Ο Άγιος και Μέγας Φώτιος έζησε κατά τους χρόνους που βασίλευσαν οι αυτοκράτορες Μιχαήλ (842-867 μ.Χ.), υιός του Θεοφίλου, Βασίλειος Α ο Μακεδών (867-886 μ.Χ.) και ο Λέων ΣΤ ο Σοφός (886-912 μ.Χ.), υιός του Βασιλείου. Γεννήθηκε περί το 810 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη από ευσεβή και επιφανή οικογένεια, που αγωνίσθηκε για την τιμή και προσκύνηση των ιερών εικόνων. Οι γονείς του ονομάζονταν Σέργιος και Ειρήνη, και είχαν καταδιωχθεί επί του εικονομάχου αυτοκράτορα Θεοφίλου (829-842 μ.Χ.). Ο Άγιος Σέργιος, του οποίου τη μνήμη τιμά η Εκκλησία στις 13 Μαΐου, ήταν αδελφός του Πατριάρχου Ταρασίου (784-806 μ.Χ.), και διαπομπεύθηκε δέσμιος από το λαιμό ανά τις οδούς της Κωνσταντινουπόλεως, στερήθηκε την περιουσία του και εξορίσθηκε με την σύζυγο και τα παιδιά του σε τόπο άνυδρο, όπου από τις ταλαιπωρίες πέθανε ως Ομολογητής.
Ο ιερός Φώτιος διέπρεψε πρώτα στα ανώτατα πολιτικά αξιώματα. Όταν μάλιστα με εντολή του αυτοκράτορος απομακρύνθηκε βιαίως από τον πατριαρχικό θρόνο ο Πατριάρχης Ιγνάτιος, ανήλθε σε αυτόν, το έτος 858 μ.Χ., ο ιερός Φώτιος, ο οποίος διακρινόταν για την αγιότητα του βίου του και την τεράστια μόρφωσή του. Η χειροτονία του εις Επίσκοπον έγινε την ημέρα των Χριστουγέννων του έτους 858 μ.Χ., υπό των Επισκόπων Συρακουσών Γρηγορίου του Ασβεστά, Γορτύνης Βασιλείου και Απαμείας Ευλαμπίου. Προηγουμένως βέβαια εκάρη μοναχός και ακολούθως έλαβε κατά τάξη τους βαθμούς της ιεροσύνης (αθρόον).
Ο ιερός Φώτιος με συνοδικά γράμματα ανακοίνωσε, κατά τα καθιερωμένα, τα της εκλογής του στους Πατριάρχες της Ανατολής, και τόνισε την αποκατάσταση της ειρήνης στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Αλλά πριν ακόμα προλάβει να την παγιώσει, επήλθε ρήξη μεταξύ των ακραίων πολιτικών και των οπαδών του Πατριάρχου Ιγνατίου, των «Ιγνατιανών». Οι «Ιγνατιανοί» συγκεντρώθηκαν στο ναό της Αγίας Ειρήνης, αφόρισαν τον ιερό Φώτιο και ανακήρυξαν Πατριάρχη τον Ιγνάτιο. Ο Άγιος Φώτιος συγκάλεσε τότε Σύνοδο στο ναό των Αγίων Αποστόλων, για την αντιμετώπιση του ανακύψαντος ζητήματος. Η Σύνοδος καταδίκασε ως αντικανονικές τις ενέργειες των «Ιγνατιανών», και τόνισε ότι ο Ιγνάτιος, αφού παραιτήθηκε από τον θρόνο, δεν ήταν πλέον Πατριάρχης, και ότι εάν διεκδικούσε και πάλι την επιστροφή του στον πατριαρχικό θρόνο, τότε αυτόματα θα υφίστατο την ποινή της καθαιρέσεως και του αφορισμού.
Ο μεγάλος αυτός πατέρας της Εκκλησίας ιερούργησε, ως άλλος Απόστολος Παύλος, το Ευαγγέλιο. Αγωνίσθηκε για την αναζωπύρωση της ιεραποστολικής συνειδήσεως, που περιφρουρεί την πνευματική ανεξαρτησία και αυτονομία των ορθοδόξων λαών από εισαγωγές εθίμων ξένων προς την ιδιοσυγκρασία τους, με σκοπό την αλλοίωση της ταυτότητος και της πνευματικής τους ζωής. Διότι γνώριζε ότι ο μέγιστος εχθρός ενός λαού είναι η απώλεια της αυτοσυνειδησίας του, η φθορά της πολιτισμικής του ιδιοπροσωπίας και η αλλοίωση του ήθους του. Ο ιερός Φώτιος γνώριζε την ιεραποστολική δραστηριότητα του ιερού Χρυσοστόμου, αφού αναφέρεται πολλές φορές στο έργο αυτό εκείνου, και μάλιστα επηρεάστηκε από αυτή στο θέμα της χρήσεως των επιτόπιων γλωσσών και των μοναχών ως ιεραποστόλων. Επί ημερών του εκχριστιανίσθηκε το έθνος των Βουλγάρων και κυρίως των Σλάβων, το οποίο μυσταγώγησε προς την αμώμητη πίστη του Χριστού και το αναγέννησε με το λουτρό του θείου Βαπτίσματος.
