… Αν όμως, όπως ειπώθηκε, δεν βλέπεις στο μοναστήρι κανένας αδελφός να έχει ζωή μαρτυρημένη από τα έργα του και να είναι πνευματικός με έργο και με λόγο, αλλά βλέπεις τον κάθε τυχόντα α εφορμά εύκολα και ανάξια στην ποιμενική εξουσία, φροντίζοντας για τη βλάβη των αδελφών και για την απώλεια της ψυχής του˙ και αν βρίσκεις, ερευνώντας με ακρίβεια τον εαυτό σου, να είσαι απαλλαγμένος από κάθε φιλοδοξία, να μην έχεις ίχνος από κάθε ηδονή και υλική επιθυμία, να είσαι εντελώς καθαρός από φιλαργυρία και μνησικακία, με τέλεια πραότητα και αοργησία, και να έχεις τέτοια αγάπη προς τον Θεό, ώστε με μόνο το άκουσμα του ονόματος του Χριστού να ανάβεις αμέσως από τον πόθο και να χύνεις τα δάκρυα˙ και επιπλέον να πενθείς για τον πλησίον και να θεωρείς τα ξένα σφάλματα δικά σου και να έχεις τον εαυτό σου μέσα από την ψυχή σου αμαρτωλότερο από όλους˙ και τέλος, αν βλέπεις μέσα σου πλούσια τη χάρη του Αγίου Πνεύματος να φωτίζει και να κάνει το εσωτερικό της καρδιάς σου σαν τον ήλιο, και αν αντιλαμβάνεσαι να γίνεται μέσα σου ολοφάνερα το θαύμα της βάτου, ώστε να καίγεσαι κατά την ένωσή σου με το απρόσιτο φως, αλλά να μην κατακαίγεσαι,1 επειδή η ψυχή σου είναι απαλλαγμένη από κάθε πάθος˙ και ακόμη, αν ταπεινώνεσαι τόσο, ώστε να νομίζεις τον εαυτό σου ανίκανο και ανάξιο, επειδή γνωρίζεις καλά την αδυναμία της ανθρώπινης φύσης, και όμως εμπιστεύεσαι στην ουράνια χάρη και στη δυνατότητα που δίνεται απ’ αυτή˙ και αν επιχειρείς το πράγμα με προθυμία, καθώς αναγκάζεσαι από τη θερμότητα της χάρης, απωθώντας κάθε ανθρώπινο λογισμό και θυσιάζοντας για τους αδελφούς την ίδια την ψυχή σου για μόνη την εντολή του Θεού και για την αγάπη του πλησίον2˙ και αν μαζί μ’ αυτά έχει εντελώς ελεύθερο το νου σου από κάθε κοσμική σκέψη, και είσαι ντυμένος με το φωτόμορφο ένδυμα της ταπείνωσης, ώστε ούτε να διάκεισαι ευνοϊκά, έστω και με απλή σκέψη, προς εκείνους που συμπράττουν σ’ αυτό το πράγμα, ούτε να αποστρέφεσαι εκείνους που εναντιώνονται, αλλά να είσαι εντελώς ίσος προς όλους με την απλότητα και την αγαθότητα και την ακακία της καρδιάς σου˙ ούτε και τότε να τολμήσεις να ανεβείς στην εξουσία χωρίς τη θέληση του πνευματικού σου πατέρα, αλλά να ταπεινωθείς, και να το κάνεις αυτό με τη ευχή και την προσταγή του, και να ανεβείς στην εξουσία για μόνη τη σωτηρία των αδελφών.
