Στο ρητό του αποστόλου, στο οποίο λέει: «Και είδα ότι ο άνθρωπος αυτός αρπάχθηκε ως τον τρίτο ουρανό και ότι άκουσε ανέκφραστα ρήματα, που δεν είναι δυνατό να ακούσει άνθρωπος». Ποιά λοιπόν είναι τα ανέκφραστα ρήματα, που άκουσε ο Παύλος: Και ποιά είναι τα αγαθά, που μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και νους ανθρώπου δεν συνέλαβε; Ποιά μάλιστα ή πώς θα είναι, αλλά και πώς είναι σ’ εμάς η βασιλεία του Θεού και ποιά η ενέργειά της μέσα μας;
… Θέλοντας λοιπόν να δείξει σ’ εμάς ο Δεσπότης ότι δεν θα μπει εκεί κανείς φορώντας μελανό ένδυμα, το φανέρωσε με την παραβολή, λέγοντας «Φίλε, πώς μπήκες εδώ, χωρίς να έχεις ένδυμα γάμου;» Έπειτα πρόσθεσε: «Αφού του δέσετε τα χέρια και τα πόδια, βγάλτε τον στο σκότος το εξώτερο».1 Δεν νομίζω όμως ότι το έχει πει αυτό έτσι, επειδή διέφυγε την προσοχή του αλάθητου Δεσπότη, αλλά επειδή δεν ήταν ακόμη καιρός να φανερώσει τα μυστήρια αυτά. Επειδή λοιπόν δεν ήθελε τότε να πει φανερότερα, ότι «κανείς δεν θα μπει εκεί, αν δεν φορά το ιμάτιο της θεότητάς μου», διατύπωσε έτσι έμμεσα το λόγο. Αυτό μάλιστα, αφού διδάχθηκε και ο Παύλος από τον Χριστό, που μιλούσε μέσα του, έλεγε: «Και όπως ντυθήκαμε την εικόνα του γήινου ανθρώπου, θα ντυθούμε και την εικόνα του επουράνιου».2 Για ποιό λόγο θα γίνει αυτό; Επειδή «όποιος είναι ο γήινος άνθρωπος», λέει, «τέτοιοι είναι και οι γήινοι, και όποιος είναι ο επουράνιος τέτοιοι είναι και οι επουράνιοι».3 Ποιά είναι λοιπόν η εικόνα του επουράνιου; Άκουσε τον ίδιο τον θείο Παύλο που λέει: «Αυτός είναι η ακτινοβολία της δόξας και η σφραγίδα της υπόστασης»4 και η απαράλλακτη εικόνα του Θεού και Πατέρα. Λοιπόν, εικόνα του Πατέρα είναι ο Υιός, εικόνα πάλι του Υιού είναι το Άγιο Πνεύμα. Εκείνος λοιπόν που είδε τον Υιό είδε τον Πατέρα,5 εκείνος που είδε το Άγιο Πνεύμα είδε τον Υιό˙ διότι ο Απόστολος λέει: «Το Πνεύμα είναι ο Κύριος»6˙ και επίσης λέει: «Το ίδιο το Πνεύμα μεσιτεύει για μας με ανέκφραστους στεναγμούς», αναφωνώντας, «Αββά, Πατέρα».7 Καλά λοιπόν είπε ότι το Πνεύμα είναι ο Κύριος, καθώς αναφωνεί, «Αββά, Πατέρα», όχι επειδή το Πνεύμα είναι Υιός, καθόλου, αλλά επειδή μέσα στο Άγιο Πνεύμα βλέπεται και οράται ο Υιός του Θεού, και ποτέ δεν φανερώνεται σε κάποιον ούτε ο Υιός χωρίς το Πνεύμα, ούτε το Πνεύμα χωρίς τον Υιό, αλλά μέσα στο ίδιο το Πνεύμα υπάρχει ο Υιός, και με το Πνεύμα αυτός αναφωνεί, «Αββά, Πατέρα».
