Αναρτούμε με συγκίνηση το Διάταγμα του Μεδιολάνου (ή των Μεδιολάνων, αφού το σημερινό Μιλάνο λεγόταν τότε Mediolanum ή Mediolanium).
Διαβάστε το, ταξιδέψτε στο χρόνο και μνημονεύστε τον Μέγα Κωνσταντίνο…
1. Ε¬πει¬δή α¬πό πα¬λιά κι¬ό¬λας σκε¬φτό¬μα¬σταν ό¬τι δεν πρέ¬πει ν’ αρ¬νού¬μα¬στε την ε¬λευ¬θε¬ρί¬α της θρη¬σκεί¬ας, αλ¬λά πρέ¬πει να δο¬θή ε¬ξου¬σί¬α στη σκέ¬ψη και στη βού¬λη¬ση του κα¬θε¬νός να ε¬πι¬με¬λή¬ται τα θεί¬α πράγ¬μα¬τα ό¬πως ο ί¬διος θέ¬λει, εί¬χα¬με δι¬α¬τά¬ξει και για τους Χρι¬στια¬νούς να μπο¬ρούν να τη¬ρούν την πί¬στη της ε¬πι¬λο¬γής τους και της θρη¬σκεί¬ας τους.
2. Ε¬πει¬δή ό¬μως στο κεί¬με¬νο ε¬κεί¬νο, με το ο¬ποί¬ο τους δό¬θη¬κε η ε¬λευ¬θε¬ρί¬α αυ¬τή, α¬πο¬δεί¬χτη¬κε σα¬φώς ό¬τι εί¬χαν προ¬στε¬θή πολ¬λές και δι¬α¬φο¬ρε¬τι¬κές α¬πό¬ψεις, γι’ αυ¬τό ί¬σως με¬τά α¬πό λί¬γο με¬ρι¬κοί πα¬ρεμ¬πο¬δί¬ζον¬ταν α¬πό τον τρό¬πο ζω¬ής ε¬κεί¬νο.
3. Ό¬ταν α¬πό κα¬λή τύ¬χη, ε¬γώ ο Αύ¬γου¬στος Κων¬σταν¬τί¬νος κι ε¬γώ ο Αύγουστος Λι¬κί¬νιος, συ¬ναν¬τη¬θή¬κα¬με στο Με¬δι¬ο¬λά¬νο και συ¬ζη¬τή¬σα¬με ό¬λα ό¬σα α¬φορού¬σαν στην ω¬φέ¬λεια και την χρη¬σι¬μό¬τη¬τα τού κοι¬νού, α¬νά¬με¬σα στ’ άλ¬λα που μας φαί¬νον¬ταν ό¬τι θα εί¬ναι πο¬λύ ω¬φέ¬λι¬μα σε ό¬λους, κρί¬να¬με ό¬τι πρέ¬πει να δώ¬σου¬με προ¬τε¬ραι¬ό¬τη¬τα σ’ ε¬κεί¬να στα ο¬ποί¬α περιλαμβανόταν η ευ¬λά¬βεια και το σέ¬βας προς το Θεί¬ο, δη¬λα¬δή να δώσουμε και στους Χρι¬στια¬νούς και σ’ ό¬λους ε¬λεύ¬θε¬ρη ε¬πι¬λο¬γή του ν’ ακο¬λου¬θούν ό¬ποι¬α θρησκεί¬α θε¬λή¬σουν, ώ¬στε, ό, τι Θεί¬ο και ου¬ρά¬νιο πράγμα υ¬πάρ¬χει τέ¬λος πάν¬των, να κα¬τα¬στή δυ¬να¬τόν να εί¬ναι ευ¬με¬νές σ’ εμάς και σ’ ό¬λους ό¬σοι δι¬α¬τε¬λούν κά¬τω α¬πό την ε¬ξου¬σί¬α μας.
