνώριζε, πριν από τη θεμελίωση του κόσμου, ότι ο Αδάμ πρόκειται να παραβεί την εντολή, και που προόρισε τη ζωή του, που προήλθε από την παλιγγενεσία και την ανάπλαση με την ένσαρκη γέννηση του μονογενή του Υιού και Θεού; Συγκρατεί όλα με τη δική του δύναμη και ευσπλαχνία και αγαθότητα, περιορίζει την ορμή όλων των δημιουργημάτων και υποτάσσει αμέσως και πάλι στον άνθρωπο τα πάντα, ώστε η κτίση, υπηρετώντας τον άνθρωπο για τον οποίο έγινε, έχοντας γίνει φθαρτή για τον φθαρτό, όταν εκείνος θα ανακαινισθεί πάλι και θα γίνει πνευματικός, άφθαρτος και αθάνατος, τότε και η ίδια, που υποτάχθηκε από τον Θεό στον παραβάτη και τον υπηρέτησε σαν δούλη, να ανακαινισθεί μαζί του και να αφθαρτοποιηθεί και να γίνει ολόκληρη πνευματική, αφού ελευθερωθεί από τη δουλεία1˙ διότι αυτό αποφάσισε ο πολυεύσπλαχνος Θεός και Κύριος πριν από τη θεμελίωση του κόσμου.
Αλλά, αν και αυτά έγιναν έτσι σοφά από τον Θεό, αφού ο Αδάμ διώχθηκε από τον παράδεισο, έκανε παιδιά, έζησε και πέθανε2˙ το ίδιο, έζησαν και πέθαναν με παρόμοιο τρόπο και οι απόγονοί του. Λοιπόν, και οι τότε άνθρωποι, επειδή είχαν πρόσφατη τη μνήμη της εξορίας τους, καθώς την διδάσκονταν οπωσδήποτε από τον Αδάμ και την Εύα, σέβονταν τον Θεό και τον τιμούσαν ως Δεσπότη. Γι’ αυτό μάλιστα και ο Άβελ μαζί με τον Κάιν πρόσφεραν στον Θεό θυσίες από τα υπάρχοντάς τους˙ γι’ αυτό και έχει γραφεί ότι ο Θεός πρόσεξε του Άβελ την προσφορά και τη θυσία, του Κάιν όμως καθόλου˙ και όταν αντιλήφθηκε αυτό ο Κάιν, λέγεται ότι λυπήθηκε, ώστε κόντευε από τη λύπη να πεθάνει, και προχώρησε απ’ αυτό στο φθόνο και στο φόνο του αδελφού του.3 Αλλά ο Ενώχ, ύστερα απ’ αυτά τα γεγονότα, επειδή ευαρέστησε με τη ζωή του στον Θεό, μεταφέρθηκε ζωντανός από τον Θεό στον ουρανό,4 και ο Ηλίας αναλήφθηκε με πύρινο άρμα5˙ και έδειξε μ’ αυτά ο Θεός ότι, αν μετά την καταδικαστική απόφαση που έβγαλε για τον Αδάμ και τους απογόνους του, αν μετά την εξορία του από τον Θεό, τίμησε έτσι τους απογόνους του Αδάμ, που ευαρέστησαν, με τη μεταφορά τους στον ουρανό και με την μακροβιότητά τους, και τους ελευθέρωσε από τη φθορά, από την επιστροφή τους δηλαδή στη γη και την κατάβασή τους στον άδη, παρ’ όλο που επρόκειτο να πεθάνουν αργότερα, ή, για να μιλήσω αληθέστερα, παρ’ όλο που και αυτοί επρόκειτο να υποστούν αλλαγή,6 ρωτώ, για πόση δόξα και τιμή και συμπάθεια θα αξίωνε εκείνο τον ίδιο τον Αδάμ, αν δεν παρέβαινε την εντολή ή και αν μετανοούσε μετά την παράβαση, με το να τον αφήσει να είναι μέσα στον παράδεισο;
