Δια πασών των νυν διερχομένων ημερών τούτων, εις πεντήκοντα εκτεινομένων, την εκ νεκρών ανάστασιν εορτάζομεν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, την προς τας άλλας εορτάς υπεροχήν παριστώντες, δια της παρατάσεως ταύτης. Εκ γαρ και της προς ουρανόν επανόδου την επέτειον μνήμην ο αριθμός ούτος των ημερών περιέχει, αλλά και αύτη την του αναστάντος Δεσπότου προς τους αναβεβιωκότας εσθ’ ότε του δούλου υποδείκνυσι διαφοράν. Πάντες γαρ οι εκ νεκρών αναστάντες, υφ’ ετέρων ανέστησαν. Και πάλιν αποθανόντες, επέστρεψαν εις την γην. Χριστού δε εκ νεκρών αναστάντος, θάνατος αυτού ουκέτι κυριεύει. Μόνος γαρ ούτος εαυτόν αναστήσας τριήμερον, ουκ εις γην επέστρεψε πάλιν, άλλ’ εις ουρανόν ανελήλυθεν, ομόθρονον ως ομόθεον τω Πατρί ποιήσας το ημέτερον φύραμα. Διο και μόνος αρχή της μελλούσης πάντων αναστάσεως γέγονε και μόνος απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο και πρωτότοκος εκ των νεκρών και του μέλλοντος αιώνος πατήρ. Και καθάπερ εν τω Αδάμ πάντες αποθνήσκουσιν, αμαρτωλοί τε και δίκαιοι, ούτως εν τω Χριστώ πάντες ζωοποιηθήσονται, αμαρτωλοί τε και δίκαιοι’ άλλ’ έκαστος εν τω ιδίω τάγματι. Απαρχή Χριστός, έπειτα οι του Χριστού εν τη παρουσία αυτού, είτα το τέλος, όταν καταργήση πάσαν αρχήν και εξουσίαν και δύναμιν και θη πάντας τους εχθρούς αυτού υπό τους πόδας αυτού. Έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος, εν τη κοινή αναστάσει, εν τη εσχάτη σάλπιγγι. Δει γαρ το φθαρτόν τούτο ενδύσασθαι αφθαρσίαν και το θνητόν τούτο ενδύσασθαι αθανασίαν.
Τοιαύτης δωρεάς πρόξενος ημίν εστίν η του Κυρίου ανάστασις, και δια τούτο μόνην ταύτην εν τοσαύτη παρατάσει των ημερών εορτάζομεν, ως αθάνατον ούσαν και ανώλεθρων και αϊδιον, προϋπογράφοντες δια τούτων και την μέλλουσαν των αγίων μακαριότητα, ής απέδρα πάσα οδύνη και λύπη και στεναγμός. Θυμηδία δε και πανήγυρίς εστίν εν ταύτη διηνεκής, ένθεός τε και αναλλοίωτος’ εκεί γαρ έστι των όντως ευφραινομένων η κατοικία. Διο και προ των ημερών τούτων την ιεράν τεσσαρακοστήν εν νηστεία και αγρυπνία και προσευχή και ασκήσει παντοία των αρετών άγειν ημάς του Πνεύματος χάρις ενομοθέτησε, δια μεν της τεσσαρακοστής των ημερών δεικνύσα την εν τω αιώνι τούτω των σωζομένων ζωήν, ως ουδέν έτερον εστίν η μετάνοια και βίος θεοφιλής. Δια δε της μετ’ αυτήν πεντηκοστής ταύτης, ήν διερχόμεθα νυν, επιδεικνύσα την διαδεξομένην τους ενταύθα δια τον Θεόν εναγωνίως ζήσαντας άνεσιν και απόλαυσιν.