Αν λοιπόν τα αγνοείς αυτά, αγαπητέ, μην πέσεις σε απόγνωση λέγοντας: «Εγώ αυτά ούτε τα γνωρίζω ούτε μπορώ να τα μάθω˙ αλλά ούτε θα μπορέσω βέβαια να φθάσω και να ανεβώ στο ύψος αυτής της γνώσης και θέασης και καθαρότητας». Ούτε πάλι να πεις: «Επειδή, αν δεν γίνει κάποιος τέτοιος και δεν ντυθεί ακόμη απ’ αυτή τη ζωή τον Χριστό ως Θεό και δεν δει εκείνον τον ίδιο ολόκληρο και δεν τον αποκτήσει ένοικο του εαυτού του, δεν μπαίνει στη βασιλεία του, ποιά θα είναι η ωφέλειά μου να αγωνίζομαι έστω και λίγο ή και να στερούμαι από την απόλαυση των παρόντων αγαθών;» Μη λοιπόν το πεις αυτό, ούτε να το σκέφτεσαι˙ αλλά αν θέλεις, άκουσε τη συμβουλή μου και θα σου αναγγείλω με τη βοήθεια της χάρης του παναγίου Πνεύματος το δρόμο της σωτηρίας. Πίστεψε λοιπόν πρώτα με όλη την ψυχή σου ότι όλα αυτά που είπαμε είναι έτσι αληθινά, σύμφωνα με τις θείες και θεόπνευστες Γραφές, και πρέπει να γίνει έτσι καθένας που πιστεύει στον Υιό του Θεού, επειδή έδωσε σ’ εμάς το δικαίωμα να γίνουμε υιού του Θεού8 και επειδή, αν θελήσουμε, δεν υπάρχει τίποτε που να μας εμποδίζει˙ και ότι γι’ αυτό έγινε η όλη οικονομία και συγκατάβαση του Υιού του Θεού, για να μας κάνει δηλαδή με την πίστη σ’ αυτόν και με την τήρηση των εντολών του μέτοχους της θεότητάς του και της βασιλείας του. Και διότι, αν δεν πιστέψεις ότι αυτά έτσι αληθινά γίνονται, ασφαλώς ούτε και θα τα ζητήσεις˙ αν όμως δεν τα ζητήσεις, ούτε και θα τα λάβεις. Διότι λέει: «Ζητάτε και θα λάβετε˙ παρακαλείτε να λάβετε και θα σας δοθεί».9 Και καθώς θα πιστεύεις, ακολούθησε τις θείες Γραφές και κάνε όσα σου λένε και θα βρεις όλα, χωρίς να λείπει τίποτε, όπως έχει γραφεί, ή, μάλλον, θα βρεις και πολύ περισσότερα απ’ αυτά που υπάρχουν στις θείες Γραφές. Ποιά είναι αυτά; «Είναι εκείνα που μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και νους ανθρώπου δεν συνέλαβε», είναι τα αγαθά, «που ετοίμασε ο Θεός γι’ αυτούς που τον αγαπούν».10 Αυτά, αν τα πιστέψεις με βεβαιότητα, όπως ειπώθηκε, θα τα δεις χωρίς αμφιβολία, όπως ο Παύλος, και εσύ˙ και όχι μόνο αυτό, αλλά και θα ακούσεις ανέκφραστα ρήματα, αφού αρπαχθείς προηγουμένως στον παράδεισο. Ποιός είναι αυτός ο παράδεισος; Είναι αυτός, όπου ο ληστής μπήκε μαζί με τον Χριστό,11 και τώρα είναι εκεί.
