Δάτιος επίσκοπος πόλεως Μεδιολάνων
Στους χρόνους του ιδίου αυτοκράτορος, όταν ο Δάτιος,1 επίσκοπος πόλεως Μεδιολάνων,2 αναγκασμένος για κάποιο θέμα της πίστεως, πορευόταν για την Κων/πολη, κατέφθασε στην Κόρινθο. Ενώ έψαχνε ευρύχωρο οίκημα για να καταλύσει, το οποίο να μπορούσε να χωρέσει ολόκληρη τη συνοδεία του και δυσκολευόταν να βρει, πρόσεξε από μακριά ένα σπίτι καταλλήλου μεγέθους και προσέταξε να του το ετοιμάσουν για να καταλύσει. Όταν οι κάτοικοι εκείνου του τόπου του είπαν πως δεν μπορούσε να μείνει σε αυτό, γιατί από πολλά ήδη χρόνια κατοικούσε σε αυτό ο διάβολος και γι’ αυτό απόμενε έρημο, ο ευσεβής άνδρας Δάτιος απάντησε: «Ακριβώς για ένα λόγο παραπάνω οφείλουμε να κατοικήσουμε σε αυτό το σπίτι, εάν το πονηρό πνεύμα έχει εισβάλει σ’ αυτό και έχει αποτρέψει από αυτό κάθε ανθρώπινη κατοίκηση». Παρήγγειλε λοιπόν να του ετοιμάσουν σ’ αυτό και εισήλθε αμέριμνος, έτοιμος να υπομείνει τα παλαίσματα του αρχαίου εχθρού.
Μέσα στη σιγή της βαθιάς νύχτας, ενώ ο άνθρωπος του Θεού ησύχαζε, ο αρχαίος εχθρός με εκκωφαντικές φωνές και μεγάλες κραυγές άρχισε να μιμείται βρυχηθμούς λεόντων, ογκηθμούς όνων, σφυρίγματα φιδιών, στριγγλιές χοίρων και ποντικών. Όταν ο Δάτιος ξύπνησε ξαφνικά από φωνές τόσων θηρίων και σηκώθηκε, οργίστηκε σφοδρότατα και άρχισε με μεγάλες φωνές να κραυγάζει κατά του αρχαίου εχθρού: «Καλά να πάθεις, ελεεινέ. Εσύ ο ίδιος που είπες: ¨Θήσω τον θρόνον μου προς Βορράν και έσομαι όμοιος τω Υψίστω¨,3 να που για την αλαζονεία σου έγινες όμοιος με τα γουρούνια και τα ποντίκια, και συ που ανάξια θέλησες να μιμηθείς τον Θεό, να που, σύμφωνα με το τι είσαι άξιος να κάνεις, μιμείσαι τα θηρία».
Με τη φωνή αυτή το πονηρό πνεύμα, τρόπος του λέγειν κοκκίνησε από ντροπή για την αποπομπή του. Ή μήπως δεν ντροπιάστηκε αυτός που δεν ξαναμπήκε στο εξής στο σπίτι αυτό για να επιδείξει σημεία και τέρατα, όπως συνήθιζε; Κι έτσι σε λίγο έγινε κατοικητήριο πιστών, γιατί, όταν εισήλθε σε αυτό ένας αληθινά πιστός, μεμιάς αποχώρησε από αυτό το ψευδές και άπιστο πνεύμα.
Αλλά πρέπει πια να σιωπήσουμε για τα παλαιότερα. Είναι καιρός να έρθουμε σε αυτά που πραγματοποιήθηκαν στις μέρες μας.4
Σαβίνος επίσκοπος Κανουσίου.
Μερικοί θεοσεβείς άνδρες, γνωστοί στα μέρη της επαρχίας της Απουλίας, συνηθίζουν να μαρτυρούν για τον Σαβίνο,5 επίσκοπο πόλεως Κανουσίου,6 αυτό που με διαδόσεις πολλών κατά μήκος και πλάτος διαθρυλείται: Ο άνθρωπος αυτός κατά τα μακρά του ήδη γηρατειά είχε χάσει το φως των οφθαλμών του, έτσι που δεν έβλεπε απολύτως τίποτε. Ακούγοντας ο βασιλιάς Τοτίλας7 πως έχει αυτός πνεύμα προφητείας, δεν το πίστεψε, αλλά έσπευσε να δοκιμάσει αυτό που άκουσε.
Όταν έφθασε στα μέρη εκείνα,8 κάλεσε τον άνθρωπο του Κυρίου σε γεύμα. Όταν πια ήρθαν στο τραπέζι, ο βασιλιάς δεν θέλησε να ανακλιθεί, παρά κάθισε στα δεξιά του ευσεβούς ανδρός Σαβίνου. Ενώ λοιπόν το παιδί πρόσφερε στον πατέρα αυτόν κατά τη συνήθεια ένα ποτήρι κρασί, ο βασιλιάς αθόρυβα άπλωσε το χέρι, πήρε τον κύλικα και τον πρόσφερε στον επίσκοπο ο ίδιος στη θέση του παιδιού. Τότε ο άνθρωπος του Θεού, παραλαμβάνοντας τον κύλικα κι εν τούτοις μη βλέποντας τον υπηρέτη του, είπε: «Να ζήσει αυτό το χέρι». Με την κουβέντα αυτή ο βασιλιάς και ευφράνθηκε και κοκκίνησε από ντροπή, γιατί, παρόλο που πιάσθηκε ο ίδιος, ωστόσο βρήκε στον άνθρωπο του Θεού αυτό που ζητούσε.
