Η (νηστεία είναι) οδός, με την οποία εσύ και εγώ βαδίζουμε προς την Ανάστασι. Την ανάστασι του σώματος και της ψυχής. Ναι. Και εσύ και εγώ. Γι’ αυτό η νηστεία είναι θαυμαστή. Γιατί είναι ένας δρόμος. Για που; Για την Ανάστασι. Και λοιπόν, αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει Ανάστασι – νίκη κατά του θανάτου• Ανάστασι – νίκη κατά της αμαρτίας• Ανάστασι – νίκη κατά του διαβόλου. Αυτό είναι η νηστεία!
Σε ένα θαυμάσιο στιχηρό αυτών των ημερών ψάλλαμε και προσευχηθήκαμε: «Ακολουθήσωμεν τω δια νηστείας ημίν, την κατά του διαβόλου νίκην υποδείξαντι, Σωτήρι, των ψυχών ημών» (Πέμπτη Α Εβδομάδος των Νηστειών, Απόστιχα Εσπερινού).
Νηστεία – νίκη κατά του διαβόλου. Να η καλή είδησι, που ο Κύριος μας έφερε. Θέλεις νίκη κατά της αμαρτίας; Θέλεις νίκη κατά του εφευρέτου της αμαρτίας, κατά του ιδίου του διαβόλου; Ορίστε, η νηστεία –λέγει ο Σωτήρ. Ναι, με την νηστεία εσύ γίνεσαι ο μεγαλύτερος νικητής σε αυτόν τον κόσμο. Ποιός νίκησε τον διάβολο, ποιός, εκτός από τον Κύριο Ιησού Χριστό; Κανένας άλλος. Γι’ αυτό, Αυτός είναι ο Σωτήρ του κόσμου, διότι μόνο Αυτός είναι Θεός, πιο ισχυρός από τον διάβολο. Όλα τα άλλα είναι πιο ανίσχυρα από αυτόν. Και εμείς, ακολουθώντας Τον, στην πραγματικότητα ακολουθούμε τον Νικητή που μας δίνει πάντοτε την νίκη κατά του διαβόλου, κατά του κάθε διαβόλου που μας επιτίθεται για να μας νικήση και να μας ρίξη στην αμαρτία. Σε τι, δηλαδή; Στον θάνατο.
Ύπαρξις αθάνατη. Αυτό είναι ο άνθρωπος. Ο Κύριος ήλθε στον γήινο κόσμο μας, για να νικήση την αμαρτία μας• για να μας δώση την δύναμι, τα μέσα, να κάνουμε και εμείς το ίδιο, να κάνουμε το ίδιο μαζί Του, οδηγούμενοι από Αυτόν, ακολουθώντας Τον.
Τι είναι οι ανθρώπινες νίκες; Τίποτε. Όλες οι ανθρώπινες νίκες, αν δεν νικούν τον θάνατο, είναι ήττες. Τι είναι όλες οι νίκες, τις οποίες πολλοί βασιλιάδες και ισχυροί αυτού του κόσμου, επέτυχαν και επιτυγχάνουν; Τι είναι οι ευρωπαϊκοί πόλεμοι: πρώτος, δεύτερος, τρίτος, δέκατος και πεντηκοστός; Τι είναι; Είναι ήττες, ήττα μετά την ήττα. Δεν είναι νίκες. Οι άνθρωποι σκοτώνουν, επενόησαν τον πόλεμο και τους φόνους σαν μέσο, για να νικήσουν το κακό σ’ αυτόν τον κόσμο.
Μόνο ο Θεός και η δύναμις του Θεού μπορούν να νικήσουν το κακό σε αυτόν τον κόσμο. Μόνο ο Θεός και η δύναμις του Θεού μπορούν να νικήσουν τον δημιουργό κάθε κακού και κάθε αμαρτίας, τον διάβολο. Ο Θεός έδωσε αυτές τις θείες δυνάμεις σε κάθε έναν από εμάς, για να νικάμε και εμείς σαν λογικά ανθρώπινα όντα, σαν λογικά όντα του Θεού, το κακό• να νικάμε τον διάβολο με την δύναμι του Θεού.
