Ποιά θα είναι και η τελευταία λαμπρότητα της κτίσης.
Λοιπόν, και όταν θα ανανεωθεί η κτίση, δεν θα γίνει και πάλι τέτοια, όποια δηλαδή δημιουργήθηκε από την αρχή, ποτέ κάτι τέτοιο! Αλλά απεναντίας, όπως ακριβώς σπέρνεται ψυχικό σώμα, όπως λέει ο λόγος της Γραφής,1 και ανασταίνεται σώμα, όχι όποιο ήταν το σώμα του πρωτόπλαστου Αδάμ πριν από την παράβαση, σώμα δηλαδή υλικό και ορατό και μεταβλητό, αυτό που είχε ανάγκη από αισθητή τροφή, αλλά σώμα ολόκληρο πνευματικό και αμετάβλητο, όποιο ήταν μετά την ανάσταση το σώμα του Δεσπότη μας και Θεού,2 δηλαδή του δευτέρου Αδάμ, που έγινε και πρωτότοκός μας από τους νερκούς,3 δηλαδή σώμα που διέφερε πολύ από εκείνο, κατά τον ίδιο τρόπο θα γίνει και ολόκληρη η κτίση με θείο νεύμα όχι όποια δημιουργήθηκε υλική και αισθητή, αλλά, ξεπερνώντας κάθε αίσθηση, θα μεταβληθεί στην παλιγγενεσία σε άυλη και πνευματική κατοικία. Άλλωστε και όπως ο θείος Παύλος λέει, ότι «όλοι βέβαια δεν θα πεθάνουμε, αλλά όμως όλοι θα μεταμορφωθούμε ευθύς, στη στιγμή»,4 έτσι και η κτίση, αφού καεί από τη θεία φωτιά, θα αλλάξει, ώστε να εκπληρωθεί και ο προφητικός λόγος, που λέει τα εξής: «Οι δίκαιοι θα κληρονομήσουν τη γη»,5 οπωσδήποτε όχι αισθητή γη – διότι πώς θα ήταν αυτό δυνατό για εκείνους που θα είναι πνευματικοί; – αλλά θα κληρονομήσουν ολόκληρη πνευματική και άυλη γη, ώστε αυτοί που απέκτησαν τα σώματά τους ασώματα και που έφτασαν με επίγνωση στην κατάσταση που ξεπερνά την αίσθηση και που είναι οι περιγραπτοί απερίγραπτοι μέσα σε απείγραπτα σώματα, να έχουν αντάξια, ανάμεσα στα απερίγραπτα, την κατοικία της δόξας τους.
Γι’ αυτό λοιπόν και σκέψου ότι υπάρχει τώρα κόσμος που είναι πνευματικός και που ξεπερνά την αίσθησή μας. Αυτό λοιπόν που ξεπερνά την αίσθηση και έγινε πνευματικό είναι οπωσδήποτε, όσο εξαρτάται από μας, ακατανόητο και αόρατο˙ αυτό όμως που ούτε βλέπεται, ούτε διόλου κρατιέται, πώς θα περιοριζόταν έστω και ελάχιστα από μας, ή ποιός άνθρωπος, που σκέφτεται σωστά, θα το έλεγε; Κανείς και ποτέ. Τέτοιος λοιπόν είναι και ο λόγος που λέγεται από μας για τους αγγέλους. Και διότι και οι άγγελοι είναι κατά κάποιο τρόπο σωματικοί και περιγραπτοί, όταν συγκριθούν με την άυλη και ασώματη φύση της Θεότητας, όπως έχει γραφεί: «Υπάρχουν σώματα επουράνια και υπάρχουν σώματα επίγεια»6˙ σώματα υλικά βέβαια είναι τα επίγεια, άυλα σώματα όμως είναι αυτά που υπερέχουν από μας. Και σε άλλο σημείο η Γραφή λέει: «Αυτός που κάνει τους αγγέλους του πνεύματα και τους υπηρέτες του φλόγα πυρός».7