Έτσι λοιπόν, με το να διδάσκονται οι παλαιοί για πολλά χρόνια, από γενεά σε γενεά, ο ένας από τον άλλο, αυτά που σχετίζονταν με τον Θεό, γνώριζαν τον δημιουργό τους. Ύστερα όμως, επειδή πλήθυναν οι άνθρωποι και παρέδωσαν τη σκέψη τους από τα νεανικά τους χρόνια στα πονηρά έργα,7 οδηγήθηκαν στη λήθη και στην άγνοια του Θεού, που τους δημιούργησε˙ και δεν λάτρευσαν σαν θεούς μόνο είδωλα και δαίμονες, αλλά λάτρευσαν, αφού την θεοποίησαν, και την ίδια την κτίση,8 που δόθηκε σ’ αυτούς από τον Θεό να τους υπηρετεί, και παρέδωσαν τους εαυτούς τους σε κάθε ασέλγεια και ακάθαρτη πράξη, μολύνοντας με τις άπρεπες πράξεις τους τη γη, τον αέρα, τον ουρανό, και όλα όσα βρίσκονται κάτω από τον ουρανό. Διότι τίποτε από όλα τα άλλα δεν μολύνει τόσο και δεν κάνει ακάθαρτο το καθαρό έργο του Θεού, όπως το να θεοποιηθεί αυτό το ίδιο και να λατρευτεί εξίσου με τον Θεό, αντί για τον δημιουργό και κτίση. Γι’ αυτό λοιπόν και όλη η κτίση, επειδή θεοποιήθηκε και προσκυνήθηκε από τους ανθρώπους, καταμολύνθηκε και οδηγήθηκε σε τέλεια φθορά˙ όταν μάλιστα ολοκληρώθηκε το αποκορύφωμα της υπερβολικής κακίας και όλοι κλείσθηκαν μέσα στην ανυπακοή, σύμφωνα με τον θείο απόστολο,9 τότε κατέβηκε στη γη ο Υιός του Θεού και Θεός, για να αναπλάσει τον συντριμμένο, να ζωοποιήσει τον θανατωμένο και να ανακαλέσει από την πλάνη το πλάσμα του.
Αλλά προσέχετε, παρακαλώ, την ακρίβεια του λόγου˙ διότι ο λόγος θα είναι ωφέλιμος για σας και για τις ερχόμενες γενεές. Είναι δηλαδή ανάγκη να δούμε από κάποια εικόνα τη σάρκωση του Λόγου και την απόρρητη γέννησή του από την αειπάρθενο Μαρία, και από εκεί να γνωρίσουμε καλά το μυστήριο της οικονομίας, για τη σωτηρία του γένους μας, που ήταν προαιώνια κρυμμένο.10
Για τη σάρκωση του Λόγου κι κατά ποιό τρόπο σαρκώθηκε για μας.
Όπως λοιπόν παλαιά ο Θεός κατά την πλάση της προμήτορος Εύας πήρε έμψυχη την πλευρά του Αδάμ και την μετέβαλε σε γυναίκα11 – γι’ αυτό δηλαδή και δεν εμφύσησε σ’ αυτή, όπως στον Αδάμ, πνοή ζωής,12 αλλά το μέρος που πήρε από τη σάρκα του το μετέβαλε ολόκληρο σε σώμα γυναίκας, και την απαρχή του πνεύματος που πήρε μαζί με την έμψυχη σάρκα το μετέβαλε σε τέλεια ζωντανή ψυχή, κάνοντας συγχρόνως αυτά τα δύο άνθρωπο -, κατά τον ίδιο τρόπο, αφού πήρε και από την αγία Θεοτόκο και αειπάρθενο Μαρία έμψυχη σάρκα σαν προζύμι και σαν μικρή απαρχή από τη ζύμη της φύσης μας, δηλαδή από την ψυχή και από το σώμα μας, την ένωσε ο πλαστουργός και κτίστης Θεός με τη δική του ακατανόητη και απλησίαστη θεότητα, ή, καλύτερα, με το να ενώσει αληθινά όλη την υπόσταση της θεότητάς του με τη δική μας ουσία, αναμιγνύοντας χωρίς ανάμιξη τη μία με την άλλη, την ανθρώπινη δηλαδή ουσία με τη δική του φύση, την οικοδόμησε σε ναό άγιο για τον εαυτό του, και έγινε ο ίδιος ο δημιουργός του Αδάμ, χωρίς μετατροπή και χωρίς μεταβολή, τέλειος άνθρωπος.
