Τότε
προσήλθε στον άνθρωπο του Θεού ο ίδιος προσωπικά ο Τοτίλας. Μόλις τον είδε από μακριά εκείνον καθισμένο, δεν τόλμησε να πλησιάσει, αλλά προσέπεσε στη γη. Ο άνθρωπος του Θεού του είπε δύο και τρεις φορές: «Σήκω», αλλά αυτός μπροστά του δεν τολμούσε να σηκωθεί από τη γη όρθιος. Τότε ο Βενέδικτος, ο δούλος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, καταξίωσε να έρθει αυτός ο ίδιος προς τον προσκυνούντα βασιλιά και τον σήκωσε από τη γη. Τον ήλεγξε για τις πράξεις του και με δυο κουβέντες του προανήγγειλε όλα όσα επρόκειτο να του συμβούν, λέγοντας: «Πολλά άσχημα κάνεις, πολλά έκανες. Σταμάτησε τέλος πάντων την αδικία. Στη Ρώμη πράγματι θα μπεις, τη θάλασσα θα διασχίσεις, εννιά χρόνια θα βασιλεύσεις, το δέκατο θα πεθάνεις».
Σαν τα άκουσε αυτά, ο βασιλιάς ταράχθηκε φοβερά, ζήτησε ευχή, αναχώρησε, και από εκείνο τον καιρό πια υπήρξε λιγότερο σκληρός. Λίγο μετά μπήκε στη Ρώμη και μετά πέρασε στη Σικελία,2 και τον δέκατο χρόνο της βασιλείας του κατά τα κρίματα του Παντοδυνάμου Θεού έχασε και τη βασιλεία και τη ζωή του μαζί.3
Εξάλλου, συνήθιζε να έρχεται στον δούλο του Κυρίου ο επίσκοπος της εκκλησίας του Κανουσίου,4 τον οποίο ο άνθρωπος του Θεού πολύ αγαπούσε για το ύψος της πολιτείας του. Αυτός λοιπόν, μια φορά που είχε συζήτηση μαζί του για την είσοδο του βασιλιά Τοτίλα στη Ρώμη και τη απώλεια της πόλης, είπε: «Με αυτόν τον βασιλιά τούτη η πολιτεία θα καταστραφεί, και δεν πρόκειται πλέον να κατοικηθεί».5 Ο άνθρωπος του Κυρίου του απάντησε: «Η Ρώμη δεν θα καταλυθεί από τα έθνη, αλλά καταπονημένη από τις θεομηνίες, τους κεραυνούς, τους ανεμοστρόβιλους και τους σεισμούς, θα μαραθεί από μόνη της». Τα μυστήρια της προφητείας του ήδη έγιναν σε μας ηλίου φαεινότερα: Σε αυτήν την πόλη αντικρύζουμε διαλυμένα τείχη, γκρεμισμένα σπίτια, κατεστραμμένες από τη θύελλα εκκλησίες, και τα κτίριά της τα βλέπουμε, κουρασμένα από τα βαθιά γηρατειά, να στρώνονται στη γη σε πολλαπλασιαζόμενα ερείπια.
Αυτά τα έμαθα από διήγηση του μαθητή του Ονωράτου,6 αν και ο ίδιος εξηγεί πως δεν τα άκουσε απευθείας από το στόμα εκείνου, αλλά μαρτυρεί πως οι αδελφοί του μετέδωσαν πως αυτά ακριβώς είχε πει.
Ο κληρικός που ελευθερώθηκε από δαιμόνιο.
Τον ίδιο καιρό κάποιος κληρικός7 της εκκλησίας του Ακουΐνου8 κατετρύχετο από δαιμόνιο. Από τον ευσεβή άνδρα Κωνστάντιο,9 επίσκοπο αυτής της εκκλησίας, είχε σταλεί σε πολλούς τόπους μαρτύρων για να θεραπευθεί. Αλλά οι άγιοι μάρτυρες του Θεού δεν θέλησαν να του δωρήσουν την υγεία του, για να φανερώσουν δημόσια πόση Χάρις υπήρχε στον Βενέδικτο. Οδηγήθηκε λοιπόν στον δούλο του Παντοδυνάμου Θεού Βενέδικτο, ο οποίος ξεχύνοντας τις ευχές του στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, αποδίωξε τον αρχέκακο εχθρό από τον κυριευμένο άνθρωπο. Σαν θεραπεύθηκε του παρήγγειλε: «Πήγαινε, και μετά από αυτά να μην τρως κρέας. Ποτέ να μην τολμήσεις να προχωρήσεις σε κανένα ιερατικό βαθμό. Τη μέρα που θα τολμήσεις να βεβηλώσεις το ιερατικό αξίωμα, αμέσως θα γίνεις υποχείριος στην εξουσία του διαβόλου».