Θέλεις μάλιστα να σου πω και αλλιώς, ποιά είναι τα αγαθά, που μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και νους ανθρώπου δεν συνέλαβε; Γνωρίζω ότι οπωσδήποτε ποθείς να ακούσεις αυτά, που ούτε εκείνος ο ίδιος, που τα είδε, δεν είπε ούτε εξήγησε. Γιατί αυτό; Για να μην απιστήσουν στα λόγια του, όπως νομίζω, εκείνοι που τον ακούν. Αν λοιπόν πρόκειται να μην πιστέψεις και εσύ σ’ αυτά που θα ειπωθούν, σταμάτα ως εδώ˙ διότι συμφέρει σ’ εσένα να σταματήσεις και να μην προχωρήσεις καθόλου με το μάτι της διάνοιας σ’ αυτά που βρίσκονται μπροστά, επειδή, αν αθετήσεις αυτά που σου λέγονται και παρακούσεις τα λόγια μου, ή, μάλλον, τα λόγια του ίδιου του Θεού, επειδή και εμείς και οι λόγοι μας είμαστε δικοί του,12 αυτός ο Λόγος θα σε κρίνει τη μέρα της κρίσης,13 διότι παρ’ όλο που τον άκουσες δεν πίστεψες. Αλλά άκου, χωρίς δισταγμό, τα λόγια μου, ή, μάλλον, όπως ειπώθηκε, τα λόγια του Θεού, και μάθαινε από τα λόγια αυτά την εξήγηση αυτού που ζητάς από εκείνους που την διασαφηνίζουν σ’ εσένα με σοφία.
Τα ανέκφραστα ρήματα που ειπώθηκαν στον Παύλο μέσα στον παράδεισο, εννοώ δηλαδή τα ίδια τα αιώνια αγαθά, αυτά που μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και νους ανθρώπου δεν συνέλαβε, αυτά που ετοίμασε ο Θεός γι’ αυτούς που τον αγαπούν,13 δεν περικλείονται από το ύψος, δεν περιορίζονται στα πέρατα της γης ή της θάλασσας, αλλά είναι μπροστά σου και μπροστά στα μάτια σου. Ποιά λοιπόν είναι αυτά τα αγαθά; Μαζί με τα αγαθά που είναι αποθησαυρισμένα στους ουρανούς, το ίδιο το σώμα και το αίμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που κάθε μέρα βλέπουμε και τρώμε και πίνουμε, αυτά είναι, όπως ομολογούμε, εκείνα τα αγαθά˙ άλλωστε εκτός απ’ αυτά, που είπαμε, δεν θα μπορέσεις να βρεις πουθενά ούτε ένα, και αν ακόμη διατρέξεις όλη την κτίση. Αν θέλεις όμως να γνωρίσεις ότι αυτά που λέγονται είναι αληθινά, γίνε άγιος με την εργασία των εντολών του Θεού, και μετάλαβε έτσι τα άγια μυστήρια˙ και τότε θα γνωρίσεις με ακρίβεια τη σημασία αυτών που σου λέγονται. Αλλά όμως, για να βεβαιωθείς περισσότερο, άκουσε και τα λόγια εκείνου του ίδιου του Κυρίου, που λέει έτσι στους Ιουδαίους και στους μαθητές του: «Αληθινά σας λέω˙ δεν σας έδωσε ο Μωυσής τον άρτο από τον ουρανό, αλλά ο Πατέρας μου σας δίνει τον άρτο τον αληθινό από τον ουρανό. Διότι ο άρτος του Θεού είναι εκείνος που κατεβαίνει από τον ουρανό και δίνει ζωή στον κόσμο. Είπαν λοιπόν σ’ αυτόν, ¨Κύριε, δώσε μας πάντοτε αυτό τον άρτο¨. Είπε λοιπόν σ’ αυτούς ο Ιησούς˙ ¨Εγώ είμαι ο άρτος της ζωής˙ εκείνος που έρχεται σ’ εμένα δεν θα πεινάσει και εκείνος που πιστεύει σ’ εμένα δεν θα διψάσει ποτέ¨. Γόγγυζαν λοιπόν οι Ιουδαίοι γι’ αυτόν, διότι είπε˙ «Εγώ είμαι ο άρτος, που κατέβηκε από τον ουρανό¨, και έλεγαν˙ ¨Δεν είναι αυτός ο γιος του Ιωσήφ, του οποίου εμείς γνωρίζουμε τον πατέρα και τη μητέρα; Πώς λοιπόν λέει αυτός ότι έχω κατεβεί από τον ουρανό;¨».
