Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Τω αυτώ μηνί (Σεπτεμβρίω) Δ΄, μνήμη του Αγίου Προφήτου και θεόπτου Μωϋσέως.
Ουκ εκ πέτρας νυν, ουδ’ οπισθίων μέρος,
Μωσή θεωρείς. Αλλ’ όλον Θεόν βλέπεις.
Ούτος εγεννήθη μεν εις την Αίγυπτον, και διά τον φόβον του Φαραώ ερρίφθη εις τον βάλτον του ποταμού Νείλου, περικλεισμένος μέσα εις μίαν θήβην, ήτοι σεντούκι πλεγμένον από παπύρι, και έξωθεν αλειμμένον με άσφαλτον ήτις ήτον ομοία με πίσσαν. Τήν θήβην ωνόμασεν ο άδηλος Ερμηνευτής κιβωτόν παπύρου θήκης, ή υδρίαν, ή πλατυσμόν, ήν τινες καλούσι στήτην. Ο δε Ιώσηπος πλέγμα αυτήν ονομάζει.
Επάρθη δε εκ του ποταμού από την θυγατέρα του βασιλέως Φαραώ, Θέρμουθιν ονομαζομένην. Άλλοι δε είπον, ότι αύτη ωνομάζετο Μέρις, ή Μέρρινα (εν τω α΄ τόμω της Αδολεσχίας). Ούτος λοιπόν ανατρέφεται ως υιός αυτής, φιλοτίμως και βασιλικώς, και μανθάνει όλην την σοφίαν των Αιγυπτίων. Όταν δε έγινε χρόνων τεσσαράκοντα, εθανάτωσεν ένα άνθρωπον Αιγύπτιον, όστις εμάχετο και έδερνεν ένα Εβραίον. Διά τον φόνον λοιπόν τούτον φοβηθείς, έφυγε και επήγεν εις γην Μαδιάμ. Και εκεί επήρε γυναίκα Σεπφώραν την θυγατέρα του Ιοθόρ.
Εσχόλαζε δε και επροσηύχετο πάντοτε εις τον Θεόν, και διά της μελέτης και προσευχής εκαθάριζε τον νούν και την καρδίαν του. Όθεν είδε τον Θεόν εις το όρος του Σινά, καθώς ήτον δυνατόν να ιδή άνθρωπος τον Θεόν. Και γίνεται με τους ιδίους του οφθαλμούς θεατής του εν τη βάτω θαύματος. Ήτις καιομένη μεν, μη κατακαιομένη δε, ήτοι μη χωνευομένη, προεικόνιζε την εν τη Παρθένω πραγματικήν και ουσιώδη κατοίκησιν της θεότητος. Τελειώσας δε άλλους τεσσαράκοντα χρόνους εν τη γη Μαδιάμ, κατέβη εις Αίγυπτον κατά προσταγήν Θεού, ώντας ογδοήκοντα χρόνων γέρωντας, διά να ελευθερώση τον Ισραηλιτικόν λαόν από τας χείρας των Αιγυπτίων.
Επειδή δε ο Φαραώ δεν επείθετο να ελευθερώση τον Ισραήλ, διά τούτο τιμωρεί ο Μωϋσής την Αίγυπτον με τας δέκα πληγάς. Όθεν με την βοήθειαν και θέλησιν του Θεού, πέρνωντας τον Ισραηλιτικόν λαόν από την Αίγυπτον, ομού με αργύριον και χρυσίον πολύ, διεπέρασεν αυτόν παραδόξως διά μέσου της Ερυθράς Θαλάσσης. Και εν τη ερήμω επαίδευσεν αυτόν άλλους τεσσαράκοντα χρόνους με τον γραπτόν Νόμον, και με διάφορα σημεία και θαύματα. Επειδή δε και αυτός ως άνθρωπος επαρώξυνε τον Θεόν, διατί ελάλησε και είπε με δισταγμόν: «Ακούσατέ μου, ω απειθείς, μη εκ της πέτρας ταύτης εξάξομεν υμίν ύδωρ;» (Αριθ. κ΄, 10), ανταποκρινόμενος δηλαδή προς τον λαόν, οπού τον ανάγκαζε· διά τούτο, λέγω, δεν εμβήκεν εις την γην της επαγγελίας. Αλλά αναβάς εις το όρος Ναβαύ, εκεί απέθανεν, ώντας χρόνων εκατόν είκοσιν.
Επρόλαβε δε την παρουσίαν του Χριστού έτη χίλια τετρακόσια ογδοήκοντα πέντε. Σημείωσαι, ότι κατά τους χρόνους του Μεγάλου Κωνσταντίνου, εφέρθη η θαυματουργός ράβδος του προφήτου τούτου Μωϋσέως εις την Κωνσταντινούπολιν, και ευγήκεν ο βασιλεύς πεζός και επροϋπάντησεν αυτήν. Κτίσας δε Nαόν της Θεοτόκου, έβαλε την ράβδον εις αυτόν. Έπειτα μετέφερεν αυτήν εις το παλάτιον, ως λέγει Γεώργιος ο Κωδινός (καί όρα σελ. 1152 της Δωδεκαβίβλου).