Επειδή λοιπόν και οι επουράνιοι άγγελοι8 είναι υπηρετικά πνεύματα, που αποστέλλονται, για να υπηρετούν το θείο πρόσταγμα,9 όπως φαίνεται αληθινά και στον Παύλο, τον μυσταγωγό αυτών των πραγμάτων, γι’ αυτό, όταν οπωσδήποτε θα σταλεί από ψηλά, από τον Θεό, θείος άγγελος, για να υπηρετήσει το θείο πρόσταγμα επάνω στη γη, από τη μια εγκαταλείπει αυτός τις ουράνιες χοροστασίες, από την άλλη έρχεται, όπως ομολογείται, στα εγκόσμια και σ’ εμάς. Αν όμως αυτό φαίνεται έτσι σ’ εκείνους που κατανοούν την αλήθεια, τότε σ’ αυτό το πράγμα παρουσιάζεται ότι ο άγγελος είναι περιγραπτός, και περιοριστός˙ διότι σε σύγκριση μ’ εκείνη τη θεία και άκτιστη φύση, που είναι ολότελα ασώματη και απερίγραπτη, οι άγγελοι είναι κτιστοί και περιγραπτοί, σε σύγκριση όμως με τη δική μας φύση είναι και ολότελα ασώματοι, ακατανόητοι και αόρατοι.
Τέτοιος είναι και ο λόγος που λέγεται από μας για την ψυχή. Διότι, όταν η ψυχή συγκριθεί με τον Θεό, που από τη φύση του είναι ασώματος, και με τους αγγέλους, είναι κατά κάποιο τρόπο σωματική και περιγραπτή, αλλά είναι μόνο για εκείνον που μπορεί να τη δεσμεύει και που έχει εξουσία να τη βάλει μαζί με το σώμα στη γέεννα του πυρός, για την ανθρώπινη, όμως αίσθηση και όραση είναι ολότελα ασώματη και ακατανόητη, χωρίς να μπορεί να περιορισθεί διόλου σε ορατούς τόπους και περιοχές. Και ας μη θαυμάσει κανείς, ακούγοντας αυτά, όταν σκέφτεται πως συμβαίνει και με κλεισμένες πόρτες να μπαίνουν και να βγαίνουν οι ασώματοι άγγελοι, και με τον ίδιο τρόπο να παίρνουν αυτοί τις ψυχές των ανθρώπων˙ αλλά ας ακούσει τον Κύριο, που λέει: «Κατά την ανάσταση των δικαίων ούτε θα νυμφεύονται ούτε θα παντρεύονται, αλλά θα είναι σαν άγγελοι Θεού»9˙ και τον Παύλο, που λέει: «Σπέρνεται σώμα ψυχικό, ανασταίνεται σώμα πνευματικό»,10 και από εκεί ας μάθει ακριβώς ότι στα σώματά μας πρόκειται να γίνουν πνευματικά και, μπορώ να πω, παρόμοια με τα σώματα των αγγέλων, όταν θα αναστηθούν από τους νεκρούς. Διότι, αν τα σώματά μας σπέρνονται ψυχικά και ανασταίνονται πνευματικά, σύμφωνα με τον λόγο του αποστόλου, και οφείλουμε να είμαστε στη μέλλουσα ζωή σαν άγγελοι Θεού, όπως έχει πει και ο Κύριος, είναι φανερό ότι θα είμαστε όμοιοι με τους αγγέλους, αν και όχι ως προς τη φύση, αλλά ως προς την αξία. Τους αγγέλους μάλιστα τους λέω σωματικούς σε σύγκριση με τον Θεό, αλλά σε σύγκριση μ’ εμάς, άυλους και αόρατους˙ αν όμως ισχύει αυτό, τότε ισχύει πολύ περισσότερο για τις ψυχές, σύμφωνα με τον όρο και το νόμο της παραπάνω σύγκρισης, που αποδόθηκε σ’ αυτές.