Δια τούτο και τεσσαρακοστή μεν εστίν εκείνη και συνηρτημένην έχει την μνήμη των του Κυρίου σωτηρίων παθών και της νηστείας την λύσιν μετά την εβδόμην λαμβάνει. Αύτη δε πεντηκοστή ούσα, συμπεριλαμβάνει και την από γης εις ουρανόν μετάθεσιν και την του θείου Πνεύματος κατάβασιν και διάδοσιν. Εβδοματικός γαρ εστίν ο αιών ούτος και δια τεσσάρων ωρών και μερών και στοιχείων συνίσταται και τοις εν αυτώ κοινωνούς εαυτούς δι’ έργων ποιούσι των Χριστού παθημάτων την της Πεντηκοστής εορτήν επιφέρει, ήτις εκ της ογδόης άρχεται και εις ογδόην έχει την λήξιν. Και την σεπτήν εβδομάδα και την τετρακτύν υπερβάσαν και δια της αναστάσεως του Κυρίου και της μετ’ αυτήν αναλήψεως την μέλλουσα, παρίστησι του των ανθρώπων γένους ανάστασιν και την κατ’ αυτήν των αξίων εν νεφέλαις έπαρσιν προς την θείαν υπάντησιν και εξής εις αιώνας προς Θεόν συνουσίαν τε και κατάπαυσιν.
Αύτη μεν ουν έσται κατά καιρόν. Ο δε Κύριος προ του πάθους και της αναστάσεως, κηρύττων το ευαγγέλιον της βασιλείας και τοις μαθηταίς δεικνύς, ως ουκ εκ των Ιουδαίων μόνον η εκλογή των αξίων της πίστεως έσται και της υπ’ αυτού προτεινομένης αϊδίου κληρονομίας, αλλά και από των εθνών, κατά την σήμερον αναγινωσκομένην εις επήκοον του ευαγγελίου φωνήν, «έρχεται εις πόλιν της Σαμαρείας λεγομένην Σιχάρ, πλησίον του χωρίου ου έδωκεν Ιακώβ Ιωσήφ τω υιώ αυτού. Ήν δε εκεί πηγή του Ιακώβ». . . .
Όλην αυτήν την περίοδο που διανύομε τώρα, επεκτεινομένη σε πενήντα ημέρες, εορτάζομε την από τους νεκρούς ανάστασι του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού, δεικνύοντας με αυτή την παράτασι την υπεροχή της απέναντι στις άλλες εορτές. Αν και βέβαια αυτή η περίοδος των ημερών περιλαμβάνει και την επέτειο μνήμη της επανόδου στους ουρανούς, αλλά και αυτή δεικνύει τη διαφορά του αναστάντος Δεσπότου προς τους ανθρώπους εκείνους που κατά καιρούς έχουν αναβιώσει. Πραγματικά όλοι όσοι αναστήθηκαν από τους νεκρούς αναστήθηκαν από άλλους και, αφού απέθαναν πάλι, επέστρεψαν στη γη˙ ο δε Χριστός, αφού αναστήθηκε από τους νεκρούς, δεν κυριεύεται πλέον καθόλου από τον θάνατο˙ διότι μόνο αυτός, αφού ανέστησε τον εαυτό του την τρίτη ημέρα, δεν επέστρεψε πάλι στη γη, αλλά ανέβηκε στον ουρανό, καθιστώντας το φύραμά μας που είχε λάβει ομόθρονο με τον Πατέρα ως ομόθεο. Γι’ αυτό είναι ο μόνος που έγινε αρχή της μελλοντικής αναστάσεως όλων και ο μόνος που κατέστη απαρχή των νεκρών και πρωτότοκος από τους νεκρούς και πατέρας του μέλλοντος αιώνος. Και όπως όλοι, αμαρτωλοί και δίκαιοι, αποθαίνουν στον Αδάμ, έτσι στον Χριστό θα ζωοποιηθούν όλοι, αμαρτωλοί και δίκαιοι, άλλ’ ο καθένας στην τάξι του˙ απαρχή είναι ο Χριστός, έπειτα οι οπαδοί του Χριστού κατά την παρουσία του, έπειτα οι τελευταίοι, όταν καταργήση κάθε αρχή και εξουσία και δύναμι και θέση όλους τους εχθρούς του κάτω από τα πόδια του. Τελευταίος εχθρός που θα καταργηθή είναι ο θάνατος, κατά την κοινή ανάστασι, με την εσχάτη σάλπιγγα˙ διότι πρέπει το φθαρτό τούτο στοιχείο να ενδυθή αφθαρσία και το θνητό τούτο να ενδυθή αθανασία.
