Ο θάνατος του υπηρέτη Αρμενταρίου και η ποικιλία των γλωσσών.
Όπως λοιπόν μπόρεσαν αυτοί να γνωρίσουν τα ερχόμενα με αποκαλύψεις, έτσι ορισμένες φορές οι ψυχές, την ώρα που κοντεύουν να εξέλθουν μπορούν ακροθιγώς να προγευθούν και τα ουράνια μυστήρια όχι σε όνειρο αλλά εν εγρηγόρσει. Γνώρισες καλά τον Αμμώνιο, μοναχό του μοναστηριού μου. Αυτός όταν βρισκόταν ακόμα στο κοσμικό σχήμα, πήρε σε γάμο την κατά σάρκα κόρη του Βαλεριανού, ενός νομικού σε αυτή μας την πόλη. Προσκολλήθηκε με ακατάπαυστη φιλοπονία στην υπηρεσία εκείνου και γνώριζε ο,τιδήποτε γινόταν στο σπίτι του.
Αυτός, ενόσω ήμουν ακόμη στο μοναστήρι, μου διηγήθηκε, πως κατά το θανατικό, που θέρισε δεινώς την πόλη μας στα χρόνια του πατρικίου Νασρή,1 στο σπίτι αυτού του Βαλεριανού υπήρξε ένας υπηρέτης Αρμεντάριος2 , εξαιρετικής απλότητας και ταπεινοφροσύνης. Όταν λοιπόν άρχισε η συμφορά αυτή να λυμαίνεται και την οικία του νομικού, κτύπησε και το παιδί αυτό και το οδήγησε στα τελευταία του.
Μια στιγμή αρπάχθηκε από τα γήινα, και αμέσως επέστρεψε στον εαυτό του και έβαλε να φωνάξουν τον κύριό του. Του λέει: «Εγώ βρέθηκα στον ουρανό, και γνώρισα ποιοι πρόκειται να πεθάνουν από αυτό το σπίτι. Ο τάδε, ο τάδε και ο τάδες πρόκειται να πεθάνουν. Εσύ όμως μη φοβάσαι, δεν θα πεθάνεις αυτή τη φορά. Και για να γνωρίσεις ότι λέω αλήθεια πως βρέθηκα στον ουρανό, να, έλαβα εκεί το χάρισμα να μιλώ σε όλες τις γλώσσες. Μήπως τάχα σου είναι άγνωστο πως αγνοώ εξ ολοκλήρου την Ελληνική γλώσσα; Κι όμως μιλάω Ελληνικά, για να μάθεις αν είναι αλήθεια αυτό που διαβεβαιώνω, ότι έλαβα το χάρισμα όλων των γλωσσών.
Τότε μου μίλησε Ελληνικά ο κύριός του και απάντησε κι εκείνος στην ίδια γλώσσα κατά τρόπο, που θαύμασαν όλοι οι παρευρισκόμενοι. Στην ίδια οικία έμενε επίσης κι ένας Βούλγαρος, σπαθάριος του Ναρσή.3 Βιαστικά τον οδήγησαν στον άρρωστο και του μίλησε στη Βουλγαρική γλώσσα. Ο νεαρός εκείνος, γεννημένος και αναθρεμμένος στην Ιταλία, του απάντησε έτσι σε αυτήν την βαρβαρική γλώσσα, σαν να είχε γεννηθεί από αυτό το γένος. Θαύμασαν όλοι όσοι άκουγαν, και με βάση το πείραμα των δύο γλωσσών, τις οποίες ήξεραν πως δεν τις γνώριζε προηγουμένως, πίστεψαν και για όλες τις άλλες, που δεν υπήρχε δυνατότητα αποδείξεων.
Τότε αναβλήθηκε ο θάνατός του για δύο μέρες, αλλά την τρίτη μέρα, άγνωστο κατά ποία κρυφή κρίση του Θεού, κατέφαγε με τα δόντια του τα χέρια, τις ωλένες και τους βραχίονές του,4 και τότε βγήκε από το σώμα. Μετά τον θάνατό του αμέσως πάρθηκαν από αυτό το φως όλοι εκείνοι, που είχε προείπει. Επίσης μέσα στην οικία εκείνη δεν πέθανε από αυτή τη θεομηνία κανένας, ο οποίος δεν είχε αναγγελθεί με τα λόγια εκείνου.
