Ολη η Θεολογία της Εκκλησίας μας έχει την αναφορά της στο Σταυρό και στην Ανάσταση. Και όλη η ζωη μας στρέφεται γύρω από τα δύο αυτά τρισμέγιστα και κοσμοσωτήρια γεγονότα. Σ’ αὐτά γίνεται φανερός και ένας άλλος τρόπος αντιμετωπίσεως των πραγμάτων, μια άλλη, τελείως διαφορετική λογική από τη συνήθη λογική που κυριαρχεί στον κόσμο μας. Σ’ αὐτά γίνεται φανερή η «άλλη» λογική του Χριστού.
Ο απόστολος Παύλος διακηρύττει θεόπνευστα τη σοφία και τη δύναμη αυτής της «άλλης» λογικής, που φαίνεται καθαρά στο μυστήριο του σταυρού• «ο λόγος ο του Σταυρού τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί, τοις δε σωζομένοις ημίν, δύναμις Θεού εστι. Γεγραπται γαρ• απολώ την σοφίαν των σοφών, και την σύνεσιν των συνετών αθετήσω (…). Επειδή και Ιουδαῖοι σημείον αιτούσι και Ελληνες σοφίαν ζητούσιν, ημείς δε κηρύσσομεν Χριστόν εσταυρωμένον, Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Ελλησι δε μωρίαν, αυτοίς δε τοις κλητοίς, Ιουδαίοις τε και Ελλησι, Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν• ότι το μωρόν του Θεού σοφώτερον των ανθρώπων εστί, και το ασθενές του Θεού ισχυρότερον των ανθρώπων εστί» (Α´ Κορ. α´ 18-25).
Ο εσταυρωμένος Χριστός για μεν τούς Ιουδαίους, που περίμεναν τον Χριστό Μεσσία σαν επίγειο βασιλιά, ήταν πρόσκομμα, πάνω στο οποίο σκόνταφταν και δεν πίστευαν. Για δε τούς Ελληνες ο εσταυρωμένος Θεός, που δεν μπόρεσε να νικήσει τούς εχθρούς του, παρουσιαζόταν σαν ιδέα μωρή και ανόητη. Στη λογική των Ελλήνων, που θαύμαζαν το λόγο και τον υπηρετούσαν με τη φιλοσοφία, που ερευνούσαν με τη δική τους κριτική και διεισδυτική σκέψη για την αλήθεια, η ιστορία του εσταυρωμένου Χριστού ήταν μια ανεξήγητη παραδοξότητα. Πως ήταν δυνατόν ένας σταυρωμένος να θεωρείται νικητής και να πιστεύεται ως Θεός; Ολη η ιστορία των Παθών Του είναι μια πρόκληση της λογικής μας, μία βασανιστική ταλαιπωρία για τη σκέψη μας.