Αλλά αυτό να το κάνεις, αν γνωρίζεις ότι ο πνευματικός σου πατέρας είναι μέτοχος του ίδιου Πνεύματος, καθώς αξιώθηκε την ίδια γνώση και δωρεά, ώστε να μη σου πει τα αντίθετα από το θείο θέλημα, αλλά, σύμφωνα με το ίδιο χάρισμα και πνευματικό μέτρο, αυτά που αρέσουν στον Θεό και συμφέρουν στην ψυχή σου, ώστε να μη βρεθείς ότι πειθαρχείς σε άνθρωπο και όχι στον Θεό,3 οπότε να μείνεις γυμνός από τη δόξα και από το θείο χάρισμα, που σου δόθηκε˙ διότι, αν βρεις αγαθό βοηθό και πνευματικό σύμβουλο, να γνωρίζεις ότι το εγχείρημά σου θα είναι ασφαλέστερο και το φρόνημά σου θα γίνει ταπεινότερο. Αυτά όλα λοιπόν, αλλά και άλλα περισσότερα απ’ αυτά, αν βλέπεις με προσοχή, θα τα βρεις πραγματικά και θα τα γνωρίσεις από τον εαυτό σου, ή, μάλλον, θα τα διδαχθείς από τον Ήλιο της δόξας,4 αν βέβαια και αντίκρυσες ποτέ τον Ήλιο.
Αν όμως η ανάδειξη στο αξίωμα του ηγουμένου είναι τέτοια και τόσο δύσκολη και δυσνόητη, για να γίνει σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, πολύ πιο δύσκολη και δυσνόητη είναι η διαχείριση και η διοίκηση των ίδιων των πραγμάτων, και η υπομονή μας στους πειρασμούς και η λεπτότατη διάκριση στους πολέμους. Γι’ αυτό λοιπόν αυτά τα λίγα, από όσα αξιώθηκα να διδαχθώ και να μάθω, νόμισα ότι πρέπει να φανερώσω μ’ αυτή την κατήχηση στην αγάπη σας˙ για τα άλλα όμως, για να μη φανώ δηλαδή ότι διαπομπεύω εκείνα που γίνονται στα μοναστήρια, συγκράτησα το νου και το χέρι μου, για την καταγραφή τους˙ αλλά όμως, αφήνοντας το λόγο για όλα τα άλλα, ας τον στρέψω προς τον ποιμένα.
Βλέπε λοιπόν με προσοχή την καρδιά σου, πνευματικέ πατέρα, ή, καλύτερα, πλύνε διαρκώς τα μάτια της διάνοιάς σου και φρόντιζε να είναι καθαρά και αθόλωτα, ώστε να μπορείς μ’ αυτά και την καρδιά σου να βλέπεις και τις υποθέσεις των προβάτων, ή, καλύτερα, των πατέρων και των αδελφών, που δόθηκαν στα χέρια σου, να διακρίνεις καλά και να οικονομείς καθώς πρέπει. Διότι σώμα, όπως ακούς, είναι η συνάθροιση,5 και κεφαλή της είναι ο ηγούμενος˙ και όπως ακριβώς τα άλλα μέλη του σώματος, καθένα ξεχωριστά, έχουν κάποια αρμοδιότητα, για παράδειγμα, το πόδι να περπατά, το χέρι να κρατά και να εργάζεται, το κεφάλι μάλιστα αποτελεί τη συνισταμένη όλου του σώματος, επειδή έχει μέσα του όλες τις αισθήσεις, αλλά έχει και το νου και το ίδιο το λογικό, έτσι και οι αδελφοί στο μοναστήρι δεν έχουν όλοι όλες τις αρμοδιότητες, αλλά καθένας έχει από τη φύση το χάρισμα να εργάζεται και να προσφέρει κάτι διαφορετικό. Γι’ αυτό και μόλις και με δυσκολία θα βρεις να υπάρχουν συγχρόνως σε κάποιον υποτακτικό μία ή δυο αρετές, και αυτό δεν είναι διόλου παράξενο, διότι ο καθένας απ’ αυτούς είναι χωριστό μέλος, αλλά ο ηγούμενος χρειάζεται να έχει μέσα του όλες τις αρετές, και όχι μόνο τις ψυχικές, αλλά μάλιστα και τις σωματικές, ή, καλύτερα, χρειάζεται να έχει μαζί με τις αρετές και τα ίδια τα μυστικά και μεγάλα χαρίσματα. Διότι, όπως ακριβώς το κεφάλι του άνδρα έχει την ομορφιά και την αξία από την εξωτερική διάπλαση και ωραιότητα, και είναι άχρηστο και χωρίς αξία, αν δεν έχει το νου και δεν έχει σώες και ακέραιες τις αισθήσεις, έτσι λοιπόν και ο ηγούμενος˙ διότι δεν πρέπει να στολίζεται και να λαμπρύνεται μόνο με τις ψυχικές και τις σωματικές αρετές, αλλά πολύ περισσότερο να καλλωπίζεται και με τα πνευματικά χαρίσματα, επειδή άλλο είναι αρετή και άλλο χάρισμα. Διότι οι αρετές, από τη μία κατορθώνονται με τη δική μας φροντίδα και συνάζονται με τους δικούς μας κόπους, τα πνευματικά χαρίσματα, από την άλλη, είναι δώρα, που δίνονται από τον Θεό σ’ αυτούς που αγωνίζονται.