ΠΕΤΡΟΣ. Είναι πολύ τρομακτικό το ότι αυτός που αξιώθηκε ένα τέτοιο χάρισμα, μετά από αυτό υποβλήθηκε σε τέτοια ποινή.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ποιος μπορεί να γνωρίσει τις απόκρυφες κρίσεις του Θεού; Αυτά που δεν μπορούμε να καταλάβουμε στην θεία εξέταση, οφείλουμε μάλλον να τα φοβόμαστε, παρά να τα σχολιάζουμε.
Ο θάνατος του κόμητος Θεοφανίου.
Όμως για να συνεχίσουμε αυτά που είχαμε αρχίσει σχετικά με τις εξερχόμενες ψυχές, που προγνωρίζουν πολλά, δεν πρέπει να αποσιωπήσουμε και αυτό, το οποίο έμαθα για τον Θεοφάνιο, κόμη5 της πόλεως Κεντουμκέλλης,6 από μαρτυρίες πολλών, που συνέλεξα όταν βρέθηκα σε αυτή την πόλη.6 υπήρξε άνθρωπος που επιδόθηκε σε πράξεις ελεημοσύνης αφοσιωμένος στα καλά έργα και κυρίως με ζήλο για τη φιλοξενία. Απασχολημένος με την εξάσκηση των καθηκόντων της κομητείας του, καταγινόταν με τα επίγεια και τα πρόσκαιρα, αλλά, όπως φάνηκε αργότερα στο τέλος του, το έκανε περισσότερο από υποχρέωση παρά από προδιάθεση.
Όταν πλησίαζε η ώρα του θανάτου του ξέσπασε σφοδρότατη ανεμοθύελλα, έτσι που δεν θα μπορούσαν να πάνε να τον θάψουν. Η σύζυγός του με βαρύτατο κλάμα τον ρωτούσε: «Τι θα κάνω; Πώς θα σε βγάλω για τον ενταφιασμό, που δεν μπορώ από την πόρτα του σπιτιού να βγω από την υπερβολική κακοκαιρία;» Τότε εκείνος απάντησε: «Μην κλαις, γυναίκα, γιατί μόλις θα έχω πεθάνει εγώ, την ίδια ώρα θα ξαναγίνει καλωσύνη». Αμέσως την κουβέντα του την ακολούθησε ο θάνατος, και τον θάνατο η καλοκαιρία.
Αυτό το σημείο το συνόδευσαν και άλλα σημεία: Τα χέρια του και τα πόδια πρησμένα από υγρά της ποδάγρας, είχαν μετατραπεί σε σκέτες πληγές, άνοιγαν και έτρεχαν πύον. Αλλά όταν κατά την συνήθεια γυμνώθηκε το σώμα του για να το πλύνουν, τα χέρια και τα πόδια του βρέθηκαν τόσο υγιή, σαν να μην είχαν ποτέ την ελάχιστη πληγή.
Τον κουβάλησαν λοιπόν και τον έθαψαν. Στη σύζυγό του φάνηκε καλό την τέταρτη μέρα8 να αλλάξει το μάρμαρο, που είχε τεθεί πάνω από το μνήμα του. Όταν λοιπόν αφαιρέθηκε το μάρμαρο αυτό, το βαλμένο πάνω από το σώμα του, τέτοια οσμή ευωδίας ανέβρυσε από εκείνο το σώμα, θαρρείς και από την σάρκα του που σάπιζε αντί για σκουλήκια ανέβλυζαν αρώματα.
Όταν το διηγούμουν αυτό το γεγονός στις ομιλίες, μερικοί αδύνατοι μπήκαν σε αμφιβολίες. Μια μέρα που είχαν συνάντηση με μερικούς ευγενείς, προσήλθαν οι ίδιοι οι τεχνίτες, που είχαν αλλάξει το μάρμαρο στο μνημείο εκείνου, για να με παρακαλέσουν κάτι για μια δικιά τους υπόθεση. Αυτούς λοιπόν εγώ τους ρώτησα για αυτό το θαύμα μπροστά στον κλήρο, τους ευγενείς και τον λαό. Αυτοί και πιστοποίησαν πως κατά θαυμαστό τρόπο γέμισαν ολόκληροι από εκείνη την οσμή της ευωδίας, αλλά και πρόσθεσαν και μερικά άλλα για την ταφή του, που αυξάνουν το μέγεθος του θαύματος και τα οποία κρίνω πως θέλουν μακρό χρόνο για να τα διηγηθώ.