Ο ιερός Φώτιος διεξήγαγε μεγάλους και επιτυχείς αγώνες υπέρ της Ορθοδόξου πίστεως εναντίων των Μανιχαίων, των Εικονομάχων και άλλων αιρετικών και επανέφερε στους κόλπους της Καθολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας πολλούς από αυτούς. «Άπαντα μεν τα ανθρώπινα συγκαταρρεί τω χρόνω και αφανίζεται. Αρετή δε και χρόνου και παθών και αυτού του θανάτου περιγίνεται. Ει δε ακριβέστερον ίδοις, τω χρόνω και τω θανάτω μάλλον αναζή και θάλλει, και το οικείον κλέος και την ευπρέπειαν, εναποσβεσθέντος αυτοίς του φθόνου, λαμπρότερόν τε και θαυμασιώτερον αναδείκνυται». Ο λόγος αυτός, απόσταγμα της βαθιάς πίστεως και της κατά Θεόν σοφίας του Ισαποστόλου Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως του Ομολογητού, «μυρίαις αρεταίς εξανθήσαντος, και πάση γνώσει διαλάμψαντος», πληρέστατα εφαρμόζεται σε αυτόν τον ειπόντα, τον οποίο η αδιάφθορη συνείδηση της Εκκλησίας και του Γένους, ομολόγησαν αυτόν Άγιο και Ισαπόστολο «τοις ουρανίοις αδύτοις αγκατοικιζόμενον», ως «αοίδιμον μεν τοις διωγμοίς, δεδοξασμένον δε τοις θανάτοις».
Το θεολογικό του έργο δικαίωσε τους αγώνες της Εκκλησίας, βεβαίωσε την Ορθόδοξη πίστη και ενέπνευσε την Εκκλησιαστική συνείδηση για την συνεχή εγρήγορση του όλου εκκλησιαστικού Σώματος. Υπό την έννοια αυτή η εκκλησιαστική συνείδηση διέκρινε στο πρόσωπό του τον υπέρμαχο της Ορθοδόξου πίστεως, και τον εκφραστή του αυθεντικού φρονήματος της Εκκλησίας. Σε οιοδήποτε στάδιο του βίου και αν παρακολουθήσουμε τον ιερό Φώτιο, είτε στην βιβλιοθήκη, επιδιδόμενο σε μελέτες, είτε ως καθηγητή της φιλοσοφίας στο πρώτο Πανεπιστήμιο της Μεσαιωνικής Ευρώπης, δηλ. της Μαγναύρας, σε μια εποχή που η Δύση ήταν ακόμη βυθισμένη στο τέλμα των σκοτεινών αιώνων, είτε υπουργούντα σε αξιώματα μεγάλα και περιφανή της Πολιτείας, είτε κοσμούντα τον αγιότατο Πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπολίτιδος Εκκλησίας, είτε εξασκούμενο στην ελεημοσύνη και την φιλανθρωπία, είτε υφιστάμενον την παραγνώριση των ανθρώπων και τις σκληρές στερήσεις δύο εξοριών, παντού αναγνωρίζουμε τον μαχόμενο υπέρ της αληθούς Ορθοδόξου πίστεως, της «αποστολικής τε και πατερικής παραδόσεως» και «της προγονικής ευσεβείας», η οποία αποτελεί και το περιεχόμενο της πατερικής διδασκαλίας του. Γι αυτό και ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Βασίλειος καταθέτοντας τη συνείδηση της Εκκλησίας περί της πρώιμης αγιοποιήσεως του μεγάλου Ιεράρχου, γράφει: «Φώτιος γαρ ην ο μακάριος, ο φωτός ακτίσι φερωνύμος του ονόματος πλήθει διδασκαλιών καταλάμψας τα πέρατα, ο εξ αυτών σπαργάνων αφιερωθείς τω Χριστώ, ως υπέρ της αυτού εικόνος δημεύσει και εξορία, τούτοις δη τοις αθλητικοίς εκ προοιμίου αγώσι συγκοινωνήσας τω γεννήτορι, ου και η ζωή θαυμαστή, και το τέλος επέραστον, υπό Θεού τοις θαύμασι μαρτυρουμένη».
Η ζωντανή Ορθόδοξη πίστη, κατά τον ιερό Πατέρα, η πίστη της αληθείας, είναι η αρχή της Χριστιανικής μας υποστάσεως, και επιβάλλει την συνεχή προσπάθεια για το «ανακεφαλαιώσασθαι τα πάντα εν Χριστώ, τα επί τοις ουρανοίς και τα επί της γης», για την πραγμάτωση της «καινής κτίσεως», που επιτυγχάνεται με τη δυναμική γεφύρωση, σύνδεση και αλληλοπεριχώρηση του θείου και ανθρωπίνου στοιχείου. . .