Ιδού η αγία νηστεία, ιδού η αγία προσευχή. Τι είναι αυτές; Αυτές είναι οι θείες δυνάμεις, τις οποίες ο Κύριος άφησε και έδωσε στην Εκκλησία Του, ώστε εμείς, κάθε ένας από εμάς, να νικούμε τον διάβολο επιγράφοντας σε εμάς τους ίδιους την νίκη, να νικούμε για εμάς τους ίδιους. Να νικούμε την αμαρτία, όχι χάριν του άλλου, αλλά χάριν ημών των ιδίων. Διότι, να ξέρης, η κάθε αμαρτία σου είναι πολεμιστής του διαβόλου. Κάθε αμαρτία που εσύ αγαπάς, που κρατάς μέσα σου –φανερά η κρυφά, το ίδιο κάνει– είναι το δόρυ του διαβόλου, αήττητο φοβερό όπλο. Αήττητο βέβαια όσο δεν αποτραβιέσαι από αυτήν και όσο δεν νοιώθεις ότι η αμαρτία που κάνεις, στην πραγματικότητα σε θανατώνει, σε κάνει να αυτοκτονής, όποια και αν είναι η αμαρτία. Το μίσος π.χ., σε κάνει να αυτοκτονής. Ο θυμός, η σκληροκαρδία, η φιλαργυρία, όλα αυτά είναι όπλα, φοβερά όπλα του διαβόλου, τα οποία σου δίνει στα χέρια και εσύ σκοτώνεις τον εαυτό σου.
Ο διάβολος δεν μπορεί να αναγκάση κανέναν από εμάς να αμαρτήση. Μπορεί μόνο να προτείνη την αμαρτία. Μπορεί να σου προσφέρη το ξίφος για να σκοτώσης τον εαυτό σου. Ο ίδιος δεν μπορεί να σε φονεύση. Ο Θεός δεν του δίνει αυτή την δύναμι. Αλλά, αν εσύ δεχθής από αυτόν το ξίφος, αν δεχθής π.χ. την φιλαργυρία ή τον θυμό ή την ζήλεια ή την πονηριά, την καταλαλιά, την κλοπή, να!, τότε πήρες στα χέρια σου το ξίφος και το καρφώνεις στην καρδιά σου. Ο διάβολος δεν έχει εξουσία να αναγκάση τον άνθρωπο να αμαρτήση• έχει μόνο την εξουσία να προτείνη την αμαρτία στον άνθρωπο. Αυτός προτείνει την αμαρτία σε σένα και σε μένα. Και εγώ και εσύ (τι κάνουμε); Εγώ και εσύ, ή αποδεχόμαστε την αμαρτία ή την διώχνουμε. Αυτό σημαίνει ότι ή σκοτώνουμε τον εαυτό μας, χωρίζουμε την ψυχή μας από τον Θεό, ή διώχνοντας την αμαρτία βαδίζουμε ολοταχώς προς την Ανάστασι του Κυρίου Ιησού Χριστού, προς την νίκη, την οριστική και τελεία νίκη κατά της αμαρτίας, κατά του θανάτου, κατά του διαβόλου.
Γι’ αυτό, αδελφοί, ο Κύριος ήλθε σε αυτόν τον κόσμο. Γι’ αυτό μας άφησε τα πάντα. Γι’ αυτό μας άφησε την αγία νηστεία. Γι’ αυτό μας άφησε την αγία προσευχή. Για να νικάμε τον διάβολο, ο οποίος είναι ο δημιουργός της αμαρτίας και του θανάτου. Τι κάνει κάθε αμαρτία σε μένα και σε σένα; Μας σκοτίζει. Η αμαρτία είναι σκότος. Βγάζει από μέσα της σκοτάδι, και το σκοτάδι κατακλύζει και την δική σου και την δική μου ψυχή, κατακλύζει την συνείδησί μας, κατακλύζει τις αισθήσεις μας. Και εμείς σαν να είμαστε σε παραμιλητό, σε παραλήρημα, νυχτωμένοι, στο σκοτάδι. Δεν ξέρουμε τι κάνουμε. Αυτό είναι η αμαρτία. Κάθε αμαρτία είναι για την ψυχή μία παραζάλη.