4. Με υ¬γι¬ές λοι¬πόν και ορ¬θό¬τα¬το σκε¬πτι¬κό θε¬σπί¬σα¬με την βού¬λη¬ση αυ¬τή, σε κα¬νέ¬ναν α¬πο¬λύ¬τως να μην αρ¬νού¬μα¬στε την ε¬ξου¬σί¬α να ε¬πι¬λέ¬γη και ν’ α¬κο¬λου¬θή τον τρό¬πο ζω¬ής και την θρη¬σκεί¬α των Χρι¬στια¬νών, και να δο¬θή στον κα¬θέ¬να η ε¬ξου¬σί¬α να δί¬νη την δι¬ά¬νοι¬ά του στην θρη¬σκεί¬α ε¬κεί¬νη, την ο¬ποί¬α ο ί¬διος νο¬μί¬ζει ό¬τι του ται¬ριά¬ζει, για να μπο¬ρεί το Θεί¬ο να μας προσφέ¬ρη σε ό¬λα την συ¬νη¬θι¬σμέ¬νη φρον¬τί¬δα και κα¬λο¬κα¬γα¬θί¬α του.
5. Και ή¬ταν φυ¬σι¬κό ν’ α¬πο¬φα¬σί¬σου¬με να τα γρά¬ψου¬με αυ¬τά, ώ¬στε, α¬φού α¬φαι¬ρε¬θούν εν¬τε¬λώς οι ε¬πι¬λο¬γές, που πε¬ρι¬έ¬χον¬ται μέ¬σα στα κα¬τά το παρελ¬θόν σταλ¬μέ¬να προς την α¬φο¬σί¬ω¬σή σου (1) γράμ¬μα¬τά μας, τα σχετικά με τους Χρι¬στια¬νούς, {και ό¬σα φαί¬νον¬ται ό¬τι εί¬ναι πο¬λύ σκαι¬ά και ξέ¬να προς την πρα¬ό¬τη¬τά μας, αυ¬τά ν’ α¬φαι¬ρε¬θούν}, στο ε¬ξής ο κα¬θέ¬νας α¬π’ αυ¬τούς που κά¬νουν την ί¬δια ε¬πι¬λο¬γή, να έ¬χουν δη¬λα¬δή την θρη¬σκεί¬α των Χρι¬στια¬νών, να κά¬νη αυ¬τό α¬κρι¬βώς ε¬λευ¬θέ¬ρως και α¬πλώς, χω¬ρίς καμμιά ε¬νό¬χλη¬ση.
6. Κρί¬να¬με δε ό¬τι αυ¬τά πρέ¬πει να τα δή¬λω¬σου¬με πλη¬ρέ¬στα¬τα στην επιμέλειά σου, για να ξέ¬ρης ό¬τι ε¬μείς δώ¬σα¬με στους Χρι¬στια¬νούς ε¬λεύ¬θε¬ρη κι α¬πό¬λυ¬τη την ε¬ξου¬σί¬α ν’ α¬σκούν τη θρη¬σκεί¬α τους.
7. Ε¬πει¬δή η α¬φο¬σί¬ω¬σή σου βλέ¬πει ό¬τι αυ¬τό α¬κρι¬βώς το χα¬ρί¬σα¬με σ’ αυ¬τούς εξ’ ο¬λο¬κλή¬ρου, «κα¬τα¬νο¬εί» ό¬τι η ε¬ξου¬σί¬α ν’ α¬σκούν τον τρό¬πο ζω¬ής και την θρη¬σκεί¬α {τους} που θέ¬λουν, δό¬θη¬κε και σ’ άλ¬λους, πράγ¬μα που εί¬ναι φα¬νε¬ρό ό¬τι γί¬νε¬ται, για να η¬ρε¬μή¬σουν οι και¬ροί μας. για να έ¬χη ο κα¬θέ¬νας την ε¬ξου¬σί¬α να ε¬πι¬λέ¬γη και ν’ α¬κο¬λου¬θή ό¬ποι¬α «θρη¬σκεί¬α» θέ¬λει. Κι αυ¬τό το κά¬να¬με, για να μη νο¬μι¬σθή α¬πό καμ¬μιά τι¬μή και θρη¬σκεί¬α ό¬τι ε¬μείς την μει¬ώ¬σα¬με σε κά¬τι.
