Είναι πλέον ιστορικά βεβαιωμένο, ότι από το 1916 έως το 1923, πραγματοποιήθηκε από τούς Τούρκους η πρωτοφανούς βαρβαρότητος γενοκτονία κατά του Ποντιακού Ελληνισμού, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες γυναικόπαιδα, άνδρες και γέροντες, να δολοφονηθούν με βασανιστικούς θανάτους. Οσοι επέζησαν πήραν το δρόμο της προσφυγιάς σε γειτονικά κράτη, στην Ελλάδα και αλλού. Στον ιστορικό Ποντο, ο Ελληνισμός, ύστερα από μια μακραίωνη παρουσία, παύει τυπικά να υφίσταται. Στην πραγματικότητα όμως εξακολουθεί να δηλώνει την παρουσία του υπό άλλες συνθήκες, σιωπηλά και κρυφά, πίσω από το επίθετο «κρυπτοχριστιανός».
Οι απαρχές αυτού του ιστορικού παραδόξου βρίσκονται αιώνες πριν, στα σκοτεινά χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το 1914 οι Ελληνες του Ποντου ήταν περισσότεροι από 900.000, μεταξύ των οποίων 190.000 μωαμεθανοί Ελληνες και 43.000 κρυπτοχριστιανοί, που ζούσαν κυρίως στις περιοχές Οφεως, Τοντας, Νικόπολης και Ματσούκας. Αλλά και στα χρόνια που ακολούθησαν, 1916-23, πολλοί ήταν και πάλι οι Ελληνες που μπροστά στο φάσμα της πείνας, της εκτόπισης και του θανάτου αλλαξοπίστησαν. Φωνές αγωνίας φτάνουν στο Πατριαρχείο και εκθέσεις μαρτύρων περιγράφουν: «Οι προσχωρήσεις στο Ισλάμ δεν μπορούσαν πλέον να μετρηθούν, γιατί οι Τούρκοι εκμεταλλεύονταν τη φτώχεια, την πείνα, το κρύο και την απελπισία. Στα χωριά της Τοκάτης οι άνδρες θανατώνονταν ή πέθαιναν από πείνα. Γυναίκες και παιδιά αναγκάζονταν με τη βία να προσχωρήσουν στο Ισλάμ». Από άλλη επιστολή του Μητροπολίτου Σαμψούντος Γερμανού, πληροφορούμαστε ότι το 1917-19 οι κάτοικοι δύο χωριών της Σινώπης εξισλαμίσθησαν, συμπεριλαμβανομένου ενός ιερέως, που
μετονομάσθηκε Αλῆ.
Η Συνθήκη της Λωζάνης, βάσει της οποίας πραγματοποιήθηκε η ανταλλαγή, είχε μια μεγάλη παράλειψη. Η μόνη προϋπόθεση που έκρινε το ανταλλάξιμο των πληθυσμών ήταν η θρησκεία. Περιφρονήθηκαν έτσι καταγωγή, γλώσσα, ήθη-έθιμα, πολιτισμός, λαϊκό αίσθημα. Πολλοί κρυπτοχριστιανοί τότε ομολόγησαν την πραγματική τους πίστη και συμπεριελήφθησαν στην ανταλλαγή. Καποιοι άλλοι δίστασαν, ενώ στα απομακρυσμένα χωριά του Ποντου δεν έγινε καν γνωστή η δυνατότητα μετοίκησης! Από την άλλη, «στρατιά» περιπλανωμένων ορφανών κατέληξαν σε σπίτια Τούρκων, ενώ μεγάλος (άγνωστος) αριθμός δεκάδων χιλιάδων ορφανών κατέληξαν σε τουρκικά ορφανοτροφεία. Τι απέγιναν λοιπόν όλοι αυτοί; Διατήρησαν την πίστη τους, τη συνείδηση της καταγωγής τους;