Πράγματι! Εφόσον ήταν φανερό ότι γνώριζε από πριν όλα όσα επρόκειτο να συμβούν κατά τον καιρό των παθημάτων Του, γιατί δεν έλαβε μέτρα, να αντιμετωπίσει τούς εχθρούς Του; Γιατί δεν ξεσήκωσε τον λαο; Γιατί δεν οργάνωσε τούς ακολούθους Του; Γιατί δεν προετοίμασε μια στοιχειώδη άμυνα; Ετσι δεν θα έκανε κάθε διωκόμενος άνθρωπος;
Και όταν δικαζόταν, γιατί σώπαινε; Γιατί δεν έδινε απαντήσεις στις ερωτήσεις των δικαστών Του; Γιατί δεν υπερασπίσθηκε τον εαυτό Του σε στιγμές που κατάφωρα Τον αδικούσαν και Τον συκοφαντούσαν και διέτρεχε τον έσχατο κίνδυνο η ζωη του;
Αυτή η παράδοξη σιωπή! Γιατί άραγε; Μηπως δεν είχε λόγο, μήπως δεν μπορούσε κάτι να πει; Δεν ήταν αυτός που, όταν αποφάσιζε να μιλήσει, αποστόμωνε με τα επιχειρήματά Του τούς εχθρούς Του και σαγήνευε τα πλήθη με τούς λόγους Του; Πως τώρα ο Υιός και Λογος του Θεού δεν έχει λόγο;
Συγχρόνως ήταν και άοπλος. Και όταν ο τολμηρός Πετρος θέλησε δυναμικά να Τον υπερασπισθεί μέσα στον κήπο της Γεθσημανή, Εκεῖνος αρνήθηκε να δεχθεί μια τέτοια υπεράσπιση. Παρέμεινε μόνος κατά τις κρίσιμες ώρες του Παθους, σιωπηλός και άοπλος. Σημασία μεγάλη όμως έχει και το ότι παραδόθηκε εκούσια. Διευκόλυνε τούς εχθρούς Του! Και προχώρησε αποφασιστικά στο μαρτύριο. Οδηγήθηκε στο σταυρό. Και βρέθηκε τελικά εγκαταλελειμμένος, προσηλωμένος πάνω στο ξύλο της κατάρας.
Η άκρα ταπείνωση, η τέλεια εγκατάλειψη, η έσχατη αδυναμία! Φαίνεται πως είναι ο μεγάλος ηττημένος της σφοδρής μάχης. Σε λίγες ώρες «παρέδωκε το πνεύμα» ( Ιωάν. ιθ´ 30). Αυτός που δίνει σ’ ὅλα τη ζωη, που στα χέρια Του είναι η πνοη των όντων, βρίσκεται άπνους, ακίνητος, νεκρός πάνω στο σταυρό της αισχύνης. «Τι τούτου παραδοξότερον;»1 Και οδηγείται στον τάφο. « Η ζωη εν τάφω»!
Αλλά δεν είναι ηττημένος ο σταυρωμένος Χριστός. Ούτε είναι δυνατό να κλεισθεί μέσα στον τάφο η ζωη. Παραμένει ακίνητος επί του Σταυρού. Και κινεί από εκεί όλο το υλικό και πνευματικό σύμπαν, συγκλονίζει τα επίγεια, τα επουράνια και τα καταχθόνια, κινεί διαφορετικά πλέον όλη την ιστορία του κόσμου. Τιθεται νεκρός στον Ταφο. Αλλά αποδεικνύεται νεκρός παράδοξος και παντοδύναμος, καθώς κατέρχεται στο βασίλειο του θανάτου και το συγκλονίζει εκ θεμελίων, συντρίβει τούς αιωνίους μοχλούς, τα κλείθρα του θανάτου, ελευθερώνει τούς απ αἰῶνος νεκρούς από το σκοτεινό καταγώγιο του Αδη, τον οποίο νεκρώνει με την αστραπή της θεότητός Του.
Ο Χριστός επιλέγει ένα παράδοξο και ασυνήθη τρόπο αντιμετωπίσεως των εχθρών Του, νίκης και κυριαρχίας Του. Πανω στο Σταυρό του Κυρίου σταυρώνεται η λογική μας. Πράγματι, ποιός θα μπορούσε να φαντασθεί ότι έναν τόσο τραγικά μόνο θα τον ακολουθούσαν τελικά αναρίθμητοι άνθρωποι, ότι η σιωπή Του εκείνες τις μοναδικές ώρες θα μπορούσε να αποδειχθεί τόσο ισχυρότερη και εκφραστικότερη από το λόγο Του, ότι ένας τελείως άοπλος θα καθιστούσε πάνοπλους τούς δικούς Του, ένας ανυπεράσπιστος θα προκαλούσε την υπεράσπιση και αυτών των εχθρών και διωκτών Του, ένας τόσο αδύναμος και προσηλωμένος επί του σταυρού θα συγκλόνιζε τα σύμπαντα, ένας νεκρός θα έδινε ζωη σ ὅλο τον κόσμο;
Κατά τη διάρκεια του Παθους Του επέλεξε άλλη τακτική. Αρνήθηκε όλα όσα είχε πριν, και που τα είχε όσο κανείς άλλος• και οπαδούς και λόγο και αποστομωτικές απαντήσεις και τρόπο υπερασπίσεως του εαυτού Του και δύναμη που καταπληκτικά θαυματουργούσε και ζωη που πλούσια μετέδιδε. « Αλλους έσωσεν, εαυτόν ου δύναται σώσαι», χλεύαζαν οι σταυρωτές Του (Ματθ. κζ´ 42). Διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι με όσα εκούσια δεχόταν δεν έσωζε άλλους, αλλά όλους!