Τί θέλω να πω; Η νηστεία και η εγκράτεια είναι αρετές˙ μαραίνουν δηλαδή τις ηδονές και περιορίζουν τις φλογερές επιθυμίες του σώματος. Αυτές οι αρετές όμως είναι έργο της δικής μας πρόθεσης˙ αλλά το να ασκεί κάποιος τις αρετές χωρίς θλίψη και κόπο, και να φθάσει σε αγνότητα και τέλεια απάθεια, είναι δώρο του Θεού και ανώτατο χάρισμα. Ακόμη το να εξουσιάζει κάποιος την οργή και το θυμό του είναι έργο θαυμαστού αγώνα και υπερβολικού κόπου, αλλά το να καταλήξει στη νέκρωση της οργής και του θυμού, και να αποκτήσει τη γαλήνη της καρδιάς και την τέλεια πραότητα, είναι ενέργεια μόνο του Θεού και αλλοίωση που κάνει το χέρι Εκείνου. Και επίσης το να σκορπίσει και να μοιράσει κάποιος όλα του τα υπάρχοντα σ’ αυτούς, που δεν έχουν, και να γίνει φτωχός, που ζητά ελεημοσύνη, είναι έργο της δικής μας θέλησης, αλλά το να μην επιθυμεί τίποτε και να υποφέρει με χαρά και ευφροσύνη το καμίνι της φτώχειας,6 είναι κάποια μυστική και θεία ενέργεια. Έτσι κάθε ωραία και καλή πράξη, που εκτελείται σύμφωνα με την εντολή του Κυρίου, γίνεται αρετή˙ αλλά, όπως ακριβώς ο γεωργός κοπιάζει μόνο οργώνοντας και σκάβοντας και σπέρνοντας στη γη το σπόρο, το να φυτρώσει όμως ο σπόρος και να δώσει καρπό όψιμο και πρώιμο7 είναι δώρο Θεού, έτσι θα βρεις να συμβαίνει αληθινά και στα πνευματικά. Διότι δικό μας έργο είναι το να ασχολούμαστε με κάθε πράξη και να σπέρνουμε με υπερβολικό κόπο και μόχθο το σπόρο των αρετών, αλλά είναι δώρο και έλεος μόνο του Θεού, και το να ρίξει δηλαδή τη βροχή της φιλανθρωπίας και της χάρης του και το να κάνει καρπερή την άκαρπη γη των καρδιών μας, ώστε ο σπόρος του λόγου, που σπάρθηκε μέσα στις ψυχές μας, να δεχθεί την υγρασία της θείας αγαθότητας και να φυτρώσει και να μεγαλώσει και να γίνει μεγάλο δέντρο, να φθάσει δηλαδή στην ανδρική τελειότητα του μέτρου κου αναστήματος του Χριστού.8
Πρέπει λοιπόν εσύ, ο ποιμένας των προβάτων του Χριστού, ως κεφαλή του υπολοίπου σώματος της ισραηλιτικής συνάθροισης,9 που εξουσιάζεις, να έχεις αποκτήσει, όπως ειπώθηκε, κάθε σωματική και πνευματική αρετή, ώστε οι αδελφοί, αποβλέποντας σ’ εσένα σαν σε καλό πρότυπο, να χαράξουν και οι ίδιοι μέσα τους ωραία και βασιλικά τα χαρακτηριστικά, όσο περισσότερο γίνεται. Ας μη λοιπόν σταματήσει ποτέ να σαλπίζει η σάλπιγγα, που είναι μέσα σου, και σε άλλους να θυμίζεις τη μάχαιρα, που έρχεται στους απειθείς και σκληρούς, ώστε και αν ακόμη σε παρακούσουν, να σώσεις από τη φοβερή οργή του Θεού10 τη δική σου ψυχή, άλλους πάλι να νουθετείς, να διδάσκεις, να παρηγορείς, και μερικές φορές να σταθείς κοντά σ’ εκείνους