Η αληθινή Χριστιανική ζωή είναι η γέφυρα που συνδέει τον ουρανό με την γη, η συνεχής πηδαλιούχηση του πορθμείου εκείνου, το οποίο, όπως λέγει ο ιερός Φώτιος, έρχεται από τον ουρανό και «διαπορθμεύει ημίν την εκείθεν αγαθοειδή και θείαν ευμένειαν» και Χάρη. Αυτό ακριβώς είναι το αληθινό ήθος της Ορθοδοξίας: η αναγέννηση, ένωση, μετοχή και κοινωνία με τον Χριστό διά του Αγίου Πνεύματος.
Το Ορθόδοξο, λοιπόν, ήθος, που είναι η κοινωνία του προσώπου με τον Θεό Πατέρα εν Χριστώ διά του Αγίου Πνεύματος, και ο αγιασμός του όλου ανθρώπου στην οδό της θεώσεως, αρχίζει να υπάρχει μόνο όταν έχουμε ως προϋπόθεση την ορθή πίστη, την ορθοδοξία. Γι αυτό ουδέποτε ο Άγιος ανέχθηκε οποιαδήποτε παρασιώπηση ή παραφθορά της αλήθειας.
Γράφει χαρακτηριστικά ο ιερός Φώτιος προς τον Πάπα Νικόλαο: « τα οικουμενικαίς και κοιναίς τυπωθέντα ψήφοις, πάσι προσήκει φυλάττεσθαι». Διότι, διά της επιμελούς φυλάξεως της διδασκαλίας των Οικουμενικών Συνόδων, «πάσα καινοτομία και αίρεσις απελαύνεται, το δε της Ορθοδοξίας ακήρατον και αρχαιοπαράδοτον φρόνημα ταις ευσεβούντων ψυχαίς εις αδίστακτον σεβασμιότητα καθιδρύνεται». Έτσι η μία γενεά, μετά φόβου Θεού, παραδίδει στην επερχόμενη τα της πίστεως πολύτιμα κεφάλαια που έλαβε, με πλήρη συναίσθηση ότι και η επερχόμενη θα διατηρήσει αλώβητη την πίστη. Σε μία ομιλία του ο Άγιος εξαίρει τη σπουδαιότητα της συνεχιζόμενης ανελλειπώς διαδοχής: «Προ της εβδόμης Συνόδου, έσχε προ ταύτης η Πρώτη πολλών εν μέρει τας πράξεις μιμήσασθαι. Η Δευτέρα την Πρώτην υπογραμμόν και τύπον εδέξατο, της δε Τρίτης αυτή μετά την πρώτην υπήρξε παράδειγμα, ναι δη και Τετάρτην ταυταίς επλούτει μιμήσασθαι και ταις εφεξής υπήρχον αι προλαβούσαι διδάσκαλοι».
Η απαρίθμηση εδώ των Συνόδων δεν είναι συμπτωματική. Για τον Άγιο, τον της απλανούς γνώσεως κανόνα, το παρελθόν, η παράδοση, τα γενόμενα στο άγιο Σώμα της Εκκλησίας του Χριστού δεν αποτελούν απλά ιστορικά γεγονότα. Μάλλον αποτελούν υπόδειγμα, τύπο για το μέλλον του Κυριακού Σώματος. Γι αυτό και δεν επιμένει μόνο στην ιστορική παράδοση ή μετάδοση, ούτε μόνο για τον κληρονομικό χαρακτήρα της διδασκαλίας, αλλά προ παντός για την πληρότητα της αλήθειας, για την ταυτότητα και την συνέχεια της καθολικής εμπειρίας της Εκκλησίας, για τη ζωή της μέσα στη χάρη, για το παρόν μέσα στο οποίο κατοικεί ήδη το μέλλον, για το μυστήριο της πίστεως.
Η ενότητα, η αγιότητα και η καθολικότητα της Εκκλησίας συμπληρώνονται και καταξιώνονται με την αποστολικότητά της. Στην αρχιερατική προσευχή του Ιησού, ο αγιασμός και η καθολική ενότητα της Εκκλησίας συνδέονται άμεσα με την αποστολικότητα: «Ίνα ο κόσμος πιστεύση, ότι Συ με απέστειλας». Έτσι η αποστολικότητα γίνεται οντολογικό γνώρισμα της Εκκλησίας, που εκφράζει και τα άλλα γνωρίσματά της. Η Εκκλησία είναι αποστολική, γιατί συνεχίζει την αποστολή του Χριστού και των Αποστόλων Του μέσα στον κόσμο. Ο ιστορικός σύνδεσμός της με τους Αποστόλους και η βεβαίωση του συνδέσμου αυτού με την αναγωγή των κατά τόπους Εκκλησιών και των Επισκόπων στους Αγίους Αποστόλους, αποτελούν τα εξωτερικά τεκμήρια της αποστολικής ιδιότητος και διαδοχής. Το ηθικό δε αίτημα της αποστολικότητος της Εκκλησίας είναι η υποχρέωση για πιστότητα στην αποστολική παράδοσή της, η οποία εξασφαλίζει την ταυτότητα και ενότητα του ζώντος Σώματος. «Τούτο γαρ των Αποστόλων το κήρυγμα, τούτο των Οικουμενικών Συνόδων το φρόνημα».
