Τη ΙΓ’ του αυτού μηνός (Δεκεμβρίου), Μνήμη της επανόδου των αγίων λειψάνων του Οσίου Λουκά του εν τω Στειρίω, άτινα κατά ταύτην την ημέραν, εν έτει 1986, ο της Θηβών και Λεβαδείας αγίας Εκκλησίας ποιμήν και πρόεδρος κ. Ιερώνυμος, εκ Βενετίας μετήνεγκε, και τη οικεία Μονή αύθις εναπεκόμισε.
Χαράς πολλής έμπλησας ημάς ω Πάτερ,
Τη των σεπτών σου λειψάνων επανόδω.
Δεκάτ’ ηδέ τρίτη Λουκά νέκυς εκκεκόμισται δίου.
Ούτος, ην ακμάζων περί τα μέσα του Ι’ αιώνος. Τα κατ’ αυτόν διείληπται εν πλάτει τη Ζ του Φεβρουαρίου μηνός, ήδη δε μνείαν άγομεν, της εκ της δύσεως επανόδου των ιερών αυτού λειψάνων, έχουσαν ούτω: Μετά την οσίαν αυτού κοίμησιν, τα ιερά τούτου λείψανα εκκομισθέντα του τάφου, εθησαυρίσθησαν εν τω μεγάλω ναώ της οικείας Μονής, εν τω ευωνύμω μέρει, εγγύς του ιερού Βήματος, βρύοντα ιάσεις, και θαυμάτων δυνάμεις ενεργούντα τοις ευλαβώς προσερχομένοις, και την του Οσίου αντίληψιν αιτούσιν. Ώδε τα ιερά λείψανα έμειναν άχρι του 1460 έτους. Παρεληλυθότων επτά ενιαυτών μετά την άλωσιν της Βασιλίδος των πόλεων υπό των Τούρκων, ούτοι κατέλαβον και την Βοιωτίαν. Τότε, οι της Μονής αδελφοί συν τοις πέριξ οικούσι, λαβόντες τα ιερά λείψανα, κατέφυγον τη Λευκάδι, δοκούντες εκπεφευγέναι τον κίνδυνον. Εν Λευκάδι γέγονε σύγχυσις μετά Οσίου Λουκά, και Ευαγγελιστού και Αποστόλου Λουκά, και πλείστοις επιστεύθη, ότι ην τα του Αποστόλου. Εν έτει 1463, κρατείται η Λευκάς, υπό των Τούρκων, οι δε της Βοσνίας άρχοντες,
προνοούμενοι των θείων λειψάνων του Ευαγγελιστού Λουκά ως εδόκουν εξηγόρασαν αυτά παρά των Τούρκων, δόντες το ποσόν τριών χιλιάδων δουκάτων, άτινα και μετήγαγον τη της Βοσνίας πόλει Λάτσια.
Αλλά κατά Ιούλιον του 1463 έτους, οι Αγαρηνοί Τούρκοι υπήγαγον τω εαυτώ κράτει και την Βοσνίαν, και τότε μοναχοί, Φραγκισκανοί την κλήσιν, διήγαγον τα ιερά λείψανα δια Ραγούσης (ήδη Ντουμπρόβνικ Γιουγκοσλαβίας), τη Βενετία. Ο της Βενετίας ηγεμών (δόγης), ου η κλήσις Χριστοφόρος Μόρος, δέδωκεν αυτοίς τον ναόν συν τη εκείσε Μονή του Αγίου Ιώβ, ην επισκευάσαντες κατώκησαν εν αυτή. Γινομένων των επισκευών, τα ιερά λείψανα εναπετέθησαν εν τω ναώ του Αγίου Νικολάου, τω όντι εν τη νήσω Λίντο της Βενετίας, και εκείθεν μετηνέχθησαν τη ανακαινισθείση Μονή του Αγίου Ιώβ. Οι ουν Βενεδικτίνοι μοναχοί, οι τα του Ευαγγελιστού Λουκά κατείχον ιερά λείψανα εν τω ναώ της Αγίας Ιουστίνης εν Παδούη (Πατάβιον), διεμαρτύροντο δια τα νέα λείψανα του Ευαγγελιστού Λουκά, και γενομένης Συνόδου Καρδιναλίων τη ΙΣΤ μηνὸς Δεκεμβρίου του 1464, αποδέδεικται περιτράνως, ότι ουκ εισί ταύτα τα του Ευαγγελιστού Λουκά λείψανα.
Περί τούτων συνεμαρτύρησε σαφώς και ο της Λευκωσίας Κύπρου επίσκοπος Ησαΐας, αποδείξας ότι αυτά τυγχάνουν του Οσίου ουκά του Στειριώτου όντως τα ιερά λείψανα, και εξ αυτής εναπετέθησαν φυλασσόμενα εν δευτερευούση θέσει εν τω Βεστιαρίω του ναού επί 523. Ούτως είχον τα πράγματα, εν δε τω Μοναστηρίω του Οσίου εσώζετο παράδοσις ότι τα ιερά αυτού λείψανα εύρηνται εν τη δύσει, ένθα πολλάκις σταλέντες και ερευνήσαντες, ουδέν ανεκάλυψαν, ο δε Κύριος εφανέρωσεν αυτά τοιουτοτρόπως.
Ο της του Οσίου Μονής αδελφός Χριστοφόρος (κατά κόσμον Γεώργιος Ρακιτζάκης, καθηγητής και της Αθωνιάδος Σχολής), φιλία συνδεόμενος μετά του εξ Ιταλίας ορμωμένου Ερρίκου Μορίνι, περί την ιστορίαν της επιστήμης ασχολουμένου, προ δύο ενιαυτών, εμάνθανε παρ’ αυτού, ότι ερευνών τους των Αγίους βίους εν Βενετία, έσχε πληροφορίας περί του Οσίου Λουκά, ούτινος τα ιερά λείψανα εσώζοντο εν τω Αγίω Ιώβ της Βενετίας. Μετά την ταύτην είδησιν, ήρξαντο αι συζητήσεις μετά των αρμοδίων εκκλησιαστικών και πολιτικών αρχών, και αντιπροσωπεία αποτελουμένη εκ των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Θηβών και Λεβαδείας κ. Ιερωνύμου και του προ αυτού κ. Νικοδήμου, του Ηγουμένου της Μονής Αρχιμανδίτου Νικοδήμου και του αδελφού της αυτής Μονής Αρχιμανδίτου Γεωργίου, μετακόμισε τα ιερά λείψανα τη ΙΓ’ μηνὸς Δεκεμβρίου, εν έτει 1986. Η υποδοχή υπήρξεν ιεροπρεπής, μεγαλοπρεπής και συγκινητική.
Παράβαλε και:
13 Δεκεμβρίου, Μνήμη των Αγίων Πέντε Μαρτύρων: Ευστρατίου, Αυξεντίου, Μαρδαρίου, Ευγενίου και Ορέστου: Βίος, άθλησις, θαυμαστές εμφανήσεις.
13 Δεκεμβρίου, μνήμη και της Αγίας Λουκίας της παρθένου: Συναξάριον, Ακολουθία.
13 Δεκεμβρίου, μνήμη και της Οσίας Οδιλίας της εξ Αλσατίας: Συναξάριον, Ακολουθία.
Η ιάτειρα των οφθαλμών, Αγία Παρθενομάρτυς Λουκία – Ιερομ. Δημητρίου Καββαδία.