8. Θε¬σπί¬ζου¬με δε ει¬δι¬κά για τους Χρι¬στια¬νούς ε¬κτός α¬πό τα άλ¬λα και τούτο: τους χώ¬ρους τους, ό¬που πρώ¬τα συ¬νή¬θι¬ζον να συ¬να¬θροί¬ζων¬ται, για τους ο¬ποί¬ους και στα γράμ¬μα¬τα που έ¬χουν στα¬λή {πα¬λι¬ό¬τε¬ρα} προς την α¬φο¬σί¬ω¬σή σου υ¬πήρ¬ξε κα¬τά το πα¬ρελ¬θόν άλ¬λη δι¬α¬τύ¬πω¬ση, αν με¬ρι¬κοί φαί¬νων¬ται ό¬τι τους α¬γό¬ρα¬σαν ή α¬πό το δι¬κό μας τα¬μεί¬ο ή α¬πό κά¬ποι¬ο άλλο, να τους ε¬πι¬στρέ¬ψουν στους ί¬διους Χρι¬στια¬νούς χω¬ρίς χρή¬μα¬τα και χω¬ρίς καμ¬μιά α¬παί¬τη¬ση του αν¬τι¬τί¬μου των, α¬φού α¬πορ¬ρι¬φθή κά¬θε α¬μέ¬λεια και αμ¬φι¬σβή¬τη¬σι. κι αν με¬ρι¬κοί έ¬τυ¬χε να πά¬ρουν τέ¬τοι¬ους χώ¬ρους σαν δώρο, το τα χύ¬τε¬ρο να τους ε¬πι¬στρέ¬ψουν στους ί¬διους τους Χρι¬στια¬νούς.
9. Έτσι ώ¬στε, αν αυ¬τοί που τους α¬γό¬ρα¬σαν, ή ε¬κεί¬νοι που τους πή¬ραν ως δω¬ρε¬ά, ζη¬τούν κά¬τι α¬πό την κα¬λο¬κα¬γα¬θί¬α μας, να προ¬σέλ¬θουν στον τοπικό δι¬κα¬στι¬κό έ¬παρ¬χο, για να λη¬φθή και γι’ αυ¬τούς πρό¬νοι¬α α¬πό την δι¬κή μας ε¬πι¬εί¬κεια. Ό¬λοι αυ¬τοί οι χώ¬ροι πρέ¬πει να πα¬ρα¬δο¬θούν πά¬ραυ¬τα στο σώ¬μα των Χρι¬στια¬νών με την φρον¬τί¬δα σου χω¬ρίς καμ¬μί¬α χρο¬νο¬τρι¬βή.
10. Κι ε¬πει¬δή έ¬γι¬νε γνω¬στό ό¬τι οι ί¬διοι Χρι¬στια¬νοί εί¬χαν ό¬χι μό¬νο τους χώρους ε¬κεί¬νους, ό¬που συ¬νή¬θι¬ζαν να συ¬να¬θροί¬ζων¬ται, αλ¬λά και άλ¬λους που α¬νή¬καν ό¬χι στον κα¬θέ¬να α¬π’ αυ¬τούς αλ¬λά στην ι¬δι¬ο¬κτη¬σί¬α του σώματός τους, δη¬λα¬δή των Χρι¬στια¬νών, ό¬λους αυ¬τούς τους χώ¬ρους σύμφω¬να με τον προ¬ει¬ρη¬μέ¬νο νό¬μο, χω¬ρίς καμ¬μί¬α α¬πο¬λύ¬τως αμφισβήτηση, θα δι¬α¬τά¬ξης να τους ε¬πι¬στρέ¬ψουν στους ί¬διους τους Χριστια¬νούς, δη¬λα¬δή στο σώ¬μα και στη σύ¬νο¬δό τους. και να τη¬ρη¬θή φυσικά η προ¬ει¬ρη¬μέ¬νη τα¬κτι¬κή. αυ¬τοί δη¬λα¬δή που θα τους ε¬πι¬στρέ¬ψουν χω¬ρίς αν¬τί¬τι¬μο, ό¬πως εί¬πα¬με προ¬η¬γου¬μέ¬νως, να μπο¬ρούν να ελ¬πί¬ζουν την α¬πο¬ζη¬μί¬ω¬σή τους εκ μέ¬ρους της κα¬λο¬κα¬γα¬θί¬ας μας.
