Οι σαράντα χωρικοί που φονεύθηκαν από τους Λογγοβάρδους,
γιατί δεν θέλησαν να φάγουν σάρκες από θυσίες.
Πριν από δεκαπέντε περίπου χρόνια,1 όπως μαρτυρούν αυτοί που μπόρεσαν να είναι τότε παρόντες, σαράντα χωρικοί2 συνελήφθησαν από τους Λογγοβάρδους3 και εξαναγκαζόντουσαν να φάνε σάρκες από θυσίες. Καθώς αυτοί αντιστέκονταν σθεναρά και δεν δεχόντουσαν να αγγίξουν τη μιαρή τροφή, άρχισαν οι Λογγοβάρδοι, που τους είχαν αιχμαλωτίσει, να τους απειλούν με θάνατο, εάν δεν φάγουν από τα θυσιασμένα κρέατα. Αλλά εκείνοι, αγαπώντας περισσότερο την αιώνια ζωή παρά την τωρινή και περαστική, έμειναν σταθεροί στην πίστη τους και εκτελέσθηκαν όλοι μαζί με αμετακίνητο το λογισμό τους. Τι λοιπόν, δεν έγιναν μάρτυρες της Αληθείας Χριστού αυτό, που διάλεξαν να τελειώσουν με ξίφος τη ζωή τους, για να μην προσβάλουν τον Κτίστη τους τρώγοντας κάτι το απαγορευμένο;
Ένα πλήθος αιχμαλώτων, που φονεύθηκε, γιατί δεν θέλησαν να λατρεύσουν το κεφάλι κατσίκας.
Τον ίδιο επίσης καιρό οι Λογγοβάρδοι συνέλαβαν άλλους περίπου τετρακόσιους αιχμαλώτους. Κατά τη συνήθειά τους θυσίασαν στον διάβολο ένα κεφάλι κατσίκας και για να το αφιερώσουν σε αυτόν σχημάτισαν κύκλο τρέχοντας και λέγοντας ανόσια ωδή. Αφού το λάτρευσαν πρώτα αυτοί υποκλίνοντας τον αυχένα τους, εξανάγκαζαν επίσης και αυτούς που είχαν συλλάβει να το λατρεύουν παρομοίως. Αλλά το μεγαλύτερο πλήθος από αυτούς τους αιχμαλώτους, προτίμησαν καλύτερα πεθαίνοντας να πάρουν το δρόμο για την αθάνατη ζωή, παρά προσκυνώντας να κρατήσουν τη θνητή ζωή. Δεν θέλησαν να πειθαρχήσουν στα ιερόσυλα προστάγματα και απαξίωσαν να κλίνουν σε ένα κτίσμα τον αυχένα τους, τον οποίο πάντοτε έκαμπταν στον Κτίστη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ανάψουν από οργή βαριά και να σκοτώσουν με τα ξίφη όλους, όσους δεν βρήκαν συμμέτοχους στην πλάνη τους.
Τι το θαυμαστό λοιπόν, εάν σε καιρό που θα ξέσπαγε διωγμός θα μπορούσαν να γίνουν μάρτυρες, αυτοί που σε αυτήν ακόμα την περίοδο ειρήνης της εκκλησίας βασανίζοντας πάντοτε τον εαυτό τους βάδισαν τη στενή οδό του μαρτυρίου,4 τη στιγμή που σε μια κρίσιμη στιγμή διωγμού αξιώθηκαν να δεχθούν τις δάφνες του μαρτυρίου και αυτοί ακόμα, οι οποίοι στην περίοδο ειρήνης της Εκκλησίας έδειχναν να ακολουθούν τις φαρδιές οδούς αυτού του αιώνος;
Ωστόσο αυτό που λέμε για αυτούς τους εκλεκτούς άνδρες, δεν το υποστηρίζουμε κιόλας σαν γενικό κανόνα. Γιατί όταν ενσκήπτει καιρός φανερού διωγμού, όπως μπορεί να υπομείνουν μαρτύριο πολλοί, που δείχνουν αξιοκαταφρόνητοι στον καιρό ειρήνης της Εκκλησίας, έτσι μερικές φορές καταπίπτουν σε δειλία αδυναμίας μερικοί, που προηγουμένως στην περίοδο ειρήνης της Εκκλησίας πιστευόντουσαν για γενναίοι και σταθεροί.
Αντίθετα όμως αυτοί, για τους οποίους έχουμε μιλήσει εδώ, ομολογούμε με κάθε πεποίθηση πως θα μπορούσαν να γίνουν μάρτυρες, γιατί το συνάγουμε ήδη αυτό και από τον θάνατό τους: δεν θα μπορούσαν σε ένα φανερό διωγμό να πέσουν, αυτοί για τους οποίους είναι διαπιστωμένο πως και μέχρι το τέλος της ζωής τους διατήρησαν σταθερό το κρυφό σθένος της ψυχής τους.
ΠΕΤΡΟΣ. Όπως βεβαιώνεις, έτσι είναι. Αλλά θαυμάζω την οικονομία της θείας ευσπλαγχνίας πάνω σε μας τους αναξίους. Γιατί μετριάζει την αγριότητα των Λογγοβάρδων κατά τρόπο που δεν επιτρέπει στους ανόσιους ιερείς τους,5 που θεωρούν τους εαυτούς τους σαν νικητές των πιστών, να κάνουν διωγμούς κατά της πίστεως των ορθοδόξων.