Διότι όπως από την πλευρά του Αδάμ δημιούργησε τη γυναίκα, σύμφωνα μ’ αυτά που είπαμε προηγουμένως, έτσι από την θυγατέρα του Μαρία, την αειπάρθενο και Θεοτόκο, γεννήθηκε παρόμοια με τον πρωτόπλαστο, αφού δανείσθηκε και πήρε σάρκα, χωρίς να μεσολαβήσει ανδρικό σπέρμα, ώστε, όπως ο Αδάμ έγινε με την παράβαση αρχή της γένεσής μας στη φθορά και στο θάνατο, έτσι ο Χριστός και Θεός να γίνει με την εκπλήρωση όλης της εντολής η απαρχή της ανάπλασης και της αθανασίας μας στην αφθαρσία. Διότι αυτό θέλει να πει και ο θείος Παύλος, μιλώντας έτσι: «Ο πρώτος άνθρωπος ήταν από τη γη και χωματένιος, ο δεύτερος άνθρωπος, δηλαδή ο Κύριος, είναι από τον ουρανό˙ όποιος ήταν χωματένιος τέτοιοι είναι και οι χωματένιοι και όποιος είναι ο επουράνιος τέτοιοι είναι και οι επουράνιοι».13 Και ακόμη λέει: «Απαρχή είναι ο Χριστός, έπειτα οι άνθρωποι του Χριστού».14 Επειδή δηλαδή έγινε ως προς το σώμα και την ψυχή τέλειος άνθρωπος, όμοιος μ’ εμάς σε όλα εκτός από την αμαρτία,15 με το να προσφέρει σ’ εμάς με την πίστη σ’ αυτόν από τη θεότητά του, κάνει και εμάς συγγενείς του, σύμφωνα με τη φύση και την ουσία της θεότητάς του. Αλλά και πρόσεξε την καινότητα και την παραδοξότητα του μυστηρίου! Ο Θεός Λόγος έλαβε από μας τη σάρκα, που δεν είχε ως προς την φύση του, και έγινε άνθρωπος, αυτό δηλαδή που δεν ήταν˙ προσφέρει σ’ αυτούς που πιστεύουν σ’ αυτόν από τη θεότητά του, που δεν είχε ποτέ κανείς από τους αγγέλους ή τους ανθρώπους, και γίνονται με την υιοθεσία και τη χάρη θεοί, αυτό που δεν ήταν˙ έτσι δηλαδή χαρίζει σ’ αυτούς το δικαίωμα να γίνουν υιοί του Θεού.16 Γι’ αυτό και έγιναν υιοί του Θεού, και πάντοτε επίσης γίνονται και ποτέ δεν θα σταματήσουν να γίνονται. Και άκου τον θείο Παύλο, που μας προτρέπει σ’ αυτό, λέγοντας: «Και όπως φορέσαμε σαν ένδυμα τη μορφή του γήινου ανθρώπου, έτσι θα φορέσουμε και τη μορφή του επουράνιου».17 Και αυτά βέβαια λέμε για τα θέματα αυτά˙ ας συνεχίσουμε όμως το λόγο, που ακολουθεί.
Όταν δηλαδή ο Θεός, που εξουσιάζει τα πάντα, ήρθε στη γη με τη σωματική του παρουσία,18 για να αναπλάσει και να ανακαινίσει τον άνθρωπο και να ευλογήσει ολόκληρη την κτίση, που δέχθηκε εξαιτίας του την κατάρα – άκου προσεκτικά αυτά που θα πω! – πρώτα βέβαια ζωοποίησε την ψυχή που ανέλαβε και κάνοντάς την άφθαρτη, τη θεοποίησε, αλλά το άχραντο και θείο σώμα του, ενώ το θέωσε, το περιέφερε ακόμη φθαρτό και υλικό. Διότι το σώμα που τρώει και πίνει, που κουράζεται και βγάζει ιδρώτες, που δένεται με δεσμά και δέχεται χτυπήματα, που αναρτάται και καρφώνεται επάνω στο σταυρό, είναι φανερό ότι είναι φθαρτό και υλικό, διότι όλα αυτά είναι γνωρίσματα φθαρτού σώματος˙ γι’ αυτό και πέθανε και τοποθετήθηκε νεκρός μέσα σε μνήμα. Αλλά, αφού αναστήθηκε άφθαρτος, ανέστησε μαζί του και το ίδιο του το σώμα πνευματικό, ολότελα θείο και άυλο˙ γι’ αυτό, ούτε τις σφραγίδες του μνήματος έλυσε, βγαίνοντας από το μνήμα, αλλά και έμπαινε και έβγαινε ανεμπόδιστα, αν και οι θύρες ήταν κλεισμένες.19 Γιατί όμως δεν έκανε αμέσως πνευματικό και άφθαρτο μαζί με την ψυχή και το σώμα που ανέλαβε; Επειδή και ο Αδάμ, όταν έφαγε από το δέντρο, που ο Θεός του έδωσε εντολή να μη φάει,20 αμέσως βέβαια, με το να παραβεί την εντολή, πέθανε με ψυχικό θάνατο, αλλά με σωματικό θάνατο πέθανε ύστερα από πολλά χρόνια, και γι’ αυτό ο Θεός πρώτα ανέστησε και ζωοποίησε και θέωσε την ψυχή, που δέχθηκε την απόφαση της τιμωρίας του θανάτου, έπειτα κατά τον ίδιο τρόπο, σύμφωνα με την παλαιά απόφαση που πήρε, να επιστρέφει δηλαδή το σώμα με το θάνατο στη γη,21 οικονόμησε να αποκτήσει πάλι με την ανάστασή ΄του την αφθαρσία˙ και όχι μόνο αυτό, αλλά αφού κατέβηκε στον άδη,22 τις ψυχές των αγίων, που κρατούνταν εκεί, τις ανέστησε και τις έβαλε σε τόπο ανάπαυσης και ανεσπέρου φωτός, ελευθερώνοντας από τα αιώνια δεσμά, όχι όμως και τα σώματά τους, αλλά τα άφησε μέσα στους τάφους ως την κοινή ανάσταση.
