Τη ΚΑ’ του μηνός Ιανουαρίου, Μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Μαξίμου του Ομολογητού.
Άχειρ, άγλωττος, χείρα και γλώτταν φύεις.
Και χερσί Θεού, Μάξιμε, ψυχήν δίδως.
Εικάδι πρώτη πότμος Μαξίμου όσσ’ εκάλυψεν.
Ο άγιος Μάξιμος γεννήθηκε το 580 Μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια και έλαβε την συνήθη, για τους υποψηφίους για ανώτερες δημόσιες ή εκκλησιαστικές θέσεις, μόρφωση. Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος (610-641) τον προσέλαβε ως αρχιγραμματέα του, “υπογραμματεύς πρώτος των βασιλικών υπομνημάτων”.
Λίγα χρόνια αργότερα παραιτήθηκε και εκάρη μοναχός. Πιθανόν μόνασε, στην Παλαιστίνη, μαζί με τον Σωφρόνιο, αργότερα πατριάρχη Ιεροσολύμων. Ασκήτευσε σε μονή της Χρυσούπολης που βρίσκεται απέναντι από την Κωνσταντινούπολη. Εκεί έγινε και ηγούμενος και απέκτησε πιστό μαθητή του τον Αναστάσιο, που τον ακολούθησε σε όλη του τη ζωή. Το 624 βρίσκεται για δύο χρόνια στην Κύζικο. Το 626 φεύγει για την βόρεια Αφρική. Για αρκετό χρονικό διάστημα μένει στην Κρήτη, πιθανόν να πέρασε και από την Κύπρο. Στην Καρχηδόνα βρίσκεται σίγουρα την Πεντηκοστή του 632. Εκεί συναντήθηκε με τον Σωφρόνιο και για ένα διάστημα πηγαίνουν μαζί στην Αλεξάνδρεια.
Το 645 ή 646 πήγε στη Ρώμη. Το 647 ο αυτοκράτορας Κώνστας εξέδωσε τον Τύπο, με τον οποίο απαγορευόταν οι συζητήσεις περί μιας ή δύο θελήσεων και ενεργειών. Η σύνοδος του Λατερανού (649), της οποίας κύριο πρόσωπο ήταν ο άγιος Μάξιμος, καταδίκασε το Μονοθελητισμό. Συνελήφθει από τον έξαρχο της Ιταλίας Θεοδόσιο, οδηγήθηκε δε στην Κωνσταντινούπολη μαζί με τους δύο Αναστασίους, τον μαθητή του και τον αποκρισάριο του Πάπα. Είχε ήδη οδηγηθεί εκεί και ο Πάπας Μαρτίνος και είχε εξορισθεί στη Χερσώνα για δήθεν πολιτική συνωμοσία (653). Το ίδιο έγκλημα, χωρίς αποδείξεις, αποδόθηκε και στον Μάξιμο. Αφού κατάλαβαν ότι δεν πρόκειται να υποχωρήση, τον εξορίζουν μαζί με τους άλλους δυο στην Βιζύη της Θράκης (655).
Τους ανακαλούν μάλιστα στην Κωνσταντινούπολη για νέα ανάκριση, και μετά την άρνησή τους να υπογράψουν τον Τύπο, τους στέλνουν εξορία στα Πέρβερα (656). Μετά έξη χρόνια τους καλούν πάλι στη Κωνσταντινούπολη για μια τρίτη προσπάθεια να τους πάρουν με το μέρος τους. Αφού και οι τρεις αρνήθηκαν να υποκύψουν, αναθεματίσθηκαν, κακοποιήθηκαν και διαπομπεύθηκαν, “γλώσσαν ένδον από του φάρυγγος και της παραψαυούσης επιγλωττίδος παρανόμως εκτέμνουσιν” και “σμίλη και σφύρα την δεξιάν των χειρών εκκόπτουσιν”.
«Λέγεται δε, μετά την εκτομήν, αυθις υπό Θεού παραδόξως αποκαταστήναι την γλώτταν και τρανώς φθέγγεσθαι, μέχρις αν εν βίω υπήρχε»(ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ αγίου Νικοδήμου).