11. Σε ό¬λα αυ¬τά ο¬φεί¬λεις να προ¬σφέ¬ρης στο προ¬ει¬ρη¬μέ¬νο σώ¬μα των Χριστια¬νών τη φρον¬τί¬δα σου με πολ¬λή δύ¬να¬μι, για να ε¬φαρ¬μο¬σθή η διαταγή μας το τα¬χύ¬τε¬ρο, ώ¬στε και στο θέ¬μα αυ¬τό χά¬ρη στην ε¬πι¬εί¬κειά μας, να λη¬φθή πρό¬νοι¬α για την κοι¬νή και δη¬μό¬σια η¬ρε¬μί¬α.
12. Δι¬ό¬τι, ό¬πως λέ¬χθη¬κε και πα¬ρα¬πά¬νω, με αυ¬τό το σκε¬πτι¬κό «θέ¬λου¬με» η Θεί¬α φρον¬τί¬δα που μας πε¬ρι¬βάλ¬λει, της ο¬ποί¬ας πεί¬ρα λά¬βα¬με ή¬δη σε πολλές κα¬τα¬στά¬σεις, να μας μεί¬νη σί¬γου¬ρη για πάν¬τα.
13. Για να κα¬τα¬στή δε δυ¬να¬τόν, η δι¬α¬τύ¬πω¬ση αυ¬τής της νο¬μο¬θε¬σί¬ας μας και κα¬λο¬κα¬γα¬θί¬ας να έρ¬θη σε γνώ¬ση ό¬λων, εί¬ναι ευ¬νό¬η¬το ό¬τι, πριν α¬πό το δι¬κό σου δι¬ά¬ταγ¬μα, θα δη¬μο¬σι¬εύ¬σεις παν¬τού και θα φέ¬ρης σε γνώ¬ση ό¬λων αυ¬τό το γράμ¬μα μας, ώ¬στε να μην κα¬τα¬στή δυ¬να¬τόν να μεί¬νη κρυμ¬μέ¬νη από κα¬νέ¬ναν η νο¬μο¬θε¬σί¬α της κα¬λο¬κα¬γα¬θί¬ας μας αυ¬τής.
* * *
Το Δι¬ά¬ταγ¬μα σώ¬ζε¬ται στην λα¬τι¬νι¬κή γλώσ¬σα α¬πό τον λα¬τί¬νο ι¬στο¬ρι¬κό Λα¬κτάν¬τιο (240-347μ.Χ.) στο έρ¬γο του «De Mortibus Persecutorum» (Ο θά¬να¬τος των δι¬ω¬κτών) (MPL 7, 267) και στην ελ¬λη¬νι¬κή γλώσ¬σα α¬πό τον εκ¬κλη¬σι¬α¬στι¬κό ι¬στο¬ρι¬κό Ευ¬σέ¬βει¬ο Παμ¬φί¬λου (265-340μ.Χ.), ε¬πί¬σκο¬πο Και¬σα¬ρεί¬ας της Πα¬λαι¬στί¬νης στο ε’ Κε¬φά¬λαι¬ο του 10ου βι¬βλί¬ου της Εκ¬κλη¬σι¬α¬στι¬κής Ι¬στο¬ρί¬ας του (P.G. τ. 20 στ. 880-885).
Η με¬τά¬φρα¬ση έ¬γι¬νε α¬πό τον Δρ. Θε¬ο¬λο¬γί¬ας Κων¬σταν¬τί¬νο Σι¬α¬μά¬κη και δη¬μο¬σι¬εύ¬ε¬ται στην με¬λέ¬τη «Εξω¬χρι¬στι¬α¬νι¬κές Μαρ¬τυ¬ρί¬ες για τον Ι¬η¬σού Χρι¬στό» (έκ¬δο¬ση Ι¬ε¬ράς Μη¬τρο¬πό¬λε¬ως Ε¬δέσ¬σης, Θεσ¬σα¬λο¬νί¬κη 1995, σελ. 141-149).