Όμως ο Κύριος ήλθε σε αυτόν τον κόσμο ακριβώς γι’ αυτό. Για να μας δώση το φως, να μας δώση την αναμμένη δάδα, να μας δώση τα φώτα, για να αποδιώξουμε εκείνο το σκότος. Να, αυτό είναι η αγία νηστεία! Είναι ένας τεράστιος προβολέας, ο οποίος στέκεται στον δρόμο της ζωής μας. Η νηστεία κατεβάζει από τον ουρανό στην ψυχή σου το ουράνιο φως. Αν βέβαια είναι αληθινή νηστεία. Η αληθινή νηστεία είναι εγκράτεια σε κάθε κακό, εγκράτεια στην τροφή, αλλά και εγκράτεια σε κάθε κακό και αμαρτία.
Η προσευχή τι κάνει σε σένα; Σε ανεβάζει στον ουρανό, και τότε από τον ουρανό κατεβάζει στην ψυχή σου το θείο φως. Ποιοί είμαστε, τι είμαστε, που πορευόμαστε; Που μας οδηγούν οι μέρες και οι νύχτες μας; Που τρέχουμε; Είτε θέλεις είτε δεν θέλεις, είτε θέλω είτε δεν θέλω, δεν μπορούμε να σταματήσουμε την μέρα να κυλήση. Σε παίρνει, σε παίρνει. Που;
Να, η αγία νηστεία είναι μπροστά μας. Και εμείς γνωρίζουμε ότι αυτή η αγία οδός φέρει στην Ανάστασι του Κυρίου Ιησού Χριστού. Ιδού Φως πάνω από κάθε φως! Διότι με την Ανάστασί Του ο Κύριος κατηύγασε όλους τους κόσμους με το θείο Του φως. Κατηύγασε όλη την κτίσι, κατηύγασε όλα τα όντα, κατηύγασε τους ανθρώπους, κατηύγασε τις ψυχές μας, κατηύγασε τα άστρα, τους ουρανούς, τα πουλιά, τα φυτά, τα ζώα. Όλους τους κόσμους κατηύγασε, και έδειξε τι; Με την Ανάστασί Του ο Κύριος φανέρωσε το τελευταίο και τελικό μυστήριο της υπάρξεώς μας. Έδειξε τι πρέπει κάθε ένας από εμάς να γνωρίζη και να κάνη. Αυτό είναι το μόνο που μας μένει. Όλα τα άλλα μας τα κλέβει και τα αρπάζει ο θάνατος. Όλα. Ενώ αυτό ο Κύριος το προσφέρει σε όλους.
Η κάθε αμαρτία είναι σκοτισμός της ψυχής, ενώ κάθε αρετή είναι μεταμόρφωσις της ψυχής.
Υπερηφάνεια, –αυτό είναι φρίκη!
Σκληροκαρδία, –αν φωλιάση στην ψυχή μου και στην ψυχή σου, ω! μοιάζει με το πιο βαθύ σκοτάδι, για το οποίο ο Σωτήρας μιλάει στο άγιο Ευαγγέλιό Του. Κόλασι!
Σκληροκαρδία, οίησις, φιλαυτία, –να ξέρης, αδελφέ και αδελφή, ότι όλα αυτά είναι η δική σου μικρή κόλασις. Κουβαλάς μέσα σου την κόλασι.
Ο Κύριος μας έδωσε το φάρμακο. Το φάρμακο για την υπερηφάνεια είναι η ταπεινοφροσύνη. Ταπείνωσε τον εαυτό σου μπροστά στον Κύριο, ταπείνωσε τον εαυτό σου μπροστά στους αδελφούς, και να! η θεία δύναμις της ταπεινοφροσύνης θα απλώση πάνω στην ψυχή σου το θείο φως και θα αποδιώξη και θα φυγαδεύση όλο το σκοτάδι της υπερηφανείας, της σκληρότητος και της οιήσεως της ψυχής σου.