Μετά από αυτά οδηγήθηκαν και οι τρεις σε τόπους εξορίας στην Αλανία του Καυκάσου, ο καθένας χωριστά. Ο άγιος Μάξιμος κλείσθηκε μόνος στο φρούριο Σχίμαρις, όπου υπέκειψε στις ταλαιπωρίες και τα γηρατειά δύο μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 662. Η μνήμη του εορτάζεται στις 13 Αυγούστου και στις 21 Ιανουαρίου.
Αν και απλός μοναχός, για εικοσιπέντε τουλάχιστον χρόνια ήταν ο κύριος εκφραστής της ορθόδοξης πίστης. Ο μεγάλος αυτός άγιος της Εκκλησίας φέρει τον τίτλο του Ομολογητού, γιατί όταν ομολογούσε τις δύο θελήσεις του Χριστού δεν υπήρχε κανείς επί της γής για να «εκφράσει την πίστη του ομού μετ’ αυτού» και έτσι αναγκάστηκε να ομολογήσει με τους πεθαμένους, τους νεκρούς, τους όντως ζώντες εν Χριστώ αγίους της Εκκλησίας Τον καιρό της αντίστασης, στη φυλακή και στην εξορία. «Η τύχη της Χριστολογίας εξαρτήθηκε από την άκαμπτη σταθερότητα ενός ανθρώπου μονάχα». ((H. U. VON BALTAHASAR, op. C. σ. 32) Από την Εισαγωγή του π. Δ. Στανιλοάε στη ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ).
Ήχος δ’. Ως γενναίον εν Μάρτυσιν.
Οξυγράφου ως κάλαμος,
τεθηγμένη τω Πνεύματι,
η αγία γέγονε Πάτερ γλώσσα σου,
καλλιγραφούσα εν χάριτι,
πλαξί καρδιών ημών,
τόμον θείων αρετών,
και δογμάτων ακρίβειαν,
και την σάρκωσιν,
του εν δύω ουσίαις τοις ανθρώποις,
και μιά τη υποστάσει,
εμφανισθήναι θελήσαντος.
(Από τα στιχηρά προσόμια του εσπερινού της 21ης Ιανουαρίου.)
Η/Υ ΠΗΓΗ:
http://www.romanity.org/htm/frame_ag_max.htm
Υμνολογική εκλογή.
ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΣΠΕΡΙΝΟΝ
Απολυτίκιον του Οσίου. Ήχος πλ. δ’.
Ορθοδοξίας οδηγέ, ευσεβείας Διδάσκαλε και σεμνότητος, της Εκ¬κλησίας Ο φωστήρ, των Μοναζόντων θεόπνευστον εγκαλλώπισμα, Μάξιμε σοφέ, ταϊς διδαχαίς σου πάντας εφώτισας, λύρα του Πνεύ¬ματος. Πρέσβευε Χριστώ τω θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Αγιε Μάξιμε σοφέ, οδηγέ προς την Ορθοδοξία, δάσκαλε της ευσεβείας και της σεμνότητος, φωτεινό αστέρι της εκκλησίας, θεόπνευστο κόσμημα των μοναχών, φώτισες όλους με το κήρυγμά και την διδασκαλία σου, που έμοιαζε να βγαίνει από τη λύρα του Αγίου Πνεύματος. Πρέσβευε λοιπόν στον Χριστό και Θεό μας να σώσει τις ψυχές μας.
ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ
Κάθισμα, του Ομολογητού. Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον.
Διωγμούς υπομείνας υπέρ της Πίστεως, απεδίωξας Πάτερ άπασαν αίρεσιν’ εκτμηθείς δε συν χειρί την γλώτταν Μάξιμε, Ομολογίας ευπρεπή, εκ της χειρός του Ποιητού, εδέξω στέφανον μάκαρ» ον νυν απαύστως δυσώπει, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.
Αφού υπέμεινες διωγμούς χάρην της πίστεως, έδιωξες μακρυά κάθε αίρεση, πάτερ, και αφού σου έκοψαν το χέρι μαζί και την γλώσσα που ομολογούσε, δέχθηκες από το χέρι του Ποιητή σου Θεού το στεφάνι για την προσφορά και την πίστη σου. Αυτόν, μακάριε, τώρα ικέτευε ακατάπαυστα να ελεήσει τις ψυχές μας.