Αμέτρητες είναι οι μαρτυρίες που φανερώνουν πως ο Ελληνισμός ζει ακόμη στον Ποντο. Ο Κωστας Φωτιάδης, που έχει επισταμένως ασχοληθεί με το θέμα αυτό, γράφει πως ο ίδιος συνάντησε στη Γερμανία Τούρκους μετανάστες από την περιοχή του Οφεως, που μιλούσαν άπταιστα την ποντιακή διάλεκτο — τα ρωμαίϊκα — όπως τα αποκαλούν οι ίδιοι οι Ποντιοι, την αρχαιότερη μορφή της Ελληνικής γλώσσας. Οι Τούρκοι εργάτες τον πληροφόρησαν πως τα ποντιακά έθιμα διατηρούνται ακόμη και πως υπάρχουν πολλά ελληνικά επώνυμα με τουρκικές καταλήξεις. Ενας από τούς Τούρκους εκείνους, ο οποίος δε θέλησε να αποκαλύψει το όνομά του, ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστικός: « Υπάρχουν ακόμη πολλοί κρυπτοχριστιανοί στον Οφι. Μεχρι το 1923 δεν είχαν καθόλου προβλήματα με την άσκηση της θρησκείας τους. Μπορούσαν για το σκοπό αυτό να πηγαίνουν σ’ ένα διπλανό χωριό. Σημερα μόνο η Πολη προσφέρει μια λύση, μια και μόνο εκεί υπάρχουν Ορθόδοξες εκκλησίες. Η τέλεση χριστιανικού γάμου στην Πολη παρουσιάζεται ως γαμήλιο ταξίδι. Για τη βάπτιση επίσης
μερικές φορές γίνεται ένα τέτοιο ταξίδι. Δυσκολη είναι η περίπτωση της κηδείας». Και σαν κορωνίδα όλων αυτών, ακούστηκε στα ποντιακά και ο καταλυτικός λόγος κάποιου άλλου Τούρκου εργάτη: « Εμείς από εσάς είμαστε!».
Σε εκδρομή στον Ποντο, κάποιος ταξιδιώτης ρώτησε έναν ντόπιο αν υπάρχουν «κλωστοί». Κι εκείνος δεν δίστασε να του απαντήσει με τον δικό του τρόπο, γράφοντας σε ένα σπιρτόκουτο το όνομά του «Γεώργιος- Αχμέτ». Αλλο ένα τεκμήριο από τα πολλά είναι και αυτό που έζησαν Ποντιοι από τη Θεσσαλονίκη στην Τραπεζούντα. Βρίσκονταν στο σπίτι μιας ντόπιας οικογένειας, όταν ήρθε η ώρα του ύπνου. Η οικοδέσποινα άνοιξε το σεντούκι για να πάρει στρώματα, αφήνοντας να αποκαλυφθούν τα ακλόνητα πειστήρια της καταγωγής της: εικόνες, καντήλια και μια Ελληνική σημαία!
Ο Ποντος σήμερα, μετά τη Νοτιοανατολική Μ. Ασία, είναι η πιο βασανισμένη και καταπιεσμένη από την τουρκική βαρβαρότητα περιοχή. Εχει αφεθεί «επιμελώς» από το επίσημο κράτος στην τύχη του, χωρίς να γίνεται καμία ενέργεια ανάπτυξης της περιοχής. Η ανεργία μαστίζει, καθώς και ο καρκίνος, αφού μετά το ατύχημα του Τσέρνομπιλ οι αρχές προέτρεπαν στην άφθονη κατανάλωση λεπτοκαρύων και τσαγιού. Τοπικοί παράγοντες δηλώνουν ότι κάθε οικογένεια έχει και έναν καρκινοπαθή, ενώ παραπονούνται ότι η κυβέρνηση αποκρύπτει το πρόβλημα. Χιλιάδες νέοι άνθρωποι στον Ποντο στερούνται του δικαιώματος συμμετοχής στην ανώτερη μόρφωση, στην επικοινωνία και στην ελεύθερη μετακίνηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σύλληψη του μουσουλμάνου Ποντιόφωνου φοιτητή του Παντείου Πανεπιστημίου Φετχί Γκιούλτεπε — από την Τονια της Τραπεζούντος — ο οποίος κατηγορήθηκε με την προβοκατόρικη και γελοία κατηγορία της «απόπειρας ίδρυσης Ποντιακού κράτους», (φυλακίστηκε στη Ραιδεστό σε φυλακή τύπου Α…) καθώς και το αίτημα της Τουρκίας για έκδοση 30
μουσουλμάνων Ποντίων φοιτητών, που σπουδάζουν στην Ελλάδα.