Ο φιλάργυρος άνθρωπος δεν βλέπει τίποτε άλλο από ένα σορό χρημάτων. Φιλάργυρος δεν είναι (μόνο) εκείνος που αγαπά τα χρήματα και τα κτήματα. Φιλάργυρος είναι, για παράδειγμα, και ο επιστήμονας που μένει πάνω σε ένα βιβλίο όλη του την ζωή, βρήκε απασχόλησι και ξέχασε τον Θεό. Αυτό είναι φιλαργυρία, αυτό είναι ένα ψεύτικο είδωλο, αυτό είναι ένας ψεύτικος θεός. Όλα όσα ο άνθρωπος βάζει σ’ αυτόν τον κόσμο ως σκοπό της ζωής του, ως θεό αντί του Αληθινού Θεού, αυτό είναι φιλαργυρία. Να τοποθετή κανείς ο,τιδήποτε άλλο, αντί του Αληθινού Θεού, αυτό είναι φιλαργυρία. Το βλέπουμε αυτό.
Να! είσαι φιλάργυρος. Δεν γνωρίζεις λοιπόν τον δρόμο της ζωής. Σκοτάδι, νύχτα, πλάκωσε την συνείδησί σου, έπεσε στα μάτια της ψυχής σου. Και εσύ δεν βλέπεις τον σωστό δρόμο. Δεν βλέπεις το νόημα της επιγείου ζωής σου. Δεν βλέπεις ότι το μόνο φάρμακο που θα θεραπεύση τον θάνατό σου, την κόλασί σου, είναι η μετάνοια. Μάλιστα! Στην περίπτωσι της φιλαργυρίας η μετάνοια είναι το μοναδικό φάρμακο μπροστά στον Κύριο.
Η αμαρτία! Είναι σκοτισμός της ψυχής και της συνειδήσεώς μας.
Ενώ η αρετή! Αυτή είναι μεταμόρφωσις της ψυχής.
Η νηστεία είναι σταδιακή μεταμόρφωσις της ψυχής. Με την νηστεία η ψυχή καθαρίζεται από κάθε ακαθαρσία, καθαρίζεται από κάθε αμαρτία, καθαρίζεται από κάθε πάθος. Η νηστεία, όταν γίνεται με προσευχή και με όλες τις άλλες ασκήσεις, ξεριζώνει αποτελεσματικά, ξεριζώνει από την ψυχή όλα τα κακά μας στοιχεία, όλες τις κακές συνήθειες. Αν εσύ πριν την νηστεία επέτρεπες στον εαυτό σου η γλώσσα σου να λέγη ανόητα λόγια ή ψέμματα, η νηστεία γι’ αυτό είναι εδώ, για να μεταμορφωθή η γλώσσα σου, να βάλης φρονημάδα στην γλώσσα σου. Το ίδιο κάνε με τα μάτια σου, με τα αυτιά, με όλο το είναι σου. Σταμάτα την αμαρτία! Αυτό είναι νηστεία. Αυτό είναι αληθινή νηστεία. Αν καταλαλούσες, μη καταλαλής πλέον. Αν έκλεβες, μη κλέβης πλέον. Αν τσακώθηκες, να συμφιλιωθής το γρηγορότερο, όσο είσαι εν ζωή, μήπως και σε εύρη ο θάνατος αυτή την νύχτα, ενώ εσύ θα είσαι μαλωμένος με τους γείτονές σου. Αλοίμονό σου! Αυτός ο τσακωμός είναι για σένα μια θηλιά, μια θηλιά που σε τραβάει κατευθείαν στο βασίλειο της φιλονεικίας, της αμαρτίας, του
διαβόλου, την κόλασι. Είθε ο Αγαθός Κύριος να μου δώση όλα τα μέσα, για να διώξω κάθε αμαρτία από την ψυχή μου.