Αγωνιζόμενος ο Άγιος Φώτιος υπέρ «της πίστεως ημών των Χριστιανών, της αχράντου και ειλικρινούς λατρείας, και των περί αυτήν μυστηρίων», στην εγκύκλιο επιστολή του, το 867 μ.Χ., που απευθυνόταν προς τους κατά Ανατολάς Επισκόπους και Πατριάρχες, στρέφεται στην καταπολέμηση της αιρέσεως, «κατά πάσης αιρέσεως», που απιλεί την ενότητα και την ακεραιότητα της Ορθοδοξίας, και συγχρόνως καλεί όλους να είναι άγρυπνοι εναντίων κάθε δυσέβειας. Ο Μέγας Φώτιος, γνωρίζοντας ότι κάθε εκτροπή από την αληθή πίστη έχει ως συνέπεια την έκπτωση από την πνευματικότητα, κατακρίνει «το της γνώμης ηρρωστηκός και αστήρικτον» και καταδικάζει, ως «αμαρτίαν προς θάνατον», κάθε εκτροπή από την Ορθοδοξία και την «των παραδοθέντων αθέτησιν» ή «καταφρόνησιν» από εκείνους που «κατά των ιδίων ποιμένων υπερήφανον αναλαμβάνουν φρόνημα, εκείθεν δε κατά του κοινού Ποιμένος και Δεσπότου παρατείνουν την απόνοιαν». Επί της βάσεως αυτής αντέκρουσε όχι μόνο τους εικονομάχους αλλά και τις παπικές αξιώσεις και το γερμανοφραγκικό δόγμα του filioque, το οποίο διασαλεύει την κοινωνία των αγιοπνευματικών προϋποθέσεων και ενεργειών, και συνεπώς δεν έχει θέση μέσα στην κοινωνία του Σώματος της Εκκλησίας και της κοινότητος των αδελφών.
Γι αυτό και η Σύνοδος, η οποία συνήλθε τον Ιούλιο ή Αύγουστο του 867 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, καθαίρεσε τον Πάπα Νικόλαο για τις αντικανονικές του ενέργειες, ενώ αποδοκίμασε τη διδασκαλία του filioque και τα ρωμαϊκά έθιμα. Μάλιστα η εγκύκλιος επιστολή του ιερού Φωτίου για τα θέματα αυτά, μετά την συνοδική κατοχύρωση του περιεχομένου της, κατέστη ένα σταθερό πλέον κριτήριο για την αξιολόγηση των σχέσεων Ανατολής και Δύσεως.
Η δολοφονία του αυτοκράτορος Μιχαήλ του Γ, στις 24 Σεπτεμβρίου 867 μ.Χ., από τον Βασίλειο Α τον Μακεδόνα, συνοδεύτηκε και με κρίση στην Εκκλησία. Ο νέος αυτοκράτωρ, τάχθηκε υπέρ της προσεγγίσεως Κωνσταντινουπόλεως και Ρώμης και αναζήτησε ερείσματα στους «Ιγνατιανούς». Ο ιερός Φώτιος υπήρξε το θύμα αυτής της νέας πολιτικής σκοπιμότητος του αυτοκράτορος, ο οποίος εκθρόνισε τον Άγιο Φώτιο και αποκατέστησε στον θρόνο τον Πατριάρχη Ιγνάτιο, στις 23 Νοεμβρίου του 867 μ.Χ. Η Σύνοδος του έτους 869 μ.Χ., που συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη, στον ναό της Αγίας Σοφίας, αναθεμάτισε τον Άγιο Φώτιο, όσοι δε Επίσκοποι χειροτονήθηκαν από αυτόν ή παρέμεναν πιστοί σε αυτόν καθαιρέθηκαν, και όσοι από τους μοναχούς ή λαϊκούς παρέμειναν οπαδοί του αφορίσθηκαν. Ο ιερός Φώτιος καθ όλη την διαδικασία, και παρά την προκλητική στάση των αντιπροσώπων του Πάπα τήρησε σιγή, τους υπέδειξε να μετανοήσουν και αρνήθηκε να δεχθεί την αντικανονική ποινή.
Στη συνέχεια εξορίστηκε και υποβλήθηκε σε ποικίλες και πολλαπλές στερήσεις και κακουχίες. Επακολούθησε βέβαια η συμφιλίωση των δύο Πατριαρχών, Φωτίου και Ιγνατίου, αλλά ο θάνατος του Ιγνατίου, στις 23 Οκτωβρίου του 877 μ.Χ., επέτρεψε την αποκατάσταση του ιερού Φωτίου στον πατριαρχικό θρόνο μέχρι το έτος 886 μ.Χ. κατά τον οποίο εξαναγκάστηκε σε παραίτηση από το διαδεχθέντα τον αυτοκράτορα Βασίλειο, δευτερότοκο υιό του Λέοντα ΣΤ τον Σοφό.
