Σε μιά άναμπουμπούλα μεγαλύτερη ζημιά γίνεται άπό τον πανικό πού δημιουργείται. Σε έναν κίνδυνο το κυριώτερο άπό όλα είναι νά μήν τά χάνη κανείς. Βλέπεις, η κλώσσα τά βάζει μέ τον αετό καί ορμάει επάνω του! Καί η γάτα πώς τά βάζει μέ τον σκύλο, γιά νά σώση τά γατάκια! Σηκώνει τήν ουρά της ψηλά σάν κυπαρίσσι καί αρχίζει νά κάνη «κίχ!…». Τά παίζει όλα κορώνα-γράμματα, καί ο άνθρωπος νά δειλιάζη!
Νά μήν πανικοβάλλεσθε. Ιδίως οι γυναίκες εύκολα πανικοβάλλονται. Στην Κατοχή, θυμάμαι, έπρεπε κάποτε νά πάμε σέ ενα μέρος δυό ώρες έξω άπό τήν Κόνιτσα. Τά παιδιά προχώρησαν μπροστά, βρήκαν κράνη καί ρούχα στρατιωτικά άπό Έλληνες στρατιώτες, τά φόρεσαν και πήγαν σέ ένα εξωκλήσι του -Αγίου Κωνσταντίνου. Είχα πάει καί εγώ εκεί να προσκυνήσω. Δεκαεπτά χρονών ήμουν. Μόλις τά είδαν οι μανάδες από μακριά, άρχισαν νά φωνάζουν «ήρθαν οι Ιταλοί!» καί γύρισαν νά φύγουν. Δέν ρίχνουν μια ματιά νά δουν τί είναι. Κράνη ελληνικά φορούσαν τά παιδιά, καί αυτές τά νόμισαν γιά Ιταλούς καί έφευγαν φοβισμένες οι μανάδες από τά παιδιά τους!
Τό θάρρος είναι μεγάλη υπόθεση. Αν πής σέ έναν υγιή πού είναι φοβητσιάρης «κίτρινος είσαι• τί έχεις;», θά πάη στον γιατρό, ενώ μπορεί νά ήταν κίτρινος, γιατί είχε ξαγρυπνήσει η τού πονούσε τό δόντι κ.λπ. ο Έλληνας η θά τραβήξη μπροστά η θά πανικοβληθή! Οι δειλοί είναι άχρηστο πράγμα. Στον πόλεμο τους δειλούς δέν τους θέλουν καθόλου• δέν τους έχουν εμπιστοσύνη. Δέν τους παίρνουν σέ επίθεση στην πρώτη γραμμή, γιά νά μή δημιουργήσουν προβλήματα. Ένας δειλός στρατιώτης, αν δέν ξέρη τό στρατηγικό σχέδιο, μπορεί νά δημιουργήση τέτοιο πανικό, πού νά διάλυση ολόκληρη μεραρχία. ο φόβος μεγα-λώνει καί τήν φαντασία του καί μπορεί νά άρχίση νά φωνάζη «νά, έρχονται, έφθασαν, σφάζουν, φύγετε! ω, πού θά πάμε, τόσο στρατό έχουν οι εχθροί! θά μάς φάνε!», οπότε θά κάνη πολλή ζημιά, γιατί εύκολα επηρεάζονται καί οί άλλοι. Ένας όμως πού έχει παλληκαριά, αν δη τους εχθρούς, θά πή «μυρμήγκια είναι αυτά• δέν είναι άνθρωποι!» καί τρέχουν μέ θάρρος καί οί άλλοι!
Γι’ αυτό στον στρατό λένε καλύτερα πέντε γενναίοι νά αντιμετωπίσουν μιά κατάσταση μέ ψυχραιμία παρά είκοσι δειλοί.
– Γέροντα, σέ ένα σύνολο σέ μιά δύσκολη κατάσταση δέν είναι τόσο οί εξωτερικοί κίνδυνοι, όσο οί εσωτερικοί.
– Ναί, έτσι είναι. Καί τό Σούλι δέν θά μπορούσαν οί Τούρκοι νά τό πάρουν, αν δέν τό πρόδιδε ο Πήλιος Γούσης, πού ήταν μέσα άπό τό Σούλι. Από ένα κρυφό μονοπάτι τους οδήγησε. Βλέπεις, πέντε χωριουδάκια ήταν μονοιασμένα, ενωμένα, καί τά έβαζαν μέ ολόκληρο Αλή-Πασά, πού είχε την δύναμη νά τα βάζη μέ τον Σουλτάνο. Το Σούλι ήταν δίπλα στον Αλή-Πασά και όμως τον έφερναν σβούρα. Και οι γυναίκες πόσο δεμένες ήταν μεταξύ τους και τί παλληκαριά είχαν! Έπαιρναν και αυτές την καραμπίνα!
Από το βιβλίο: Λόγοι του Γέροντος Παισίου Β’. Πνευματική αφύπνιση.
Έκδοση: Ιερόν Ησυχαστήριον Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος. Σουρωτή Θεσσαλονίκης. 1999.
