Η ομιλία αυτή του Μεγάλου Φωτίου, του Πατριάρχου της κωνσταντινουπόλεως, αριθμείται ως η 7η μεταξύ των «γνησίων» ομιλιών του. Είναι η δευτέρα ομιλία εις τον Ευαγγελισμόν της υπεραγίας Θεοτόκου. Ελέχθη επί παρουσία του βασιλέως. Εκφωνήθηκε ίσως την 25 Μαρτίου του 879, ημέρα Τετάρτη, και επομένως κατά την δευτέρα πατριαρχεία του Φωτίου από 26 Οκτωβρίου του 878 μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου του 886, διάστημα κατά το οποίο βασίλευε ο Βασίλειος ο Μακεδών, τον οποίο αποκαλεί «βασιλέων φιλοχριστότατον» (παρ. β’) και εύχεται να τον αναδεικνύει ο Ύψιστος «τοις εχθροίς φοβερόν» (παρ. η’). Η ομιλία εκφωνήθηκε στο ναό της αγίας Σοφίας, όπου συναθροίζονταν την ημέρα αυτή οι πιστοί, παρουσία του βασιλέως, η προσέλευση του οποίου γινόταν με λαμπρό τρόπο, ως αυτός περιγράφεται από τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο.
Ε. Μερετάκη.
α’. «Ως αγαπητά τα σκηνώματά σου, Κύριε των δυνάμεων», καιρού καλούντος, μετά του προφήτου βοήσομαι Δαυϊδ, των λογικών προβάτων τας της Εκκλησίας αυλάς ορών τω πλήθει στενοχωρουμένας, πολυανθεί τη τερπνότητι και ποικιλία των συνεληλυθότων. Όντως «ως καλοί σου οι οίκοι Ιακώβ, αι σκηναί σου Ισραήλ, ωσεί παράδεισοι επί ποταμών και ως αι σκηναί, ας έπηξεν ο Κύριος». Εύ γαρ και εικότως και ταύτα διετυπώθη τω θειάζοντι, καν έξω της ημετέρας αυλής εστηκώς επεθείαζε τα ημέτερα. Και χαίρων εγώ και τοις έργοις βλέπων εποχούμενα τα πάλαι καλώς αυτοίς υποθεσπισθέντα λόγια, τα αυτά νυν και αυτός λαμπρά τη φωνή και ασπασίως προοιμιάζομαι˙ καλαί γαρ τω όντι και ωραίαι κατιδείν του νέου Ιακώβ και σαρκί Θεόν οράν ηξιωμένου αι σκηναί, και οίοαι προς θείον έρωτα ψυχήν αναπτερώσαι διαρκώς όσοις από των εν όψει καλών θεαμάτων η προς τα νοητά και θεία κάλλη διεγειρομένη παρατείνεται σπουδή…
1.Βλέποντας να μη χωρούν οι αυλές της εκκλησίας το πλήθος των λογικών προβάτων, το πολύχρωμο ως προς τη χαρά του και την ποικιλία των συγκεκριμένων, έτσι όπως το καλεί η περίσταση θα φωνάξω μαζί με τον προφήτη Δαβίδ˙ «Πόσο αγαπητά είναι τα σκηνώματά σου, Κύριε των δυνάμεων».1 Πραγματικά «είναι ωραίοι οι οίκοι σου, Ιακώβ, σαν παράδεισοι δίπλα στα ποτάμια είναι τα σκηνώματά σου, Ισραήλ, και όπως οι σκηνές που έστησε ο Κύριος».2 Ωραία και πολύ σωστά λέχθηκαν κι αυτά από τον θεόπνευστο, αν και μιλούσε εμπνευσμένος για τα δικά μας ζώντας έξω από την αυλή τη δική μας. Και εγώ γεμάτος χαρά και βλέποντας τα λόγια που αυτοί παλαιά θέσπισαν καλώς να βαδίζουν επάνω στα έργα, τα ίδια τώρα και εγώ με λαμπρή φωνή και με χαρά χρησιμοποιώ ως προοίμιό μου. Γιατί είναι ωραίες πράγματι να τις βλέπει κανείς οι σκηνές του νέου Ιακώβ που αξιώνεται να βλέπει τον Θεό με σάρκα, και τέτοιες που αναπτερώνουν διαρκώς την ψυχή προς τον θείο έρωτα για εκείνους που από τη θέα των καλών θεαμάτων διεγείρεται και παρατείνεται ο πόθος προς τα νοητά και θεία κάλλη…
Παράβαλε και:
25 Μαρτίου, ομιλία εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Θεοτόκου – ΟσίουΠατρός ημών Φωτίου του Μεγάλου.
Του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου – Ερμηνεία εις τον Κανόνα του Ευαγγελισμού.
Του εν Αγίοις Πατρός ημών Ανδρέου Επισκόπου Κρήτης – λόγος εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου.
25 Μαρτίου, ο Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Θεοτόκου – ερμηνεία της Εικόνος της εορτής.
25 Μαρτίου, ο Ευαγγελισμός της Υπεραγίας θεοτόκου – Τα Λειτουργικά Αναγνώσματα της θ. Λ., Μητροπ. Καλίστου Γουέαρ, η Θεοτόκος, εικόνα της Ανθρώπινης Ελευθερίας.
ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΗ ΑΓΙΟΤΗΤΑ. Το Μεθόριο μεταξύ Προϊστορίας και Ιστορίας της Σωτηρίας – Παναγιώτη Υφαντή.
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου – Μητροπ. Ναυπάκτου Ιεροθέου.
Του Οσίου πατρός ημών Ιωάννου του Δαμασκηνού – λόγος Ε. εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Αγίου Ρωμανού του μελωδού – κοντάκιον εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά – ομιλία ΙΔ’, εις τον Ευαγγελισμόν της Πανυπεράγνου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου Μαρίας.