Φθόνος. Τι είναι ο φθόνος; Ο φθόνος είναι πάθος τόσο μεγάλο, ώστε πρόδωσε ακόμα και τον Θεό, τον Χριστό. Οι Εβραίοι από φθόνο πρόδωσαν τον Κύριο Ιησού Χριστό, από φθόνο! Μη λες ότι αυτό είναι μικρή αμαρτία. Ο διάβολος, ο διάβολος ξεγέλασε τον Αδάμ και την Εύα από φθόνο. Φθόνησε τα πλάσματα του Θεού, τα θεόμορφα δημιουργήματα του Θεού, τον πρώτο άνδρα και την πρώτη γυναίκα, και από φθόνο τους έρριξε στην αμαρτία, τους εισηγήθηκε την φρικτή αμαρτία. Σήμερα θα φθονήσω, αύριο θα φθονήσω, και έτσι ο φθόνος θα ριζώση μέσα μου. Αλλά να ξέρης, μέσα σου έμεινε ο φονέας σου, μέσα σου έμεινε η κόλασίς σου, μέσα σου έμεινε ο διάβολός σου δια του φθόνου. Διότι, ποτέ η αμαρτία δεν έρχεται μόνη της. Ο Κύριος λέγει ότι πίσω από κάθε αμαρτία ακολουθεί ο διάβολος. Και όταν εσύ αφήσης την οποιαδήποτε αμαρτία στην ψυχή σου, όταν κάνης την οποιαδήποτε αμαρτία, να ξέρης ότι ο διάβολος έχει έρθη στην ψυχή σου. Δεν είσαι μόνος σου, εκείνος σε οδηγεί. Που; Στον θάνατο, στον θάνατο. Που; Στην κόλασι, στα αιώνια βάσανα.
Η νηστεία, η αγία νηστεία• η προσευχή, η αγία προσευχή• όλα αυτά οδηγούν στην Ανάστασι, στην νίκη κατά της αμαρτίας, κατά του διαβόλου, κατά του θανάτου.
Και εμείς σήμερα, αυτή την Β Κυριακή της αγίας νηστείας, εορτάζουμε έναν από τους μεγάλους νικητές. Εορτάζουμε τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, τον μεγάλο ασκητή του Θεού, τον μεγάλο υπέρμαχο της Ορθοδοξίας και του Φωτός του Χριστού. Αυτός είναι που σε όλη του την ζωή ακολουθούσε τον Σωτήρα μας με την νηστεία, την προσευχή και όλες τις άλλες αρετές, που νικούσε όλους τους δαίμονες, όλες τις αμαρτίες, όλα τα πάθη αυτού του κόσμου, και που φώτιζε όλες τις ψυχές που ήσαν γύρω του. Και που σήμερα ζη δια των ιερών συγγραμμάτων του.
Έτσι είναι και κάθε άγιος. Κάθε άγιος τι είναι; Τίποτε άλλο παρά κάποιος που αδιάκοπα σε αυτόν τον κόσμο τηρεί με ζήλο τις εντολές του Χριστού, κάποιος που εκπληρώνει όλες τις εντολές του Θεού. Και βέβαια κάθε αρετή κατεβάζει στην ψυχή το Ουράνιο Θείο Φως. Οι Άγιοι του Θεού είναι εκείνοι που με τις άγιες αρετές έδιωξαν από μέσα τους κάθε σκοτάδι αμαρτίας, κάθε ζόφο, κάθε δαιμονικό σκότος και κάθε κόλασι. Γι’ αυτό κάθε Άγιος ζωγραφίζεται έτσι, ώστε να βγαίνη από μέσα του φως και γύρω από το κεφάλι του να έχη φωτοστέφανο. Όλα μέσα του λάμπουν. Σκέψεις άγιες και λαμπρές. Φως εκπέμπεται από το κεφάλι του και από όλο το είναι του. Καθάρισε το σώμα του και την ψυχή του από τα πάθη, από το σκότος, από την αχλύ, και γι’ αυτό φως εκχέεται από αυτόν.
Τέτοιος είναι ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, τέτοιος είναι ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, τέτοιος είναι ο άγιος Βασίλειος ο Μέγας, τέτοιοι είναι όλοι οι Άγιοι, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο. Και όλοι αυτοί είναι εδώ, μαζί μας, στην ’Εκκλησια του Χριστού, οι ζώντες παιδαγωγοί μας, σύγχρονοί μας. Οι Άγιοι δεν πεθαίνουν. Η ψυχή του ανθρώπου δεν πεθαίνει από τότε που ο Κύριος αναστήθηκε. Και το σώμα μας θα αναστηθή την ημέρα της Κρίσεως. Όλοι αυτοί είναι ζώντες, σύγχρονοί μας. Μας βοηθούν. Όλοι εμείς αποτελούμε ένα σώμα εν Χριστώ, την Εκκλησία του Χριστού, και οι Άγιοι μας βοηθούν και μας οδηγούν στις οδούς των ευαγγελικών αρετών.