ΠΕΤΡΟΣ. Βλέπω πως ικανοποιήθηκα επαρκώς στην ερώτησή μου.9 Αλλά υπάρχει ακόμα κάποια απορία που με τρώει: Εφόσον παραπάνω10 είπαμε πως οι ψυχές των αγίων είναι ήδη στον ουρανό, υπολείπεται μόνον να πιστέψουμε αναμφίβολα πως και οι ψυχές των αδίκων είναι στον άδη. Και για το θέμα αυτό τι διδάσκει ο λόγος της Αληθείας Χριστού, αγνοώ. Πάντως δεν πηγαίνει ο ανθρώπινος λογισμός πως μπορεί οι ψυχές των αμαρτωλών να βασανίζονται πριν την Κρίση.
Υποσημειώσεις.
1. Πρόκειται για τον γνωστό στρατηγό του Ιουστινιανού που πολέμησε τους Γότθους στην Ιταλία και μετά την οριστική νίκη των Βυζαντινών το 555 – 6 έμεινε ως διοικητής της μέχρι το 567 – 8 που ανεκλήθη, σε ηλικία 96 ετών, οπότε και άρχισε η Λομβαρδική εισβολή. Δεν γύρισε όμως στην Κωνσταντινούπολη, γιατί τον κάλεσε ο πάπας Ιωάννης Γ’ στη Ρώμη για να την φρουρήσει. Το πιθανότερο είναι πως δεν πέθανε αμέσως, κι έτσι εδώ ο άγ. Γρηγόριος αναφέρεται στον λοιμό του 571.
2. Armectarius, σημαίνει βουκόλος, αλλά εδώ είναι μάλλον κύριο όνομα.
3. Οι Βούλγαροι τα χρόνια εκείνα βρίσκονται πέρα από τον Δούναβη στα Βόρεια σύνορα του Βυζαντινού κράτους και έχουν ειρηνικές σχέσεις με αυτό, γιατί περνούν μεταβατική περίοδο μετά την διάλυση του παλαιού τους κράτους και πριν την εμφάνιση του νέου στα χρόνια του Ηρακλείου. Συχνά τότε συμμάχησαν με το Βυζάντιο και, όπως εδώ, συμπολέμησαν εναντίον άλλων εχθρών. Για τον τίτλο «σπαθάριος» βλ. ΙΙ, 14,1 και ΙΙΙ, 6, 2. Τα ίδια χρόνια άλλοι Βούλγαροι ήταν σύμμαχοι με τους Λομβαρδούς κατά την εισβολή τους.
4. Μαρτυρούνται και άλλα κείμενα της εποχής κρίσεις επιληψίας με παρόμοια συμπτώματα, συνήθως ακριβώς πριν τον θάνατο.
5. Comes, τίτλος που άρχισε να δίδεται από τον Μ. Κωνσταντίνο και μετά στους ανώτατους στρατιωτικούς και πολιτικούς υπαλλήλους του κράτους. Εδώ σημαίνει διοικητής εκπρόσωπος του αυτοκράτορα.
6. Centumcellae (Εκατόν Κέλλαι), παράλιος πόλις της Ετρουρίας, 80 χιλ. βόρεια της Ρώμης. Ήταν έπαυλις του Τραϊανού, ο οποίος έφτιαξε μεγάλο λιμάνι. Μέχρι σήμερα, που ονομάζεται Τσιβιταβέκκια, είναι το επίνειο της Ρώμης.
7. Ο άγιος Γρηγόριος είχε ξαναδιηγηθεί το περιστατικό στην 36η ομιλία του στο Ευαγγέλιο, όπου αναφέρει πως η επίσκεψή του έγινε το 587 – 588.
8. Κάτι που βέβαια θυμίζει την περίπτωση του Λαζάρου (Ιωάν. 11, 39).
9. Δηλ. την ερώτηση στο 26, 5
10. Βλ. 26, 1-2
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