που έχουν ανάγκη από ελέγχους και επιπλήξεις, όποτε και να είναι, επιπλήττοντας, επιτιμώντας και ανατρέποντας τις απόπειρές τους να κάνουν το κακό, όπως σου παραγγέλλει ο θείος απόστολος.11 Άνοιξε τα σπλάχνα σου εξίσου σε όλους τους αδελφούς, και, από τη μία, να έχεις την αγάπη ίση σε όλη την αδελφότητα, που είναι μαζί σου, από την άλλη, να αποδίδεις την τιμή αντάξια στον καθένα χωριστά, ανάλογα με την αξία και το μέγεθος της αρετής του, χωρίς δηλαδή να προτιμάς, περισσότερο από τον πνευματικό και τον ενάρετο, ούτε αυτόν, που έχει πρώτο στα διακονήματα της ποίμνης σου. Διότι αυτοί, που ασκούν διακονήματα, έχουν το αξίωμα των επτά διακόνων,12 που αναφέρονται στις Πράξεις των αποστόλων και είναι και σαν υπηρετικά πνεύματα, που στέλνονται για διακονία13 και θα λάβουν εύλογα μεγάλη την ανταμοιβή και στην παρούσα ζωή και στη μέλλουσα, αν υπηρετούν άδολα και πιστά, όπως οι επτά διάκονοι, χωρίς καμία αισχροκέρδεια. Εκείνοι όμως που είναι αφιερωμένοι στην προσευχή και στην ησυχαστική ζωή και στην υπηρεσία του λόγου,14 υιπομένοντας τα ανώτερα έργα της άσκησης, έχουν μαζί μ’ εσένα το αξίωμα των ίδιων των αποστόλων και κορυφαίων˙ αυτούς θα τους έχεις άλλωστε και βοηθούς στο ευαγγέλιο της πνευματικής σου διδασκαλίας, καθώς θα σηκώνουν τα βάρη των αδελφών15 και θα σε ανακουφίζουν από τους κόπους, με το να κυλιούνται με την αναστροφή τους ανάμεσα στους άλλους σαν λίθοι πολύτιμοι.16
Σ’ αυτό το έργο του ηγουμένου δεν υπάρχει για σένα ανάπαυση του σώματος, δεν υπάρχει καμία απόλαυση. Οι νύχτες εξίσου με τις μέρες θα δαπανηθούν από σένα στη φροντίδα των ψυχών, που σου εμπιστεύθηκαν, για να μη γίνει ούτε μία απ’ αυτές τροφή κάποιου θηρίου, δηλαδή ή να καταφαγωθεί από την αρκούδα της επιθυμίας ή να καταποθεί από τον δράκοντα του θυμού ή να διαμελισθεί από τους γύπες των λογισμών της υπερηφάνειας, και να γίνει η μία και του ενός ψυχή πολλές,17 με το να διασπασθεί σε πολλά μέρη, αλλά για να διαφυλάξεις άβλαβο το ποίμνιό σου και πολύτοκο για τον αρχιποιμένα Χριστό, τον Θεό, ολόκληρο καρποφόρο, γεμάτο από αρετές, φωτισμένο από τη θεία γνώση, χωρίς να περιφέρεται ψωριασμένο ή με κομμένα αυτιά ή εντελώς χωλό. Διότι έτσι, και πολλούς θα σώσεις, κάνοντάς τους τέλειους με τα τέλεια έργα, χωρίς να τους λείπει διόλου τίποτε,18 οδηγώντας τους ολότελα αγνούς στον Χριστό σου, καθαρούς από ρυπαρά έργα, και τον εαυτό σου θα αξιώσεις για μεγάλες ουράνιες αμοιβές, με το να γίνεις ομόσκηνος των αποστόλων και των ποιμένων του Χριστού και να βασιλεύεις μαζί με τον ίδιο τον Υιό του Θεού στους απέραντους αιώνες.
