17 Ιανουαρίου, μνήμη και του ευσεβεστάτου βασιλέως Θεοδοσίου του Μεγάλου – βίος.

Βίος του ευσεβεστάτου βασιλέως Θεοδοσίου του Μεγάλου, ού η μνήμη τη 17η Ιανουαρίου

Ο αυτοκράτωρ Θεοδόσιος ο Α’, ο επικληθείς Μέγας, γεννήθηκε στην Ισπανία το 346 μ.Χ. Ήταν γόνος μιας διάσημης αριστοκρατικής οικογενείας και από τα παιδικά του χρόνια έδειξε σημεία ευσέβειας. Διακρίθηκε όμως πιο πολύ στη νεανική του ηλικία για το θάρρος και τη γενναιότητα του στις πολεμικές τέχνες και στη διοίκηση. Γι’ αυτό όταν ο νεαρός αυτοκράτορας της Δύσης Γρατιανός, κληρονόμησε και το Ανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας, τον πήρε κοντά του συνεργάτη και τον ονόμασε ύπατο αρχηγό του στρατού. Ο Θεοδόσιος συνέβαλε τα μέγιστα στην απώθηση των βαρβάρων που πίεζαν από κάθε κατεύθυνση την αχανή αυτοκρατορία. Δίκαια λοιπόν ο Γρατιανός τον έστεψε Αυτοκράτορα της Ανατολής στη σημαντική πόλη για τη θέση της στη διοίκηση της χώρας, που λεγόταν Σίρμιον και βρισκόταν στο κέντρο της Ρωμαϊκής Ευρώπης. Η στέψη έγινε στις 16 Ιανουαρίου του 379.

Ο Θεοδόσιος όμως δεν άφησε πίσω του μόνον ένα σημαντικό πολιτικό έργο, για το οποίο κέρδισε τον τίτλο «Μέγας».
Το εκκλησιαστικό έργο του είναι πράγματι τεράστιο, γιατί αυτός απεφάσισε να τερματισθεί πια η διαμάχη με τον αρειανισμό, έκανε να θριαμβεύσουν οι τελικές θεολογικές διατυπώσεις των Καππαδοκών Πατέρων και επέβαλε οριστικά την διδασκαλία της Α’ εν Νικαία Συνόδου, συστήσας και την Β’ εν Κωνσταντινουπόλει Σύνοδο του 381, που διεκήρυξε την θεότητα του Αγίου Πνεύματος.

Οι αποφάσεις των Συνόδων εφαρμόσθηκαν αυστηρά. Οι παγανιστικές θρησκείες τέθηκαν εκτός νόμου. Η αυτοκρατορία γινόταν επίσημα πια χριστιανική και έτσι το έργον του Μεγάλου Θεοδοσίου έστεφε πραγματικά και παγίωνε το έργο του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ο Μέγας Θεοδόσιος ήταν πρότυπο ηγεμόνα, πλήρης ευσεβείας και δικαιοσύνης και είχε το χάρισμα της ταπείνωσης και της συνεχούς μετάνοιας όσο κανείς από όλους τους βασιλείς του Βυζαντίου που ακολούθησαν. Όμως σαν κάθε άνθρωπος είχε ένα μεγάλο ελάττωμα, το οποίο αναγνώριζε, και έναντι του οποίου μαχόταν με όπλο την ταπείνωση.

Δύο περιστατικά της ζωής του μιλούν γι’ αυτό.
Ήταν στα 387 που αποφάσισε να τιμωρήσει αυστηρά, με ποινή αίματος τους κατοίκους της μεγάλης Θεουπόλεως Αντιοχείας. Οι Αντιοχειανοί είχαν εξεγερθεί και είχαν καταρρίψει όλους τους ανδριάντες προς τιμήν του αυτοκράτορα και της συζύγου του Πλακίλλας. Η αυτοκράτειρα η ‘ίδια αλλά και ο Πατριάρχης της πόλεως Φλαβιανός, συμπαραστατούμενοι από τους μοναχούς της περιοχής, ικέτευσαν τον Άνακτα να φανεί σπλαγχνικός και να τους συγχωρήσει. Πράγματι, ο Θεοδόσιος άξιος του ονόματος του Χριστιανού, άλλαξε απόφαση και συγχώρησε τους φταίχτες.
Το άλλο γεγονός είναι πολύ πιο σοβαρό. Όταν στα 390 ο Θεοδόσιος έγινε και αυτοκράτορας της Δύσεως και εγκαταστάθηκε στην Αυλή του στα Μεδιόλανα (Το σημερινό Μιλάνο της Ιταλίας), τιμώρησε με πολύ αυστηρό τρόπο μια εξέγερση των Θεσσαλονικέων, δίνοντας διαταγή να θανατώσουν πολλές χιλιάδες ατόμων στο αμφιθέατρο της Πόλης. Ο θυμός που χαρακτήριζε τον Θεοδόσιο ήταν τόσο μεγάλος και δεν κάμφθηκε από τις μεσολαβητικές παρακλήσεις του Αγίου Αμβροσίου, που κατείχε τότε τον επισκοπικό θρόνο του Μιλάνου.
Μετά από αυτό το έγκλημα, όταν ο βασιλιάς θέλησε να μπει στον Μητροπολιτικό ναό, ο γενναίος επίσκοπος στάθηκε στην θύρα του και απαγόρευσε την είσοδο στον αυτοκράτορα. Όλοι περίμεναν το ξέσπασμα του γνωστού πάθους του Θεοδοσίου, του θυμού. Όμως ο Θεοδόσιος υπάκουσε ταπεινά, ζήτησε ένδακρυς συγγνώμη και συγκλονισμένος και ταπεινωμένος επέστρεψε στα Ανάκτορα. Εκτέλεσε όλο τον κανόνα της μετανοίας που του έβαλε ο επίσκοπος του, και όταν το επιτίμιο συμπληρώθηκε, ο βασιλιάς του κόσμου τούτου, εμφανίστηκε στην Εκκλησία, σαν ένας κοινός αμαρτωλός άνθρωπος, ντυμένος μ’ έναν απλό χιτώνα, χωρίς κανένα διακριτικό του αξιώματος του και άκουσε τη συγχωρητική ευχή. Καρπός της μετανοίας του, που παραδειγμάτισε όλο το λαό του, ήταν ένας νόμος που έλεγε πως κανείς καταδικασμένος σε θάνατο δεν θα εκτελείτο αν δεν περνούσαν 30 μέρες, από τη λήψη της καταδικαστικής απόφασης.
Τόση ήταν η μετάνοια και η ταπείνωση του Θεοδοσίου, ώστε ο Κύριος ευδόκησε να του δωρήσει το χάρισμα του να κάνει θαύματα.