Ο Άγιος Φώτιος κοιμήθηκε οσίως το έτος 891 μ.Χ., όντας εξόριστος στην ιερά μονή των Αρμενιανών, όπως άλλοτε ο θείος και ιερός Χρυσόστομος στα Κόμανα του Πόντου. Το ιερό και πάντιμο σκήνωμα του Αγίου και Μεγάλου Φωτίου εναποτέθηκε στην λεγόμενη μονή της Ερημίας ή Ηρεμίας, που ήταν κοντά στην Χαλκηδόνα.
ΠΗΓΗ
http://athos.edo.gr/modules.php?name=GCalendar&file=viewday&y=2009&m=2&d=6&e=5
Υμνολογική εκλογή.
ΕΝ ΤΩ ΜΕΓΑΛΩ ΕΣΠΕΡΙΝΩ
Δόξα… Ήχος δ’.
Έπρεπε τη βασιλίδι των πόλεων και Φώτιον αύχείν Αρχιερέα, ώσπερ τινά κόσμον βασιλικόν και λαμπρόφωνον σάλπιγγα, πάντα περιηχούσαν τα πέρατα, τα σωτήρια δόγματα, και πάντας συναγείρουσαν προς συνασπισμόν ασμάτων θεοπρεπών’ προς ον βοήσωμεν’ Φωτολόγε και Φωτώνυμε, Χριστόν τον θεόν ικέτευε, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Επρεπε η Βασιλεύουσα των πόλεων να έχει και τον Φώτιο ως αρχιερέα της, σαν άλλο βασιλικό στολίδι. Ο Φώτιος είναι η λαμπρόφωνη σάλπιγγα, που σκορπά τον ήχο της στα πέρατα του κόσμου με τα σωτήρια δόγματα της πίστεως, και ξεσηκώνει και συναθροίζει όλους τους πιστούς, για να ψάλλουν άσματα που πρέπουν στη μεγαλωσύνη του Θεού. Προς αυτόν όλοι ας ψάλλουμε: φωτινόλογε Φώτιε, συνόνυμε του φωτός, ικέτευε τον Χριστό και Θεό να σώσει τις ψυχές μας.
Απολυτίκιον. Ήχος δ’.
Ως των Αποστόλων ομότροπος, και της Οικουμένης διδάσκαλος, τω Δεσπότη των όλων ικέτευε Φώτιε, ειρήνην τη Οικουμένη δωρήσασθαι, και ταϊς ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.
Συ που μιμήθηκες τους αποστόλους στον τρόπο της ζωής τους και έγινες ο διδάσκαλος της οικουμένης, ικέτευε, Φώτιε, τον Δεσπότη των όλων, να δωρίσει ειρήνη στην οικουμένη, και στις ψυχές μας το μέγα Του έλεος.
Έτερον του αυτού. Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον. Γερασίμου.
Της σοφίας εκφάντωρ λαμπρός γενόμενος, Ορθοδοξίας εδείχθης θεοπαγής προμαχών, των Πατέρων καλλονή Φώτιε μέγιστε» συ γαρ αιρέσεων δεινών, στηλιτεύεις την οφρύν, εώας το θείον σέλας, της Εκκλησίας λαμπρότης, ην διατήρει Πάτερ άσειστον.
Εγινες λαμπρός διδάσκαλος και κήρυκας της σοφίας, και αποδείχθηκες προμαχώνας της εκκλησίας στερεωμένος από τον ίδιο τον Θεό, καλλονή των πατέρων, Φώτιε μέγιστε. Διότι εσύ με την διδασκαλία σου δεν δίστασες να ελέγξεις την υπερηφάνεια και το θράσος των φοβερών αιρετικών, αφού είσαι της ανατολής το θείο φως και της εκκλησίας η λαμπρότητα, την οποία διατήρησε, σε παρακαλούμε πάτερ, αμετακίνητη και άσειστη στην ορθοδοξία.
Απολυτίκιον του Αγίου Βουκόλου. Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ. Γερασίμου.
Ως διαλάμπων αρετών ταϊς ακτίσι, του εν τω στήθει του Δεσπότου
πεσόντος, εκ πόθου προσεπέλασας τω θείω φωτί’ όθεν ως θεόπνευστος, Ιεράρχης εμπρέψας, ίθυνας την ποίμνην σου, προς νομάς αλη¬θείας. Και νυν δυσώπει πάντοτε Χριστόν, Πάτερ Βουκόλε, υπέρ των τιμώντων σε.
Επειδή έλαμπες και σκορπιζόταν η λάμψη των αρετών σου στα πέρατα, με τον πόθο σου έφθασες κοντά στο θείο φως, όπως ο ευαγγελιστης Ιωάννης, που προσέπεσε στο στήθος του Χριστού. Με αυτόν τον τρόπο διακρίθηκες ως επίσκοπος θεόπνευστος, και οδήγησες την ποίμνη σου προς την αλήθεια. Και τώρα ικέτευε, άγιε Βουκόλε, για όσους τιμούν την μνήμη σου.
ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ
Μετά τον Πολυέλεον. Κάθισμα. Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.
Ο Ιεράρχης και σεπτός θεηγόρος, της Εκκλησίας ο λαμπρός υποφήτης, τας διανοίας χάριτι αρδεύεις πιστών, των αιρετιζόντων δε, κατακλύζεις τας φρένας, χάριν αναβλύζων τε των θαυμάτων εκπλύνεις, παθών παντοίων ρύπον αληθώς, όσιε Πάτερ, πανένδοξε Φώτιε.
Οσιε πάτερ πανένδοξε Φώτιε, συ ο ιεράρχης και σεβαστός κήρυκας του θείου λόγου, ο λαμπρός διδάσκαλος και καθοδηγός της εκκλησίας, συ που ποτίζεις τις ψυχές και τις διάνοιες των πιστών τις, των αιρετικών κατακλύζεις τον νου, αναβλύζεις δε τη χάρη των θαυμάτων και ξεπλένεις τον ρύπο των παθών αληθινά.
Κάθισμα του Οσίου Βουκόλου. Ήχος δ’. ο υψωθείς.
Ιερωσύνης τω φωτί διαλάμπων, εφωταγώγησας λαούς Ιεράρχα, το των ειδώλων σκότος τε ηφάνίσας’ αίγλη ιαμάτων δε, των παθών την ομίχλην, λύσας μεταβέβηκας προς το άδυτον φέγγος, υπέρ ημών πρεσβεύων εκτενώς, των σε τιμώντων Βουκόλε μακάριε.
Λάμποντας με το φως της ιερωσύνης φώτισες λαούς, ιεράρχα, και το σκοτάδι των ειδώλων εξαφάνισες. Με την λαμπρότητα των ιαμάτων διέλυσες την ομίχλη των παθών, και έφυγες προς το άδυτο φως. Και τώρα, πρέσβευε συνεχώς για μας που σε τιμούμε, Βουκόλε μακάριε.
Κάθισμα, ήχος πλ. δ’. Την σοφίαν και Λόγον.
Τον Προφήτην Ηλίαν ζηλοτυπών, Ιωάννην ωσαύτως τον Βαπτιστήν, ανδρείως διήλεγξας, Βασιλείς ανομήσαντας, Ιεραρχίας θρόνον, ενθέως εκόσμησας, και διδαγμάτων πλήθει, τον κόσμον επλούτισας. Όθεν και ταις θείαις, συγγραφαίς κεχρημένος, πιστούς επεστήριξας, και απίστους επέστρεψας, Ιεράρχα θεσπέσιε» πρέσβευε
Χριστώ τω θεώ, των πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοις εορτάζουσι πόθω την άγίαν μνήμην σου.
Με ζήλο μιμήθηκες τον προφήτη Ηλία και τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, και με ανδρεία έλεγξες άρχοντες που ανομούσαν. Κόσμησες τον θρόνο των ιεραρχών και πλούτησες με πλήθη διδαγμάτων τον κόσμο. Εχοντας γνώση των θείων γραφών και χρησιμοποιώντας τες στήριξες τους πιστούς και επέστρεψες στην πίστη πολλούς απίστους. Ιεράρχα θεσπέσιε, πρέσβευε λοιπόν στον Χριστό και Θεό μας, να χαρίσει άφεση αμαρτιών σε όσους με πόθο εορτάζουν την αγία σου μνήμη.
Κοντάκιον. Ϊίχος πλ. δ’. Τη υπερμάχω στρατηγώ.
Της Εκκλησίας ο φωστήρ ο τηλαυγέστατος,
και Ορθοδόξων οδη¬γός ο ενθεώτατος,
στεφανούσθω νυν τοις άνθεσι των ασμάτων,
η θεόφθογγος κιθάρα η του Πνεύματος,
ο στερεότατος αιρέσεων αντί¬παλος,
ω και κράζομεν’
χαίρε πάντιμε Φώτιε.
Με τα άνθη των ασμάτων ας στεφανωθεί τώρα το λαμπρό αστέρι της εκκλησίας, που λάμπει μακριά στου κόσμου τα πέρατα, ο οδηγός των ορθοδόξων που περισσότερο από όλους έχει μέσα του τον Θεό, η κιθάρα του Αγίου Πνεύματος, που τα λόγια του Θεού μόνο σκορπάει για ήχους της, ο πιο στέρεος αντίπαλος των αιρέσεων, στον οποίο και ψάλλουμε: Χαίρε πάντιμε Φώτιε.
Ο Οίκος. «Άγγελος πρωτοστάτης.
Άγγελος εξ ανθρώπων, ανεδείχθης ώ Πάτερ, εκ γης προς τα ου¬ράνια φθάσας’ διό συν Ασωμάτοις χοροίς, αμιλλώμενόν σε θεωρών, Όσιε, εξίσταμαι και πόθω σοι κραυγάζω ευλαβώς τοιαύτα.