Αφού λοιπόν εμείς θα γίνουμε κατά την ανάσταση τέτοιοι, όπως απέδειξε ο λόγος, ποιά ανάγκη υπάρχει στο εξής για ορατή ολότελα γη και κατοικία σ’ αυτούς που έγιναν έτσι πνευματικοί και ξεπέρασαν κάθε αίσθηση αυτής της ζωής, σ’ αυτούς που είναι σαν άγγελοι Θεού, αν και όχι ως προς τη φύση, αλλά ως προς την αξία τους; Αξία άλλωστε και στάση και επιθυμία των αγγέλων του Θεού είναι το να φωτίζονται αυτοί από το πρώτο και θείο φως σαν δεύτερα φώτα,11 να βλέπουν τη δόξα και τη λαμπρότητα του ίδιου του απλησίαστου και άπειρου φωτός και να απολαμβάνουν την ανέκφραστη και τρισυπόστατη Θεότητα. Διότι, όταν ανακαινισθεί ολόκληρη η κτίση, όπως πολλές φορές είπα, και γίνει ολόκληρη πνευματική, μαζί με τον ίδιο τον παράδεισο, τότε θα μεταβληθεί σε κατοικία άυλη και άφθαρτη, αμετάβλητη και αιώνια και νοερή. Και ο ουρανός, από τη μία, θα γίνει ασύγκριτα λαμπρότερος, σαν να είναι άλλος καινούργιος και φωτεινότερος απ’ αυτόν που βλέπουμε, η γη, από την άλλη, θα αποκτήσει ανέκφραστη καινούργια ωραιότητα και αμάραντη εμφάνιση χλόης, με το να είναι δηλαδή στολισμένη με φωτεινά άνθη και με πνευματικά στολίδια, στα οποία κατοικεί η δικαιοσύνη,12 σύμφωνα με τον ιερό λόγο της Γραφής. Ο ήλιος της δικαιοσύνης13 θα λάμψει μάλιστα επταπλάσια και η σελήνη θα αστράψει διπλάσια από τον ήλιο, που λάμπει τώρα˙ αλλά και τα άστρα πάλι θα γίνουν παρόμοια μ’ αυτό τον ήλιο, όποια και αν είναι, και με όποια λόγια και αν εξετάζονται από τους εξαίρετους διανοητές.14 Όλα μάλιστα ξεπερνούν τη λογική, επειδή είναι ανώτερα από κάθε σκέψη, αλλά όμως, επειδή είναι πνευματικά και θεία, ενώνονται με τα νοητά και γίνονται άλλος νοερός παράδεισος και επουράνια Ιερουσαλήμ,15 που εξομοιώθηκε και ενώθηκε με τα επουράνια και έγινε αναφαίρετη κληρονομία των υιών του Θεού, που κανείς από όσους είναι στη γη και με κανένα τρόπο δεν έγινε κληρονόμος της, αλλά και ούτε κατοίκησε σ’ αυτή, ούτε έγινε ιδιοκτήτης έστω και μιας πιθαμής˙ διότι όλοι γίναμε και είμαστε και θα είμαστε ξένοι σ’ αυτή,16 όπως υποδηλώνει όλη η θεία Γραφή.
Όταν λοιπόν θα ενωθούν ολοκληρωτικά όλα τα επίγεια με τα επουράνια, τότε και οι δίκαιοι θα κληρονομήσουν αυτή τη γη, που ανανεώθηκε, αυτή τη γη που κληρονομούν οι πράοι, που μακαρίζονται από τον Κύριο.17 Διότι τώρα βέβαια άλλα απ’ αυτά ενώθηκαν με τα ουράνια και άλλα πρόκειται να ενωθούν˙ διότι οι ψυχές των αγίων, όπως είπαμε προηγουμένως, με τη δωρεά και την ένωση του Αγίου Πνεύματος, όσο ακόμη αυτές είναι στο σώμα, προσκολλώνται στον Θεό, και καθώς ανανεώνονται, αλλοιώνονται και ανασταίνονται από το θάνατο και επαναφέρονται μέσα σε δόξα στο άδυτο φως μετά την κοίμησή τους˙ δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τα σώματα, αλλά αυτά αφήνονται στους τάφους και στη φθορά, και στην κοινή ανάσταση πρόκειται να γίνουν και τα ίδια άφθαρτα, όταν δηλαδή και όλη η επίγεια κτίση, αυτή η ορατή και αισθητή, θα αλλάξει και θα ενωθεί με τα επουράνια, με τα αόρατα δηλαδή και μ’ αυτά που είναι επάνω από την αίσθηση.