Μη λοιπόν μοιάσεις και εσύ με τους Ιουδαίους, γογγύζοντας και λέγοντας: «Δεν είναι αυτός ο άρτος που είναι στο δίσκο και ο οίνος που είναι στο ποτήριο, που εμείς κάθε μέρα βλέπουμε και τρώμε και πίνουμε συγχρόνως; Πώς αυτός λέει ότι αυτά είναι τα αγαθά εκείνα που μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε και νους ανθρώπου δεν συνέλαβε;» Αλλά άκου τον Κύριο τι είπε, απαντώντας σ’ εκείνους που τα είπαν αυτά: «Μη γογγύζετε μεταξύ σας. Κανείς δεν μπορεί να έρθει σ’ εμένα, αν ο Πατέρας που με έστειλε δεν τον ελκύσει˙ και εγώ θα τον αναστήσω την έσχατη μέρα».14 Δηλαδή: «Γιατί», λέει, «δείχνετε απιστία και αμφιβάλλετε γι’ αυτό; Κανείς δεν μπορεί να γνωρίσει τη θεότητά μου – αυτό δηλαδή είναι το να έρθει σ’ εμένα-, αν ο Πατέρας μου δεν τον ελκύσει». Λέγοντας ωστόσο έλξη, δεν φανέρωσε κάποια βία, αλλά, μάλλον, ότι κάλεσε με τη φανέρωση εκείνους που προγνώρισε και εκείνους που προώρισε,15 με το να τους ελκύσει δηλαδή με την αγάπη εκείνου που φανερώθηκε σ’ αυτούς. Αυτό άλλωστε φανερώνει καθαρότερα και ο λόγος που ακολουθεί, «Διότι είναι γραμμένο στους προφήτες ¨και θα είναι όλοι διδαγμένοι από τον Θεό¨».16 Εκείνος λοιπόν που διδάχθηκε από τον Θεό μπορεί να πιστέψει στον Υιό του Θεού, και αφού μάθει από τον Πατέρα, έρχεται σ’ εμένα, όχι επειδή είδε τον Πατέρα, διότι «εκείνος που είναι από τον Θεό, αυτός μόνο είδε τον Πατέρα».17 Και πάλι λέει: «Αληθινά σας λέω˙ εκείνος που πιστεύει σ’ εμένα έχει αιώνια ζωή. Εγώ είμαι ο άρτος της ζωής. Οι πατέρες σας έφαγαν το μάννα στην έρημο και πέθαναν˙ αυτός είναι ο άρτος που κατεβαίνει από τον ουρανό, για να φάει κάποιος απ’ αυτό τον άρτο και να μην πεθάνει. Εγώ είμαι ο άρτος ο ζωντανός, που κατέβηκε από τον ουρανό˙ αν κάποιος φάει απ’ αυτό τον άρτο, θα ζήσει αιώνια. Και ο άρτος μάλιστα που εγώ θα δώσω είναι η σάρκα μου, που εγώ θα δώσω για τη ζωή του κόσμου¨. Φιλονεικούσαν λοιπόν μεταξύ τους οι Ιουδαίοι λέγοντας: ¨Πώς μπορεί αυτός να δώσει σ’ εμάς να φάμε τη σάρκα του;¨ Είπε λοιπόν σ’ αυτούς ο Ιησούς: ¨Αληθινά σας λέω, αν δεν φάτε τη σάρκα του Υιού του ανθρώπου και δεν πιείτε το αίμα του, δεν έχετε ζωή μέσα σας. Εκείνος που τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου έχει αιώνια ζωή, και εγώ θα τον αναστήσω την έσχατη μέρα˙ διότι η σάρκα μου είναι αληθινή τροφή και το αίμα μου είναι αληθινό ποτό¨».18