Χαίρε, δι’ ου Τριάς προσκυνείται.
Χαίρε, δι’ ου θεός ανυμνείται.
Χαίρε, Ορθοδόξων κανών ο ευθύτατος.
Χαίρε, ανομούντας ελέγχων στερρότατα.
Χαίρε, ύψος ταπεινώσεως δυσανάβατον πολλοίς.
Χαίρε, βάθος διακρίσεως δυσθεώρητον θνητοίς.
Χαίρε, ότι εγένου του θεού θείος θύτης.
Χαίρε, ότι προσάγεις τω θεώ σεσωσμένους.
Χαίρε, θεού Μαρτύρων ομόσκηνε.
Χαίρε, σεπτών Οσίων συνόμιλε.
Χαίρε, δι’ ου δυσσεβείς καθαιρούνται.
Χαίρε, δι’ ου πιστοί βεβαιούνται.
Χαίρε, πάντιμε Φώτιε.
Αναδείχθηκες άγγελος ενώ ζούσες ανάμεσα στους ανθρώπους, πάτερ, αφού έφθασες από τη γη στον ουρανό. Γι’ αυτό θεωρώντας σε ανάμεσα στους χορούς των ασωμάτων αγγέλων να συναγωνίζεσαι με αυτούς στην αγιότητα και στην δοξολογία του Θεού, εκπλήττομαι και με πόθο σου ψάλλω αυτά εδώ:
Χαίρε, σύ που με την διδασκαλία σου έμαθες στους ανθρώπους να προσκυνούν την Αγία Τριάδα,
χαίρε συ που δίδαξες τους πιστούς να ανυμνούν τον Θεό.
Χαίρε, συ που είσαι ο πιο ευθύς κανόνας των ορθοδόξων,
χαίρε, συ που ελέγχεις με σταθερότητα τους ανόμους.
Χαίρε, συ που είσαι ύψος ταπεινώσεως δυσανάβατο για τους πολλούς.
Χαίρε, συ που έφθασες σε δυσαντίληπτο βάθος διακρίσεωςγια τους θνητούς.
Χαίρε, γιατί έγινες θείος λειτουργόςτου Θεού.
Χαίρε, γιατί έφερες κοντά στον Θεό πολλούς σωσμένους από την αμαρτία.
Χαίρε, συ που έφθασες να κατοικείς με τους μάρτυρες του Θεού.
Χαίρε συ που έγινες σύντροφος των σεπτών οσίων.
Χαίρε συ που καταστρέφεις τις δυδασκαλίες των ασεβών αιρετικών.
Χαίρε συ που στερεώνεις τους πιστούς στην αλήθεια.
Χαίρε πάντιμε Φώτιε.
Συναξάριον.
Τη ς’ του αυτού μηνός (Φεβρουαρίου), μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών και Ισαποστόλου Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, του Ομολογητού.
Στίχοι. θνήσκων Φώτιος, ου ταράττομαι λέγει,
Προς την τελευτήν, ων προητοιμασμένος.
Φεύγοντας από τη ζωή ο Φώτιος λέγει: Δεν ταράζομαι, γιατί είναι προετοιμασμένος για το τέλος της ζωής μου.
Έτεροι.
Ήστραψε τοις λόγοις Φώτιος μέγας,
Φως ευσεβέσι, πυρ δ’ εναντίους φλέγον»
Αντυγ’ ες Ουρανίην αναδέδρομε Φώτιος έκτη.
Αστραψε ο Φώτιος με τους λόγους του, φωτίζοντας τους ευσεβείς αλλά και σαν φλόγα καίγοντας τους αιρετικούς.
Στους ουρανούς ανέβηκε ο Φώτιος κατά την ε΄κτη του μηνός.
Τη αυτή ημέρα, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Βουκόλου, επι¬σκόπου Σμύρνης.
Στίχοι. Σμύρνης ο Ποιμήν Βουκόλος θυηπόλος.
Άγρυπνος εστί καί θανών ποίμνης φύλαξ.
Αγλαόν ηελίοιο λίπε Βουκόλος έκτη.
Ο ποιμένας της Σμύρνης ο Βουκόλος είναι άγρυπνος φύλακάς της, αν και έφυγε από τη ζωή.
Το λαμπρό φως του ήλιου εγκατέλειψε ο Βουκόλος κατά την ε΄κτη του μηνός.
Τη αυτή ημέρα, μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Ιουλιανού του εν Εμέση.
Στίχοι. Χριστός τέτρηται χείρας ήλοις και πόδας.
Ιουλιανός προστίθησι και κάραν.
Ο Χριστός τρυπήθηκε στα χέρια και στα πόδια. Στον Ιουλιανό προστέθηκε και το κάρφωμα του κεφαλιού.
Τη αυτή ημέρα, μνήμη της Αγίας Μάρτυρος Φαύστης και των συν αυτή Ευϊλασίου και Μαξίμου.