Δόξα του Μάρτυρος Νεοφύτου. Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.
Νεοθαλές ωςπερ φυτόν εκβλαστήσας, εν τω λειμώνι των Χριστού Αθλοφόρων, καρπούς ενθέου γνώσεως προσήγαγες Χριστώ’ οίς περ διατρέφονται, οι πιστώς σε τιμώντες, ένδοξε Νεόφυτε, αθλητά γενναιόφρον’Αλλά ταις σαίς δεήσεσιν ημάς, πάντοτε σώζε, θεώ παριστάμενος.
Σαν νέο και ζωηρό φυτό βλάστησες μέσα στο λειβάδι των αθλοφόρων του Χριστού και προσέφερες σε Αυτόν καρπούς γεμάτους με την ένθεη γνώση, με τους οποίους τρέφονται όσοι σε τιμούν, ένδοξε Νεόφυτε, γενναίε αθλητή. Αλλά με τις δεήσεις σου σώζε μας πάντα, καθώς βρίσκεσαι δίπλα στον Χριστό.
Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ’. Τη υπερμάχω.
Τον της Τριάδος εραστήν και μέγαν Μάξιμον, τον εκδιδάξαντα τρανώς πίστιν την ένθεον, του δοξάζειν τον Χριστόν, φύσεσιν εν δύο, ενεργείαις τε διτταίς ως και θελήσεσιν, επαξίως οι πιστοί ανευφημήσωμεν, ανακράζοντες’ Χαίρε κήρυξ της Πίστεως.
Τον μέγα Μάξιμο, αυτόν που αγάπησε την Αγία Τριάδα και μας δίδαξε την ένθεη πίστη, το να δοξάζουμε δηλαδή τον Χριστό με τις δύο φύσεις Του αλλά και με τις δύο θελήσεις, την θεία και την ανθρώπινη, επάξια οι πιστοί ας τον δοξάσουμε με ύμνους ψάλλοντας δυνατά: Χαίρε, κήρυξ της πίστεως.
Ο Οίκος. Άγγελος πρωτοστάτης.
Άνοιξον μου τα χείλη, ο θεός ο Σωτήρ μου, και δός μοι θείαν χάριν ελκύσαι, του αξίως υμνήσαι Χριστέ, τον κηρύξαντά σε εν δυσί φύσεσιν, εξόχως υπέρ άπαντας’ προς όν και εκφωνώ τοιαύτα:
Χαίρε φωστήρ καταυγάζων κόσμον,
χαίρε λιμήν των εν ζάλη βίου.
Χαίρε Μοναζόντων λαμπτήρ διαυγέστατος’
χαίρε των Μαρτύρων το κλέος και στήριγμα.
Χαίρε όντως εγκαλλώπισμα Εκκλησίας και στολή’
χαίρε έρει¬σμα της Πίστεως, και ασάλευτος κρηπίς.
Χαίρε, ότι καθείλες των αιρέσεων θράσος’
χαίρε, ότι προθύμως προς Χριστόν μέλη τέμνη.
Χαίρε χαρά των πίστει τιμώντων σε’
Χαίρε χαράς πληρών τους ποθούντάς σε.
Χαίρε, πολλούς του Βελίαρ λυτρώσας’
χαίρε, πιστούς τω θεώ προσενέγκας.
Χαίρε κήρυξ της Πίστεως.
Ανοιξέ μου τα χείλη, Χριστέ ο Σωτήρας μου και δος μου την δύναμη να ελκύσω την θεία Χάρη για να υμνήσω, αυτόν που σε εκήρυξε με τις δύο Σου φύσεις, περισσότερο από κάθε άλλον άνθρωπο, προς τον οποίον και εκφωνώ αυτά τα λόγια:
Χαιρε, το φωτεινό αστέρι που καταυγάζει τον κόσμο,
Χαίρε, το λιμάνι για τις ζάλες της ζωής.
Χαίρε, συ καθαρώτατε λαμπτήρα των μοναχών,
Χαίρε, συ η δόξα και το στήριγμα των μαρτύρων.
Χαίρε η στολή και το κόσμημα της εκκλησίας,
χαίρε το στήριγμα της πίστεως και ο ασάλευτος κριτής.