Διηγούνται οι βιογράφοι του, ότι κατά την διάρκεια ενός προσκυνήματος του στα Ιεροσόλυμα, ο αυτοκράτορας εμφανίστηκε ντυμένος σαν απλός κοινός άνθρωπος και πλησιάζοντας στις θύρες του ναού της Αναστάσεως προσευχόταν. Τότε, ω του θαύματος, οι πόρτες άνοιξαν μόνες τους διάπλατα και ο ναός άστραφτε στο φως με αναμμένα τα πολυέλαια και τα κεριά, όπως στις γιορτινές μέρες. Ο Κύριος υπεδεχόταν με βασιλικές τιμές τον ταπεινό αυτοκράτορα και δούλο Του.

Ο Θεοδόσιος είχε αντιγράψει με το χέρι του όλο το Ευαγγέλιο και διάβαζε από αυτό κάθε μέρα απαραίτητα. Έλεγε συχνά πως χαιρόταν περισσότερο που ήταν μέλος της Εκκλησίας παρά που ήταν βασιλιάς όλης της γης.
Έτσι πέρασαν 16 έτη ευσεβούς βασιλείας. Ο Θεοδόσιος σκόρπισε παντού, σ’ όλο το Ρωμαϊκό κόσμο την Αλήθεια, την Ειρήνη, την Αγνότητα των ηθών.

Το 395 στις 17 Ιανουαρίου ο επίγειος βασιλιάς παραδίδει την ψυχή του στον Ουράνιο Βασιλιά και Κύριο του. Ήταν 60 ετών. Το λείψανο του μεταφέρθηκε από το Μιλάνο στην Κωνσταντινούπολη, όπου και τάφηκε με μεγάλες τιμές.
Ευσεβέστατε και ταπεινέ Θεοδόσιε Βασιλεύ, τέκνον της ισπανικής γης, πρέσβευε τω Κυρίω υπέρ ευσταθείας των Αγίων του Θεού Εκκλησιών. Αμήν.

Μεγαλυνάριον
Χαίροις βασιλέων η καλλονή, Γόνος Ισπανίας,
Αποστόλων ο μιμητής
χαίροις μετανοίας ο θείος φυτοκόμος,
στήριγμα Εκκλησίας, ω Θεοδόσιε

Από το βιβλίο: (Ισπανικό Ορθόδοξο Συναξάρι), του Γεωργίου Εμμανουήλ Πιπεράκη, Αναπληρωτού Καθηγητού Ιατρικής Παν/μίου Αθηνών.
ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Γραφείον Εξωτερικής Ιεραποστολής
Έκδοσις Α 2003

Παράβαλε και:
17 Ιανουαρίου, Μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Αντωνίου του Μεγάλου – τα Λειτουργικά Αναγνώσματα της Θ. Λ., ο Αγ. Αντώνιος και ο αναχωρητικός μοναχισμός – Π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ.
17 Ιανουαρίου, μνήμη: Αντωνίου του μεγάλου, Γεωργίου του εξ Ιωαννίνων, Αντωνίου του εν Βεροία – Συναξάριον, Υμνολογική εκλογή, Παρακλητικοί Κανόνες.
Συμβουλές για το ήθος των ανθρώπων και την ενάρετη ζωή – Οσίου Πατρός ημών Αντωνίου του Μεγάλου (εκ της Φιλοκαλίας των Ιερών Νηπτικών και Ασκητικών).
17 Ιανουαρίου, ο Αγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ο εξ Ιωαννίνων – ομιλία του Π. Ανανία Κουστένη (αρχείο ήχου, mp3).

Κατηγορίες: Αγιολογικά - Πατερικά, Ιστορικά, Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.