Στίχοι. Τρεις Μάρτυρες πάσχουσιν ιχθύων πάθος.
Κοινή τυχόντες οργάνου του τηγάνου.
Τρεις μάρτυρες μαρτύρησαν με το πάθημα των ψαριών, αφού βασανίσθηκαν με το τηγάνι.
Τη αυτή ημέρα, μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Φαύστου, Βασι¬λείου και Σιλουανού, και των Αγίων Μαρτύρων των εν τοις Δα¬ρείου.
Στίχοι. Τριών συνάθλων, έν δια ξίφους τέλος.
Οϊ τον θεόν φρονούσιν έν τε και τρία.
Ένα τέλος ήλθε για τους τρεις, που πιστεύουν στην μία Αγία Τριάδα.
Τη αυτή ημέρα, μνήμη του οσίου Πατρός ημών Βαρσανουφίου.
Στίχοι. Εκ γης συνέστη σώμα Βαρσανουφίου.
Και γήν υπήλθε, την εαυτού μητέρα.
Από τη γη έπλασε ο Θεός το σώμα του Βαρσανουφίου, κι αυτό, κάτω από τη γη, «την μητέρα του» πήγε.
Τη αυτή ημέρα, μνήμη του οσίου Πατρός ημών Ιωάννου του επικαλουμένου Προφήτου, μαθητού του αγίου Βαρσανουφίου.
Στίχοι. Δίκαιον εστίν, ώ Ιωάννη, άμα
Τάττειν σε ώδε, τω φίλω διδασκάλω.
Είναι δίκαιο, Ιωάννη, να τοποθετηθείς εδώ πλάι στον αγαπητό σου διδάσκαλο Βαρσανούφιο.
Ταις αυτών Αγίαις πρεσβείαις Χριστέ ο θεός, ελέησον και σώσον ημάς.
Αμήν.
Εξαποστειλάριον. Ήχος β’. Γυναίκες ακουτίσθητε.
Προστάτην σε θερμότατον, η Εκκλησία κέκτηται, λαμπρόν διδάσκαλον Πάτερ, διό φαιδρώς την σήν μνήμην, πανηγυρίζει κράζουσα’ αεί σκέπε την ποίμνην σου, και φύλαττε απήμονα, αιρέσεώς τε και βλάβης, Αρχιεράρχα Κυρίου.
Πάτερ, η εκκλησία του Χριστού σε έχει ως θερμότατο προστάτη της, αλλά και ως λαμπρό διδάσκαλό της. Γι’ αυτό και πανηγυρίζει την μνήμη σου, και με δυνατή φωνή σου ψάλλει ύμνους λέγοντας: Φώτιε, αρχιερέα της εκκλησίας του Χριστού, σκέπαζε και φύλαττε την πίμνη σου αβλαβή από κάθε αίρεση και βλάβη.
Δόξα των αίνων. Ήχος πλ. α’.
Όπου επικληθή σου το όνομα φερώνυμε, εκείθεν του διαβόλου διώκεται η δύναμις’ ου φέρει γαρ τω φωτί σου προσβλέπειν ο πεσών Εωσφόρος» διό αιτούμέν σε, τα πυρφόρα αυτού βέλη, τα καθ’ ημών κινούμενα, απόσβεσον τη μεσιτεία σου, λυτρούμενος ημάς, εκ των σκανδάλων αυτού, αξιύμνητε Ιεράρχα Φώτιε.
Οπου ακουσθεί η επίκληση του ονόματός σου, φωτόνυμε, απ’ εκεί εκδιώκεται η δύναμη του διαβόλου, γιατί δεν υποφέρει να ατενίζει προς το φως σου ο «πεσμένος» εωσφόρος. Γι’ αυτό και σε ικετεύομε να κατασβέσεις τα πύρινα βέλη του, που κινούνται εναντίον μας, και να μας λυτρώσεις από τα σκάνδαλα, που προβάλλει μπροστά μας, με την μεσιτεία σου προς τον Θεό, Φώτιε, αξιύμνείτε Άγιε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις ο λαμπρότατος της Χριστού, Εκκλησίας μύστης, Ορθοδόξων προασπιστής, κακοδόξων μάστιξ, Ιεραρχίας κλέος, ο μέγας θεοφάντωρ, Φώτιε Άγιε.
Χαίρε, της εκκλησίας ο λαμπρότατος λειτουργός, που οδηγείς τους πιστούς στο βάθος των μυστηρίων του Θεού, αφού και ο ίδιος εισχώρησες εκεί. Χαίρε, ο υπερασπιστής των ορθοδόξων, αλλά και η μάστιγα για τους αιρετικούς. Χαίρε, η δόξα των ιεραρχών, Άγιε Φώτιε, που φανερώνεις τον Θεό στους ανθρώπους.
Απόδοση, Ιωάννης Τρίτος.
Παράβαλε και:
06 Φεβρουαρίου, μνήμη και του Οσίου Πατρός ημών Βουκόλου, επισκ. Σμύρνης – Συναξάριον, Ασματική ακολουθία.