Χαίρε, γιατί διέλησες το θράσος των αιρέσεων,
χαίρε γιατί με προθυμία δέχθηκες το μαρτύριο.
Χαίρε, η χαρά αυτών που σε τιμούν,
χαίρε συ που γεμίζεις με χαρά όσους σε ποθούν.
Χαίρε συ που ελευθέρωσες πολλούς από τον διάβολο,
χαίρε συ που πολλούς έφερες κοντά στον Θεό.
Χαίρε κήρυξ της πίστεως.
Συναξάριον.
Τη ΚΑ’ του αυτού μηνός (Ιανουαρίου), μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Μαξί¬μου του Ομολογητού.
Στίχοι.
Άχειρ, άγλωττος, χείρα και γλώτταν φύεις,
Και χερσί θεού, Μάξιμε, ψυχήν δίδως.
Εικάδι πρώτη πότμος Μαξίμου όσσ’ εκάλυψεν.
Χωρίς χέρι, αλλά στα χέρια του Θεού, παραδίδεις την ψυχή σου, Μάξιμε, έχοντας και χέρι και γλώσσα.
Κατά την εικοστή πρώτη του μηνός ο θάνατος εκάλυψε τα μάτια του Μαξίμου
Τη αυτή ημέρα, μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Νεοφύτου.
Στιχοι.
Τον Νεόφυτον εκριζοί γήθεν δόρυ,
Νέου φυτού κάλλιστον οία περ θάλος.
Τον Νεόφυτο τον ξερριζώνει από τη γη το δόρυ αλλά του δίνει την ακμή ενός νέου και αιώνιου, κάλλιστου φυτού.
Τη αυτή ημέρα, μνήμη του οσΊου πατρός ημών Ζωσίμου, Επι¬σκόπου Συρακούσης, Σικελών νήσου.
ΣτίχΟΙ.
Μετάστασιν Ζώσιμος εύρεν εκ βίου,
ω και προ ταύτης πάς μετάστασις βίος.
Τον Ζώσιμο τον βρήκε η αναχώρηση από τη ζωή προς Αυτόν, που όλος ο βίος του είχε αναχωρήσει και πριν από αυτήν την αναχώρηση.
Τη αυτή ημέρα, άθλησις των Αγίων Μαρτύρων: Ευγενίου, Ουαλλεριανού, Κανδίδου, και Ακύλα.
Στίχοι.
Τον Ευγένιον, καί συνάθλους τρείς άμα,
Δι’ ευγένειαν ψυχικήν κτείνει ξίφος.
Τον Ευγένιο και τους τρεις συναθλητές του για την ευγένεια της ψυχής τους,
τους αφαιρεί τη ζωή το ξίφος.
• Τη αυτή ημέρα, η Σύναξις της Αγίας Ειρήνης, εν τη Αγιωτάτη Εκκλησία, τη ούση προς θάλασσαν και μνήμη της Αγίας Μάρτυρος Αγνής.
Στίχοι.
Ειρήνην πρυτάνευσον, Μάρτυς Ειρήνη,
ημίν ευφημούσί σε εν τω ναώ σου.
Υπέρ νέον σοι μόσχον, ως Δαυίδ λέγει,
Ήρεσκεν Αγνή πυρπολουμένη, Λόγε.
Χάρισε σαν το πρώτο δώρο σε μας τηνν ειρήνη, μάρτυς Ειρήνη, που σε δοξάζουμε με ύμνους στο ναό σου.
Σε Σένα Λόγε του Θεού άρεσε η μάρτυς Αγνή μέσα στο μαρτύριό της, περισσότερο από το νέο μοσχάρι, όπως ο Δαυίδ λέγει.
Τη αυτή ημέρα, οί Άγιοι Τέσσαρες Μάρτυρες, οι εν Τύρω, ξίφει τελειούνται.
Στίχοι.
Στερρών Αθλητών τεσσάρων φωνή μία’
ημίν το θνήσκειν εκ ξίφους ευθυμία.
Μία φωνή βγήκε από τους τέσσερις σταθερούς αθλητές: Για μας το να πεθάνουμε από το ξίφος είναι ευχαρίστηση.