Ας είναι ο δικός σου βίος κανόνας ορθός, προβάλλοντας ανάμεσα στους αδελφούς και στους πατέρες σου, ώστε μ’ αυτόν να διορθώνονται τα σφάλματα των άλλων. Ας μην είναι φιλόυλος, φιλόδοξος, φιλήδονος, φιλοτράπεζος φιλόοινος, μεγάλαυχος ή φλύαρος ή φιλάργυρος˙ βίος οργίλος, κενόδοξος, υπερήφανος, μνησίκακος, και βίος που να ανταποδίδει το κακό αντί για το καλό. Αλλά, ας είναι μάλλον βίος ακτήμονας, μισόδοξος˙ βίος που μισεί την κάθε ηδονή της ζωής και την απόλαυση της σάρκας˙ βίος ταπεινός, απλός, ευκολοκατάνυκτος, καταδεκτικός, πράος, αόργητος, αφιλάργυρος, αμέριμνος, ήσυχος ευγενικός, υπομονητικός, πιστός, εγκρατής, επιμελής, άγρυπνος, πρόθυμος, ζηλωτής˙ βίος που φροντίζει για τις ψυχές που σου εμπιστεύθηκαν τον εαυτό τους σαν να είναι δικά σου μέλη, αν πρέπει μάλιστα να θυσιάζεις καθημερινά και τη ζωή σου γι’ αυτές,19 χωρίς να προτιμάς κάτι άλλο από τα πράγματα του κόσμου περισσότερο από την αγάπη τους. Και μάλιστα, επειδή προτιμήθηκες εσύ ο ίδιος από τους άλλους, για να ποιμαίνεις το λογικό ποίμνιο του Δεσπότη σου και Θεού, πρέπει να είσαι, σύμφωνα με το λόγο του, τελευταίος από όλους20 ως προς το φρόνημα και την ταπείνωση, που θέλει ο Θεός, ώστε σαν δυνατός στην πίστη να ανέχεσαι τις αδυναμίες των αδύνατων στην πίστη,21 σαν γιατρός επίσης να γιατρεύεις τα πάθη και τα νοσήματα εκείνων που νοσούν στην ψυχή, και σαν ποιμένας να επιστρέφεις στο ποίμνιο το πρόβατο που πλανήθηκε, και το γερό να το κάνεις πολύτοκο στις αρετές, και εκείνο που είναι ψωριασμένο και αθεράπευτο να το απομακρύνεις από το λογικό ποίμνιο, για να μη μεταδώσει την αρρώστια και σ’ εκείνα από τα λογικά πρόβατα που είναι γερά.
Φρόντιζε λοιπόν να αυξάνεις το ποίμνιο του Δεσπότη σου. Μη στραφείς σε ανέσεις ή σε απολαύσεις του σώματος, ούτε να σπαταλήσεις αλόγιστα το μαλλί και το λίπος22 των προβάτων του Χριστού, αποταμιεύοντας τα πράγματα του μοναστηριού για τον εαυτό σου περισσότερο, για απόλαυση, παρά για τους αδελφούς. Μην κάνεις και μην πεις κάποιο από τα πράγματα, που δεν αρμόζουν στο μοναστήρι σου, για ανθρώπινη δόξα. Μην αγαπήσεις να κάνει συνεχώς τις μετακινήσεις σου με πανάκριβα μουλάρια και με συνοδούς, που προπορεύονται και που ακολουθούν διότι είναι αρκετό να εκτελείς τις πολύ απαραίτητες εργασίες και υποθέσεις του ποιμνίου σου, βγαίνοντας το πολύ μία φορά το μήνα, και τις άλλες εργασίες ας τις κάνουν οι διακονητές, αφήνοντας εσένα απερίσπαστο, ώστε να αφοσιώνεσαι με την προσευχή στην υπηρεσία του λόγου και στη φροντίδα των αδελφών. Μην ετοιμάζεις για τον εαυτό σου πλούσιες τράπεζες και για τα πνευματικά σου τέκνα φτωχικές και νηστήσιμες και πρόχειρες, αλλά ας είναι για σένα και για τα πνευματικά σου τέκνα η τράπεζα κοινή, εκτός αν υπάρχει κάποια αρρώστια και κάποια υποδοχή φίλων, που έχουν το ίδιο φρόνημα μ’ εσένα και την ίδια ζωή. Η κοινή τράπεζα ετοιμάζεται είτε με βρασμένα λαχανικά και όσπρια, είτε με ψάρια, μία φορά την εβδομάδα, την Κυριακή και τη δεσποτική εορτή, από τον κελλαρίτη.