Κατά των αρειανών Λογγοβάρδων, Βησιγότθων και Βανδάλων.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Αυτό, Πέτρε, αρκετές φορές επιχείρησαν να το κάνουν, αλλά θαύματα εξ ουρανού αντίσκοψαν στην αγριότητά τους. Γι’ αυτό θα διηγηθώ ένα, το οποίο γνώρισα εκ νέου ξανά πριν τρεις μέρες από τον Βονιφάτιο, μοναχό του μοναστηριού μου,6 ο οποίος ζούσε μαζί με τους Λογγοβάρδους μέχρι πριν τέσσερα χρόνια.7
Όταν ήρθε στην πόλη Σπολίτιο8 ο επίσκοπος Λογγοβάρδων, αρειανός δηλαδή, και δεν είχε εκεί τόπο να τελεί τη λειτουργία τους, άρχισε να ζητάει από τον επίσκοπο της πολιτείας9 μιαν εκκλησία για να την αφιερώσει στην πλάνη του. Ο επίσκοπος αρνήθηκε κατηγορηματικά.10 Ο αρειανός, που είχε έρθει, δήλωσε πως την επόμενη μέρα θα έμπαινε με τη βία στην εκκλησία του μακαρίου αποστόλου Παύλου που ήταν κτισμένη εκεί κοντά. Ακούγοντάς το αυτό ο φύλακας της εκκλησίας, έτρεξε βιαστικά, έκλεισε την εκκλησία και την σφάλισε με μάνδαλα. Όταν ήρθε το βράδυ έσβησε όλους τους λύχνους και κρύφθηκε στο εσωτερικό.
Με το χάραγμα της επόμενης μέρας, ο αρειανός επίσκοπος, έχοντας συγκεντρώσει πλήθος λαού, έφθασε, ετοιμασμένος να σπάσει τις κλειστές πύλες της εκκλησίας. Αλλά ξαφνικά σείσθηκαν θεόθεν όλες οι στοές μαζί, πετάχθηκαν μακριά τα μάνδαλα, άνοιξαν οι πόρτες και με μεγάλο πάταγο όλες οι είσοδοι της εκκλησίας έμειναν ορθάνοιχτες. Ξεχύθηκε άνωθεν φως και άναψαν όλοι οι λύχνοι και οι κανδήλες που είχαν σβηστεί. Ο αρειανός επίσκοπος, που είχε έρθει με σκοπό να ασκήσει βία, επλήγη από αιφνίδια τύφλωση, και με ξένα χέρια οδηγήθηκε πίσω στο οίκημά του.11
Σαν το πληροφορήθηκαν αυτό όλοι οι Λογγοβάρδοι της περιοχής εκείνης, ποτέ πια στο εξής δεν αποτόλμησαν να βεβηλώσουν ορθόδοξους χώρους. Κατά θαυμαστό επομένως τρόπο έτσι ήρθαν τα πράγματα, ώστε, επειδή στην εκκλησία του μακαρίου Παύλου οι λύχνοι είχαν σβηστεί εξαιτίας αυτού του αρειανού επισκόπου, σε μια και την αυτή στιγμή και ο ίδιος το φως έχασε και στην εκκλησία το φως ξαναγύρισε.
Υποσημειώσεις.
1. Γύρω στο 579, δηλαδή.
2. Πέρασαν στο Ρωμαϊκό εορτολόγιο (μαζί με αυτούς του επομένου κεφαλαίου), στις 2 Μαρτίου.
3. Ήταν ακόμα άλλοι ειδωλολάτρες (όπως εδώ) κι άλλοι αρειανοί.
4. Πρβλ. Ματθ. 7, 13-14.
5. Εννοεί τους αρειανούς, στους οποίους θα αναφερθούν τα δύο επόμενα επεισόδια και οι οποίοι σε σύγκριση με τους ειδωλολάτρες Λογγοβάρδους, που αναφέρθηκαν προηγουμένως, έδειξαν μεγαλύτερη ανεκτικότητα στους ορθοδόξους.
6. Όπως είπαμε (βλ. Ι, Προλ., 3), είναι η μονή του αγ. Ανδρέα στη Ρώμη, με την οποία διατηρεί στενές σχέσεις και μετά την άνοδό του στον θρόνο.
7. Ήρθε δηλ. στη Ρώμη το 590, προφανώς από το Σπολίτιο, από το οποίο είδαμε να έρχονται και οι Ελευθέριος και Γρηγορία (14, 1) ενωρίτερα.
8. Βλ. 14, 1
9. Είναι γνωστό πως στην περίοδο εκείνη, και για πολλά χρόνια μετά, σε όλες σχεδόν τις πόλεις υπό την κατοχή των Λογγοβάρδων υπήρχαν δύο επίσκοποι, ένας ορθόδοξος και ένας αρειανός. Κατά μία παράδοση ο επίσκοπος αυτός στο Σπολέτιο ονομαζόταν Πέτρος.
10. Όπως και πριν ενάμιση αιώνα ο άγ. Ιωάννης Χρυσόστομος είχε σθεναρά αντισταθεί στις πιέσεις του αυτοκράτορα να παραχωρήσει ναό στους Αρειανούς στην Κων/πολη.
11. Βλέπε και Πράξ. 9, 3-9 τα της τυφλώσεως του απ. Παύλου. Ο ίδιος τώρα πια ενεργεί το ίδιο θαύμα στην εκκλησία του.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
