Επιτρέπεται κατά την ανάγνωσιν των ευαγγελικών περικοπών εις την Εκκλησίαν η αποσιώπησις ή αντικατάστασις φράσεων ή λέξεών τινών, ως εις την περικοπήν Ματθ. κβ’, 25- 30 ή όχι;
Είναι αλήθεια ότι κατά την ανάγνωσι της περικοπής αυτής κατά τον όρθρο της Μεγάλης Τρίτης, την ακολουθία δηλαδή του νυμφίου της Μεγάλης Δευτέρας, οι ιερείς μας αντιμετωπίζουν ωρισμένα προβλήματα. Είναι γνωστοί οι ψίθυροι και τα ειρωνικά μειδιάματα μερικών από τους νεωτέρους του εκκλησιάσματος, που ακολουθούν την απαγγελία ωρισμένων φράσεων της περικοπής αυτής, ως και μερικά απρεπή ανέκδοτα, που κυκλοφορούν μεταξύ του λαού, αναφορικώς προς τις φράσεις αυτές. Είναι επίσης γνωστό, ότι μερικοί από τους ιερείς μας για τους λόγους αυτούς, ή παραλείπουν ή διασκευάζουν τις γνωστές λέξεις.
Κατά την εποχή που έχουν γραφή τα ιερά κείμενα, οι λέξεις αυτές δεν είχαν εκπέσει στην σημερινήν των σημασία και διαφορετικά θα τις έγραφαν οι ιεροί συγγραφείς αν έγραφαν σήμερα.
Το ίδιο ζήτημα παρουσιάζεται και σε άλλες περικοπές, όπως στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Αποτομής του Προδρόμου (29 Αυγούστου), λόγω του χωρίου Μάρκ. στ’, 17 και σε αρκετά ευαγγέλια καθημερινών, όπως της Πέμπτης της Α’ εβδομάδος του Λουκά (Λουκ. ιστ’, 18), Δευτέρας ΙΒ’ εβδομάδος Λουκά (Λουκ. κ’, 34-35), Τρίτης ΙΔ’ εβδομάδος Λουκά (Μάρκ. ι’, 11-12), Τρίτης Ις’ εβδομάδος Λουκά (Μάρκ. ιβ’, 25), σε ολιγώτερο δε βαθμό στο ευαγγέλιο της ΙΑ’ Κυριακής του Λουκά (Λουκ. ιδ’, 20), Ζ’ Κυριακής του Ματθαίου (Ματθ. θ’, 35), Τρίτης της Α’ εβδομάδος Ματθαίου (Ματθ. δ’, 23) και αλλού, για να μην αναφέρωμε και τα αποστολικά αναγνώσματα, όπως της Τετάρτης της Α’ εβδομάδος (Ρωμ. α’, 26-27), Τρίτης, Πέμπτης και Παρασκευής της Ζ’ εβδομάδος (Α’ Κορινθ. ζ’, 9-10. 28. 33-34. 36-39) Τρίτης ΚΖ’ εβδομάδος (Α’ Τιμοθ. Ε’, 11-14), καθώς και μερικά τροπάρια, όπως το δοξαστικό του δ’ ήχου των αίνων των αγίων Αναργύρων (1 Νοεμβρίου και 1 Ιουλίου) «Πηγήν ιαμάτων έχοντες, άγιοι Ανάργυροι…», που ψάλλεται και στο τέλος των αγιασμών και της ακολουθίας του ευχελαίου, και το δοξαστικό του πλ. β’ ήχου της Υψώσεως του τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) «Σήμερον προέρχεται ο σταυρός του Κυρίου…», καθώς και πλήθος θεοτοκίων. Θα μπορούσε να αυξηθή ο κατάλογος αυτός και με άλλα παραδείγματα περικοπών, τροπαρίων, ακόμη και ευχών, όπως πολλές ευχές της ακολουθίας του ευχελαίου και πολλές συγχωρητικές ευχές, αλλά σκοπός μας δεν είναι να συγκεντρώσωμε τα σχετικά κείμενα, αλλά να δείξωμε που είναι δυνατόν να οδηγήση και τι διαστάσεις να πάρη μία αυθαίρετη διόρθωσις των φράσεων, που τυχόν μπορεί να παρεξηγηθούν από τους πιστούς.
Γι’ αυτό νομίζω ότι οπωσδήποτε πρέπει να παύση η ασεβής (δεν θεωρώ υπερβολικό τον χαρακτηρισμό ) επέμβασις στα ιερά κείμενα για λόγους κακώς εννοουμένης σεμνότητος ή προς αποφυγή των ενδεχομένων ψιθύρων επιπολαίων νέων. Ο σοβαρός ιερεύς δεν κινδυνεύει να χάση τίποτε από την σοβαρότητά του απαγγέλλοντας το ιερό κείμενο όπως έχει και τα αυτιά των ευσεβών χριστιανών δεν κινδυνεύουν να ενοχληθούν από τις αρχαιοπρεπείς λέξεις του ιερού αναγνώσματος, που και εκείνος και εκείνοι καλά κατανοούν το τι ακριβώς σημαίνουν. Και ασχέτως προς την τολμηρά και αξιοκατάκριτο παραφθορά του ιερού κειμένου, ο ιερεύς κινδυνεύει περισσότερο να γίνη στόχος των σχολίων εκείνων που τα επιζητούν, αν γίνη αντιληπτός να προσπαθή να αποφύγη τις λέξεις αυτές ή ανεπιτυχώς, τις περισσότερες φορές, να τις αντικαταστήση, ενώ το εκκλησίασμα γνωρίζει, λόγω της συχνής επαναλήψεως των περικοπών, πως ακριβώς έχει το αρχικό κείμενο, ειδικά μάλιστα της τόσο γνωστής περικοπής της Μεγάλης Τρίτης.
Από το βιβλίο του αειμνήστου Καθηγητού της Θεολογικής σχολής του Α.Π.Θ., Ιωάννου Μ. Φουντούλη: Απαντήσεις εις Λειτουργικάς απορίας. Τόμος Α’. ΣΤ’ έκδοσις.
Εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι, 1991.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Τη Αγία και Μεγάλη Τρίτη: η ραθυμία, Υμνολογική εκλογή.
Τη Αγία και Μεγάλη Τρίτη – τα Λειτουργικά Αναγνώσματα της ημέρας.
Μεγάλη εβδομάς. Κυριακή Βαϊων και Μ. Δευτέρα εσπέρας – Νεοελληνική απόδοση, Αρχιμ. Κυριακού Εμμ. Τσολάκη.
Του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου – ερμηνεία εις τον Δυώδιον κανόνα της Αγίας και Μεγάλης Τρίτης.
Αγίου Ρωμανού του μελωδού – κοντάκια εις τας δέκα παρθένους.
Τα γεγονότα της Μ. Τρίτης: ο Κύριος ελέγχει τους γραμματείς και φαρισαίους – Ιερομ. Κοσμά του Δοχειαρίτου.
Μεγάλη Τρίτη – Αρχιμ. Επιφανίου Θεοδωροπούλου.
Το Κοντάκιον και τα Απόστιχα ιδιόμελα της Μεγάλης Τετάρτης (Μεγάλης Τρίτης εσπέρα).