Πρέπει λοιπόν να πραγματοποιηθεί αυτό πρώτα και τότε θα έρθει ο πολυπόθητός μας και γλυκύτατος βασιλιάς Ιησούς Χριστός και Θεός με πολλή δόξα και δύναμη,18 για να κρίνει τον κόσμο και να αποδώσει στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του.19 Στη συνέχεια, όπως σε ένα μεγάλο οίκο ή σε ανάκτορα, που έχουν πολλές αναπαύσεις και καταλύματα, και υπάρχει πάλι πολλή διαφορά συγχρόνως σ’ αυτούς τους δύο και θειότατους τόπους διαμονής, θα κάνει έτσι το διαχωρισμό σ’ αυτή την καινούργια κτίση, απονέμοντας δηλαδή στον καθένα το μερίδιό του, σύμφωνα με την αξία του και τη λαμπρότητα και τη δόξα, που καθένας απέκτησε από τις αρετές και τα έργα. Επειδή μάλιστα αυτοί θα είναι πνευματικοί και διάφανοι και ενωμένοι μ’ εκείνους τους θείους τόπους διαμονής και μ’ εκείνες τις αναπαύσεις, η βασιλεία των ουρανών είναι στο σύνολό της, όπως ακριβώς και είναι, και αυτό θα φανεί σε όλους τους δίκαιους, ένας οίκος, που έχει ορατό στους δικαίους από παντού μόνο τον Βασιλιά του παντός, που είναι παρών στον καθένα και καθένας είναι μαζί του, και που λάμπει μέσα στον καθένα και καθένας λάμπει μέσα σ’ αυτόν. Αλλά αλίμονο σ’ αυτούς, που θα βρίσκονται τότε έξω από εκείνο τον οίκο.
Αφού λοιπόν είπαμε όσα αρκούν και όσα φθάνουν γι’ αυτά, και πληροφορήσαμε εκείνους που δεν επιχειρούν από εριστική διάθεση να φέρνουν αντιρρήσεις, εμπρός, ας σας βεβαιώσουμε και για το πώς όλοι οι άγιοι ενώνονται με τον Χριστό και πως γίνονται, όσο είναι δυνατό, ένα μαζί του.
Υποσημειώσεις.
1. Α’ Κορ. 15, 44 (ψυχικό σώμα˙ το σώμα που έχει ζωή και ψυχικές δυνάμεις).
2. Πρβ. Φιλιπ. 3, 21
3. Κολ. 1, 18
4. Α’ Κορ. 15, 51-52
5. Ψαλμ. 36, 29
6. Α’ Κορ. 15, 40
7. Ψαλ. 103, 4
8. Στο αρχαίο κείμενο: νόες επουράνιοι.
9. Ματθ. 22, 30
10. Α’ Κορ. 15, 44
11. Ιωάννου Δαμασκηνού, έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, ΕΠΕ, τ. 1ος σ’. 144. Θεσσαλονίκη 1976
12. Β’ Πέτρ. 3, 13
13. Μαλ. 4, 2
14. Εννοεί τους αστρονόμους.
15. Πρβ. Εβρ. 12, 22
16. Εννοεί την επουράνια Ιερουσαλήμ.
17. Ματθ. 5,5
18. Ματθ. 24, 30
19. Ματθ. 16, 27
Από το βιβλίο: Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου – Έργα (Νεοελληνική απόδοση).
Εκδόσεις: Περιβόλι της Παναγίας. Μάιος 2017
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Βίβλος των ηθικών λόγων. 1. Φυσιολογία για τη δημιουργία και την προοπτική του κόσμου (Α’).
Φυσιολογία για τη δημιουργία και την προοπτική του κόσμου (Β’) – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
Φυσιολογία για τη δημιουργία και την προοπτική του κόσμου (Γ’) – Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου.