Τέτοια δωρεά μας προσφέρει η ανάστασις του Κυρίου, και γι’ αυτό μόνο αυτήν εορτάζομε με τόση διάρκεια σαν αθάνατη και ανώλεθρη και αϊδια, προεικονίζοντας με αυτά και την μέλλουσα μακαριότητα των αγίων, από την οποία έχει εξαφανισθή κάθε οδύνη, λύπη και στεναγμός˙ υπάρχει δε σ’ αυτήν ευφροσύνη και πανήγυρις ενθουσιώδης και αναλλοίωτη˙ διότι εκεί είναι πραγματικά η κατοικία των ευφραινομένων. Γι’ αυτό η χάρις του Πνεύματος ενομοθέτησε πριν από τις ημέρες αυτές να τελούμε την ιερά τεσσαρακοστή με νηστεία και αγρυπνία κα με προσευχή και κάθε είδος ασκήσεως των αρετών. Με την τεσσαρακοντάδα των ημερών δεικνύει ότι σ’ αυτόν τον αιώνα η ζωή των σωζομένων δεν είναι τίποτε άλλο παρά μετάνοια και θεοφιλής βίος˙ με την πεντηκοστή δε αυτή, που διανύομε τώρα, επιδεικνύει την άνεσι και απόλαυσι που θα υποδεχθή αυτούς που έζησαν εδώ εναγωνίως για τον Θεό.
Γι’ αυτό εκείνη μεν είναι τεσσαρακοστή, έχει συνακόλουθη την μνήμη των σωτηρίων παθών κα μετά την εβδόμη εβδομάδα λαμβάνει την λύσι της νηστείας˙ αυτή δε σαν πεντηκοστή συμπεριλαμβάνει και την από τη γη μετάθεσι στον ουρανό και την κατάβασι και διάδοσι του θείου Πνεύματος. Διότι αυτός˙ εδώ ο αιών είναι εβδοματικός και συνίσταται από τέσσερις εποχές και μέρη και στοιχεία και γι’ αυτούς που σ’ αυτόν καθιστούν τους εαυτούς των κοινωνούς των παθημάτων του Χριστού επιφέρει την εορτή της Πεντηκοστής, που αρχίζει από την ογδόη και καταλήγει στην ογδόη κα αφού ξεπεράση την εβδομάδα και την τετρακτύ, δια της αναστάσεως του Κυρίου και της έπειτα από αυτήν αναλήψεως παριστάνει την μέλλουσα ανάστασι του ανθρωπίνου γένους και την κατ’ αυτήν ανύψωσι των αξιών στα σύννεφα προς την θεία συνάντησι και στην συνέχεια την συνύπαρξι και ανάπαυσι με τον Θεό στους αιώνες.
Αυτή λοιπόν θα έλθη στον καιρός της. Ο δε Κύριος κηρύττοντας το ευαγγέλιο της βασιλείας πριν από το πάθος και δεικνύοντας στους μαθητάς ότι δεν θα γίνη μόνο ανάμεσα στους Ιουδαίους η εκλογή των αξίων της πίστεως και της από αυτόν προτεινομένης αΐδιας κληρονομίας αλλά και ανάμεσα στους Εθνικούς, κατά την σήμερα αναγινωσκομένη στην εκκλησία περικοπή του ευαγγελίου: «έρχεται σε μια πόλι της Σαμαρείας, που λέγεται Σιχάρ, πλησίον του τόπου που έδωσε ο Ιακώβ στον υιό του Ιωσήφ. Εκεί ήταν η πηγή του Ιακώβ». . . .
Πατήστε εδώ για να «κατεβάσετε» την ωραιότατη αυτή ομιλία, και στις δύο της εκδοχές, σε rar μορφή.
Παράβαλε και:
Κυριακή της Σαμαρείτιδος – Αγίου Ρωμανού του Μελωδού – Κοντάκιον εις την Σαμαρείτιδα.
Κυριακή της Σαμαρείτιδος – η Ευαγγελική περικοπή της Θ. Λ., ομιλία Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά, υμνολογική εκλογή.
Κυριακή της Σαμαρείτιδος – το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θ. Λ., «το Τιμημένο Όνομα», λόγος του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.
Η στάμνα της Σαμαρείτιδος – Αρχιμ. Χριστοδούλου Φάσσου.