Έφυγε λοιπόν ο κληρικός υγιής και, όπως είναι συνηθισμένο να τρομάζει την ψυχή η πρόσφατη δυστυχία, φύλαξε για κάποιο διάστημα αυτά που του είχε παραγγείλει ο άνθρωπος του Θεού. Όταν όμως μετά από πολλά χρόνια όλοι οι αρχαιότεροί του είχαν αποδημήσει από το φως του κόσμου και έβλεπε τους κατωτέρους του να τον προσπερνούν στα ιερατικά τάγματα, αμέλησε τους λόγους του ανθρώπου του Θεού σαν ξεχασμένος από το μακρύ κύλισμα του χρόνου, και ανέβηκε σε έναν ιερατικό βαθμό. Αμέσως τον κατέλαβε ο διάβολος που τον είχε αφήσει και δεν σταματούσε να τον κατατρύχει, μέχρις ότου να του ξετίναζε την ψυχή του.
ΠΕΤΡΟΣ. Αυτός ο άνθρωπος, όπως βλέπω, εισέδυσε ακόμα και στα μυστήρια της θεότητος, εφόσον διείδε πως αυτός ο κληρικός γι’ αυτό ακριβώς παραδόθηκε στον διάβολο, για να μην τολμήσει να προχωρήσει σε ιερατικό βαθμό.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Γιατί να μην γνωρίζει τα μυστήρια της Θεότητος, αυτός που της Θεότητος τις εντολές τηρούσε, εφόσον λέει η Γραφή: «ο δε κολλώμενος τω Κυρίω εν πνεύμα εστίν;»10
Πόσα και ποιά γνωρίζουν οι διορατικοί νόες.
ΠΕΤΡΟΣ. Αν κάποιος προσκολλάται στον Κύριο γίνεται ένα πνεύμα με τον Κύριο, τι είναι αυτό που πάλι λέγει ο ίδιος εκπρεπής κήρυκας: «Τις έγνω νουν Κυρίου, ή τις σύμβουλος αυτού εγένετο;».11 Γιατί φαίνεται να είναι εντελώς αταίριαστο το να αγνοεί κανείς τον νου Εκείνου, με τον Οποίο έχει γίνει ένα.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Οι άγιοι άνδρες, καθ’ όσον βρίσκονται μαζί με τον Κύριο, δεν αγνοούν τον νουν Κυρίου. Γιατί ο ίδιος πάλι Απόστολος λέγει: «Τις γαρ οίδεν ανθρώπων τα του ανθρώπου, ει μη το πνεύμα του ανθρώπου το εν αυτώ; ούτως και τα του Θεού ουδείς έγνωκεν, ει μη το πνεύμα του Θεού». Και για να δείξει ότι γνωρίζει τα του Θεού, πρόσθεσε: «ημείς δε ου το πνεύμα του κόσμου ελάβομεν, αλλά το πνεύμα το εκ του Θεού».12 Γι’ αυτό λέγει πάλι: «α οφθαλμός ουκ είδε και ους ουκ ήκουσεν και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη, α ητοίμασεν ο Θεός τοις αγαπώσιν αυτόν, ημίν δε απεκάλυψε δια του πνεύματος αυτού».13
ΠΕΤΡΟΣ. Εάν επομένως τα του Θεού είχαν αποκαλυφθεί για του Πνεύματος του Θεού σε αυτόν τον Απόστολο, για ποιο λόγο πριν από το χωρίο που ανέφερα προσθέτει: «Ω βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσεως Θεού˙ ως ανεξερεύνητα τα κρίματα αυτού και ανεξιχνίαστοι αι οδοί αυτού;»14 Αλλά πάλι καθώς λέγω αυτά, άλλη ερώτηση αρχίζει να μου γεννιέται. Ο προφήτης Δαυίδ ομιλεί στον Κύριο, λέγοντας: «Εν τοις χείλεσί μου εξήγγειλα πάντα τα κρίματα του στόματός σου».15 Και, εφόσον το να γνωρίζει είναι κατώτερο από το να εξαγγέλλει, γιατί ο Παύλος βεβαιώνει πως τα κρίματα του Θεού είναι ανεξερεύνητα, ενώ ο Δαυίδ μαρτυρεί πως όχι μόνο τα ξέρει, αλλά ακόμη και τα εξαγγέλλει με τα χείλη του;
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Και στα δύο αυτά απάντησα με συντομία παραπάνω, λέγοντας πως οι άγιο άνδρες, καθ’ όσον είναι μαζί με τον Κύριο, τον νουν Κυρίου δεν τον αγνοούν. Πράγματι, όλοι όσοι ακολουθούν αφοσιωμένα στον Κύριο, δια της αφοσιώσεως είναι βέβαια μαζί με τον Θεό, αλλά και, βεβαρημένοι καθώς είναι με το βάρος της φθαρτής σάρκας,15 δεν είναι μαζί με τον Θεό. Καθ’ όσον λοιπόν είναι ενωμένοι τα απόκρυφα κρίματα του Θεού τα γνωρίζουν˙ καθ’ όσον είναι χωρισμένοι, δεν τα γνωρίζουν. Έτσι επειδή δεν εισδύουν ακόμα τέλεια στα μυστήριά Του, μαρτυρούν πως τα κρίματά του είναι ανεξερεύνητα. Αλλά και επειδή είναι με τον νου προσκολλημένοι σε Αυτόν, και δια της προσκολλήσεως πληροφορούνται, καθ’ όσον φωτίζονται είτε από τα λόγια της Αγίας Γραφής, είτε από απόκρυφες αποκαλύψεις, αυτά και τα γνωρίζουν και τα εξαγγέλλουν. Επομένως τα κρίματα που ο Θεός αποσιωπά, τα αγνοούν˙ αυτά που ο Θεός αποκαλύπτει, τα γνωρίζουν.