Το κείμενο μας θύμισε στην Ρομφαία ο Σεβ. Μητροπολίτης Καισαριανής.
ΣΧΟΛΙΑ
1. Τα δι¬α¬τάγ¬μα¬τα των αυ¬το¬κρα¬τό¬ρων της Ρω¬μα¬ϊ¬κής Αυ¬το¬κρα¬το¬ρί¬ας εστέλ¬λον¬το σ’ ό¬λους τους κα¬τά τό¬πους Δι¬οι¬κη¬τές των Ε¬παρ¬χι¬ών, στους οποί¬ους α¬νε¬τί¬θε¬το η τή¬ρη¬ση τους.
2. Α¬πό τις πα¬ρα¬γρά¬φους 1 και 2, που α¬πο¬τε¬λούν τον πρό¬λο¬γο του Διατάγμα¬τος συ¬νά¬γε¬ται, ό¬τι το Δι¬ά¬ταγ¬μα εκ¬δό¬θη¬κε για να α¬πο¬σα¬φη¬νί¬σει και πα¬γι¬ώ¬σει την βού¬λη¬ση των Αυ¬γού¬στων που εί¬χε εκ¬φρα¬σθεί σε προηγού¬με¬νο κοι¬νό δι¬ά¬ταγ¬μα, που δεν ε¬τη¬ρεί¬το πι¬στά α¬πό τους κα¬τά τόπους Δι¬οι¬κη¬τές των πε¬ρι¬ο¬χών, ως προς την ε¬λευ¬θε¬ρί¬α που έ¬πρε¬πε να απο¬λαμ¬βά¬νουν και οι Χρι¬στια¬νοί, να πι¬στεύ¬ουν και να λα¬τρεύ¬ουν τον Θε¬ό ό¬πως ε¬πι¬θυ¬μού¬σαν.
3. Στην πα¬ρά¬γρα¬φο 3, οι συ¬ναύ¬γου¬στοι α¬να¬λαμ¬βά¬νουν κα¬τά προτεραιότη¬τα να ρυθ¬μί¬σουν τα θρη¬σκευ¬τι¬κά ζη¬τή¬μα¬τα της αυτοκρατορίας, ε¬πει¬δή πί¬στευ¬αν ό¬τι η θρη¬σκευ¬τι¬κό¬τη¬τα α¬πο¬βαί¬νει εις όφελος και αυ¬τών που την α¬σκούν και γε¬νι¬κώ¬τε¬ρα της κοι¬νω¬νί¬ας.
4. Στις πα¬ρα¬γρά¬φους 4 και 7, θε¬σπί¬ζε¬ται η α¬νε¬ξι¬θρη¬σκεί¬α. Στην αυτοκρατο¬ρί¬α ό¬λες οι θρη¬σκεί¬ες γί¬νον¬ται α¬νε¬κτές.
5. Α¬πό τις πα¬ρα¬γρά¬φους 5 και 6 κα¬τα¬φαί¬νε¬ται, ό¬τι αλ¬λοι¬ώ¬θη¬καν ή παρερμη¬νεύ¬θη¬καν ή νο¬θεύ¬θη¬καν οι προ¬η¬γού¬με¬νες δι¬α¬τα¬γές των συναυγού¬στων.
6. Στις πα¬ρα¬γρά¬φους 8, 9, 10 ε¬πι¬στρέ¬φον¬ται οι χώ¬ροι λα¬τρεί¬ας που αφαιρέ¬θη¬καν α¬πό τους Χρι¬στια¬νούς και ρυθ¬μί¬ζον¬ται πε¬ρι¬ου¬σια¬κά τους ζητή¬μα¬τα.
7. Στις πα¬ρα¬γρά¬φους 11, 12, 13, δί¬δον¬ται ο¬δη¬γί¬ες για τις ε¬νέρ¬γει¬ες που πρέπει να κά¬νουν οι κα¬τά τό¬πους Δι¬οι¬κη¬τές για την ε¬φαρ¬μο¬γή του Διατάγμα¬τος.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