Να, εδώ είναι ο Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο μεγάλος ασκητής, για να μας οδηγή στην Ανάστασι του Κυρίου Ιησού Χριστού, να μας οδηγή προς όλες τις νίκες κατά της αμαρτίας, κατά του θανάτου, κατά του διαβόλου. Έχει την ικανότητα, έχει την δύναμι. Την έλαβε και την λαμβάνει από τον Κύριο. Και την μοιράζει σε όλους μας, ώστε ο καθένας μας να ασκή την αληθινή νηστεία. Η αληθινή νηστεία είναι εγκράτεια από κάθε αμαρτία, από κάθε πάθος, εγκράτεια στο φαγητό για να μην υπερηφανεύεται το σώμα, για να μη ξεσηκώνονται τα πάθη, αλλά με πίστι, στερούμενο το φαγητό, να βιάζεται στην εγκράτεια από κάθε κακό.
Εμείς, ο κάθε ένας μας, ας παραστήσουμε σεσωσμένες τις ψυχές μας ενώπιον του Κυρίου, ο Οποίος μας παρέδωσε την νηστεία σαν νίκη κατά του διαβόλου, ώστε με χαρά στην ψυχή μας να φθάσουμε στην Ανάστασι του Κυρίου Ιησού Χριστού. Ας αναστηθούμε μαζί Του από κάθε θάνατο, ας νικήσουμε οριστικά και για πάντα κάθε αμαρτία μέσα μας, κάθε πάθος, κάθε διάβολο, ώστε να μπορέσουμε συν πάσι τοις Αγίοις να Τον δοξάσουμε στην γη και στον ουρανό, αυτόν τον Θαυμαστό και Αναντικατάστατο Θεό και Κύριο, τον Ιησού Χριστό, τον μοναδικό Σωτήρα των ανθρώπων σε όλους τους κόσμους. Αμήν.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Καρέα
Παράβαλε και:
Η Θεραπεία του παραλυτικού – Ιερομ. Κοσμά Δοχειαρίτου.
Του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά – ομιλία Ι”, τη δευτέρα Κυριακή της Αγίας Τεσσαρακοστής.
Κυριακή Β. των νηστειών: η Ευαγγελική Περικοπή της Θ. λ., Αγ. Νικοδήμου του Αγιορείτου, περί του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά και της προσφοράς του στην εκκλησία.
Κυριακή Β. των νηστειών: το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θ. Λ., προσοχή, ύφαλος, λόγος του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.
Του Οσίου Πατρός ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου – Ομιλία Γ’ εις την προς Εβραίους, Κεφ. Α, 6 – Β, 4, «κατ’ αρχάς συ, Κύριε, την γην εθεμελίωσας…».
Κυριακή Β των νηστειών: υμνολογική εκλογή.
Ο Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και η θεολογία του – επισκόπου Ιερεμίου, μητροπ. Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως.
Κυριακή Β. των Νηστειών: ομιλία του Αρχιμ. Κοσμά Λαμπρινού.
Κυριακή Β. των νηστειών: ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς – ηχογραφημένη ομιλία του Αρχιμ. Ανανία Κουστένη (αρχείο ήχου, mp3).
Άγιος Ηλίας ο Νέος, 823 – 903.
Κυριακή Β. Νηστειών: Το Χρέος της αγάπης – Μητροπ. Νέας Σμύρνης Συμεών.
Κυριακή Β. των Νηστειών – ηχογραφημένη ομιλία του Μακαριστού Αρχιμ. Αθανασίου Μυτιληναίου (αρχείο ήχου, mp3).txt.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο Χριστιανισμός και το Ισλάμ – Πρωτ. Βασιλείου Γεωργοπούλου.
Συνοπτικά περί της θεολογικής διαμάχης του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά με τον Βαρλαάμ – π. Θεόδωρος Ζήσης, (video-2015).