Μη συμπεριφέρεσαι στα πνευματικά σου τέκνα και στους αδελφούς με θυμό και οργή και κραυγή, χωρίς να υπάρχει κάποιο ζήτημα, που προκαλεί κίνδυνο στην ψυχή, αλλά να τους διδάξεις με ήρεμο λόγο και με ήρεμη ομιλία πως πρέπει να ζει ο καθένας και πώς να συμπεριφέρεται μέσα στην αδελφότητα. Τους νέους και αστήρικτους να τους διδάξεις να προσέχουν τους εαυτούς τους και τους άλλους αδελφούς, ώστε να μη γίνονται σ’ εκείνους, που τους βλέπουν, πρόξενοι βλάβης με το βάδισμά τους και τους ακατάστατους τρόπους τους και την παρρησία τους και τις άτακτες συνήθειες της νεότητας. Αυτούς που γέρασαν στην άσκηση να τους διδάξεις με συνετό λόγο την υπομονή στους πειρασμούς, που έρχονται από τον εχθρό εναντίον τους, την ταπείνωση, την συντριβή της καρδιάς, την κατάνυξη, τα δάκρυα, την επιμέλεια και τη στάση της προσευχής, το μακάριο πένθος, και πώς να είναι και να γίνουν με το λόγο και την πράξη τους ωφέλιμοι στους άλλους. Τους ιερείς να τους διδάξεις την ευλάβεια, την ησυχία, τη μελέτη των θείων Γραφών, την ακριβή γνώση των αποστολικών κανόνων και παραδόσεων, την ορθότητα των δογμάτων, την καθαρότητα της καρδιάς, την επίπονη προσευχή και κατάνυξη, τη στάση τους στο άγιο Βήμα, με φόβο Θεού και με τρόμο, το μυστήριο της ιερουργίας, την αποκάλυψη των μυστηρίων του Θεού, επειδή σ’ αυτούς έχει δοθεί η χάρη να γνωρίσουν τα μυστήρια της βασιλείας των ουρανών,23 σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου, ώστε να είναι αυτοί, για όλη την αδελφότητα και για τον κόσμο, θείο άλας και φως,24 έχοντας μέσα τους λόγο ζωής.25
Αν όμως χρειάζεται να κινηθείς κάποτε με δικαιολογημένο θυμό προς τους άτακτους, χρησιμοποιώντας ράβδο και βακτηρία, για να κάνεις να υποχωρήσει κατά κάποιο τρόπο το κακό και να σταματήσεις μέσα τους την ολέθρια φθορά, ώστε οι συνέπειες της φαύλης εργασίας και διάθεσής τους να μην επεκταθούν προς το χειρότερο, να ξέρεις ότι ούτε αυτό το πράγμα κρίθηκε ανάρμοστο από τους αποστόλους στις διατάξεις τους26 και από τους θεοφόρους πατέρες μας. Διότι κάθε κίνηση και κάθε πράξη μας, που, από τη μία, σταματά και απομακρύνει την κακία, από την άλλη, βοηθά τη δικαιοσύνη και την αρετή, είναι επαινετή και θεάρεστη και ευπρόσδεκτη από όλους τους δίκαιους˙ και μάρτυρας είναι ο Ιησούς, που χτύπησε με φραγγέλιο27 τους απείθαρχους Ιουδαίους, που είχαν κάνει τον οίκο της προσευχής οίκο εμπορίου,28 και που ανέτρεψε τα τραπέζια των αργυραμοιβών.29