Το τουρκικό κράτος τρομοκρατεί, καταδιώκει τον πολιτισμό, απαγορεύει την επικοινωνία στην Ποντιακή. Και βέβαια το ελληνόφωνο των κατοίκων δεν γίνεται να κρυφτεί, αλλά δικαιολογείται από τις τουρκικές Αρχές, αφού σύμφωνα με τις «ιστορικές τους πηγές», οι Ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι είναι αρχαίοι Τούρκοι οι οποίοι εξελληνίσθηκαν!… Η Ορθόδοξη πίστη όμως, όσων την κρατάνε ακόμη βαθιά στην ψυχή τους, κρύβεται. Και αλίμονο σε όποιον προδοθεί ή συλληφθεί γι’ αυτή από τις αρχές… Μαρτυρίες μιλάνε για φρικτά μαρτύρια φυλακισμένων για 5, 10 ακόμη και για 20 χρόνια, οι οποίοι ζήσανε στιγμές κόλασης… Πνευματικός που επικοινώνησε μαζί τους αναφέρει: «…Ποτέ στη ζωη μου δεν άκουσα τόσο φοβερές καταστάσεις. Εφριξα. Ο Θεός να ελεήσει και να βάλει το χέρι του. Τετοιες καταστάσεις συγκλονιστικές, ποτέ στη ζωη μου ούτε άκουσα ούτε έζησα…».
Μαρτυρικές ψυχές που πεθαίνετε στα κρατητήρια για το όνομα του Χριστού μας, πρεσβεύσατε για μας, που στην Ελλαδίτσα μας βολεμένοι, ξεχάσαμε τον Χριστό, βλασφημούμε την Παναγία, προδίδουμε την Ορθοδοξία. Πρεσβεύσατε στον Κυριο και για τούς Χριστιανούς που ζουν εκεί… να αξιωθούν να λατρεύουν και να δοξάζουν ελεύθεροι τον αληθινό Θεο.
Φοιτητής
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
Πηγές•
* «Φουρτούνα ήταν», Απομνημονεύματα παπα-Προδρόμου Ηλιάδη.
* «Οι μάρτυρες του Χριστιανισμού», Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτου Κανεως.
* Παμποντιακός σύλλογος «Η ΑΡΓΩ», ενημερωτικό φυλλάδιο 19ης Μαΐου.
* Περιοδικό « Ιστορία», Νοέμβριος 2002.
* Εφημερίδα « Ανατολή», τεύχη Οκτώβριος 2005, Σεπτέμβριος- Οκτώβριος 2002, Νοέμβριος 2002.
* Ερευνα έάό ι ὃὶὰἶ (εφημερίδα Μιλλιέτ).
* Ιστορία Ποντιακού Ελληνισμού, Χρήστου Σαμουηλίδη.
* Μαθήματα Ποντιακής Διαλέκτου, Βερας Αντωνιάδου-Κεσίδου.
Παραλείπονται ορισμένες πηγές για λόγους ευνοήτους.
Από το περιοδικό: “Η δράση μας”, τεύχος Ιουνίου – Ιουλίου 2008.
Παράβαλε και:
Μια συγκινητική ιστορία του Πόντου που διάβασα.
Ο Ελληνισμός του Πόντου. Πολιτισμός και μνήμη της γενοκτονίας, 19 Μαϊου.
Ο Τραπεζούντος (και μετέπειτα Αθηνών) Χρύσανθος Φιλιππίδης και τα πάθη των Ποντίων – Ιωάννου Ελ. Σιδηρά.
Τούρκος ιστορικός παραδέχεται την Ποντιακή Γενοκτονία ενώ η Ρεπούση και ΣΙΑ την αρνούνται – Νίκου Χειλαδάκη.
ΝΑ αναγνωριστεί η Γενοκτονία των Χριστιανών της Ανατολής! – Μάξιμου Χαρακόπουλου.