Αυτό το μυστήριο λοιπόν δεν έχει γίνει με τον τρόπο που είπαμε, από την αρχή της έλευσης του Χριστού, μόνο σε όλο τον κόσμο, αλλά έγινε και στον καθένα από τους παλαιούς αγίους και γίνεται πάντοτε ως τώρα. Διότι, όταν δεχόμαστε το Πνεύμα του Δεσπότη και Θεού μας, γινόμαστε συμμέτοχοι στη θεότητα και στην ουσία του,23 και όταν τρώμε την πάναγνη σάρκα του, εννοώ τα θεία μυστήρια, γινόμαστε αληθινά ενωμένοι ολοκληρωτικά με το σώμα του και συγγενείς του, όπως και ο ίδιος ο θείος Παύλος λέει, ότι «είμαστε οστό από τα οστά του και σάρκα από τη σάρκα του»,24 και επίσης, ότι «από τον πλούτο της θεότητάς του όλοι πήραμε, και χάρη επάνω στη χάρη».25 Όταν όμως φθάνουμε σ’ αυτό το σημείο, τότε γινόμαστε κατά χάρη όμοιοι με τον ίδιο τον φιλάνθρωπο Θεό και Δεσπότη μας, με το να ανακαινιζόμαστε και να ανανεωνόμαστε στην ψυχή, και να αφθαρτοποιούμαστε και να εγειρόμαστε ως ζωντανοί από τους νεκρούς, καθώς βλεπόμαστε απ’ αυτόν εμείς που αξιωθήκαμε να γίνουμε όμοιοι μ’ αυτόν, όπως δηλαδή κάποιος διακρίνει από μακριά το πρόσωπο του φίλου του και συζητά μαζί του και συνομιλεί και ακούει τη φωνή του.
Έτσι λοιπόν οι άγιοι όλων των αιώνων, οι παλαιοί και οι τωρινοί, βλέποντας πνευματικά, δεν βλέπουν σχήμα ή μορφή ή αποτύπωμα, αλλά φως ασχημάτιστο, όπως και οι ίδιοι είναι φως από το φως του Πνεύματος. Όταν όμως καθένας από τους αγίους γίνει τέτοιος, δεν γίνεται αμέσως και το σώμα του άφθαρτο και πνευματικό, αλλά όπως το σίδερο, όταν πυρακτώνεται από τη φωτιά, παίρνει βέβαια από τη λαμπρότητά της και αμέσως αποβάλλει τη μαυρίλα του, όταν όμως απομακρυνθεί πάλι από τη φωτιά, φαίνεται μαύρο και ψύχεται˙ έτσι λοιπόν και τα σώματα των αγίων αγιάζονται από τη χάρη που ενώθηκε με την ψυχή τους, καθώς παίρνουν από τη θεία φωτιά, και καθώς πυρακτώνονται, γίνονται και αυτά φωτεινά, και φθάνουν να είναι πολύ πιο ανώτερα και πολύ πιο πολύτιμα από τα άλλα σώματα. Όταν όμως η ψυχή βγει και χωρισθεί από το σώμα, τότε αμέσως και τα σώματα παραδίδονται στη φθορά, και λίγο λίγο διαλύονται˙ ωστόσο κάποια απ’ αυτά διατηρούνται για πολλά χρόνια, χωρίς ούτε εντελώς άφθαρτα να παραμένουν, ούτε και να φθείρονται ολότελα, αλλά διατηρούν μέσα τους τα γνωρίσματα και της αφθαρσίας και της φθοράς, επειδή φυλάγονται, για να γίνουν εντελώς άφθαρτα και να ανανεωθούν στην τελευταία ανάσταση.