Ολα όμως όσα είχε και μπορούσε, και τα οποία αρνήθηκε τελείως κατά τον καιρό του Παθους, τα πέτυχε με άλλο τρόπο και στο μέγιστο βαθμό. Και μάλιστα όχι μόνο για τον εαυτό Του, αλλά και γιά όλους τούς άλλους• και την «πανοπλίαν του Θεού» και την αιώνια ζωη και την αλλαγή του σύμπαντος κόσμου!
Πως μπορεί η ασθενική διάνοια των ανθρώπων να συλλάβει τα σχέδια του Θεού και να εννοήσει τούς τρόπους με τούς οποίους ενεργεί ο Θεός μέσα στην ιστορία του κόσμου; Πως είναι δυνατόν η στενή ανθρώπινη λογική να αντέξει το κήρυγμα του Σταυρού και να χωρέσει αυτή, την «άλλη» λογική Του;
Οπωσδήποτε, δεν είναι μόνο κατόρθωμα του ανθρωπίνου πνεύματος να καταλάβει το κήρυγμα του Χριστού. Είναι προ παντός φωτισμός του Παναγίου Πνεύματος, να κατανοήσει ο άνθρωπος ότι οι εχθροί αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα με συγχωρητικότητα και αγάπη, παρά με εκδικητικότητα και όπλα• ότι αποκτάς περισσότερα όταν προσφέρεις, παρά όταν λαμβάνεις• ότι ευτυχισμένοι είναι οι πτωχοί και όχι οι κατέχοντες• ότι αληθινά δοξασμένοι γίνονται οι ταπεινοί και όχι οι φαντασμένοι• ότι πραγματικά δυνατοί είναι αυτοί που μπορούν να ανοίγουν τις καρδιές τους και όχι όσοι ξέρουν να σφίγγουν τις γροθιές• ότι μεγάλοι αναδεικνύονται οι ταπεινοί και οι έσχατοι γίνονται πρώτοι. Ετσι δίδαξε τούς μαθητές Του ο Χριστός• «οίδατε ότι οι δοκούντες άρχειν των εθνών κατακυριεύουσιν αυτών και οι μεγάλοι αυτών κατεξουσιάζουσιν αυτών• ουχ ούτω δε έσται εν υμίν, αλλ ὅς εάν θέλη γενέσθαι μέγας εν υμίν, έσται υμών διάκονος, και ος εάν θέλη υμών γενέσθαι πρώτος, έσται πάντων δούλος» (Μαρκ. ι´ 42-44).
«Ουχ ούτω δε έσται εν υμίν». Οχι, σε σας δεν ισχύει η λογική του κόσμου. Εσᾶς δεν πρέπει να σας επηρεάζει η νοοτροπία του. Εφ ὅσον θέλετε να είσθε πολίτες της Βασιλείας μου, άλλο τρόπο αντιλήψεως των πραγμάτων θα ακολουθείτε, νέες ιδέες θα κυριαρχήσουν μέσα σας και διαφορετική νοοτροπία θα έχετε. Το πνεύμα σας, τα φρονήματά σας, οι αντιλήψεις σας θα μεταβληθούν ριζικά. Μη σας κερδίζει ο κόσμος της ματαιότητας και της απάτης, μη σας απορροφούν τα ενδιαφέροντά του, μη σας επηρεάζει το ρηχό πνεύμα και η ολέθρια νοοτροπία του. «Ουχ ούτω έσται εν υμίν».