Μη λοιπόν καταφρονήσεις για ένα ασήμαντο πράγμα, που έγινε παρά την εντολή του Θεού, δείχνοντας πραότητα μόνο για τον έπαινο των ανθρώπων, ώστε να καταπατηθούν οι αποστολικοί κανόνες και διατάξεις και να χλευασθεί ο ευαγγελικός βίος και η τάξη των μοναχών˙ αλλά, μιμούμενος τον δικό σου Ιησού και Θεό, με το να αγανακτείς και να ταράζεσαι χωρίς πάθος,30 να ζητάς την τιμωρία για τις εντολές του Θεού και για τους κανόνες, που ορίσθηκαν από τους αποστόλους του. Να δείχνεις ακρίβεια για όλους και στην εξέταση των λογισμών του καθενός, ώστε να μπορείς να γνωρίζεις, από τη μία, ποιοι απ’ αυτούς πρέπει να είναι στη θέση αυτών που προσεύχονται και κοινωνούν, και, από την άλλη, ποιοι έχουν ανάγκη από απομάκρυνση και μετάνοια με δάκρυα στη θέση των μετανοούντων31 για να μην κάνεις την εκκλησία του Θεού ασυνείδητα ή συνειδητά, από αδυναμία σε κάποιον, αντί ναό άγιο, σπήλαιο ληστών32 ή πορνείο, οπότε δεν θα αποφύγεις τη φοβερή καταδίκη της οργής του Θεού για το λόγο αυτό. Να γνωρίζεις λοιπόν ότι οι αυτόπτες και μαθητές του Λόγου απένειμαν δίκαια στον καθένα απ’ αυτούς κατάλληλο τον τόπο. Αλλά και πρέπει μάλλον να καταγίνεσαι προσεκτικά με την ανάγνωση των διατάξεων και των κανόνων τους, για να γνωρίζεις ποια είναι τα κρυμμένα μυστήρια εκείνων, που πιστεύουν στον Χριστό, και να μη σφάλλεις, κάνοντας αυτά που δεν αρμόζουν στη θεοσέβεια.
Να κάνεις τα πνευματικά σου τέκνα ευλαβή,33 σύμφωνα μ’ αυτό που έχει γραφεί, και να τα διδάξεις να έχουν ευλάβεια για τους ιερούς και θείους χώρους και για τα σκεύη του αγιασμένου ναού του Θεού και της λατρευτικής του χρήσης, επειδή έχει γραφεί: «Είναι μακάριος ο άνθρωπος που από ευλάβεια στέκεται με τρόμο μπροστά σε όλα».34 Να γνωρίζεις ότι μόνο στους ιερωμένους και στους αγιασμένους και στους ευλαβέστερους από τους μοναχούς, που καθαρίστηκαν με αγώνες και μετάνοια και πολλά δάκρυα, και μετέχουν στα άχραντα μυστήρια του Χριστού, ορίσθηκε από τους πατέρες και τους αποστόλους η λατρευτική χρήση τους και το άγγισμά τους. Να μη επιτρέψεις σε όλους και σε όσους θέλουν την είσοδο στο θείο βήμα, αλλά μόνο, όπως ειπώθηκε, στους ιερωμένους και στους αγιασμένους από τους ευλαβέστερους αδελφούς ζουν άπρεπα – πρόσεχε τι σου λέω – να αποκλείσεις την είσοδο. Διότι πολλοί, να το γνωρίζεις καλά, από την καταφρόνηση των ιερών χώρων και σκευών αποκόπτονται από την παρούσα ζωή, και, οπωσδήποτε, όταν αφήνεις από αδιαφορία να γίνεται αυτό, το αίμα εκείνων, που για το λόγο αυτό αποκόπτονται από τη ζωή, θα ζητηθεί από τα χέρια σου.35
