ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Σε πολλά είδη χωρίζεται η κατάνυξη, ανάλογα με το κάθε ένα διαφορετικό πταίσμα που θρηνείται από τους μετανοούντας. Γι’ αυτό εκ μέρους των μετανοούντων λέγει ο Ιερεμίας: «Διαμερισμούς υδάτων κατήγαγεν ο οφθαλμός μου».1
Βασικά όμως δύο είναι τα είδη της κατανύξεως: η ψυχή διψώντας τον Θεό κατανύσσεται πρώτα από φόβο, έπειτα από αγάπη. Στην αρχή αναλύεται σε δάκρυα, γιατί, όταν θυμάται τις κακές της πράξεις, φοβάται πως εξαιτίας τους θα υπομείνει αιώνια κόλαση. Όταν όμως από την μακρά αδημονία της λύπης ο φόβος ξεθυμάνει πια, από την προεικασία της συγχωρήσεως ήδη γεννιέται κάποια σιγουριά και φλογίζεται η ψυχή από έρωτα της ουράνιας ευφροσύνης. Τότε αυτός που προηγουμένως έκλαιγε μήπως οδηγηθεί σε κόλαση, μετά αρχίζει να κλαίει πικρότατα που διαχωρίζεται της Βασιλείας. Διαλογίζεται ο νους τι είναι οι χοροί των αγγέλων, ποια η κοινωνία των μακαρίων πνευμάτων, ποιο το μεγαλείο της εσώτερης θέας του Θεού, και οδύρεται που απέχει από τα αναλλοίωτα αγαθά περισσότερο ακόμη απ’ ό,τι έκλαιγε προηγουμένως όταν φοβόταν τα αιώνια κακά. Έτσι το αποτέλεσμα είναι η εντελής κατάνυξη του φόβου να παραδίδει την ψυχή στην κατάνυξη της αγάπης.
Αυτό ωραία περιγράφεται στην ιερή και φιλαλήθη Ιστορία με παραστατική διήγηση, λέγοντας πως η Ασχά, θυγατέρα του Χάλεβ, όπως καθόταν πάνω στον όνο, αναστέναξε. Της λέει ο πατέρας της: «Τί εστί σοι;» Και είπεν αυτώ: ¨Δος μοι ευλογίαν. Γην νότου και ξηράν δέδωκάς μοι, πρόσθες μοι και την υδρευομένην¨. Και έδωκεν αυτή ο πατήρ αυτής την υδρευομένην την άνωθεν και την υδρευομένην την κάτωθεν».2
Η Ασχά πράγματι είναι καθισμένη πάνω στον όνο, όταν η ψυχή έχει επικυριαρχήσει πάνω στις άλογες κινήσεις της σαρκός. Αναστενάζοντας ζήτησε γη αρδευόμενη, γιατί το χάρισμα των δακρύων πρέπει να ζητείται από τον Κτίστη μας με μεγάλους στεναγμούς. Γιατί υπάρχουν αρκετοί, οι οποίοι ήδη έχουν δεχθεί ως χάρισμα το να ομιλούν με παρρησία υπέρ της αληθείας, να υπερασπίζονται τους καταπιεσμένους, να μοιράζουν την περιουσία τους στους ενδεείς, να έχουν ζέση πίστεως, αλλά ακόμη χάρισμα δακρύων δεν έχουν. Αυτοί αναμφιλέκτως έχουν γη νότια και ξερή, όμως τους λείπει ακόμα η αρδευόμενη. Έχουν καλλιεργήσει τα καλά έργα, στα οποία είναι μεγάλοι και ένθερμοι, όμως είναι μεγάλη ανάγκη, είτε από το φόβο της τιμωρίας είτε από έρωτα της ουράνιας βασιλείας, να κλαύσουν και τα κακά, που παλαιότερα έχουν διαπράξει.
Αλλά επειδή, όπως είπα, δύο είναι τα είδη της κατανύξεως, της έδωσε ο πατέρας της τα ποτισμένα τα πάνω και τα ποτισμένα τα κάτω. Άρδευση ανώτερη δέχεται πράγματι η ψυχή, όταν θλίβεται με δάκρυα από πόθο της ουράνιας βασιλείας, ενώ άρδευση κατώτερη δέχεται, όταν με κλάματα φοβάται τις κολάσεις του άδη. Και στην πραγματικότητα πρώτα δίδεται η κατώτερη και μετά η ανώτερη άρδευση, αλλά επειδή η κατάνυξη της αγάπης, προέχει κατά την αξία, κατέστη αναγκαίο να μνημονεύσει πρώτα την ανώτερη άρδευση και ύστερα την κατώτερη.
ΠΕΤΡΟΣ. Με αναπαύει αυτό που λες. Αλλά αφού είπες τι αξία έφθασε αυτός ο αξιοσέβαστης ζωής Ελευθέριος, θέλω να ρωτήσω αν πρέπει να πιστέψουμε πως τώρα στον κόσμο υπάρχουν καθόλου τέτοιοι.
Χθες και σήμερα και πάντοτε.
Αμάντιος, πρεσβύτερος στην επαρχία της Τουσκίας.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Δεν είναι άγνωστο στην αγάπη σου, πόση φιλαλήθεια και αγιότητα έχει ο Φλώριδος,3 ο επίσκοπος του Τιφέρνου Τιβερίνου.4 Αυτός μου διηγήθηκε πως έχει κοντά του κάποιον πρεσβύτερο, ονόματι Αμάντιο,5 άνδρα εξαιρετικής απλότητας. Για αυτόν υπάρχει η πληροφορία πως έχει τέτοια δύναμη, που κατά το πρότυπο των Αποστόλων6 θέτει το χέρι του πάνω στους αρρώστους και τους αποκαθιστά υγιείς, κι όσο βαριά αρρώστια και αν εινα εξαφανίζεται με το άγγιγμά του.