Για ποιό όμως λόγο και γιατί γίνεται αυτό; Διότι δεν έπρεπε να αναστηθούν και να αφθαρτοποιηθούν τα σώματα των ανθρώπων πριν από την ανανέωση των δημιουργημάτων, αλλά, όπως πρώτα δημιουργήθηκε άφθαρτη η κτίση, έπειτα αργότερα δημιουργήθηκε άφθαρτος ο άνθρωπος, έτσι πάλι πρέπει πρώτα να μεταβληθεί η κτίση, με το να μεταβεί από τη φθορά στην αφθαρσία, δηλαδή να αλλάξει, και έτσι μαζί με τη φύση και ταυτόχρονα μ’ αυτή να ανανεωθούν και τα σώματα των ανθρώπων που υπέστησαν τη φθορά, ώστε ο άνθρωπος, με το να γίνει και πάλι πνευματικός και αθάνατος, να κατοικεί σε άφθαρτο και αιώνιο και πνευματικό τόπο. Και ότι αυτό είναι αληθινό, άκου τον απόστολο Πέτρο που λέει: «Θα έρθει η μέρα του Κυρίου σαν κλέφτης τη νύχτα, και τότε οι ουρανοί πυρακτωμένοι θα διαλυθούν και τα στοιχεία της φύσης θα λειώσουν από τη φωτιά»,26˙ όχι επειδή θα εξαφανισθούν αυτά, αλλά επειδή θα αναχωνευθούν και θα αναστοιχειωθούν, για να φθάσουν δηλαδή σε ανώτερη και αιώνια κατάληξη. Από πού είναι φανερό αυτό; Από τα ίδια πάλι τα λόγια του αποστόλου, με τα οποία προσθέτει, λέγοντας: «Περιμένουμε καινούργιους ουρανούς και καινούργια γη, σύμφωνα με την υπόσχεσή του».27 Σύμφωνα με ποιά και ποιού υπόσχεση; Οπωσδήποτε σύμφωνα με την υπόσχεση του Χριστού και Θεού μας, που είπε: «Ο ουρανός και η γη θα παρέλθουν, τα λόγια μου όμως δεν θα παρέλθουν».28 Παρέλευση του ουρανού ονόμασε την αλλαγή του, διότι και αν ακόμη, λέει, ο ουρανός θα αλλάξει, όμως τα δικά μου λόγια θα μείνουν αμετάβλητα και σταθερά. Διότι αυτό διακήρυξε προφητικά και ο προφήτης Δαβίδ, μιλώντας έτσι: «Και θα τυλίξεις τους ουρανούς σαν ένδυμα, και θα αλλάξουν˙ εσύ όμως είσαι ο ίδιος, και τα χρόνια σου δεν θα εκλείψουν»29 Τί θα μπορούσε λοιπόν να είναι σαφέστερο απ’ αυτά τα λόγια;
Αλλά ας σκεφθούμε πως θα ανακαινισθεί η κτίση και πως θα αποκτήσει το αρχαίο κάλλος.
Υποσημειώσεις.
1. Πρβ. Ρωμ. 8, 20-21
2. Γέν. 5, 3-5
3. Γέν. 4, 3-5 και 8
4. Γέν. 5, 24
5. Δ’ Βασ’. 2, 11
6. Πρβ. Α’ Κορ. 15, 51
7. Πρβ. Γέν. 8, 21
8. Πρβ. Ρωμ. 1, 25
9. Ρωμ. 11, 32
10. Πρβ. Εφ. 3, 9
11. Γέν. 2, 21-22
12. Γέν. 2, 7
13. Α’ Κορ. 15, 47-48
14. Α’ Κορ. 15, 23
15. Πρβ. Εβρ. 4, 15
16. Ιω. 1, 12
17. Α’ Κορ. 15, 49
18. Πρβ. Α’ Τιμ. 3, 16
19. Ιω. 20, 19
20. Γέν. 2, 17
21. Γέν. 3, 19
22. Πρβ. Α’ Πέτρ. 3, 19
23. Πρβ. Β’ Πέτρ. 1, 4
24. Εφ. 5, 30
25. Κολ. 2, 9. Ιω. 1, 16
26. Β’ Πέτρ. 3, 10
27. Β’ Πέτρ. 3, 13
28. Ματθ. 24, 35
29. Ψαλμ. 101, 27-28
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Φυσιολογία για τη δημιουργία και την προοπτική του κόσμου (Α’) – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