Αυτά, και περισσότερα απ’ αυτά, ποιμένα των προβάτων του Χριστού, είναι εκείνα που έχεις υποχρέωση να γνωρίζεις με ακρίβεια και να κάνεις με προθυμία, για να φυλάγεις το ποίμνιό σου. Γι’ αυτό λοιπόν και αν συνειδητοποίησες ότι έφθασες σε τόση ικανότητα και αξιώθηκες να λάβεις τέτοια χαρίσματα, ώστε από μόνο το φως των καλών έργων και της θείας σοφίας και γνώσης, που ακτινοβολεί από σένα, να φωτίζονται όλοι αυτοί, από τους δικούς σου και από τους ξένους, που σε πλησιάζουν, να ποιμαίνεις τα πρόβατα του Χριστού με θάρρος, με τον συνετό λόγο της χάρης, που σου δόθηκε έμπρακτα, σύμφωνα με τον όρο και τον νόμο που από πριν σου δόθηκε από τον ουρανό, και να βόσκεις τα αρνιά του36 στα σωτήρια βοσκοτόπια των εντολών του, ωστόσο αυτά να μεγαλώσουν και να φθάσουν στο μέτρο της τελειότητας του αναστήματος του Χριστού37 και θα έχεις απ’ αυτό πολλή ανταμοιβή, ώστε να γίνεις σύνθρονος και ομόσκηνος των αποστόλων του. Αλλιώς λοιπόν, αν πείθεσαι σ’ εμένα, που φροντίζω για τη σωτηρία σου, να συμμαζευθείς στον εαυτό σου, επειδή ο Θεός μας είναι φωτιά, που κατακαίει.38 Σ’ αυτόν ανήκει η δόξα στους αιώνες. Αμήν.
Υποσημειώσεις.
1. Πρβ. Έξ. 3, 2
2. Πρβ. Α’ Ιω. 3, 16
3. Πρβ. Πράξ. 5, 29
4. Ήλιος της δόξας˙ ο Χριστός.
5. Πρβ. Εφ. 1, 22-23. Κολ. 1, 24
6. Πρβ. Ησ’. 48, 10
7. Πρβ. Ιακ. 5, 7-8
8. Πρβ. Εφ. 4, 13
9. Πρβ. Γ’ Βασ’. 8, 14
10. Πρβ. Ιεζ. 33, 3-5
11. Β. Τιμ. 4, 2
12. Πράξ. 6, 3-6
13. Πρβ. Εβ. 1, 14
14. Πρβ. Πράξ. 6, 4
15. Πρβ. Γαλ. 6, 2 (βάρη. Εδώ, οι αδυναμίες και τα ελλατώματα).
16. Πρβ. Ζαχ. 9, 16
17. Η μία δηλαδή ψυχή του ηγουμένου να μοιράζεται στους πολλούς αδελφούς, με την έννοια, ο ηγούμενος να δίνει την ψυχή του για το καλό της αδελφότητας.
18. Πρβ. Ιακ. 1, 4
19. Πρβ. Α’ Ιω. 3, 16
20. Πρβ. Μάρκ. 9, 35
21. Πρβ. Ρωμ. 15, 1
22. Πρβ. Ιεζ. 34, 3
23. Πρβ. Ματθ. 13, 11
24. Πρβ. Ματθ. 5, 13-14
25. Φιλιπ. 2, 16
26. Διαταγαί των αγίων Αποστόλων, 2, 12: Επίπλησσε τοις αμαρτάνουσιν (PG. 1, 613A)
27. Πρω. Ιω. 2, 15
28. Πρβ. Ματθ. 21, 13. Μάρκ. 11, 17. Λουκ. 19, 46
29. Πρβ. Ιω. 2, 15. Ματθ. 21, 12. Μάρκ. 11, 15
30. Πρβ. Ιω. 11, 33
31. Εννοεί τους προσκλαίοντας στις εισόδους των ναών.
32. Πρβ. Ματθ. 21, 13. Μάρκ. 11, 17. Λουκ. 19, 46
33. Λευϊτ. 15, 31
34. Παροιμ. 28, 14
35. Πρβ. Ιεζ. 33, 6
36. Πρβ. Ιω. 21, 15-17
37. Πρβ. Εφ. 4, 13
38. Εβρ. 12, 29.
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου – κατηχήσεις. Λόγος 18-ος (Α’): Για τις πανουργίες του πονηρού, λόγος προς τον ποιμένα.