«Χριστιανών γαρ κόσμος έτερός εστι, και άλλη τράπεζα και άλλα ενδύματα και άλλη απόλαυσις και άλλη κοινωνία και άλλο φρόνημα• διο και κρείττους πάντων ανθρώπων τυγχάνουσι», λέγει ο αγ. Μακάριος ο Αιγύπτιος1.
Αλλο το φρόνημά μας, το πνεύμα μας, άλλη η τράπεζα, το φαγητό μας, η αμφίεση, το λεξιλόγιο, η συμπεριφορά, η κοινωνία και οι απολαύσεις μας.
Εμείς γνωρίζουμε ότι στην απόλαυση μπορεί να οδηγεί η εν αγάπη θυσία, στην αληθινή χαρά η κατά Θεόν λύπη, στην πραγματική ειρήνη ο πόλεμος με τον εαυτό μας, στη βαθειά ανάπαυση ο κόπος της αγάπης, στην αιώνια ζωη ο υπέρ Χριστού και κατά Χριστόν θάνατος, στην Ανάσταση ο Σταυρός. Αυτή είναι η λογική μας!
Στον κόσμο που ζούμε κυριαρχεί και επιβάλλεται δυναστικά μια άτεγκτη λογική, οι λεπτομερείς στατιστικές, οι εύστοχες προβλέψεις, οι ακριβείς αναλύσεις των υπολογιστικών συστημάτων, η στενή μαθηματική λογική, που δεν μπορεί κανείς να την αμφισβητήσει. Νοιώθεις ότι είναι κάτι πολύ βέβαιο και ασφαλές. Συγχρόνως όμως είναι ανελεύθερο και βασανιστικό. Δεσμευμένος από τους τρόπους σκέψεως και αντιλήψεως που γενικά επικρατούν, αισθάνεσαι ότι δεν μπορεί να ξεφύγεις ούτε στο ελάχιστο από αυτό που σκέπτονται και κάνουν οι πολλοί.
Και όμως! Τις μεγάλες μέρες που πέρασαν, προσκυνήσαμε τον Εσταυρωμένο Θεο! Τιμήσαμε την ατίμητη Θυσία Του. Διδαχθήκαμε από την απέραντη αγάπη Του και απολαύσαμε τα υπερφυή αποτελέσματα της εκούσιας σφαγής Του. Με έκσταση και θαυμασμό Τον είδαμε και φέτος να βαδίζει μόνος, σιωπηλός, άοπλος στο μαρτύριο, να παραδίδεται εκούσια, να σταυρώνεται και να δέχεται τον θάνατο. Να ακολουθεί τον δικό Του δρόμο της τελείας αυταπαρνήσεως και ολοκληρωτικής θυσίας, να χαράσσει και τον δρόμο της δικής μας ζωής. Ενα δρόμο στενό και παράδοξο, ένα δρόμο «άλλης», υπερκόσμιας λογικής, ξένης προς τη νοοτροπία του κόσμου, ανώτερης από τα ανθρώπινα πάθη.
Οσοι αντέχουν αυτή τη λογική, αυτοί κάτι περισσότερο μπορούν να καταλαβαίνουν από το μυστήριο του Σταυρού. Αυτοί μπορούν να πορεύονται στη ζωη τους με την ελπίδα της Αναστάσεως.
_____
1. Μακαρίου Αιγυπτίου, Ομιλίαι Πνευματικαί, εκδ. « Αγιορειτικής Βιβλιοθήκης», Βολος 1984, Ομιλ. Ε´, σελ. 42.
Από το περιοδικό: “Η δράσις μας”, τεύχη Απριλίου, Μαϊου 2006
