Ο Άγιός μας, γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1322, και θείος του ήταν ο Νείλος Καβάσιλας, ο οποίος υπήρξε Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης. Το πατρικό όνομα του Νικολάου ήταν Χαμαετός, κράτησε όμως το μητρικό του επώνυμο Καβάσιλας, προφανώς λόγω της ισχυρής παρουσίας του θείου του.
Σπούδασε στη Θεσσαλονίκη και στην Κωνσταντινούπολη ρητορική, Θεολογία και φυσικές επιστήμες. Διετέλεσε σύμβουλος του Κατακουζινού, και στα τελευταία χρόνια της ζωής του πρέπει να υπήρξε μοναχός, διαμένοντας στο μοναστήρι των Μαγγάνων.
Ο Άγιος ήταν κήρυκας του ησυχαστικού πνεύματος, όπως το διαμόρφωσε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Υπήρξε δε πληθωρικός συγγραφέας θεολογικών, λειτουργικών και ερμηνευτικών έργων, καθώς επίσης, πανηγυρικών λόγων, επιστολών, επιγραμμάτων και κειμένων πολιτικού και κοινωνικού περιεχομένου. Εκοιμήθη λίγο μετά το 1391. Η Εκκλησία μας διεκήρυξε την αγιότητα του στις 19 Ιουλίου του 1983.
Απολυτίκιον, ήχος Δ.
Ταχύ προκατάλαβε.
«Ως θείος διδάσκαλος, και υποφητης σοφός, δογματων της πιστεως, και αρετών ιερών, Νικολαε Οσιε, έλαμψας εν τω κόσμω, δια βίου και λόγου. Οθεν Θεσσαλονίκη,
τη ση δόξη καυχάται, και πόθω εορτάζει, την πάνσεπτον μνήμην σου.»
Ι. Χ. Π.