Άκουσες πώς η κοινωνία των θείων και αχράντων μυστηρίων είναι αιώνια ζωή, και ότι αυτούς που έχουν την αιώνια ζωή, εκείνους λέει ότι θα αναστήσει ο Κύριος την έσχατη μέρα, όχι επειδή εκείνοι που έχουν τη ζωή ανασταίνονται από τη ζωή στην αιώνια ζωή, ενώ οι άλλοι στον αιώνιο θάνατο της κόλασης.19 Και ότι αυτό είναι αληθινό, άκουσε τα εξής λόγια: «Εκείνος που τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου μένει μέσα σ’ εμένα και εγώ μένω σ’ αυτόν. Όπως με έστειλε ο ζωντανός Πατέρας και εγώ ζω χάρη στον Πατέρα˙ έτσι και εκείνος που με τρώει θα ζήσει χάρη σ’ εμένα».20 Βλέπεις τί λέει; Πώς δηλαδή ο Υιός του Θεού φωνάζει απερίφραστα ότι με την κοινωνία γίνεται η ενότητά μας μ’ αυτόν τέτοια, όποια ενότητα και ζωή έχει εκείνος με τον Πατέρα. Διότι όπως εκείνος με φυσικό τρόπο είναι ενωμένος με τον Θεό και Πατέρα του, έτσι λέει ότι ε τη χάρη θα ενωθούμε και εμείς μ’ αυτόν και θα ζήσουμε μέσα σ’ αυτόν, με το να φάμε τη σάρκα του και με το να πιούμε το αίμα του. Για να μη νομίζουμε όμως ότι το παν ανήκει στον ορατό άρτο, γι’ αυτό πολλές φορές έχει πει: «Εγώ είμαι ο άρτος που κατεβαίνει από τον ουρανό»21. Και δεν είπε «που κατέβηκε», διότι αυτό φανερώνει το ότι κατέβηκε μία φορά. Αλλά τί είπε; «Αυτός που κατεβαίνει»˙ αυτός που κατεβαίνει συνεχώς δηλαδή και πάντοτε στους άξιους, και που τώρα έρχεται κάθε ώρα. Ακόμη μάλιστα, απομακρύνοντας τη σκέψη μας από τα ορατά, ή, καλύτερα, ανυψώνοντάς μας μ’ αυτά στην αόρατη δόξα της ενυπόστατης θεότητάς του, έλεγε: «Εγώ είμαι ο άρτος της ζωή»,22 και επίσης: « Ο Πατέρας μου δίνει σ’ εσάς τον άρτο τον αληθινό, όχι από τη γη, αλλά από τον ουρανό».23 Λέγοντας «τον άρτο τον αληθινό από τον ουρανό», φανέρωσε ότι ο άρτος από τη γη είναι ψεύτικος, χωρίς να ωφελεί διόλου.
Υποσημειώσεις.
1. Ματθ. 22, 12-13
2. Α’ Κορ. 15, 49
3. Α’ Κορ. 15, 48
4. Εβρ. 1, 3
5. Ιω. 14,9
6. Β’ Κορ. 3, 17
7. Ρωμ. 8, 26 και 15
8. Ιω. 1, 12
9. Ματθ. 7, 7
10. Α’ Κορ. 2, 9
11. Λουκ. 23, 43
12. Πρβ. Σ’ Σολ. 7, 16
13. Πρβ. Ιω. 12, 48
14. Α’ Κορ. 2, 9
15. Ιω. 6, 32-35 και 41-42
16. Ιω. 6, 45
17. Ιω. 6, 46
18. Ιω. 6, 47-55
19. Πρβ. Ματθ. 25, 46
20. Ιω. 6, 56-57
21. Ιω. 6,51
22. Ιω. 6, 48
23. Ιω. 6, 32
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Λόγος ηθικός τρίτος (Α’): «Για το ρητό, είδα ότι ο άνθρωπος αυτός αρπάχθηκε ως τον τρίτο ουρανό ….» – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
Λόγος ηθικός τρίτος (Β’): «Για το ρητό, είδα ότι ο άνθρωπος αυτός αρπάχθηκε ως τον τρίτο ουρανό ….» – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