Και τούτο δε σημείωσαι, ότι την πρώτην και δευτέραν ωδήν του προφήτου τούτου Μωϋσέως ερμηνεύσαμεν εις το απλούν, ομού και τας άλλας ωδάς της στιχολογίας, τας οποίας εστείλαμεν διά να τυπωθούν. Επειδή δε εις την στιχολογίαν εκείνην, αλησμονήσαμεν να δώσωμεν εις τους αναγνώστας μίαν αναγκαίαν είδησιν, τούτου χάριν δίδομεν ταύτην εδώ. Μερικοί αδελφοί, βλέποντες εις το μζ΄ κεφάλαιον του καθολικού και τετυπωμένου Τυπικού να γράφη· «Δεί ειδέναι, ότι, τω Κυρίω άσωμεν, ου λέγομεν εφ’ όλην την Πεντηκοστήν»· τούτο λέγω βλέποντες, και μη νοούντες αυτό, καταλιμπάνουσι και αυτούς τους συνήθεις δέκα στίχους τους εν εκάστη ωδή λεγομένους εκ της στιχολογίας. Ουκ ορθώς δε τούτο ποιούσι. Καθότι οι συνήθεις δέκα στίχοι της στιχολογίας, ουδέποτε καταλιμπάνονται εν εκάστη ωδή, ούτε εις όλον το διάστημα της Πεντηκοστής, ούτε εις άλλον καιρόν. Εις μερικά δε ευαγή μοναστήρια του Όρους, τα ακριβέστερα των άλλων εν ταίς Ακολουθίαις, λέγουσι τους ανωτέρω στίχους εκ της στιχολογίας, και όταν ψάλληται ο Κανών του Μεγάλου Σαββάτου.
Το δε υπό του Τυπικού λεγόμενον, ούτω νοείται: οι παλαιοί Πατέρες εδιάλεξαν μερικούς στίχους από κάθε ωδήν της στιχολογίας, παράνω από τους συνειθισμένους δέκα, και τούτους τους στίχους εδιώρισαν να ψάλλωνται κατά τας ημέρας εκείνας, κατά τας οποίας ψάλλεται η Παρακλητική, όταν ούτε προεόρτιά εισί τινος εορτής, ούτε μεθέορτα. Μίαν τοιαύτην στιχολογίαν είδον εγώ χειρόγραφον εν τω ιερώ Κοινοβίω του Διονυσίου, όπου και εψάλλετο. Ομοίως και εν τη Μεγίστη Λαύρα και εν τη των Ιβήρων. Περί τοιαύτης λοιπόν στιχολογίας λέγει το Τυπικόν, ότι ου λέγεται εν τω διαστήματι όλης της Πεντηκοστής, και ουχί περί της κοινής ταύτης και δεκαστίχου της υπό πάντων εγνωσμένης. Μία λοιπόν ούσα η στιχολογία όλη, κατά τρεις τρόπους αναγινώσκεται, ή ψάλλεται: άλλως εν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή· άλλως εν ταίς ημέραις, καθ’ ας ψάλλεται η Παρακλητική· και άλλως εν ταίς ημέραις, καθ’ ας ψάλλονται εορταί και προεόρτια, και μεθέορτα. Και απλώς, καθ’ ας η Παρακλητική ου ψάλλεται. Όρα δε και εν κεφαλαίω ογ΄ του αυτού Τυπικού, όπου καθαρώτερα
λέγει, ότι ου σχολάζουσιν οι στίχοι (τής στιχολογίας δηλ.) πώποτε. Πλην εν τη μεγάλη Κυριακή (τού Πάσχα) και εν πάση τη Διακαινησίμω εβδομάδι.
Περί δε του, τω Κυρίω άσωμεν, πως ψάλλεται, άκουε. Όταν ψάλλεται η Οκτώηχος (ήτοι η Παρακλητική), άρχεται ο πρώτος χορός λέγειν· «τώ Κυρίω άσωμεν ενδόξως γαρ δεδόξασται, ίππον και αναβάτην έρριψεν εις θάλασσαν». Είτα ο έτερος χορός· «Βοηθός και σκεπαστής». Και τους καθ’ εξής στίχους λέγουσι χύμα και οι δύω χοροί, έκαστος τον οικείον στίχον. Όταν δε φθάσουν το «Επάγη ωσεί τείχος τα κύματα, επάγη και τα κύματα εν μέσω της θαλάσσης», τότε ψάλλουσι τον ειρμόν και τα τροπάρια του κανόνος, ποιούντες αυτά δεκατέσσαρα.
(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Ασματική Ακολουθία εις τον Δίκαιον Μωυσέαν τον Θεόπτην.zip
Παράβαλε και:
04 Σεπτεμβρίου, ο όσιος Άνθιμος, ο τυφλός Ιεραπόστολος του Αιγαίου (1727 – 1782): Βίος, Ασματική Ακολουθία.
