Η σωτηριολογική ενέργεια του Σταυρού οφείλεται στον σαρκί σταυρωθέντα Θεό – τον απαθή Θεότητι – που θυσιάσθηκε επ᾽ Αυτού και Τον κατέστησε τρισμακάριστο ξύλο. Σε κάθε αγιαστική πράξι, η Εκκλησία προβάλλει τον Τίμιο Σταυρό για να θυμίζη στους πιστούς ότι η κατά Θεόν θυσία είναι απαραίτητη προϋπόθεσις εισόδου μας στην Βασιλεία των Ουρανών. Ο Τίμιος Σταυρός είναι και ενίσχυσις των πιστών, διότι ο Χριστός, με δόλωμα τον Εαυτόν Του και άγγιστρο τον Σταυρό συνέλαβε τον Διάβολο.
Οι πρωτόπλαστοι, πίπτοντες στον πειρασμό της αυτοθεώσεως – της ισοθεΐας ερήμην του Θεού – πρωτοεγεύθησαν τον »καρπον» της ένοχης ηδονής – η ενοχή έγκειτο μόνον στην παρακοή – και από τότε πρωτοεισήχθη η οδύνη στο ανθρώπινο γένος. Κορυφαία οδύνη είναι ο θάνατος. Από τότε το σχήμα ηδονή-οδύνη αποτελεί ένα συνεχές αδιάσπαστο δίπολο. Ο Χριστός έζησε την οδύνη, πάσχοντας υπέρ ημών και αντί ημών, χωρίς να γευθή καρπό ένοχης ηδονής, διότι ήτο ο »πασης επέκεινα καθαρότητος» και μας άνοιξε εκ νέου τον δρόμο του Παραδείσου. Από την ένθεη ηδονή του Παραδείσου μόνοι μας εκπέσαμε στην οδύνη. Τώρα απαιτείται από εμάς η αντίστροφη πορεία της εφαρμογής των εντολών. Η πνευματική ζωή συνίσταται στο σχήμα »οδυνη για τον Θεό-ηδονή εν Θεώ».
Ο Τίμιος Σταυρός γίνεται η προσωπική κλίμαξ ανόδου μας στον Ουρανό, διότι η προέκτασίς Του είναι η Ανάστασις του Χριστού. Οι πικρές, λόγω των παθών μας, εντολές του Χριστού, δεν είναι άρνησις, αλλά θέσις, διότι αρνούμενοι δια του Σταυρού τα πάθη μας, γευόμεθα την προσωπική μας ανάστασι, υπεραναπληρούμενοι με την άκτιστο θεία Χάρι.
Ο Αρχιμανδρίτης Αρσένιος Κατερέλος είναι Ηγούμενος Ι. Μονής Αγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος. (Σεπτέμβριος 2014)
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου.
Παράβαλαι και:
14 Σεπτεμβρίου, Ύψωσις του τιμίου Σταυρού – η Ευαγγελική Περικοπή της θ. Λ., λόγος του Αγ. Σωφρονίου Αρχιεπ. Ιεροσολύμων, Υμνολογική εκλογή.
14 Σεπτεμβρίου, η Ύψωσις του τιμίου Σταυρού – τα Λειτουργικά Αναγνώσματα της Εορτής.
Του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου – Ερμηνεία εις τον Κανόνα της Υψώσεως του τιμίου Σταυρού.
14 Σεπτεμβρίου, η Ύψωσις του τιμίου Σταυρού – Ιωάννου Φουντούλη. Παρακλητικός Κανών εις τον Τίμιον Σταυρόν.
14 Σεπτεμβρίου, η Ύψωσις του τιμίου Σταυρού – Μητροπ. Κοζάνης, Διονυσίου Ψαριανού.
Το Σημείο του Σταυρού. Δύναμη, Σημασία και Θαύματά του – Ι. Μ. Παρακλήτου, (γραπτή και ηχητική μορφή).
Ο σταυροφόρος χριστιανός – ηχογραφημένη ομιλία του μοναχού Μωυσέως του Αγιορείτου.
Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού – Μητροπ. Γόρτυνος Ιερεμίου.
Αγίου Ρωμανού του μελωδού – κοντάκιον εις την Προσκύνησιν του Τιμίου και ζωοποιού Σταυρού.
Του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά – ομιλία ΙΑ’, εις τον Τίμιον και Ζωοποιόν Σταυρόν.
14 Σεπτεμβρίου, μνήμη και της ευσεβούς βασιλίσσης Πλακίλλης: Βίος και, Οσίου Γρηγορίου Επισκόπου Νύσσης – Επιτάφιος εις Πλακίλλαν Βασίλισσαν.
Το «Τρισμακάριστον Ξύλον».
Το «σημείο» του Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη – Θεοδώρου Ρόκα, Θεολόγου.
Σταυρος: η σκεπη της Εκκλησίας π. Δημητρίου Μπόκου.
Η Ευλογία του Ιακώβ – π. Δημητρίου Μπόκου.