Γι’ αυτό και ο προφήτης Δαυίδ, αφού είπε: «Εν τοις χείλεσί μου εξήγγειλα πάντα τα κρίματα», αμέσως πρόσθεσε: «του στόματός σου», σαν να έλεγε φανερά: «Αυτά τα κρίματα εγώ μπόρεσα και να γνωρίσω και να εξαγγείλω, όσα πληροφορήθηκα πως Εσύ είπες. Γιατί όσα ο Ίδιος δεν αποκαλύπτεις, χωρίς αμφιβολία τα αποκρύπτεις από το γνωστικό μας». Συμφωνεί επομένως η προφητική ρήση με την αποστολική, γιατί τα κρίματα του Θεού είναι και ανεξερεύνητα, αλλά και όσα έχουν προφερθεί από το στόμα Του εξαγγέλλονται από τα ανθρώπινα χείλη, γιατί αφενός όσα προφέρονται από τον Θεό μπορούν να γνωρισθούν από τους ανθρώπους, αφετέρου όσα κρύπτονται δεν μπορούν.
ΠΕΤΡΟΣ. Με τις αντιρρήσεις μου σε αυτό το μικρό ζήτημα, διανοίχθηκε και φανερώθηκε η τεκμηριωμένη λογική. Αλλά σε παρακαλώ, αν υπάρχουν μερικά ακόμα για την αρετή αυτού του ανδρός, συνέχισε.
Υποσημειώσεις.
1. Προσθήκη του μεταφραστού.
2. Το 550, οπότε και μαρτύρησε από αυτόν ο μαθητής του αγίου Πλάκιδος στο εκεί μοναστήρι του.
3. Το 552. Η βασιλεία του άρχισε το 541 (ίσως ο άγ. Γρηγόριος εκλαμβάνει το 542).
4. Canusium, ελληνική πόλη (Κανύσιον) της Κ. Ιταλίας στην Απουλία, επί του ποταμού Αυφίδου, κοντά στις Κάννες. Η σημερινή Κανόζα (Canosa). Ο επίσκοπος είναι ο Σαβίνος (βλ. και III, 5).
5. Μετά την είσοδο στην πόλη στις 17-12-546, άρχισαν να την κατεδαφίζουν και να την εκκενώνουν από τους κατοίκους για κάπου 40 ημέρες. Έτσι η συζήτηση αυτή τοποθετείται γύρω στον Μάρτιο του 547.
6. Βλ. Προλ., 2. Επί αγ. Γρηγορίου ήταν ηγούμενος στοΣουμπιάκο, αλλά είχε κάνει προηγουμένως στο Μόντε Κασσίνο.
7. Εννοείται μικρού βαθμού, π.χ. αναγνώστης.
8. Aquinum, το σημερινό Aquino, περίπου 10 χιλ. προς Δ του Κασσίνο.
9. Αναφέρεται στο Ρωμαϊκό εορτολόγιο την 1η Σεπτεμβρίου.
10. Α’ Κορ. 6, 17
11. Ρωμ. 11, 34
12. Α’ Κορινθ. 2, 11-12
13. Α’ Κορ. 2, 9-10
14. Ρωμ. 11, 33
15. Ψαλμ. 118, 13
16. Πρβλ. Σοφία Σολομ. 9, 15
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