Ο Όσιος Νεόφυτος, ο προσμονάριος της Μονής Βατοπεδίου, ο ακούσας της φωνής της Θεοτόκου, προελθούσης εκ του στόματος της αγίας Αυτής εικόνος, εν ειρήνη τελειούται.
Στίχοι.
Ο Νεόφυτος Παρθένου πέλων φίλος,
Φωνήν ακούει της δε. Ω θαύμα ξένον!
Ο Νεόφυτος, ο φίλος της Παρθένου, ακούει την φωνή Της. Ω παράδοξο θαύμα.
Ταις των Αγίων σου πρεσβείαις, Χριστέ ο θεός, ελέησον ημάς.
Αμήν.
Εξαποστειλάριον. Του Οσίου. Ήχος β’. Τοις Μαθηταίς.
Θεολογών εκήρυξας, μίαν φύσιν Τριάδος, και μίαν Πάτερ θέλησιν, και ενέργειαν μίαν’ θεού δε του σαρκωθέντος, δύω φύσεις θελή¬σεις, και ενεργείας Μάξιμε, πάνσοφε θεοφάντορ, ομολογών, θεομάχων αίρεσιν καταστρέφεις» ϋφ’ ων την χείρα γλώσσάν τε, εκτμηθείς Μάρτυς ώφθης.
Διδάσκοντας για τον Θεό κήρυξες, πάτερ, λέγοντας πως μία είναι η φύση, μία η ενέργεια, μία η θέληση του Θεού” αλλά ο σαρκωθείς Θεός, ο Χριστός, έχει δύο φύσεις, δύο θελήσεις, δύο ενέργειες, την θεία και την ανθρώπινη, Μάξιμε, συ που φανερώνεις τα του Θεού. Έτσι με την ομολογία σου αυτή καταστρέφεις την αίρεση των θεομάχων. Αφού μάλιστα αυτοί σου έκοψαν το χέρι και τη γλώσσα, αναδείχθηκες και μάρτυρας του Χριστού.
Του Μάρτυρος. Όμοιον.
Επιφανείς Νεόφυτε, ήγειρας παραδόξως, νεκράν την σε κυήσασαν, θαύμα μέγιστον δείξας, Χριστού θεράπων ως μέγας» Ω και νυν στεφηφόρος, θεόφρον παριστάμενος, μη ελλίπης πρεσβεύων, υπέρ των σε, ανυμνούντων Άγιε και τελούντων, την φωτοφόρον μνήμην σου, Αθλοφόρε και Μάρτυς.
Όταν φάνηκες Νεόφυτε, κατά παράδοξο τρόπο ανέστησες την νεκρή μητέρα σου, δείχνοντας ένα μέγιστο θαύμα, ως μεγάλος υπηρέτης του Χριστού. Αυτόν τώρα μη σταματήσεις να παρακαλείς για όσους σε ανυμνούν και επιτελούν την φωτοφόρο σου μνήμη, αθλοφόρε και μ΄΄αρτυς, αφού βρίσκεσαι πλάι Του στεφανωμένος για το μαρτύριό σου.
Δόξα των αίνων. Ήχος πλ. β’.
Φιλοσοφία κοσμήσας τον βίον σου, θεοσοφία σαυτόν κατελάμπρυνας’ όθεν εν αμφοτέροις ευδοκιμών, την καλήν ομολογίαν, επεσφράγισας αμφότερα, τρισόλβιε Μάξιμε. Παρρησίαν ούν έχων προς Χριστόν τον θεόν, εκτενώς ικέτευε, υπέρ των ψυχών ημών.
Με τη φιλοσοφία του κόσμου στόλισες την ζωή σου, και με τη σοφία του Θεού την έκαμες λαμπρή σε τέλειο βαθμό. Και στα δύο φάνηκες τέλεια καλός και τα σφράγισες μάλιστα με την καλήν ομολογία, τρισευτυχισμένε, Μάξιμε. Επειδή λοιπόν έχεις θάρρος στον Θεό, συνεχώς πρέσβευε για τη σωτηρία των ψυχών μας.
Απόδοση, Μοναχής Θεοδοσίας.
Παράβαλε και:
21 Ιανουαρίου, μνήμη και του Αγίου Μάρτυρος Νεοφύτου: Συναξάριον, Ασματική Ακολουθία.