Καθώς λοιπόν η ζωή αυτού του ευσεβούς ανδρός παρατεινόταν σε μακρά γηρατειά για να μένει υπόδειγμα ζωής στους επομένους, ο αρχιδιάκονός του, φλογισμένος από τη φιλοδοξία να καταλάβει τον θρόνο της επισκοπής, επιχείρησε να τον εξοντώσει με δηλητήριο. Διέφθειρε λοιπόν με χρήματα την ψυχή του οινοχόου του για να του σερβίρει ποτήρι με ανακατωμένο το κρασί με δηλητήριο την ώρα της τράπεζας. Όταν πια κάθισε να φάει ο άνθρωπος του Θεού, το διεφθαρμένο με δώρα παιδί του προσκόμισε το ποτήρι με το δηλητήριο που είχε παραλάβει από τον αρχιδιάκονό του. Ο ευσεβής επίσκοπος αμέσως του είπε: «Πιες το εσύ αυτό που μου πρόσφερες εμένα να πιω». Τρομοκρατημένο το παιδί, καταλαβαίνοντας πως πιάσθηκε, προτίμησε να το πιει και να πεθάνει, παρά να υποστεί τις ανάλογες ποινές για το πταίσμα τέτοιας ανθρωποκτονίας. Και την ώρα που έφερνε τον κύλικα στο στόμα του, τον πρόλαβε ο άνθρωπος του Κυρίου, λέγοντας: «Μην το πιείς. Δώστο μου εμένα, εγώ θα το πιω. Μόνο πήγαινε, πες σ’ αυτόν που του το έδωσε: Εγώ βέβαια το δηλητήριο το πίνω, αλλά εσύ επίσκοπος δεν θα γίνεις».
Έκανε λοιπόν το σημείο του σταυρού ο επίσκοπος και ήπιε αμέριμνος το δηλητήριο. Την ίδια ώρα σε κάποιον άλλον τόπο, όπου βρισκόταν, ετελειώθη ο αρχιδιάκονός του, θαρρείς και είχε περάσει το δηλητήριο εκείνο από το στόμα του επισκόπου στην κοιλιά του αρχιδιακόνου. Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε σωματικώς κανένα δηλητήριο που επέφερε τον θάνατο, αλλά τον σκότωσε το δηλητήριο της πονηρίας του ενώπιον του αιωνίου Κριτού.
ΠΕΤΡΟΣ. Θαυμαστά είναι αυτά και για τους καιρούς μας εκπληκτικά. Αλλά τέτοια αναδείχθηκε η ζωή αυτού του ανδρός, που όποιος γνώρισε την πολιτεία του,9 δεν πρέπει να θαυμάζει για την δύναμή του.
Υποσημειώσεις.
1. Datius, γνωστό ιστορικό πρόσωπο που εκοιμήθη τον Μάρτιο του 552 στην Κωνσταντινούπολη, όπου, ευρισκόμενος τουλάχιστον το 544 – 545 και το 550- 552, έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην αντιδικία του πάπα Βιγιλίου και του Ιουστινιανού για το ζήτημα των «Τριών Κεφαλαίων», δηλ. του αναθεματισμού του Θεοδώρου Μοψουεστίας και ορισμένων έργων του Θεοδωρήτου Κύρρου και Ιβάν Εδέσσης. Το ταξίδι που αναφέρεται εδώ πρέπει να χρονολογηθεί μάλλον πριν από την πρώτη γνωστή παράστασή του στην Πόλη και αμέσως μετά την έκδοση των «Τριών Κεφαλαίων» (543). Στα εορτολόγια αναγράφεται στις 14 Ιανουαρίου.
2. Το σημερινό Μιλάνο.
3. Ησ’. 14, 13-14
4. Diebus nostris. Με την φράση αυτή, και εδώ και σε όλο το κείμενο, εννοεί ο άγιος Γρηγόριος τα χρόνια μετά την γέννησή του, δηλ. περίπου μετά το 540.
5. Βλ. ΙΙ, 15, 3. Στο Ρωμαϊκό αγιολόγιο εορτάζεται στις 9 Φεβρουαρίου. Γνωρίζουμε πως απεστάλη και στην Κωνσταντινούπολη ως αρχηγός αντιπροσωπείας, μετά τον θάνατο του Αγαπητού, για την σύνοδο από 2 Μαΐου μέχρι 4 Ιουνίου 536, η οποία αναθεμάτισε τους Μονοφυσίτες.
6. Βλ. ΙΙ, 15, 3
7. Πρβλ. ΙΙ, 14, 1
8. Ο Τοτίλας κυρίευσε την Απουλία στο δεύτερο μισό του 542, και ξαναεισέβαλε εκεί εναντίον των Βυζαντινών στο πρώτο μισό του 547.
9. Προφανώς ο Πέτρος έχει προσωπικά κι άλλες πληροφορίες για την πολιτεία του Σαβίνου.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