Ο Φλώριδος προσέθεσε πως αυτός έχει ακόμη και το εξής θαυματουργικό χάρισμα: Σε οποιοδήποτε τόπο βρει φίδι οσοδήποτε ωμότατης αγριότητας, μόλις το σφραγίσει με το σημείο του σταυρού, μένει στον τόπο. Με τη δύναμη του σταυρού, την οποία εκπέμπει με το δάκτυλό του ο δούλος του Θεού, σχίζονται τα σπλάχνα του φιδιού και πεθαίνει. Κι αν ποτέ το φίδι του ξεφύγει σε καμμιά τρύπα, ευλογεί με το σημείο του σταυρού το στόμιο κι αμέσως μπορεί κανείς να σύρει έξω το φίδι ήδη νεκρό.
Αυτόν τον τόσης δυνάμεως άνδρα φρόντισα να τον δω κι εγώ ο ίδιος. Έβαλα και τον οδήγησαν κοντά μου και κανόνισα να μείνει λίγες ημέρες στο νοσοκομείο, όπου, αν υπήρχε σε αυτόν κάποιο χάρισμα ιαμάτων, σύντομα μπορεί να το επιδείκνυε. Εκεί λοιπόν εκείτετο ανάμεσα στους άλλους ασθενείς κάποιος με σαλευμένο το μυαλό, που η ιατρική αποκαλεί με ελληνικό όρο «φρενητικό».7 Μια νύχτα αυτός ο τρελλός έβγαζε μεγάλες φωνές και ανησυχούσε όλους τους αρρώστους με τις άμετρες κραυγές κι έτσι δεν άφηνε κανέναν εκεί πέρα να τον πιάσει ο ύπνος. Η κατάσταση ήταν πολύ άθλια, γιατί ένας δεν ήταν καλά και με αυτόν όλοι γινόντουσαν χειρότερα.
Αλλά όπως πληροφορήθηκα επισταμένως πρώτα από τον ευλαβέστατο επίσκοπο Φλώριδο, ο οποίος τότε κι αυτός έμενε παρομοίως εκεί μαζί με τον πρεσβύτερο, καθώς και ύστερα από το παιδί, που τη νύκτα εκείνη είχε την υπηρεσία των αρρώστων, αυτός ο ευσεβής πρεσβύτερος, σηκώθηκε από το στρώμα του, πλησίασε σιωπηλά στο κρεββάτι του φρενητικού, έθεσε τα χέρια του και προσευχήθηκε από πάνω του. Αμέσως έγινε καλύτερα.8 Τον κουβάλησε αυτός και τον πήρε μαζί του στον ναό στο ανώγειο του οικήματος. Εκεί, πιο ελεύθερα πια, προσέπεσε σε προσευχή για αυτόν, και αμέσως τον επανέφερε υγιή στο κρεββάτι του. Στο εξής δεν έβγαζε πια καθόλου φωνές και δεν ενοχλούσε καθόλου με κραυγές κανέναν από τους ασθενείς, ούτε αύξανε την αρρώστια των άλλων, εφόσον ο ίδιος είχε ξαναβρεί στην εντέλεια τα λογικά του.
Αυτό το ένα γεγονός μας διδάσκει να πιστεύουμε και όλα όσα ακούσαμε για αυτόν.
ΠΕΤΡΟΣ. Μεγάλη οικοδομή ζωής αποτελεί το να βλέπεις ανθρώπους που κάνουν θαύματα και να θεωρείς στο πρόσωπο των πολιτών της την επουράνια Ιερουσαλή,9 πάνω στη γη.
Υποσημειώσεις.
1. Θρήνοι Ιερεμ. 3, 48.
2. Ιησούς Ναυή 15, 18-19 και Κριταί 1, 14-15
3. Floridus, βλ. και 13, 1. Καταγόμενος από το Τϊφερνο αναγκάσθηκε από τον Τοτίλα να καταφύγει στην Περουσία, όπου μεγάλωσε και αργότερα χειροτονήθηκε ιερεύς. Μετά επέστρεψε στη γενέτειρά του, εργάσθηκε άοκνα για την ανοικοδόμηση της και χειροτονήθηκε, ίσως από τον πάπα Βιγίλιο (537 – 555), επίσκοπό της. Παρέμεινε στον θρόνο μέχρι τον θάνατό του. Αναγράφεται στο Ρωμαϊκό εορτολόγιο στις 13 Νοεμβρίου.
4. Tifernum, πόλις της Ουμβρίας στα μεθόρια της Ετρουρίας, στην αριστερή όχθη του άνω ρου του Τίβερη , γιαυτό και ονομάζεται Τιβερίνο, προς διάκρισιν από το Tifernum Metaurense. Σήμερα ονομάζεται Citta di Castello.
5. Amantius αναγράφεται στο Ρωμαϊκό εορτολόγιο στις 26 Σεπτεμβρίου
6. Βλ. Μαρκ. 16, 18
7. Freneticus, ο πάσχων υπό φρενίτιδος (= πυρετός μετά παραφροσύνης).
8. Βλ. Μάρκ. 16, 18
9. Βλ. Εβρ. 12, 22.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
